Συνεχίζονται με αργό ρυθμό, οι ευρωπαϊκές διεργασίες για την προετοιμασία της ευρωπαϊκής απάντησης στο νομοσχέδιο IRA των ΗΠΑ που απειλεί την Ευρώπη με αποβιομηχάνιση.

Παρ’ ότι το θέμα έχει αναδειχθεί ως σημαντικό από την ίδια την Κομισιόν, κέρδισε η αναβολή, οι αργές ευρωπαϊκές διαδικασίες και οι …ευρωδιχασμοί, κατεβάζοντας τον πήχη των προσδοκιών.

1

Η Inflation Reduction Act των ΗΠΑ έχει «προίκα» 370 δισ. δολάρια και ήδη έχει ξεκινήσει, ενώ η«δύναμη πυρός» του ευρωπαϊκού πακέτου αντιμέτρων,  εκτιμούν πηγές, ότι αν αποφασιστεί τελικά, θα ανέλθει σε 200 δισ. ευρώ, όσο είναι  το «περίσσευμα» που έχει μείνει ανεκμετάλλευτο από το Ταμείο Ανάκαμψης, αν βέβαια συμφωνήσουν σε αυτό οι 27. Τα ποσά αυτά αναμένεται  να προτείνει η Κομισιόν να διοχετευθεί στο πρόγραμμα στήριξης των ευρωπαϊκών βιομηχανιών για την «πράσινη μετάβαση».

Επόμενο βήμα το Μάρτιο

Η Σύνοδος Κορυφής που ολοκληρώθηκε την Παρασκευή ανέβαλε για το Μάρτιο το επόμενο βήμα προς το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Πράσινης Συμφωνίας ως ευρωπαϊκή απάντηση στην αμερικανική πρόκληση του προστατευτισμού. Οι «27» περιορίστηκαν να διατυπώσουν κατευθυντήριες γραμμές προς το ανώτατο εκτελεστικό όργανο της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να προετοιμάσει το πλαίσιο αντιμετώπισης του ζητήματος και να το παρουσιάσει ως πρόταση προς έγκριση στην επόμενη τακτική Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το Μάρτιο.

Το ερώτημα που αναμένει απάντηση είναι ποια θα είναι η δύναμη πυρός του Ταμείου Κυριαρχίας και από που θα προέλθουν οι πόροι του. Προς το παρόν το επικρατέστερο σενάριο είναι  χρηματοδότηση του συνολικού πακέτου θα γίνει με κοινοτικά κονδύλια αλλά και με ιδιωτικές επενδύσεις και να αξιοποιηθεί το περίσσευμα από το Ταμείο Ανάκαμψης, που υπολογίζεται σε 200 δισ.

Και στο θέμα αυτό δεν είναι ευθυγραμμισμένες οι χώρες της Ένωσης. Έτσι ενώ οι ασθενέστερες χώρες της Ευρώπης ζητούν τη στήριξη με κεφάλαια του Ταμείου Κυριαρχίας που θα επιτρέψει ισόρροπη ενίσχυση των ευρωπαϊκών βιομηχανιών, οι ισχυρότερες ζητούν περαιτέρω χαλάρωση των κρατικών ενισχύσεων για να στηρίξουν τη δική τους βιομηχανία. Το πρόβλημα αν επιτραπεί το δεύτερο χωρίς το πρώτο είναι να έχουμε βιομηχανία 2 ταχυτήτων στην Ευρώπη και καταστρατήγηση του ανταγωνισμού.

Μέχρι σήμερα έχει καταγραφεί  “η πρόθεση της Επιτροπής να προτείνει ένα Ταμείο Ευρωπαϊκής Κυριαρχίας πριν το καλοκαίρι του 2023 για την υποστήριξη επενδύσεων σε στρατηγικούς τομείς”. Η δημιουργία του Ταμείου Ευρωπαϊκής Κυριαρχίας με χρηματοδότησή του από νέους πρόσθετους πόρους είναι το ευρωπαϊκό στοίχημα για μια αποτελεσματική  και βιώσιμη  ευρωπαϊκή  απάντηση  στον νόμο των ΗΠΑ. Χωρίς αυτό, αν η Ευρώπη περιοριστεί στην απελευθέρωση των κρατικών ενισχύσεων, επιτρέποντας μόνο στα ισχυρά κράτη να έχουν βιομηχανία θα πληγεί η εσωτερική αγορά, η συνοχή της ΕΕ  και μαζί της όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Η επίσημη πρόταση της Κομισιόν, που θα δημοσιοποιηθεί τις επόμενες εβδομάδες πριν την επόμενη Σύνοδο Κορυφής του Μαρτίου.

Που κατέληξε η Σύνοδος Κορυφής

Οι «27» βασιζόμενοι στο «πράσινο» βιομηχανικό σχέδιο συμφωνίας για την Εποχή Μηδενικών Ρύπων (zero-net age), που παρουσίασε η Κομισιόν στις αρχές Φεβρουαρίου, ζήτησαν από την Επιτροπή να δρομολογήσει επειγόντως τις εργασίες σχετικά με την πολιτική των κρατικών ενισχύσεων στην ΕΕ, με στόχο μια «απλούστερη, ταχύτερη και προβλέψιμη δυνατότητα στοχευμένης, προσωρινής και αναλογικής υποστήριξης των ευρωπαϊκών εξαγωγικών επιχειρήσεων».

Ζήτησαν επίσης οι ηγέτες την αύξηση της ευελιξίας σε ό,τι αφορά τη χορήγηση κονδυλίων της ΕΕ για τη διασφάλιση δίκαιης πρόσβασης σε χρηματοδοτικά μέσα, την εξασφάλιση πρόσβασης σε κρίσιμες πρώτες ύλες και την απλούστευση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος για την ενίσχυση της «πράσινης βιομηχανίας».

Αποφασίστηκε  ότι πρέπει να υπάρξει ένα προσωρινό πλαίσιο αυξημένων κρατικών ενισχύσεων, συμπεριλαμβανομένων φοροαπαλλαγών, «σε τομείς που είναι στρατηγικής σημασίας για την πράσινη μετάβασης και που επηρεάζονται αρνητικά από ξένες επιδοτήσεις ή υψηλές τιμές ενέργειας».

Επίσης, συμφωνήθηκε ότι είναι αναγκαίο να απλουστευθεί  το ρυθμιστικό περιβάλλον των κρατικών ενισχύσεων, ότι πρέπει να αναπτυχθούν οι δεξιότητες που απαιτούνται για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση καθώς και ότι πρέπει να υπάρξει μια φιλόδοξη ατζέντα για τις διεθνείς εμπορικές σχέσεις της ΕΕ που θα περιλαμβάνει διαφανείς συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου και θα διασφαλίζει αξιόπιστες αλυσίδες εφοδιασμού, ιδίως για κρίσιμα υλικά.

Σε ό,τι όμως αφορά τη χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής απάντησης, όπως τελικώς αναμενόταν, οι Ευρωπαίοι ηγέτες περιορίστηκαν στην απόφαση για κινητοποίηση μόνο υφισταμένων χρηματοδοτικών μέσων.

Αυτό δε, κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρέπει να γίνει «χωρίς να θιγούν οι στόχοι της πολιτικής της συνοχής», διατύπωση που μπήκε για να καθησυχάσει τις χώρες που ωφελούνται σήμερα από την πολιτική συνοχής.

Γιατί κινητοποιείται η Ευρώπη και ο νέος ευρωδιχασμός

Οι ΗΠΑ έβαλαν ψηλά τον πήχη και αναγκάζουν την Ευρώπη να απαντήσει αν θέλει να έχει βιομηχανία. Ειδικότερα, η Πράξη Μείωσης του Πληθωρισμού (IRA) του Μπάιντεν,  με κεφάλαια 370 δισ. που μπορούν να φτάσουν τα 500 δισεκατομμύρια δολάρια μαζί με τις φορολογικές ελαφρύνσεις για μια δεκαετία.

Η πρόκληση που τέθηκε στην Ευρώπη, είναι άμεση αφού ήδη πολλές ευρωπαϊκές βιομηχανίες ετοιμάζονται να μετεγκατασταθούν στις ΗΠΑ.  Και αν επικρατήσει αυτή η τάση η απειλή για την Ευρώπη είναι πολλαπλή, αφού χωρίς δική της βιομηχανία εκτός  από την επίπτωση στις θέσεις εργασίας και την ανάπτυξη, υπονομεύεται και μεσοπρόθεσμα χάνοντας την πρόσβαση σε ιδιοπαραγόμενες πρώτες ύλες και προϊόντα θα αποκτήσει πολλές οικονομικές εξαρτήσεις από την αμερικάνικη οικονομία.

Ο νέος ευρωδιχασμός που συνδέεται με την ενίσχυση της βιομηχανίας, αφορά το βαθμό χαλάρωσης των  κανόνων των κρατικών ενισχύσεων και την ανάγκη στήριξης με κεαφάλαια ενός Ταμείου Κυριαρχίας.

Οι ισχυρότερες χώρες της Ευρώπης (Γαλλία,Γερμανία) υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη χρειάζεται μια σοβαρή βιομηχανική πολιτική και εννοούν τη δυνατότητα να δοθούν ισχυρές κρατικές ενισχύσεις, δηλαδή επιβάλλεται σημαντική χαλάρωση των κανόνων κρατικών ενισχύσεων. Ωστόσο, αφού είναι οι μόνες χώρες που μπορούν να το κάνουν σε βαθμό υπολογίσιμο, ουσιαστικά προτείνουν να ταυτιστεί η έννοια της ευρωπαϊκής βιομηχανίας με τις εθνικές τους βιομηχανίες.

Στον αντίποδα, αρκετές άλλες χώρες εξέφρασαν  επιφυλάξεις έναντι μιας τέτοιας απόφασης, με το επιχείρημα ότι κάτι τέτοιο  θα σημάνει την έναρξη ενός πολέμου για τη βιομηχανία όχι μόνο με τις ΗΠΑ αλλά και μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών.

Στο πλαίσιο αυτό για να μην έχουμε  στρέβλωση του ανταγωνισμού και   αύξηση των ήδη ανησυχητικών περιφερειακών ανισοτήτων, χρειάζεται χρηματοδότηση με πρόσθετους πόρους.

Η επιστολή της Eurometaux

Την ανάγκη να προχωρήσει η Ευρώπη άμεσα στην λήψη μέτρων για την ενεργειακή κρίση, υπογράμμιζε επιστολή προς την Κομισιόν του ευρωπαϊκού συνδέσμου Eurometaux που υπέγραφαν εκπρόσωποι 40 μεγάλων βιομηχανιών και ενώσεων. Στη λίστα των υπογραφών είχαν παρουσία και 3 έλληνες, ο επικεφαλής της Mytilineos Ε. Μυτιληναίος, ο γενικός διευθυντής της ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ Π. Λώλος και ο πρόεδρος της ΕΒΙΚΕΝ Α. Κοντολέων.

Όπως ανέφερε η επιστολή το 50% της δυναμικότητας παραγωγής αλουμινίου και ψευδαργύρου έχει εξαναγκαστεί να σταματήσει να λειτουργεί λόγω του υψηλού κόστους της ενέργειας, ενώ σοβαρά προβλήματα αντιμετωπίζει επίσης ο κλάδος του χαλκού και του νικελίου.

Η επίτευξη των στόχων για την καθαρή ενέργεια απαιτεί ανταγωνιστικό και αναπτυσσόμενο τομέα μετάλλων ,προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφαλής προμήθεια πρώτων υλών που είναι αναγκαίες για την απαλλαγή από τα ορυκτά καύσιμα, αναφέρει η επιστολή.

Ωστόσο, η παραγωγή μετάλλων προϋποθέτει τη  διαθεσιμότητα ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου σε λογικές τιμές. «Ανησυχούμε βαθύτατα για το γεγονός ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια κρίσιμη κατάσταση για το ορατό μέλλον, με μια τέλεια καταιγίδα τιμών ρεύματος που έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, χωρίς καμία ρευστότητα στην αγορά λόγω των επισφαλών προμηθειών φυσικού αερίου, με μια συνεχιζόμενη απόσυρση πυρηνικών και ανθρακικών σταθμών και με τις υπόλοιπες πηγές ηλεκτρισμού να μην επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες της αγοράς.

Η Ευρώπη δεν μπορεί να έχει μια επιτυχή στρατηγική για την ενέργεια και τις πρώτες ύλες, εάν οι τιμές του ρεύματος και του αερίου παραμείνουν στα τρέχοντα  επίπεδα για παρατεταμένη χρονική περίοδο χωρίς ανακούφιση, αναφέρει η επιστολή.

Η Eurometaux καλεί την Ευρώπη και τους ηγέτες των κρατών μελών να εξετάσουν όλες τις διαθέσιμες επιλογές για την διασφάλιση των βιομηχανιών και της προοπτικής τους. Η κρίση απαιτεί ένα ολοκληρωμένο πακέτο λύσεων και καμία επιλογή δε θα πρέπει να λείπει από το τραπέζι σε μια τέτοια περίοδο που δεν έχει προηγούμενο.

Η Ένωση είχε προτείνει στην ΕΕ :

  • Τη λήψη προσωρινών μέτρων για να αντιμετωπιστεί το επιπλέον κόστος των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής ορυκτών καυσίμων με στόχο να μειωθεί η τιμή του προσφερόμενου στην αγορά ρεύματος.
  • Τη βελτίωση του προσωρινού πλαισίου κρατικών ενισχύσεων
  • Την ενεργή προώθηση και παροχή κινήτρων για τη χρήση συμφωνιών αγοράς ρεύματος από ΑΠΕ
  • Την ελαχιστοποίηση της επίπτωσης του επιπλέον κόστους άνθρακα από το σύστημα εμπορίας ρύπων
  • Την παροχή επιπλέον υποστήριξης στις επιχειρήσεις