Βραχυκύκλωμα στις ΑΠΕ: Γιατί καταναλωτές και επενδυτές, θα πληρώσουν ακριβά τις μηδενικές τιμές- Ποιοι κερδίζουν

Μπούμερανγκ  για την ελληνική αγορά ενέργειας γίνεται η αθρόα αύξηση των ΑΠΕ, που μηδενίζει τις τιμές στην ημερήσια αγορά ενέργειας, δημιουργώντας με τον τρόπο που λειτουργεί, μεγάλα κόστη στο ηλεκτρικό σύστημα, που στο τέλος θα κληθούν να πληρώσουν οι καταναλωτές, ενώ και πολλοί επενδυτές ΑΠΕ θα βρεθούν στα βράχια.

Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές εξαγωγές ενέργειας, γίνονται μόνο σε τιμές κάτω του κόστους και οι εξαγωγές από 1/3 μέχρι 15/4 κόστισαν 8,4 εκ. ευρώ! Δηλαδή    οι Έλληνες ουσιαστικά να επιδοτούν την ενέργεια που εξάγεται. Έτσι ενώ η Ελλάδα θέλει να γίνει εξαγωγέας ενέργειας, δεν μπορεί καθώς δεν μπορεί να πουλάει σε αρνητικές τιμές, με αποτέλεσμα να εισάγει τις μηδενικές τιμές της Βουλγαρίας και να σταματάει η παραγωγή των δικών της ΑΠΕ.

Παράλληλα, για την ενέργεια που εξάγεται δεν εισπράττεται  ΕΤΜΕΑΡ από τη χώρα προορισμού τους, και τη διαφορά της τιμής που πωλείται η ενέργεια από την τιμή που πληρώνονται τα έργα που έχουν σύμβαση  την πληρώνει ο ΕΛΑΠΕ και ακολούθως μέσω του ΕΤΜΕΑΡ που θα αυξάνεται, ο Έλληνας καταναλωτής.  Δηλαδή σε τέτοιες περιπτώσεις εξαγωγών οι Έλληνες καταναλωτές…επιδοτούν τους καταναλωτές της χώρας που τις εισάγει.

Αν κάποιοι είναι κερδισμένοι…είναι η αγορά προμήθειας, που αγοράζει ενέργεια σε όλο και χαμηλότερες τιμές. Αν επιλέξουν να μετακυλύσουν τις χαμηλότερες τιμές αυτές στον καταναλωτή, θα δει και ο καταναλωτής μειωμένες τιμές κιλοβατώρας στο λογαριασμό του, αλλά όσο μειώνεται αυτή τιμή θα αυξάνεται η τιμή του ΕΤΜΕΑΡ, στο κάτω σκέλος του λογαριασμού για να στηρίζονται οι ΑΠΕ.

Από τους παραγωγούς ΑΠΕ, κερδισμένοι θα είναι οι καθετοποιημένοι συμμετέχοντες που θα έχουν τη δυνατότητα να αυξήσουν τις τιμές καταναλωτή ώστε να αποσβέσουν τις ζημίες των περικοπών της παραγωγής ΑΠΕ του δικού τους χαρτοφυλακίου, καθώς και τις ώρες που λόγω μηδενικής ΤΕΑ δεν πληρώθηκαν, κάτι που δεν ισχύει ωστόσο για τους υπολοίπους. Οι εξαιρετικά χαμηλές χονδρεμπορικές τιμές πάντως αναμένεται να εκτοξεύσουν τα κέρδη της προμήθειας.

Ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης

Το πρόβλημα είναι η χαμηλή ζήτηση ενέργειας στην ελληνική αγορά, και η αυξανόμενη προσφορά που σε συνδυασμό με το μοντέλο του marginal pricing και του market coupling (η φθηνότερη ενέργεια από τις χώρες που έχουμε συζευχθεί έχει προτεραιότητα), έχει αποτέλεσμα  τις ώρες που παράγουν πολύ οι ΑΠΕ (μεσημέρια) να κυριαρχούν οι εισαγωγές σε μηδενικές τιμές και να σταματάει η παραγωγή των ελληνικών ΑΠΕ.

Η κατάσταση αυτή έχει αντίκτυπο σε πολλές από τις επενδύσεις που σύντομα δε θα είναι βιώσιμες αλλά και στον καταναλωτή, που θα πρέπει να πληρώσει αυξημένες χρεώσεις ΕΤΜΕΑΡ για να καλύψει τις τρύπες που θα παρουσιάζει ο ΕΛΑΠΕ (ο λογαριασμός των ΑΠΕ) αφού δε θα έχει τα έσοδα που χρειάζεται λόγω των μηδενικών τιμών.

 Το μεγάλο πρόβλημα των αδιεξόδων που αντιμετωπίζει η αγορά των ΑΠΕ συζητήθηκε χθες στην ημερίδα του ΙΕΝΕ «Ευκαιρία ή Τροχοπέδη οι Στόχοι της Ενεργειακής Μετάβασης για ΑΠΕ και Ενεργειακή Αποδοτικότητα»  για το οποίο μίλησαν οι Αρ. Αϊβαλιώτης, Γενικός Γραμματέας Ενέργειας & Ορυκτών Πρώτων Υλών Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο κ. Δ. Φούρλαρης, Αντιπρόεδρος Β’ Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων, και ο κ. Γ. Γιαρέντης, Πρόεδρος ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος ΔΑΠΕΕΠ αλλά και οι Ανδρέας Πετροπουλέας, Διευθυντής Διαχείρισης Ενέργειας, Elpedison και Πρόεδρος της Επιτροπής Ηλεκτρισμού του ΙΕΝΕ, κ. Στέλιος Λουμάκης, Πρόεδρος, ΣΠΕΦ.

Ο Αρ. Αϊβαλιώτης, Γενικός Γραμματέας Ενέργειας, μιλώντας για την ενεργειακή αγορά στη χώρα τόνισε ότι υπάρχει μεγάλο χάσμα ανάμεσα στην προσφορά και τη ζήτηση η οποία το χειμώνα είναι κοντά στα 5 GW και το καλοκαίρι μέχρι 10 GW.  Το αποτέλεσμα είναι να παράγεται περισσότερη ενέργεια από αυτή που μπορεί να απορροφηθεί με αποτέλεσμα μηδενικές τιμές σε πολλές ώρες της ημέρας. Σε αυτή τη δύσκολη ισορροπία όπως είπε, προστίθενται και οι πολλές εισαγωγές, ειδικά σε περιόδους που οι τιμές έξω είναι φθηνότερες με αποτέλεσμα να έχουμε μαζικές περικοπές ΑΠΕ. Ο Δ. Φούρλαρης, Αντιπρόεδρος Β’ στη ΡΑΑΕ είπε ότι είναι δύσκολο το προβλημα των περικοπών, και ότι είανι σε επικοινωνια με τους Διαχειρισιτές για να βρεθεί λύση για το μεταβατικό στάδιο. Είπε ότι αν επιθυμούμε να είμαστε πράσινο hub απαιτούνται διασυνδέσεις και η περισσεια της παραγωγής των ΑΠΕ πρέπει να διατεθεί στο εξωτερικό.

Από την πλευρά του ΔΑΠΕΕΠ, ο Γιάννης Γιαρέντης, Πρόεδρος ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος ΔΑΠΕΕΠ, τόνισε ότι πρέπει να αυξηθεί το ΕΤΜΕΑΡ από τα 17 λεπτά στα 24 λεπτά, για να καλυφθεί η τρύπα που έχει δημιουργηθεί στο ΕΛΑΠΕ, που πληρώνει τις ΑΠΕ στις συμφωνημένες ταρίφες, όταν στηνα γορά οι τιμές είναι μηδενικές.

Σύμφωνα με το ΕΣΕΚ η ζήτηση το 2022 ήταν 55,4 τεραβατώρες, το 2030 προβλέπεται αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στις 60 τεραβατώρες, το 2035 θα πάμε σε 73, το 2040 θα πάμε σε 97.

Ανδρέας Πετροπουλέας: Οδηγούμαστε στα βράχια

Ο Ανδρέας Πετροπουλέας, Διευθυντής Διαχείρισης Ενέργειας, Elpedison, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου,  τονίζοντας ότι το σημερινό πρόβλημα με τις περικοπές και τις μηδενικές τιμές που πλήττει ήδη τις ΑΠΕ όταν προστεθεί και η παραπάνω δυναμικότητα  νέων ΑΠΕ θα κλιμακωθεί, καθώς η ζήτηση δεν αυξάνεται.   “Πρέπει να υπάρξει σχεδιασμός για αυτό που έρχεται, γιατί οδηγούμαστε στα βράχια. Στην αγορά υπάρχει ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα που είναι μη αναστρέψιμο”.

Παρουσιάζοντας το τί συμβαίνει στην αγορά όταν αυξάνεται η παραγωγή των ΑΠΕ, έφερε σαν παράδειγμα τις  πρώτες 15 μέρες του Απριλίου,  στις οποίες περίσσεψαν συνολικά 159.500 MW. Το μεσημέρι της 13/4 περίσσευαν 3.500 MW. “Είναι καταστροφή, είναι απαράδεκτο» τόνισε ο κ. Πετροπουλέας. Και τόνισε, «οι μέχρι σήμερα εγκατεστημένες ΑΠΕ έχουν ήδη προκαλέσει πρόβλημα στην αγορά ενέργειας, καθώς η ζήτηση παραμένει χαμηλότερη από την προσφορά. Και εκτίμησε ότι η ζήτηση δεν θα αυξηθεί καθώς δεν έχουμε βιομηχανία και έχουμε και μείωση του πληθυσμού λόγω υπογεννητικότητας, με αποτέλεσμα να είμαστε 700.000 Έλληνες λιγότεροι σε 10 χρόνια.

Μίλησε και για το πρόβλημα των εξαγωγών, που γίνονται σε τιμές κάτω του κόστους, με αποτέλεσμα οι εξαγωγές να επιδοτούνται τελικά από την ελληνική αγορά.  “Την  25η Μαρτίου, η Ελλάδα εξήγαγε 7.700 μεγαβατώρες και ο Έλληνας πλήρωσε συνολικά 900.000 ευρώ για τις μεγαβατώρες που εξήχθησαν σε γειτονικές χώρες, όπως η Βουλγαρία. Από 1η Μαρτ έως 15 Απριλίου, οι καταναλωτές έχουν πληρώσει 8,47 εκατ ευρώ για εξαγωγές. Επιδότησαν με περίπου 9 εκατ ευρώ τις εξαγωγές Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η αξία των διμερών συμβολαίων δεν έχει καμία τύχη. Η εκτίμηση μιλά για απώλεια 18 εκατ ευρώ σε βάθος 10ετίας”, σημείωσε.

Στέλιος Λουμάκης: O προσανατολισμός των εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ υπό το μοντέλο του marginal pricing και της σύζευξης των αγορών είναι αδιέξοδος

Σε ανάλυση των προκλήσεων στο να καταστεί η χώρα μας πλεονασματική σε ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ και έτσι να μετατραπεί σε συστηματικό εξαγωγέα ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης, υπό το μοντέλο του marginal pricing και του market coupling, προέβη ο Πρόεδρος του ΣΠΕΦ Δρ. Στέλιος Λουμάκης από το βήμα ημερίδας του ΙΕΝΕ που διεξήχθη στη Αθήνα την Πέμπτη 18 Απριλίου 2024.

Ο κος Λουμάκης επί τη βάσει πραγματικών δεδομένων από τις προσφορές της Προημερήσιας αγοράς (DAM) του EXE σε ημέρες με περικοπές, επισήμανε την μεγάλη συσσώρευση προσφορών ισχύος (~3 GW) σε τιμές ελάχιστα πάνω από το μηδέν, πιθανολογώντας πως προέρχονται κατά κύριο λόγο από τους ΦοΣΕ οι οποίοι και προσπαθούν να κρατήσουν την Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς (ΤΕΑ) έστω κατά μερικά δεκαδικά σε θετικό έδαφος ώστε να μην αναστέλλονται οι πληρωμές των έργων ΑΠΕ με συμβάσεις ΣΕΔΠ που εκπροσωπούν.

Υπενθύμισε στο σημείο αυτό πως στα έργα ΑΠΕ με συμβάσεις για ταρίφες, οι πληρωμές αναστέλλονται εφ’ όσον η τιμή στην αγορά μηδενίσει ή γυρίσει αρνητική για διάστημα τουλάχιστον 2 ωρών.  Τα έργα αυτά καταλαμβάνουν την μερίδα του λέοντος στις «νέες» ΑΠΕ, αφού από 6.5 GW έργων που έχουν προστεθεί στο σύστημα και το δίκτυο τα τελευταία 5 χρόνια, τα 6 GW είναι έργα με συμβάσεις.  Τα έργα αυτά έχουν κατά κανόνα ηλεκτριστεί μετά τις 4/7/19, είναι εγκατεστημένης ισχύος άνω των 400 kW και δεν έχουν προτεραιότητα κατανομής σύμφωνα με το αρ. 9, του ν. 3468 και τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 943/2019.

Εξηγώντας γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε εξαγωγές, αλλά γυρίζει το σύστημα σε εισαγωγές, ο κος Λουμάκης, αναφέρθηκε στη Βουλγαρία με την οποία είμαστε συζευγμένοι,  όπου η ΤΕΑ μηδενίζει συστηματικά ή καθίσταται ακόμη και αρνητική, οπότε το διασυνοριακό εμπόριο για τη χώρα μας γυρίζει σε εισαγωγικό, στο peak μάλιστα της παραγωγής των ΑΠΕ. Βρισκόμαστες έτσι σε έναν φαύλο κύκλο, ο οποίος καθιστά αδιέξοδη την στρατηγική του να καταστεί η χώρα εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας ΑΠΕ υπό το υπάρχον πανευρωπαϊκό μοντέλο του marginal pricing και του market coupling.

Όπως είπε με  τις τιμές  στην ημερήσια αγορά κατά μερικά δεκαδικά υψηλότερες του μηδενός,  δημιουργείται πρόσθετη «τρύπα» στον ΕΛΑΠΕ αφού καλείται να καλύψει ολόκληρη την αποζημίωση στα έργα που έχουν σύμβαση ενώ αν η τιμή μηδένιζε δε θα απαιτείτο, αφού οι πληρωμές τους θα αναστέλλονταν. Και πρόσθεσε ότι  οι μηδενικές ή αρνητικές τιμές που αναστέλλουν τις αποζημιώσεις στα έργα θα μπορούσαν να λειτουργούν σαν φυσικό φρένο της αγοράς έναντι στις υπερβάλλουσες επενδύσεις και δεν θα χρειάζονταν περικοπές.  Συνεπώς, εκτίμησε, πως μέσα από το ζοφερό δυστυχώς περιβάλλον αυτό, φυσιολογικά, θα μετριαστεί και το υπερβολικό επενδυτικό ενδιαφέρον για νέους όρους σύνδεσης στον ΑΔΜΗΕ, που παραδόξως παραμένει ακόμη ανοικτός για νέα έργα.