Έχοντας κληρονομήσει το σπίτι ενός εμπόρου στο νησί της Πάτμου, η σχεδιάστρια Melina Blaxland-Horne και ο σύζυγός της, Δημήτρης, ξεκίνησαν τη διάσωση των ιστορικών στοιχείων του εσωτερικού, πριν ξεκινήσουν την προσεκτική και αξιοσημείωτη ανακαίνιση της οικίας.
Τα σπίτια των πλούσιων εμπόρων στην πόλη της Χώρας του ελληνικού νησιού της Πάτμου έβλεπαν εθιμοτυπικά πάντα το λιμάνι της Σκάλας. Σε ένα από τα ψηλότερα σημεία του νησιού, με τις χαρακτηριστικές ανοιχτόχρωμες πόρτες και τα παντζούρια στο χρώμα του γαλάζιου αφρού της θάλασσας (για να μπερδέψουν τους αλλοτινούς επιδρομείς πειρατές). Οι στέγες -σχεδόν κυβιστικές από απόσταση- κατασκευάστηκαν έτσι ώστε να σχηματίζουν ένα μονοπάτι για να μπορούν να διαφύγουν οι κάτοικοι προς την ασφάλεια του μοναστηριού του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου του 11ου αιώνα, ακριβώς παραπάνω. Κάτω είναι η θάλασσα και το σπήλαιο, όπου ο Ιωάννης έγραψε το Βιβλίο της Αποκάλυψης.
Η Πάτμος καταφέρνει εδώ και χιλιετίες να ασκεί ένα είδος μαγνητισμού. Κυβερνήθηκε ποικιλοτρόπως από τους Βυζαντινούς, τους Ενετούς και τους Τούρκους πριν από την ελληνική ανεξαρτησία το 1948, είχε ιστορικά πληθυσμό που αποτελούνταν από μοναστικές και κοσμικές τάξεις – οι τελευταίοι από τους οποίους εργάζονταν κυρίως στη ναυτιλία και το εμπόριο. Είχε μια ρευστή κουλτούρα, με ασυνήθιστη κίνηση. Αυτό σήμαινε ότι η Χώρα είχε μια ζωντανή και κοσμοπολίτικη σκηνή τον 18ο αιώνα, όταν και χτίστηκε το εν λόγω σπίτι που ανήκει στην οικογένεια της σχεδιάστριας Melina Blaxland-Horne. Με επιρροές από τη βενετσιάνικη αρχιτεκτονική, το αρχικό τμήμα του κτιρίου κατασκευάστηκε για την οικογένεια το 1770. «Ωστόσο ο προπάππους μου, ιδιοκτήτης εμπορικού πλοίου που έγινε αργότερα δήμαρχος του νησιού, του έδωσε την τελική του όψη το 1862», εξηγεί εκείνη.
Το σπίτι κατέληξε στα χέρια της γιαγιάς της Melina (από τη μεριά του πατέρα της), η οποία μετακόμισε στην Αθήνα, όταν παντρεύτηκε σε ηλικία μόλις 21 ετών. Από το 1935 παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό ακατοίκητο από την οικογένεια. Κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το νησί καταλήφθηκε πρώτα από τους Γερμανούς, οι οποίοι μετέτρεψαν το σπίτι σε αρχηγείο της Γκεστάπο, και στη συνέχεια από τους Ιταλούς, που το χρησιμοποιούσαν ως προξενείο. «Ξέχασαν να κλείσουν την πόρτα φεύγοντας», διηγείται η σχεδιάστρια στην Emily Senior του Βρετανικού House & Garden, γελώντας. «Το σπίτι λεηλατήθηκε και τελικά κλειδώθηκε. Έμεινε σχεδόν ανέγγιχτο και ακατοίκητο για σχεδόν 66 χρόνια – και, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα στοιχεία της φύσης είχαν προκαλέσει σοβαρές φθορές».
Η ιδρύτρια και σχεδιάστρια της λονδρέζικης εταιρείας κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και αξεσουάρ interior design Melodi Horne και ο σύζυγός της, Δημήτρης, αποφάσισαν να επαναφέρουν με αγάπη το σπίτι στην παλιά του αίγλη. «Την πρώτη φορά που έδειξα στον σύζυγό μου το ακίνητο ήταν μια κρύα, βροχερή χειμωνιάτικη μέρα, που σίγουρα ενίσχυσε την αίσθηση της ερήμωσης», θυμάται. «Τα ταβάνια είχαν πέσει, τα δάπεδα είχαν εξαφανιστεί και αυτά που είχαν απομείνει ήταν τόσο σοβαρά κατεστραμμένα που το πόδι περνούσε κατευθείαν μέσα από αυτά».
Έτσι ξεκίνησε μια διαδικασία σχολαστικής αποκατάστασης που επρόκειτο να διαρκέσει μια δεκαετία. Το ζευγάρι ξεκίνησε το έργο με τον ίδιο τρόπο που θα το έκανε ένας αρχαιολόγος – διασώζοντας κάθε αντικείμενο στο σπίτι που θα μπορούσε να επαναχρησιμοποιηθεί, από θραύσματα κορνίζας μέχρι κομμάτια σκελετού καθρέφτη, ανακαλύπτοντας με λεπτότητα το πνεύμα του σπιτιού και των πρώην ενοίκων του μέσα από τα ερείπια. Διέσωσαν ζωγραφισμένες στο χέρι πόρτες με πόμολα από κεχριμπαρένια ρητίνη και τεράστιες μαρμάρινες πλάκες από τις κορυφές των τραπεζιών της βενετσιάνικης κονσόλας, που έμελλε να πέσουν στον χαμό τους μέσα από το εξασθενημένο πάτωμα του επάνω σαλονιού.
Το έργο έγινε με τη βοήθεια ντόπιων οικοδόμων και τεχνιτών, οι μεγαλύτεροι από τους οποίους θυμούνται ακόμη τους παππούδες της – το σπίτι ήταν πάντα ένα μεγάλο μέρος της κοινότητας, οπότε ήταν υπέροχο να τους βλέπεις να μαζεύονται για να το ξαναζωντανέψουν. Το πρώτο ένστικτο των οικοδόμων ήταν ότι θα ήταν πιο εύκολο να πετάξουν τα πάντα και να ξεκινήσουν από την αρχή, αλλά οι ιδιοκτήτες επέμεναν – όλα έπρεπε να επαναχρησιμοποιηθούν.
Η Melina και ο Δημήτρης (του οποίου το υπόβαθρο είναι στην αποκατάσταση και ανάπτυξη ακινήτων) έλαβαν υπόψη το γεγονός ότι το σπίτι ανακαινίστηκε τελευταία τη βικτωριανή εποχή και προσπάθησαν να διατηρήσουν αυτή την ευαισθησία.
«Παρόλο που η ηλεκτρική ενέργεια δεν έφτασε στην Πάτμο παρά τη δεκαετία του 1970, παραγγείλαμε ειδικούς διακόπτες φωτισμού και εξαρτήματα μπάνιου σύμφωνα με το στυλ των μέσων του 1800, όταν δόθηκε για τελευταία φορά διακοσμητική προσοχή», εξηγεί. «Τα απομεινάρια των υπαρχόντων χρωμάτων και των κληρονομημένων επίπλων μας παρείχαν καθοδήγηση για το δρόμο που έπρεπε να ακολουθήσουμε. Η διατήρηση της ουσίας του σπιτιού ήταν καθοριστική».
Διάσπαρτα ανάμεσα στα κειμήλια υπάρχουν κομμάτια που σχεδίασε η ίδια. Τα αμπαζούρ και τα μαξιλάρια της ikat, που διατίθενται από τη Melodi Horne, φαίνονται σχεδόν σε κάθε δωμάτιο, φέρνοντας γοητεία στους εσωτερικούς χώρους.
Η κουζίνα ήταν το τελευταίο δωμάτιο που τελείωσαν. Μη θέλοντας να παραγκωνίσουν τους αρχικούς πέτρινους φούρνους και το παλαιό πηγάδι, μετέτρεψαν το παρακείμενο ντουλάπι σε κουζίνα εργασίας. Ένα παλιό τραπέζι είναι τώρα το επίκεντρο της παλιάς κουζίνας, οι τοίχοι της οποίας είναι διακοσμημένοι με τη διαρκώς διευρυνόμενη συλλογή από vintage μπλε και λευκά πιάτα της οικογένειας της σχεδιάστριας.
//
Φωτογραφίες: Davide Lovatti
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Ένα διαφορετικό Ταξίδι στην Τήνο
Xephota: μια οικία που μοιάζει με γλυπτό αναδύεται στους Παξούς