Το “Mουσείο της Eλιάς και του Eλληνικού Λαδιού” ανήκει στο δίκτυο μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς και έχει λάβει το βραβείο Aρχιτεκτονικής 2004 στην κατηγορία “Δημόσια έργα”. Στεγάζεται στο χώρο της παλαιάς Ηλεκτρικής Εταιρείας Σπάρτης, η χρήση του οποίου παραχωρήθηκε στο ίδρυμα από το Δήμο Σπάρτης, με σκοπό τη δημιουργία και τη λειτουργία του μουσείου.
Το έργο της κατασκευής του μουσείου εντάχθηκε στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πελοποννήσου 1994 – 1999 και χρηματοδοτήθηκε από το Β΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης.
Η Ηλεκτρική Εταιρεία ήταν ένα απλό βιομηχανικό κτίσμα του μεσοπολέμου (με προσθήκες), από το οποίο είχε όμως αφαιρεθεί όλος ο μηχανολογικός εξοπλισμός. Επειδή το κτίριο βρισκόταν σε ιδιαίτερα κακή κατάσταση διατηρήθηκε μόνο ο πέτρινος αετωματικός τοίχος της πρόσοψης. Ο τοίχος αυτός καθόρισε, έως ένα βαθμό, και τη γεωμετρία του νέου κτιρίου, το οποίο αναπτύχθηκε πίσω από αυτόν, με πτέρυγες που αντιστοιχούν στα αετώματά του. Έτσι, το μουσείο ενοποιείται οπτικά και λειτουργικά με το ύπαιθρο, το γειτονικό ελαιώνα και τον Ταΰγετο. Το νέο κτίριο, το οποίο έχει εντελώς διαφορετική μορφολογία και σύγχρονο δομικό σύστημα, έγινε προσπάθεια να ενταχθεί αρμονικά σ’ αυτό το τοπίο και να έχει ένα αρχιτεκτονικό ύφος βιομηχανικού μουσείου με δομικά στοιχεία και υλικά που να δημιουργούν εσωτερικά ένα θερμό περιβάλλον, σε αρμονική σχέση με τα εκθέματα.
Βασικό στοιχείο και κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής σύνθεσης είναι ότι οι δύο βασικοί όροφοι του μουσείου (Α’ & Β’) και ο εξώστης ενοποιούνται λειτουργικά και οπτικά μέσω των εσωτερικών κενών χώρων που διαπερνούν καθ’ ύψος το κτίριο.
Tα δομικά υλικά, που χρησιμοποιήθηκαν στις νέες κατασκευές, αποτελούν και μορφολογικά στοιχεία που παραπέμπουν σε βιοτεχνικά κτίρια επεξεργασίας της ελιάς. Τα υλικά αυτά είναι:
σίδηρος και εμφανές πελεκητό σκυρόδεμα στα φέροντα στοιχεία, εμφανές κοινό τούβλο, ξύλο καστανιάς και θερμομονωτικά μεταλλικά πετάσματα ως στοιχεία πλαγιοκάλυψης και στέγασης, σιδηρά κουφώματα με διαφανείς υαλοπίνακες, χυτά δάπεδα βιομηχανικού τύπου σε γήινη απόχρωση.
Στοιχεία έργου:
Aρχιτεκτονική μελέτη: Γραφείο μελετών “ΠΛEIAΣ E.Π.E.” – Δημήτρης Διαμαντόπουλος, Oρέστης Bιγγόπουλος, Kατερίνα Γκιουλέκα
Αρχιτέκτων έργου: Δ. Διαμαντόπουλος
Συνεργάτες Aρχιτέκτονες: N. Xρυσού, B. Παπαδάκου, K. Kουνάδη
Συνεργάτης προκαταρκτικής μελέτης: K. Πιτούλη
Μουσειολογική μελέτη: E. Nάκου – Λ. Kατσανίκα
Μουσειογραφική μελέτη & εκτέλεση: Λ. Kατσανίκα
Στατική μελέτη:Σ. Kουνάδης
Η/Μ μελέτη: I. Aσκητόπουλος
Σύνταξη τευχών δημοπράτησης: Γ. Γούγας
Επίβλεψη έργου: Γ. Γιαξόγλου
Kατασκευή: ΕΡΓΟΝΕΤ Α.Ε.
Υπεύθυνος έργου: K. Kωνσταντίνου
Eργοδότης: Πολιτιστικό Ίδρυμα Oμίλου Πειραιώς
Συντονισμός έρευνας μελετών εκτέλεσης & λειτουργία: Πολιτιστικό Ίδρυμα Oμίλου Πειραιώς
Ιδιοκτήτης : Δήμος Σπάρτης
Θέση: Όθωνος & Aμαλίας, Σπάρτη
Χρόνος μελέτης: 1998 – 1999
Xρόνος κατασκευής: 2000 – 2002
Φωτογραφίες: Kώστας Θωμόπουλος
