Θανάσης Δαγούμας (ΡΑΕ): Σχέδιο αναμόρφωσης της χονδρικής αγοράς – Περισσότεροι παίκτες και ανταγωνιστικότερες τιμές

Για την αποθήκευση ενέργειας, σημείωσε ότι με το υπουργείο και άλλους φορείς συνεργάζεται για την αναβάθμιση του ρυθμιστικού πλαισίου και του συμπληρωματικού πλαισίου, που θα αφορά τα διαφορετικά στάδια μιας επένδυσης στην αποθήκευση, από την αδιεοδότηση μέχρι τη συμμετοχή στην αγορά.

Επίσης αναφέρθηκε στο έργο που έχει πραγματοποιήσει μέχρι στιγμής η ΡΑΕ και σε ότι ακολουθεί μέσα στους επόμενους μήνες και χρόνια.

Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης του κ. Δαγούμα:

Όταν αναλάβατε επικεφαλής της ΡΑΕ τον περσινό Ιούλιο ήταν μια περίοδος έντονων αλλαγών στον ενεργειακό τομέα της Ελλάδας. Ποιοι είναι οι στόχοι και οι προτεραιότητές σας;

Από τότε που ανέλαβα τον Ιούλιο του 2020, εργαστήκαμε πολύ σκληρά για να ολοκληρώσουμε αρκετές νομοθετικές και ρυθμιστικές μεταρρυθμίσεις, ορισμένες από τις οποίες είχαν προετοιμαστεί από την προηγούμενη διοίκηση. Καταφέραμε να επιταχύνουμε τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και παράλληλα υπήρξαμε πολύ δραστήριοι και αποδοτικοί και αυτό οδήγησε στην απομάκρυνση ρυθμιστικών εμποδίων από την αγορά.

Η μεγαλύτερη πρόκληση μέχρι στιγμής ήταν η εφαρμογή του target model, η οποία είχε αρκετές καθυστερήσεις στη χώρα μας. Η Ελλάδα εφήρμοσε το target model το Νοέμβριο του 2020, αν και η διαδικασία σχεδιάστηκε αρχικά το 2011, μια περίοδο που εργαζόμουν στο Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας. Στη θητεία μου ως πρόεδρος της ΡΑΕ, ολοκληρώσαμε πάνω από 60 αποφάσεις για να ολοκληρωθεί η διαδικασία μέσα σε σύντομο χρόνο. Αν και αυτό ήταν το τελικό στάδιο εφαρμογής του target model, η ολοκλήρωσή του ήταν η αντανάκλαση της εργασίας πολλών ανθρώπων μέσα σε αρκετά χρόνια, τους οποίους θα ήθελα να συγχαρώ. Είναι πραγματικά μια συλλογική κατάκτηση.

Ολοκληρώσαμε τη σύζευξη της προημερήσιας αγοράς με την Ιταλία το Δεκέμβριο του 2020, η οποία ακολουθήθηκε από τη σύζευξη με τη Βουλγαρία το Μάιο του 2021. Η απόφαση της ΡΑΕ για την έναρξη της κοινής ενδοημερήσιας αγοράς (CRIDA) αναμένεται το Σεπτέμβριο του 2021, ενώ η ενσωμάτωση με την ευρωπαϊκή συνεχή ενδοημερήσια αγορά μέσω του XBID αναμένεται το Φεβρουάριο του 2022. Σκοπεύουμε να διευκολύνουμε τη διαδικασία ενσωμάτωσης με τις ευρωπαϊκές πλατφόρμες MARI και PICASSO.

Για αυτή τη διαδικασία, ο ρόλος του Χρηματιστηρίου Ενέργειας και του ΑΔΜΗΕ είναι κρίσιμος. Κατ’ επέκταση, συνεργαζόμαστε για να βεβαιώσουμε ότι δεν θα έχουμε καθυστερήσεις. Είμαστε αφοσιωμένοι στη σύζευξη με τις ευρωπαϊκές αγορές και έχουμε τη φιλοδοξία να γίνουμε σταδιακά ένας ενεργός συμμετέχων στη λήψη αποφάσεων ευρωπαϊκά.

Είμαστε ευγνώμονες για την υψηλή ποιότητα του ανθρώπινου κεφαλαίου στον ρυθμιστή. Το προσωπικό μας είναι αναγνωρισμένο για τον επαγγελματισμό του και ευπρόσδεκτο στους διεθνείς θεσμούς. Στην πραγματικότητα, ασχολήθηκα προσωπικά και στο σχεδιασμό της ευρωπαϊκής αγοράς σε συνεργασία με τον ENTSO-E ως καθηγητής πανεπιστημίου. Πιστεύω ακράδαντα ότι μια πιο αποδοτική διαχείριση των πόρων μας θα μας επιτρέψει να παίξουμε έναν πιο ενεργό ρόλο, όμως προαπαιτούμενο είναι η ενσωμάτωση με έναν ταχύ και αποδοτικό τρόπο για να βεβαιώσουμε ότι οι αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στην Ευρώπη θα συμβούν και στην Ελλάδα.

Η ΡΑΕ ανέπτυξε μια ψηφιακή διαδικασία αδειοδότησης ώστε να μειώσει τον απαιτούμενο χρόνο για τις άδειες ΑΠΕ στις 30 ημέρες. Ποια ήταν η αντίδραση που λάβατε από τους αιτούντες;

Μια από τις προτεραιότητές μας ήταν να αναπτύξουμε την πλατφόρμα για την ψηφιακή αδειοδότηση των ΑΠΕ. Αυτό έγινε σε σύντομο χρόνο και καταφέραμε να αξιολογήσουμε 1.211 αιτήσεις από το παρελθόν και να εγκρίνουμε 21,5 γιγαβάτ ΑΠΕ μέσα σε ένα περίπου μήνα στα τέλη του 2020. Ήταν ένα σημαντικό κατόρθωμα.

Έκτοτε προχωρήσαμε με αρκετούς αδειοδοτικούς γύρους. Ενδεικτικό του ενδιαφέροντος για τις ΑΠΕ στην Ελλάδα είναι ότι λάβαμε 1.865 αιτήσεις για 45 γιγαβάτ το Δεκέμβριο του 2020 και έπειτα λάβαμε 479 αιτήσεις για άλλα 9 γιγαβάτ το Φεβρουάριο του 2021. Τον Ιούνιο του 2021 λάβαμε 743 αιτήσεις για 17,5 γιγαβάτ.

Αυτές οι ποσότητες περνούν μέσα από την πλατφόρμα μας που σημαίνει ότι ο ρυθμιστής καταβάλλει μια τεράστια προσπάθεια. Όμως, καταφέραμε να ανταποκριθούμε σε πολύ σύντομο χρονοδιάγραμμα. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι όλες αυτές οι επενδύσεις ανταγωνίζονται πολύ έντονα η μια την άλλη και μόλις το 10-20% θα υλοποιηθεί.

Το υπουργείο ενέργειας επιχειρεί να μειώσει σημαντικά την αδειοδοτική περίοδο για τα έργα ΑΠΕ, αναγνωρίζοντας ότι οι μακρόχρονες διαδικασίες αποτελούν από τα μεγαλύτερα εμπόδια για την εμβάθυνση των επενδύσεων στον κλάδο. Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που πρέπει να ξεπεράσει η ΡΑΕ για να απλοποιήσει την αδειοδότηση;

Από τεχνικής πλευράς, σκοπεύουμε να ενσωματώσουμε όλες τις αδειοδοτήσεις ΑΠΕ σε ένα αρχείο ώστε να έχουμε καλύτερο σύστημα οργάνωσης. Όμως σε όρους αδειοδότησης, ο ρόλος της ΡΑΕ στην εξίσωση έχει ολοκληρωθεί. Ο ρόλος μας σε αυτό το πλαίσιο είναι σαφής και έχει απλοποιηθεί με βάση τον πρόσφατο εν ισχύ ενεργειακό νόμο.

Τα κριτήρια που ελέγχουμε έχουν τυποποιηθεί και απλοποιηθεί για να εξασφαλιστεί η επιθεώρηση μέσω ενός πληροφοριακού συστήματος και αυτό επέτρεψε στον ρυθμιστή πρακτικά να αξιολογήσει όλες τις αιτήσεις που προανέφερα.

Πλέον, αυτό αφορά το πρώτο βήμα που λαμβάνουν οι επενδυτές. Έπειτα, οι επενδυτές προχωρούν στα επόμενα βήματα με την αίτησή τους για πρόσθετες άδειες που απαιτούνται για να ολοκληρωθεί μια επένδυση ΑΠΕ. Οι επενδυτές μπορούν να λάβουν μέρος στους διαγωνισμούς ΑΠΕ ή να ολοκληρώσουν διμερή συμβόλαια. Ο ρόλος των διαχειριστών μεταφοράς και διανομής είναι κρίσιμος, καθώς η προσφορά όρων σύνδεσης είναι σημαντική για τα διάφορα έργα ΑΠΕ.

Ενσωματώνοντας πρόσθετες διαδικασίες στο σύστημά μας θα μπορέσουμε να παρέχουμε επίσημη γνώμη στους επενδυτές σχετικά με περιβαλλοντικά ή χωροταξικά θέματα για παράδειγμα. Προχωράμε με μελέτες σε συνεργασία με το υπουργείο σχετικά με τον χωροταξικό σχεδιασμό που θα βοηθήσουν στον προσδιορισμό γεωγραφικών περιοχών που μπορούν να στηρίξουν ΑΠΕ, μειώνοντας το αδειοδοτικό ρίσκο.

Η ενεργειακή μετάβαση της Ελλάδας προσελκύει επενδυτικό ενδιαφέρον σε τομείς όπως η αποθήκευση ενέργειας, τα υπεράκτια αιολικά, τα πλωτά φωτοβολταϊκά και το υδρογόνο, που θέτουν σημαντικές ρυθμιστικές προκλήσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις λόγω της έλλειψης ενός εφαρμοστέου ρυθμιστικού πλαισίου. Πως το αντιμετωπίζετε αυτό; Πότε αναμένετε να είναι έτοιμα τα απαιραίτητα πλαίσια;

Είναι γεγονός. Η ενεργειακή μετάβαση επηρεάζει αυτές τις τρεις τεχνολογίες: Την αποθήκευση ενέργειας, τα υπεράκτια αιολικά και το υδρογόνο. Σχετικά με την αποθήκευση, παρείχαμε ήδη ένα πρώτο γύρο από άδιες. Συνεργαζόμαστε με το υπουργείο και άλλους φορείς για να αναβαθμίσουμε το ρυθμιστικό πλαίσιο και το συμπληρωματικό πλαίσιο. Αυτό θα αφορά τα διαφορετικά στάδια μιας επένδυσης στην αποθήκευση, από την αδιεοδότηση μέχρι τη συμμετοχή στην αγορά.

Σχετικά με τα υπεράκτια αιολικά, το υπουργείο ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα υπάρξει ένα νέο πλαίσιο μέσα στους επόμενους μήνες. Για το υδρογόνο υπάρχει μια ειδική επιτροπή στο υπουργείο στην οποία συμμετέχει ο ρυθμιστής. Οφείλω να σημειώσω ότι διαθέτουμε έξοχη συνεργασία με το υπουργείο και όλους τους λειτουργούς, τους διαχειριστές και το χρηματιστήριο ενέργειας ώστε να αναπτύξουμε μια συνεργατική κουλτούρα που θα διευκολύνει την ενεργειακή μετάβαση. Προσπαθούμε να κοιτάμε μπροστά, να βρίσκουμε λύσεις και να επικετρωνόμαστε στην εφαρμογή βήμα προς βήμα για ρεαλιστικές μεταρρυθμίσεις.

Η τιμή χονδρεμπορικής στην Ελλάδα υποχώρησε κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όσο τον Ιανουάριο για πρώτη φορά. Ποια είναι η στρατηγική και ποια είναι η εκτίμησή σας για τη λειτουργία των νέων ενεργειακών αγορών;

Η τιμή στην προημερήσια αγορά έγινε μια από τις χαμηλότερες πανευρωπαϊκά τον Ιανουάριο του 2021 για πρώτη φορά στα χρονικά, μόλις δυόμιση μήνες μετά την εφαρμογή του target model.

Εντούτοις, παρεμβήκαμε στην αγορά εξισορρόπησης και λάβαμε δύο αποφάσεις με στόχο την προστασία του ανταγωνισμού κατά την πρώτη περίοδο εφαρμογής του target model, ιδίως σε ότι αφορά τους μικρότερους προμηθευτές: Πρώτον, οι μη βιώσιμες τεχνικά προσφορές κάτω από το τεχνικό ελάχιστο δεν θα γίνονται δεκτές και δεύτερον, οι αρνητικές προσφορές δεν επιτρέπονται προσωρινά για προϊόντα του mFRR. Θέλουμε να στηρίξουμε τον ανταγωνισμό και να επιτρέψουμε τη συμμετοχή περισσότερων παικτών στην αγορά.

Όλοι οι θεσμοί στην ελληνική αγορά ενέργειας (το υπουργείο, η ΡΑΕ, το ΕΝΕΧ και ο διαχειριστής) έκαναν σημαντικά βήματα προς την ενσωμάτωση της χονδρικής αγοράς με τις ευρωπαϊκές αγορές τους τελευταίους μήνες, όπως η εφαρμογή του target model το Νοέμβριο του 2020 και η εφαρμογή της σύζευξης της προημερήσιας αγοράς με την Ιταλία και τη Βουλγαρία το Δεκέμβριο του 2020 και το Μάιο του 2021.

Αυτά είναι μέρος της απόφασης της κυβέρνησης να στηρίξει ένα σχέδιο στρατηγικής εφεδρείας, καθώς και ένα πιθανό μηχανισμό αποζημίωσης ισχύος ώστε να προσελκύσει επενδύσεις εν μέσω της ταχείας απολιγνιτοποίησης. Το σχέδιο θα ενσωματώσει ένα οδικό χάρτη για την ενίσχυση του ανταγωνισμού μέσω της πλήρους συμμετοχής της διαχείρισης ζήτησης, της αποθήκευσης, των εμπόρων και των φορέων συλλογικής εκπροσώπησης ΑΠΕ – σε όλες τις αγορές – και πέραν της σύζευξης των αγορών στην ενδοημερήσια αγορά (X-BID) και αγορά εξισορρόπησης (MARI, PICASSO).

Θα ακολουθήσουν περαιτέρω αποφάσεις καθώς η ελληνική νομοθεσία πρέπει να προσαρμοστεί στην ευρωπαϊκή. Πολλά πράγματα άλλαξαν στην Ευρώπη από τότε που σχεδιάσαμε το target model το 2014 και από την έγκρισή του το 2018. Πρέπει να είμαστε δυναμικοί και να ενσωματώσουμε τις αλλαγές αυτές εν καιρώ, ιδίως τον κανονισμό 943/2019 και την οδηγία 944/2019 η οποία πρόκειται να ενσωματωθεί στην εγχώρια νομοθεσία.

Ποιες επιδράσεις αναμένετε να έχει ο νέος σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρισμού στη χονδρική και στη λιανική αγορά;

Αλλάξαμε δραστικά το ηλεκτρικό μοντέλο μετά από 20 χρόνια λειτουργίας του προηγούμενου μοντέλου. Σκοπεύουμε να ενσωματώσουμε πλήρως το νέο αυτό μοντέλο το συντομότερο δυνατόν και να ενισχύσουμε τον ανταγωνισμό. Σχεδιάζουμε να παρέχουμε ένα διαφανές σχέδιο αναμόρφωσης της αγοράς που θα επιτρέπει σε περισσότερους παίκτες να είναι ενεργοί στη χονδρική, κάτι που θα βοηθήσει στο να γίνουν οι τιμές πιο ανταγωνιστικές και κοστοστρεφείς, ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέψει στους παίκτες της λιανικής και τους διευθύνοντες να αντασφαλιστούν απέναντι στον κίνδυνο και να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον.

Ποιό μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στους πιθανούς επενδυτές που βρίσκονται στη διαδικασία επένδυσης ή σκέφτονται να επενδύσουν στον ελληνικό κλάδο των ΑΠΕ;

Θα ήθελα να καλωσορίσω τους ξένους επενδυτές και θεωρώ ότι έχουν ληφθεί αποτελεσματικά βήματα για να δημιουργήσουν ένα διαφανές και ασφαλές περιβάλλον. Αυτά περιλαμβάνουν ένα σταθερό νομοθετικό πλαίσιο ΑΠΕ, με το μηχανισμό στήριξης (SA 44666) και το σχέδιο διαγωνισμών ΑΠΕ (SA48143, 2018-2020) που ενέκρινε η διεύθυνση ανταγωνισμού της Κομισιόν, την παρακολούθηση της βιωσιμότητας του ειδικού λογαριασμού ΑΠΕ και την απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας μέσω του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Ως ρυθμιστής, εξασφαλίζουμε ένα σταθερό περιβάλλον με τις αποφάσεις μας. Η χώρα μας είναι από τις πιο προνομιούχες στις ΑΠΕ, ιδίως σε ότι αφορά τα αιολικά και φωτοβολταϊκά. Αυτό το ξεκάθαρο πλεονέκτημα πρέπει να αντανακλάται στην τιμή του ηλεκτρισμού. Ενώ θα ήμασταν πολύ ικανοποιημένοι αν λάβουμε χαμηλές προσφορές στους επόμενους διαγωνισμούς ΑΠΕ από εγχώριους και ξένους επενδυτές, αυτό πρακτικά έχει ήδη συμβεί στα φωτοβολταϊκά το Μάιο του 2021 όπου η χαμηλότερη προσφορά ήταν 33 ευρώ/μεγαβατώρα, ενώ η μέση ήταν 37,6 ευρώ. Βεβαίως, κάθε περαιτέρω μείωση θα οδηγηθεί από το τεχνολογικό κόστος και το κόστος κεφαλαίου και είναι σημαντικό το επίπεδο τιμής να εξασφαλίζει από τη μια την υλοποίηση των έργων (με λογικά περιθώρια κέρδους) και από την άλλη την επίτευξη των στόχων.

Είμαστε πλήρως αφοσιωμένοι στην περαιτέρω ενίσχυση της φήμης του ρυθμιστή βελτιώνοντας την αποδοτικότητά μας, απομακρύνοντας ρυθμιστικά εμπόδια και διευκολύνοντας την απελευθέρωση του κλάδου μαζί με την αδειοδοτική διαδικασία.

Διαβάστε επίσης

Πόλεμος ΡΑΕ-προμηθευτών για τις τιμές στο ρεύμα-Όλο το παρασκήνιο