Περιεχόμενα
Καίριες πρωτοβουλίες για την ισότιμη και «απρόσκοπτη πρόσβαση όλων στην πολιτιστική ζωή της χώρας» ανακοίνωσε η Alpha Bank.
Η Ρούλη Χριστοπούλου, επικεφαλής κοινωνικής εταιρικής ευθύνης, επισήμανε ότι η απρόσκοπτη πρόσβαση όλων στην πολιτιστική ζωή της χώρας αποτελεί «αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα όλων». Τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, η ανακοίνωση των νέων δράσεων ακούγεται με μεγάλη ανακούφιση. Όχι μόνο από τους άμεσα ενδιαφερόμενους αλλά και ολόκληρη την κοινωνία, που απαιτεί εύρυθμη λειτουργία του συνόλου της.
Πολιτειακό καθήκον αδικαιολόγητα παραμελημένο. Πραγματοποιείται επιτέλους από τον ιδιωτικό τομέα σε μεγάλη κλίμακα και με μακρόπνοο σχεδιασμό. Από μια τράπεζα με παράδοση και ουσιαστική ανάμειξη στα καλλιτεχνικά δρώμενα της χώρας από τον καιρό του αείμνηστου Γιάννη Κωστόπουλου. Και πιο παλιά…
«Επί σειρά ετών συμμετέχουμε ενεργά στα πολιτιστικά δρώμενα μέσα από τις Συλλογές μας, την υλοποίηση προγραμμάτων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, αλλά και μέσω συνεργασιών και υποστήριξης σχετικών δράσεων», υπογραμμίζει η Ρούλη Χριστοπούλου. Η συμμετοχή του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου παραμένει πάντα ιδιαιτέρως αισθητή και γόνιμη στο χώρο της Τέχνης.
Χέρι χέρι με τους κορυφαίους φορείς
Η συνολική δράση για την ισότιμη πρόσβαση στις τέχνες και στον πολιτισμό, σύμφωνα με τον πλήρη τίτλο της, καλλιεργεί συνείδηση ενσωμάτωσης, αποσκοπεί στη μείωση των ανισοτήτων αλλά διευρύνει και τον οικονομικό αντίκτυπο της καλλιτεχνικής παραγωγής.
Αναπτύσσεται καταρχήν σε δύο πτυχές, το σινεμά και το λυρικό θέατρο. Σε συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή (ΕΛΣ) και το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (ΦΚΘ).
«Η συνεργασία μας με τους κορυφαίους πολιτιστικούς φορείς της χώρας έχει ως κοινό όραμα την ισότιμη πρόσβαση στις τέχνες και τον πολιτισμό για όλους και όλες», διευκρινίζει η ίδια.
«Ταυτόχρονα, μέλημά μας είναι η μεταστροφή των αντιλήψεων σχετικά με την προσβασιμότητα, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα, η καλλιέργεια της συμπερίληψης και τελικά η μείωση των ανισοτήτων».
Όπως παρατήρησε, ένα εκατομμύριο πολίτες αντιμετωπίζουν κάποια σοβαρή μορφή αναπηρίας. Μόνο το 11,5% εξ αυτών έχει παρακολουθήσει ζωντανές θεατρικές ή μουσικές παραστάσεις. Ακόμη μικρότερο παραμένει το ποσοστό, που έχει απολαύσει ποτέ την κινηματογραφική αίθουσα.
Σινεμά για όλους
Στον κινηματογραφικό τομέα, οι πρωτοβουλίες έχουν ήδη ξεκινήσει με ιδιαίτερη επιτυχία από το 2019. Στο πλαίσιο της δράσης Σινεμά για όλους της Alpha Bank, εφαρμόστηκαν σειρά μέτρων που εξασφάλισαν ίσα δικαιώματα προσβασιμότητας στο ίδιο το περιεχόμενο των ταινιών. Αρχής γενομένης με όσες προβλήθηκαν στο 62ο ΦΚΘ το φετινό Νοέμβριο (4-14/11). Το πρόγραμμα δεν εμποδίστηκε από την εξέλιξη της υγειονομικής κρίσης.
Το πρόγραμμά του παρακολούθησαν τυφλοί και άτομα με προβλήματα όρασης (ακουστική περιγραφή AD: Audio Description). Όπως επίσης κωφοί και βαρήκοοι (υπότιτλοι SDH: Subtitles for the Deaf or hard of Hearing).
Μετά την ολοκλήρωση του Φεστιβάλ, οι ταινίες στην προσβάσιμη μορφή τους παραδόθηκαν στους παραγωγούς. Η αξιοποίησή τους στη διανομή στις κινηματογραφικές αίθουσες αλλά και οικιακά (dvd), εξασφαλίζει την ευρύτερη και ισότιμη πρόσβαση στο πολιτιστικό έργο για όλες και όλους.
Σύντομη επισκόπηση
Από τη δράση Σινεμά για όλους στο 62ο ΦΚΘ εκτιμάται ότι ωφελήθηκαν ως τώρα πάνω από 6.000 θεατές.
Προβλήθηκαν 33 μεγάλου μήκους ταινίες με προσαρτημένους υπότιτλους βάσει διαλόγων.
Με όρους καθολικής προσβασιμότητας παρουσιάστηκαν δύο κλασικές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου. Το φιλμ Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση; του Ντίνου Κατσουρίδη και το Δοξόμπους του Φώτου Λαμπρινού. Προβλήθηκαν με ακουστική περιγραφή [AD: Audio Description] για τυφλούς και άτομα με προβλήματα όρασης και με υπότιτλους για Κ/κωφούς και βαρήκοους [SDH: Subtitles for the Deaf or Hard of Hearing].
Σε συνεργασία με το Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών (ΚΕΑΤ), το πρόγραμμα των καθολικά προσβάσιμων προβολών του 62ου ΦΚΘ ήταν διαθέσιμο σε Μπράιγ.
Ένα από τα επίσημα σποτ του Φεστιβάλ προβλήθηκε με ακουστική περιγραφή.
Η online πλατφόρμα του Φεστιβάλ επίσης προγραμματίστηκε με όρους καθολικής προσβασιμότητας.
Η δύναμη της ενσωμάτωσης
Σύμφωνα με τους διοργανωτές του Σινεμά για όλους, «ο ουσιαστικός αντίκτυπος της δράσης έχει να κάνει με την κοινωνική ενσωμάτωση, τη μεταστροφή αντιλήψεων σχετικά με την προσβασιμότητα, τη συμμετοχή στο πολιτιστικό έργο. Η δύναμη και η μαγεία του σινεμά μπορεί να μας ενώσει όλους. Επίσης, δυναμώνει και η ίδια η βιομηχανία του κινηματογράφου, καθώς το έργο που παράγει πλέον φτάνει και σε άλλους αποδέκτες, αποκτώντας έτσι ευρύτερη κοινωνική διάσταση».
Παράλληλα, καλλιεργείται κινηματογραφική παιδεία σε ομάδες του πληθυσμού που μέχρι τώρα ήταν αποκλεισμένες. Ακόμη πιο σημαντικό ίσως, ότι η προσβασιμότητα δυνητικά «συμβάλει στη δημιουργία νέου δυναμικού και φανατικού κοινού».
Άρα ευρύτερη και πιο διεισδυτική η (οικονομική) απήχηση για την ελληνική κινηματογραφική κοινότητα.
Επιτρέπει σε έλληνες δημιουργούς να λειτουργήσουν (επιτέλους) με βάση τα διεθνή πρότυπα προσβασιμότητας στο περιεχόμενο.
Σε βάθος χρόνου, η ενσωμάτωση οδηγεί ιδανικά σε μεγαλύτερη συμμετοχικότητα από ανάπηρους καλλιτέχνες στην καλλιτεχνική δημιουργία (πράγμα που εμμέσως υποδηλώνει κοινωνική ανάπτυξη).
Με τις δράσεις προσβασιμότητας εν συνόλω δόθηκε η δυνατότητα σε περίπου 10.000 άτομα με προβλήματα όρασης και ακοής ή με κινητική αναπηρία να απολαύσουν την εμπειρία του κινηματογράφου.
Επόμενα βήματα
Για το 2022 η συνεργασία επεκτείνεται. Με χρηματοδότηση από την Alpha Bank εκπονήθηκε μελέτη που προβλέπει μετατροπή της ιστορικής έδρας του ΦΚΘ στο Ολύμπιον, τοπωνύμιο της πόλης. Το διατηρητέο νεοκλασικό κτήριο, «κόσμημα» στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, καθίσταται προσβάσιμο σε όλους – εργαζόμενους και κοινό. Ακόμη μία πολυκαιρισμένη εκκρεμότητα κλείνει με αίσιο τέλος.
Η δράση απλώνεται πέρα από τον Νοέμβριο (μήνα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου ταινιών μυθοπλασίας) και τον Μάρτιο (μήνα του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ)… Στην ετήσια δραστηριότητά του εντάσσεται πλέον επιμελημένη επιλογή ταινιών καθολικά προσβάσιμων. Έτσι, ακόμη περισσότερα άτομα με προβλήματα όρασης και ακοής από τη Θεσσαλονίκη ή την περιφέρεια θα συμμετέχουν στην κινηματογραφική μέθεξη.
«Η καθολική πρόσβαση τόσο στο δομημένο περιβάλλον όσο και στο περιεχόμενο της κινηματογραφικής τέχνης, αποτελούν για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης προτεραιότητα», επικυρώνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής Ορέστης Ανδρεαδάκης.
«Γίνεται προτεραιότητα», καταλήγει, «με την ουσιαστική χορηγία της Alpha Bank. Η εμπιστοσύνη που μας δείχνουν τα άτομα με αναπηρία τα οποία αυξάνονται διαρκώς στις καθολικά προσβάσιμες προβολές μας, μάς κινητοποιεί να καταβάλλουμε ακόμη μεγαλύτερες προσπάθειες. Έτσι ώστε το σινεμά να είναι πραγματικά για όλες και όλους».
Τριβιζάς για όλους
Παρομοίως, η συνεργασία της Alpha Bank με την Εθνική Λυρική Σκηνή (ΕΛΣ) διευθετεί εκκρεμότητες τόσο στη χωροταξία όσο και στην ίδια την απόλαυση των έργων.
Από τον Δεκέμβριο 2021, παρουσιάζονται παραστάσεις στο λυρικό θέατρο σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας.
Η καθολική προσβασιμότητα στις παραστάσεις της ΕΛΣ σημαίνει θέσεις Κωφών / βαρήκοων που χειρίζονται την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα, θέσεις κωφών / βαρήκοων που χρησιμοποιούν τους Ενδογλωσσικούς Υπέρτιτλους, θέσεις τυφλών και ανθρώπων με προβλήματα όρασης που θα χρησιμοποιήσουν την υπηρεσία ακουστικής περιγραφής AD, με ή χωρίς σκύλο οδηγών τυφλών.
Έτσι θα πραγματοποιηθεί η πρεμιέρα της όπερας για όλη την οικογένεια με τίτλο Τα μαγικά μαξιλάρια (18-19 Δεκεμβρίου 2021). Οργανώνεται σε συνεργασία με τον πολιτιστικό οργανισμό liminal, με στόχο την απρόσκοπτη οπτικοακουστική παρακολούθηση για όλους.
Η μουσική του Γιώργου Δούση βασίζεται στο αγαπημένο και πολυβραβευμένο παραμύθι του Ευγένιου Τριβιζά, σε σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη.
Συμπεριληπτική μάθηση, αρχές προσβασιμότητας
Η συνεργασία της Alpha Bank με την Εθνική Λυρική Σκηνή περιλαμβάνει και εκπαιδευτικές δράσεις (μικτές ομάδες ατόμων με ή χωρίς αναπηρία). Δανείζεται θεματικές από το χώρο της οπερατικής και κλασικής χορευτικής τέχνης με στόχο τη συμπεριληπτική μάθηση και το σεβασμό στην διαφορετικότητα. Θα διοργανωθούν επιπλέον εργαστήρια και σεμινάρια για επαγγελματίες πάνω σε εργαλεία, μεθόδους και πρακτικές συμπερίληψης και προσβασιμότητας.
Οι εκπαιδευτικές δράσεις θα υλοποιηθούν το 2022. Προβλέπονται καλλιτεχνικά εργαστήρια σε συνεργασία με εξειδικευμένους επαγγελματίες εκπαιδευτικούς. Κεντρικό πυρήνα των εργαστηρίων αποτελεί η συμπεριληπτική μάθηση, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα. Τα εκπαιδευτικά σεμινάρια απευθύνονται σε όλους όσοι διατηρούν ενδόμυχο πάθος με τις τέχνες (ανεξαρτήτως εμπειρίας, με ή χωρίς αναπηρία…).
Παράλληλα, θα διεξαχθούν εργαστήρια και σεμινάρια για επαγγελματίες σε εργαλεία, μεθόδους και πρακτικές συμπερίληψης και προσβασιμότητας. Αποσκοπούν στην ανάπτυξη της απαραίτητης τεχνογνωσίας για ένα περισσότερο συμπεριληπτικό τρόπο σχεδιασμού και υλοποίησης εκπαιδευτικών δράσεων. Απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς καλλιτεχνικής και μη τυπικής εκπαίδευσης. Αλλά και σε όλους εκείνους που ενδιαφέρονται να εντάξουν τις έννοιες της συμπερίληψης και της προσβασιμότητας στις πρακτικές τους.
Η συνεργασία της Alpha Bank με την Εθνική Λυρική Σκηνή στοχεύει στη μείωση των ανισοτήτων και την καλλιέργεια κουλτούρας συμπερίληψης.
Καλλιεργείται έτσι η θεατρική παιδεία σε ομάδες που μέχρι πρότινος αποκλείονταν από την εμπειρία του θεάτρου εξαιτίας της ελλιπούς υποδομής και τεχνολογίας. Τώρα τόσο η απόλαυση της παράστασης όσο και η θεωρητική εκπαίδευση, συμπεριλαμβάνονται στα αγαθά που μπορούν να απολαύσουν όλες και όλοι. Ταυτόχρονα, μέσω εργαστηρίων και σεμιναρίων, όλο και περισσότεροι επαγγελματίες θα αναπτύσσουν έργα ακολουθώντας τις αρχές της προσβασιμότητας.
Ευρεία απεύθυνση του έργου της ΕΛΣ
«Βασική προτεραιότητα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής είναι η ευρεία απεύθυνση του έργου της», δήλωσε ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ Γιώργος Κουμεντάκης με αφορμή την πρωτοβουλία της Alpha Bank και την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία.
«Δημιουργούμε παραστάσεις και καλλιτεχνικές δράσεις με στόχο να τις προσφέρουμε σε όλους εκείνους που θέλουν να τις γνωρίσουν, σε όλους όσους έχουν ανάγκη την τέχνη και τον πολιτισμό», συμπληρώνει.
Και αργότερα υπογραμμίζει ότι «η εμπειρία της τέχνης είναι μια ζωτική ανάγκη για τον άνθρωπο και η πρόσφατη πανδημία το ανέδειξε με τον πιο εμφατικό τρόπο».
Όπως διαπιστώνει και ο ίδιος, «από το 2017 που η Εθνική Λυρική Σκηνή μετεγκαταστάθηκε στις νέες της εγκαταστάσεις στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, έχουμε κάνει πολλά για την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία στις παραστάσεις μας. Άλλωστε το ΚΠΙΣΝ έχει σχεδιαστεί και λειτουργεί έτσι ώστε να είναι πλήρως προσβάσιμο από ΑμεΑ, τόσο στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, όσο και στα κτήρια της ΕΛΣ και της ΕΒΕ».
Η προσπάθεια αυτή ολοκληρώνεται στη φετινή καλλιτεχνική περίοδο, «εντάσσοντας στις υπηρεσίες μας -δοκιμαστικά σε πρώτη φάση-, ελληνικούς υπέρτιτλους για κωφά και βαρήκοα άτομα, ταυτόχρονη διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα και ζωντανή ακουστική περιγραφή για άτομα με οπτική αναπηρία κάνουμε ένα αποφασιστικό βήμα στον μεγάλο και διαχρονικό μας στόχο: την προσφορά της τέχνης για όλους, χωρίς αποκλεισμούς. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για εμάς που η Alpha Bank συμμερίζεται την πολιτική καθολικής προσβασιμότητας της ΕΛΣ και στηρίζει τις προσπάθειες μας για έναν καλύτερο κόσμο με ίσες ευκαιρίες για όλους».
Απογοητευτική η έως σήμερα εικόνα
Τα άτομα με αναπηρία βρίσκονται στη συντριπτική πλειονότητά τους αποκλεισμένα από τη πολιτιστική ζωή της χώρας. (Τα στοιχεία διατίθενται και από το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων, opengov.gr).
Η ανάλυση των δεδομένων με βάση το δείκτη GALI (Global Activity Limitation Index), επιβεβαιώνει την ισχυρή συσχέτιση μειωμένης συμμετοχής στην πολιτιστική και κοινωνική συμμετοχή από πολίτες με περιορισμούς δραστηριότητας.
Τα ευρήματα από το 4ο Δελτίο στατιστικής πληροφόρησης (20.12.2018) του «Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας» που οργάνωσε η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), παραμένουν απογοητευτικά.
Ανάμεσα στον πληθυσμό με σοβαρή αναπηρία, μόνο το 5,4% έχει επισκεφτεί αρχαιολογικό χώρο ή μουσείο έστω μια φορά σε διάστημα ενός έτους (έναντι του 20,1% των ατόμων χωρίς περιορισμό δραστηριότητας).
Ζωντανές παραστάσεις έχει παρακολουθήσει το 11,5% των ατόμων με σοβαρή αναπηρία και το 40% των ατόμων χωρίς κανέναν περιορισμό δραστηριότητας.
Μόνο το 7,7% του πληθυσμού με σοβαρή αναπηρία έχει παρακολουθήσει κινηματογράφο. Στα άτομα χωρίς αναπηρία το ποσοστό συμμετοχής ανέρχεται στο 40%.
Επωφελές για όλη την κοινωνία
Σύμφωνα πάλι με το «Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας», ο πληθυσμός ατόμων με περιορισμούς δραστηριότητας/αναπηρία σύμφωνα με το δείκτη GALI ανήλθε το 2015 (έτος διεξαγωγής της έρευνας) στο 24,8% του πληθυσμού ηλικίας 16 ετών και άνω.
Εξ αυτών, 1.019.577 άτομα (ή το 11,2% του συνολικού πληθυσμού) αντιμετωπίζουν σοβαρής μορφής περιορισμό/αναπηρία και επίσης 1.230.272 άτομα (13,6% του συνολικού πληθυσμού) έχουν περιορίσει «αλλά όχι πάρα πολύ» λόγω προβλήματος υγείας τη δραστηριότητα τους.
Η Alpha Bank ανοίγει την πόρτα στην ισότιμη πρόσβαση ατόμων με αναπηρία στην οικονομία και την κοινωνία. Βασικό δικαίωμα, μη διαπραγματεύσιμο στις σύγχρονες δημοκρατίες. Το διαχρονικό αίτημα της ενσωμάτωσης θεωρείται επωφελές για ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο. Η επένδυση αυτή μπορεί εν τέλει να ιδωθεί και ως υπόσχεση για το καλύτερο μέλλον της χώρας.
Διαβάστε επίσης
Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου: Στη Νέα Υόρκη με Στεφανία Στρούζα
Alpha Bank: Αλλαγές κορυφής σε Alpha Finance και Alpha Asset Management
