Ένα σπίτι του 17ου αιώνα για την Τζένη Μπαλατσινού στην Πάτμο

Ένα σπίτι των αρχών του 17ου αιώνα έχει αποκτήσει στο νησί της Αποκάλυψης, την Πάτμο, η Τζένη Μπαλατσινού, ένα παραδοσιακό κτίσμα στον ιστορικό διατηρητέο οικισμό της Χώρας, που είναι μνημείο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Η παρουσιάστρια και επιχειρηματίας είναι συχνή επισκέπτρια τα τελευταία χρόνια στο νησί με τον σύζυγό της, Βασίλη Κικίλια, διατηρώντας εκεί ένα εξοχικό, για την ακρίβεια ένα παλιό σπίτι, το οποίο παραμένει στη αρχική του κατάσταση, χωρίς υπερβολές και πολυτέλειες, που θα ήταν έξω από τον χαρακτήρα του τόπου.

Το νέο κτίσμα βρίσκεται στον οικισμό Ζωοδόχος Πηγή, ο οποίος έχει πάρει την ονομασία του από το ομώνυμο μοναστηριακό συγκρότημα, ιδρυμένο το 1607 από τον ιερομόναχο Παρθένιο Παγκώστα. Έχει ενδιαφέρον μάλιστα ότι και αυτό το σπίτι φαίνεται ότι έχει κατασκευαστεί περίπου στην ίδια χρονική περίοδο, το 1615, όπως δηλώνει η χρονολογία που είναι χαραγμένη στην κεντρική θύρα του.

Η Τζένη Μπαλατσινού, πάντως, αναφέρεται ως συνιδιοκτήτρια του οικήματος, που μετρά τέσσερις αιώνες ζωής. Παρ’ όλα αυτά οι πέτρινοι τοίχοι του – όπως κτίζονταν τα σπίτια εκείνη την εποχή – διατηρούνται σε αρκετά καλή κατάσταση, με τα προβλήματα να υπάρχουν κυρίως στα ξύλινα μέρη του οικοδομήματος και στη στέγη του. Ακριβώς η αντικατάσταση αυτής της στέγης και η γενικότερα η αποκατάσταση της οικίας εξετάζεται σήμερα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, όπου έχει κατατεθεί η σχετική αρχιτεκτονική και στατική μελέτη.

Κατοικία ή επένδυση

Είναι άγνωστο αν η Τζένη Μπαλατσινού, που καταφεύγει στην Πάτμο για ξεκούραση κάθε καλοκαίρι, με την οικογένειά της, τον υπουργό Τουρισμού, Βασίλη Κικίλια, και τον μικρό γιο τους, όπως και τα τρία παιδιά της από γάμο της με τον Πέτρο Κωστόπουλο, έχει σκοπό να εγκατασταθεί σ’ αυτό το σπίτι μετά την αποκατάστασή του ή πρόκειται για μία επένδυση.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι επεμβάσεις που προγραμματίζεται να γίνουν, εφ’ όσον εγκριθεί βεβαίως η μελέτη, στοχεύουν στη διάσωση του κτίσματος από την καταστροφή και στη λειτουργικότητά του, καθώς δεν υπάρχουν εγκαταστάσεις, ηλεκτρολογικές, ύδρευσης και αποχέτευσης.

Ο οικισμός της Ζωοδόχου Πηγής, όπως λέγεται σήμερα, δημιουργήθηκε τον 17ο αιώνα και συνδέεται με την εμφάνιση των πρώτων αγροτικών συγκροτημάτων. Το 1615 είχε ολοκληρωθεί και η κατασκευή των κελιών της μονής αλλά και η περιτείχισή της ενώ το 1617 κτίστηκε και ο νάρθηκας του καθολικού.

Το συγκεκριμένο σπίτι είναι διώροφο και σε κατάσταση ημιερειπωμένη, διατηρώντας πάντως τον τύπο που είχαν όλες οι κατοικίες σ’ αυτόν τον οικισμό. Έχει εμβαδόν 187,35 τ.μ. και αποτελείται από ισόγειο (109,77 τ.μ.) με φούρνο, όροφο (69,78 τ.μ.) και πατάρι (13,55 τ.μ.), το οποίο όμως έχει καταρρεύσει. Από την είσοδο του ισογείου προχωρεί κανείς στη μικρή αυλή και την κουζίνα με τον φούρνο και την παραστιά ενώ στο ισόγειο επίσης υπάρχει σάλα με υπνοδωμάτιο. Από τη στεγασμένη εσωτερική αυλή μία σκάλα οδηγεί στον όροφο με τα δωμάτια. Τέλος, στον κήπο υπάρχει και πηγάδι.

Η αποκατάσταση

Με πέτρινη τοιχοποιία, πάχους από 50 ως 70 εκατοστά και χωρίς σοβαρές ρωγμές ή παραμορφώσεις το σπίτι διαθέτει μία γερή βάση. Δεν συμβαίνει το ίδιο όμως και με τις οροφές και τα μεσοπατώματα, φτιαγμένα από ξύλινα δοκάρια, πέτσωμα, φύκια και χώμα, όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή, που έχουν υποστεί μεγάλες φθορές στο πέρασμα του χρόνου. Κάποια έχουν σπάσει και έχουν υποχωρήσει, έτσι το νερό της βροχής έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα. Όσο για τα κουφώματα διατηρούνται μόνον τα εσωτερικά.

Όλα αυτά πρόκειται να αναστρέψει η αρχιτεκτονική μελέτη για την αποκατάσταση της οικίας και την λειτουργική της αναβάθμιση. Οι επεμβάσεις μάλιστα χαρακτηρίζονται ως ήπιες, αφού δεν πρόκειται να αλλάξουν την παλαιά διάταξη των χώρων του οικήματος, με μόνη προσθήκη μία εσωτερική σκάλα για την ένωση των δύο επιπέδων.

Οπωσδήποτε βέβαια θα αντικατασταθούν οι οροφές του μεσοπατώματος και του ορόφου και όλα τα ξύλινα στοιχεία που έχουν καταστραφεί. Ενώ κεραμικά πλακάκια από την Πάτμο θα χρησιμοποιηθούν σε όσους χώρους απαιτείται, ακόμη και στην αυλή.

Βασικός στόχος είναι άλλωστε η διατήρηση της φυσιογνωμίας που χαρακτηρίζει όλον τον οικισμό αλλά και τη Χώρα Πάτμου, που αποτελεί από τον 12ο αιώνα μοναδικό παραδοσιακό ορθόδοξο προσκύνημα με την διατήρηση θρησκευτικών παραδόσεων και τελετών της παλαιοχριστιανικής εποχής.

Διαβάστε επίσης:

Αμαλία Κωστοπούλου: Ποια είναι η καλλονή κόρη της Μπαλατσινού, που μπήκε στο στόχαστρο και γιατί