Να δημιουργηθεί μηχανισμός αντιστάθμισης περικοπών ώστε να χρεώνονται ισόποσα το κόστος των περικοπών οι παραγωγοί ΑΠΕ και να επιτραπούν αρνητικές τιμές στην αγορά εξισορρόπησης για να μην έχουμε τόσες περικοπές, προτείνει, μεταξύ άλλων, η Ομάδα Έργου για τις περικοπές στην οποία έχει αναθέσει το Υπουργείο Ενέργειας, να προτείνει λύσεις για το θέμα των περικοπών που απειλεί τη βιωσιμότητα των ΑΠΕ.
Ο επικεφαλής της ομάδας Έργου, καθηγητής Σταύρος Παπαθανασίου μιλώντας στην ημερίδα της ΡΑΑΕΥ, παρουσίασε τις εισηγήσεις του προς το ΥΠΕΝ και είπε χαρακτηριστικά “δεν μπορούμε να εγκαθιστούμε ΑΠΕ χωρίς αποθήκευση και χωρίς μέτρα“. Στο πλαίσιο αυτό, η ομάδα του, ετοίμασε εισηγήσεις, που αφού παρουσιαστούν στην πολιτική ηγεσία, θα ακολουθήσει δημόσια διαβούλευση και ακολούθως θα προωθηθούν για να εκδοθεί η υπουργική απόφαση που θα τις θέσει σε ισχύ.
Τονίστηκε, ότι είναι ανάγκη να ληφθούν μέτρα έκτακτης διαχείρισης για το επόµενο κύµα περικοπών ( που αναμένονται το Φθινοπώρου 2024 και κυρίως Άνοιξης 2025) αλλά και να τεθούν ζητήµατα καθολικότητας επιβολής περικοπών και τυχόν εξαιρέσεων. Επίσης, εξετάζονται θέµατα αποζηµίωσης των περικοπών στα διάφορα στάδια εφαρµογής τους. Στα επόμενα θέματα που θα απασχολήσουν την Ομάδα Έργου είναι η διερεύνηση λύσεων αποθήκευσης για µείωση των περικοπών ενέργειας ΑΠΕ και ζητήµατα χωρητικότητας δικτύων και αρχών διάθεσης ηλεκτρικού χώρου.
Ο κ. Παπαθανασίου, είπε ότι οι περικοπές της παραγωγής ΑΠΕ είναι μεν συνυφασμένες με την υψηλή διείσδυση, ωστόσο οφείλουν να διατηρούνται σε λελογισμένα επίπεδα, να είναι προβλέψιμες, να κατανέμονται δίκαια μεταξύ των συμμετεχόντων και να αποζημιώνονται, όπου αυτό προβλέπεται από το ευρωπαϊκό και εθνικό θεσμικό πλαίσιο. Τόνισε, επίσης, πως η Πολιτεία πρέπει να μεριμνήσει για την τήρηση των προϋποθέσεων αυτών, όπως και για την κινητροδότηση της ανάπτυξης της αποθήκευσης που θα επιτρέψει τη διατήρηση των περικοπών σε χαμηλά επίπεδα.
Από την πλευρά του ΣΠΕΦ ο Στέλιος Λουμάκης τόνισε ότι ακόμη και με αποθήκευση οι περικοπες θα φτάσουν το 30 % το 2030, λόγω έλλειψης ζήτησης ενέργειας. “Διανύουμε συνθήκες υπερβολικού επενδυτικού ενδιαφέροντος στα φωτοβολταϊκά και εν γένει στις ΑΠΕ και το υπό διαβούλευση ΕΣΕΚ μάλλον τις υποτιμά. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας, στα έργα που δεν έχουν προτεραιότητα κατανομής αναμένονται περικοπές ενέργειας σε ετήσια βάση της τάξης του 30% το 2030. Την κατάσταση αυτή καμία αποθήκευση ή δίκτυο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει, αφού το πρόβλημα έγκειται στην έλλειψη ζήτησης για ηλεκτρική ενέργεια, την οποία, σημειωτέον, τα προγράμματα αυτοπαραγωγής επιτείνουν”.
Οι περικοπές το 2023
Σημειώνεται ότι για το 2023 οι περικοπές ήταν ~0.23 GWh ή 1% της διαθέσιµης παραγωγής του συνόλου των έργων ΑΠΕ, και ήταν για 200 Ώρες σε 43 ηµέρες.
Μεγαλύτερο µέρος περικοπών προκύπτει στην Αγορά Επόµενης Ηµέρας (ΑΕΗ) ως µη αποδοχή εντολών πώλησης. Κεντρικό πρόβληµα είναι ότι το Πρόγραµµα Αγοράς δεν εφαρµόζεται από τους ΦοΣΕ, µε περικοπές των έργων που εκπροσωπούν, λόγω απουσίας υποδοµών διαχείρισης & απουσίας οικονοµικών (αντι)κινήτρων
Προκύπτουν συστηµατικά υπερβάσεις προγραµµάτων αγοράς (ΠΑ) σε πραγµατικό χρόνο, οδηγώντας σε συνθήκες υπερπαραγωγής στο σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Οι περικοπές τότε εφαρµόζονται από ΑΔΜΗΕ σε πραγµατικό χρόνο, ως επιβεβληµένες για την ασφάλεια του συστήματος.
Όταν η διαχείριση µέσω setpoint των έργων ΥΤ δεν επαρκεί, τότε περικόπτονται και έργα του ΕΔΔΗΕ µέσω ανοίγµατος διακοπτών. Τελικώς επιβαλλόµενες περικοπές παραγωγής αποκλίνουν σηµαντικά από τις αναλογούσες, επηρεάζοντας τα έσοδα και τη βιωσιµότητα των έργων. Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτό, που οξύνεται κάθε χρόνο, η Ομάδα Έργου ανέλαβε να κάνει εισηγήσεις άμεσων μέτρων.
Ο Παναγιώτης Λαδακάκος εκ μέρους της ΕΛΕΤΑΕΝ μίλησε για τις περικοπές αιολικών πάρκων έργων που λειτουργούν στην Υψηλή Τάση (και λαμβάνουν set point) σε αριθμούς: Όπως είπε. “τo 2023 οι περικοπές στα αιολικά ήταν κάτι παραπάνω από 2% και μέχρι τώρα το τους πρώτους 8 μήνες του 2024, οι περικοπές στα αιολικά είναι μεταξύ 3%-3,5% (Στα ΦΒ στην υψηλή τάση ακούγονται νούμερα που ξεπερνάνε το 10%). Άγνωστο πως θα κλείσει το έτος, πιθανά να μειωθούν ελαφρώς τα ποσοστά σε ΦΒ και να αυξηθούν ελαφρώς σε αιολικά. Μέχρι τώρα η αγορά έδειξε ανοχή & ψυχραιμία σε ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο αναμένοντας τις πρωτοβουλίες της Πολιτείας. Η περίοδος ανοχής όμως εξαντλείται, βλέπουμε ότι έχουν ξεκινήσει νομικές ενέργειες από παραγωγούς ενώ δημιουργείται αυξανόμενη ανησυχία και από τους χρηματοδοτικούς φορείς“.
Η Ομάδα Έργου του ΥΠΕΝ
Η Ομάδα Έργου που συστάθηκε το Νοέμβριο του 2023 έχει κάνει 13 συνεδριάσεις στο διάστηµα 1-7/2024 & υπέβαλε 3 εισηγήσεις τον Αύγουστο του 2024. Με δεδομένο ότι οι περικοπές οι αναπόφευκτες και θα είναι όλο και μεγαλύτερες, αντικείμενο της Ομάδας είναι να προσδιοριστεί ο τρόπος που θα γίνονται ώστε να μοιράζονται ισομερώς στην αγορά.
Στο πλαίσιο αυτό εξετάζει:
-Διαµόρφωση πλαισίου επιβολής και επιµερισµού περικοπών (εντός και εκτός αγορών), µε σχετική κατηγοριοποίηση των έργων
-Σκοπιµότητα αποζηµίωσης επιµέρους κατηγοριών έργων για απώλεια εσόδων λόγω περικοπών
Β. Δυνατότητες µείωσης περικοπών µέσω λύσεων αποθήκευσης
– Ζητήµατα συνεργασίας ΑΠΕ και αποθήκευσης (π.χ. αποθήκευση πίσω από τον µετρητή σε σταθµούς ΑΠΕ). Προσαρµογές πλαισίου, σχήµατα ενίσχυσης
-Χαρακτηριστικά σταθµών κεντρικής αποθήκευσης για εξυπηρέτηση στόχων απανθρακοποίησης
Γ. Ζητήµατα χωρητικότητας των δικτύων και αρχών διάθεσης ηλεκτρικού χώρου
– Μεθοδολογία υπολογισµού χωρητικότητας δικτύων και κατανοµή ηλεκτρικού χώρου σε χρήστες
– Λύσεις για βέλτιστη αξιοποίηση διαθέσιµου ηλεκτρικού χώρου (π.χ. περιορισµοί άρ. 10, ν.4951/2022, πρακτικές διαχείρισης)
– Λύσεις αναβάθµισης χωρητικότητας δικτύων για υποδοχή έργων ΑΠΕ, µέσω αναβάθµισης των δικτυακών υποδοµών
Τι προτείνει η Ομάδα έργου
Προκειμένου να μοιράζονται οι περικοπές στην αγορά με δίκαιο τρόπο, προτείνει την εφαρμογή µηχανισµού αντιστάθµισης περικοπών ενέργειας ΑΠΕ. Ειδικότερα, προτείνεται η θέσπιση µηχανισµού αντιστάθµισης της επίπτωσης στα έσοδα των σταθµών ΑΠΕ από την ασύµµετρη επιβολή περικοπών, όπως ορίζεται στο άρ. 117 του ν. 5106/2024.
Μετά τις περικοπές θα εξετάζεται αν ο βαθμός της περικοπής είναι ορθός. Αν είναι παραπάνω θα πιστώνεται αξία για την παραπάνω περικοπή, την οποία θα καταβάλει το έργο που έχει περικοπεί λιγότερο
Οι χρεοπιστώσεις έργων θα υπολογίζονται βάσει της διαφοράς διορθωµένης & µετρηθείσας παραγωγής. Η ετήσια αντιστάθµιση υπολογίζεται ως άθροισµα (για κάθε περίοδο εκκαθάρισης αποκλίσεων) των διαφορών διορθωµένης και µετρηθείσας (πραγµατικής) παραγωγής επί την τιµή ενίσχυσης κάθε έργου (ΤΑ – ΕΤΑ για ΣΕΔΠ, ΤΑ για ΣΕΣΤ/ΣΠΗΕ). Σε περίπτωση µερικής κάλυψης των πιστώσεων από τις χρεώσεις, οι ΦοΣΕ που δεν τήρησαν τα Προγράμματα Αγοράς τους αναλαµβάνουν τµήµα του ελλείµµατος. Οι χρεοπιστώσεις µηχανισµού θα αναλαµβάνονται από ειδικό λογαριασµό που τηρεί ο ΔΑΠΕΕΠ και οι υπολογισµοί προτείνεται να πραγµατοποιούνται σε ετήσια βάση, µε την εκκαθάριση να ολοκληρώνεται εντός του Απριλίου του επόµενου έτους.
Επίσης, προτείνεται να γίνουν παρεµβάσεις στις αγορές για τη διαχείριση της παραγωγής ΑΠΕ. Θα προταθούν μέτρα άµεσης εφαρµογής στις αγορές, ώστε να αντιµετωπιστούν τα αίτια που οδηγούν στη διαµόρφωση καταστάσεων υπερπαραγωγής ΑΠΕ στο στάδιο της λειτουργίας και να εξορθολογιστεί η διαχείριση τους.
Για τις υπερβάσεις στο Πρόγραμμα Αγοράς : Να επιτραπούν αρνητικές τιµές στη Αγορά Εξισορρόπησης
Κεντρικό πρόβληµα στη λειτουργίας των αγορών, είναι ότι η τιµή σήμερα δεν πέφτει κάτω από το μηδέν. Οι υπερβάσεις στα Προγράμματα Αγοράς δεν οδηγούν σε χρεώσεις, ενώ παραγωγοί λαµβάνουν κανονικά λειτουργική ενίσχυση για την ποσότητα της υπέρβασης προσκομιζοντας όφελος.
Προτείνεται να δοθούν κίνητρα για να επιτευχθεί συμμόρφωση στα Προγράμματα Αγοράς, όπως τα εξής µέτρα:
1. Να επιτραπούν αρνητικές τιµές στη Αγορά Εξισορρόπησης, αρχικά σε συντηρητικά επίπεδα.
2. Να επιβληθούν χρεώσεις µη συµµόρφωσης σε επίπεδο αντίστοιχο της κρατικής ενίσχυσης σε περίπτωση υπερβάσεων του Προγράμματος Αγοράς σε περιόδους που αναµένονται περικοπές ενέργειας ΑΠΕ.
3. Να γίνει αυστηροποίηση χρεώσεων µη συµµόρφωσης αποκλίσεων προσφορών για αντιµετώπιση ταυτόχρονων πλασµατικών αυξήσεων ΠΑ φορτίου και Χ/Φ από καθετοποιηµένους συµµετέχοντες.
Ταυτόχρονα, εισαγωγή υποχρέωσης για παροχή υπηρεσιών εξισορρόπησης (κατ’ αρχήν ισχύος και ενέργειας χΕΑΣ) από έργα ΑΠΕ ενός µεγέθους και άνω.
Η Επαναφορά αρνητικών τιµών στην αγορά εξισορρόπησης θα δίνει οικονοµικά κίνητρα συµµετοχής και υλοποίησης περικοπών παραγωγής µε αποζηµίωση µέσω της αγοράς.
v Επιπλέον, επιβολή χρεώσεων µη συµµόρφωσης σε έργα ΑΠΕ για µη τήρηση εντολής περιορισµού που εκδίδεται από τους διαχειριστές ΕΣΜΗΕ/ΕΔΔΗΕ σε πραγµατικό χρόνο.
Τι είπαν οι εκπρόσωποι των φορέων ΑΠΕ
Στο δεύτερο μέρος της Ημερίδας τοποθετήθηκαν οι εκπρόσωποι των φορέων ΑΠΕ.
Ο Πρόεδρος της ΕΛΕΤΑΕΝ, Παναγιώτης Λαδακάκος είπε πως οι διαρκώς αυξανόμενες περικοπές ενέργειας έργων ΑΠΕ εξελίσσονται σε ένα από τα πλέον κομβικά θέματα για την ανεμπόδιστη συνέχιση της πράσινης ενεργειακής μετάβασης. Και πρόσθεσε πως η συνεχιζόμενη ασύμμετρη ανάπτυξη μεταξύ των διαφόρων τεχνολογιών ΑΠΕ, ενώ ακόμα εκκρεμούν οι σχετικές ρυθμίσεις από την Πολιτεία, δημιουργεί συνθήκες αυξανόμενης ανησυχίας. Κατέληξε λέγοντας πως «είναι κρίσιμο για τη βιωσιμότητα και προοπτική των ενεργειακών επενδύσεων, το θέμα αυτό να αντιμετωπιστεί έγκαιρα, με σαφήνεια, διαφάνεια, προβλεψιμότητα και σεβασμό της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας.»
Εκ μέρους του ΕΣΜΥΕ ο Πρόεδρος Κώστας Βασιλικός τόνισε πως είναι αποδεδειγμένο πια, ότι το υφιστάμενο μοντέλο ανάπτυξης των ΑΠΕ που προτάσσει και προωθεί πηγές ενέργειας οι οποίες είναι απλά εύκολες και γρήγορες στην υλοποίησή τους και οι οποίες οδηγούν σε μεγαλύτερες περικοπές ενέργειας και σε μεγαλύτερη απαίτηση υλοποίησης έργων αποθήκευσης και άλλων υποδομών, στο βωμό της βίαιης ενεργειακής μετάβασης, έναντι της αξιοποίησης των πλέον αξιόπιστων, σταθερών, ποιοτικών, περιβαλλοντικά βιώσιμων, αναπτυξιακών και πολλαπλού σκοπού πηγών ενέργειας, όπως είναι τα Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα, δεν λειτουργεί και πρέπει να αλλάξει.
Ο Δρ. Στέλιος Λουμάκης, Πρόεδρος του ΣΠΕΦ είπε χαρακτηριστικά: «Διανύουμε συνθήκες υπερβολικού επενδυτικού ενδιαφέροντος στα φωτοβολταϊκά και εν γένει στις ΑΠΕ και το υπό διαβούλευση ΕΣΕΚ μάλλον τις υποτιμά. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας, στα έργα που δεν έχουν προτεραιότητα κατανομής αναμένονται περικοπές ενέργειας σε ετήσια βάση της τάξης του 30% το 2030. Την κατάσταση αυτή καμία αποθήκευση ή δίκτυο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει, αφού το πρόβλημα έγκειται στην έλλειψη ζήτησης για ηλεκτρική ενέργεια, την οποία, σημειωτέον, τα προγράμματα αυτοπαραγωγής επιτείνουν.»
Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιριών Φωτοβολταϊκών, Σωτήρης Καπέλλος υπογράμμισε: «Οι περικοπές πράσινης ενέργειας έφτασαν ήδη στο πρώτο επτάμηνο του έτους στο 3,5% της αναμενόμενης παραγωγής από ΑΠΕ, επηρεάζοντας τα έσοδα πολλών παραγωγών. Η λύση στο πρόβλημα αυτό είναι η εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας η οποία που προβλέπει αποζημιώσεις και διαφάνεια, ο δίκαιος επιμερισμός των περικοπών και φυσικά η ταχεία ανάπτυξη των έργων αποθήκευσης ενέργειας.»
Ο Πρόεδρος ΠΟΣΠΗΕΦ, Γιάννης Παναγής σημείωσε πως οι επενδύσεις των ΑΠΕ στη χώρα μας διέρχονται από την πιο κρίσιμη καμπή της ιστορίας τους. Πρόσθεσε πως ο πολιτικός προσανατολισμός και οι πολιτικές κατευθύνσεις που δίδονται σήμερα, οδηγούν δυστυχώς τον κλάδο των ΑΠΕ σε δημιουργία ολιγοπωλίων και στην καταστροφή της μικρομεσαίας εγχώριας επενδυτικής κοινότητας. Τόνισε μάλιστα χαρακτηριστικά πως «φαίνεται ότι το πάθημα με το ολιγοπώλιο στο φυσικό αέριο που μας οδήγησε σε μια πρωτόγνωρη ενεργειακή κρίση και υψηλότατες τιμές ενέργειας, δεν μας έχει γίνει μάθημα. Τα τελευταία χρόνια βιώνουμε την πολύ γρήγορη διείσδυση των ΑΠΕ, χωρίς σχέδιο και χωρίς ταυτόχρονη ανάπτυξη της αποθήκευσης αλλά και εξηλεκτρισμού του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Η ΠΟΣΠΗΕΦ εδώ και τέσσερα έτη αντιλαμβανόμενη το εύρος του προβλήματος και στο πλαίσιο πρωτίστως της Ενεργειακής Δημοκρατίας πρότεινε και προτείνει λύσεις, οι οποίες διασφαλίζουν και τον Έλληνα καταναλωτή αλλά και τη βιωσιμότητα ολόκληρου του κλάδου των ΑΠΕ.»
Από την ΕΛΕΑΒΙΟΜ, ο Γεν. Γραμματέας, Νίκος Δαμάτης, είπε ότι οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με στερεή βιομάζα διαθέτουν μεγάλη αδράνεια θερμοδυναμικού κύκλου, είναι σχεδιασμένες και προσαρμοσμένες για βασικό φορτίο και συνεισφέρουν στην σταθερότητα του ηλεκτρικού δικτύου. «Επομένως», συμπλήρωσε, «οι περικοπές θα επιφέρουν μη σταθερή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αύξηση κατανάλωσης της πρώτης ύλης, μείωση του βαθμού απόδοσης και, τελικά, εκτόξευση του λειτουργικού κόστους, με αποτέλεσμα να καθίστανται μη οικονομικά βιώσιμες.»
Ο Δρ. Αλέξανδρος Υφαντής, Πρόεδρος ΕΣΠΑΒ αναφερόμενος στο βιοαέριο τόνισε πως είναι μια πολυδιάστατη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας με πολύτιμη συμβολή στην ενεργειακή μετάβαση, τη βιωσιμότητα της γεωργίας και τη διαχείριση των οργανικών αποβλήτων. Είναι, όπως είπε, στην καρδιά της κυκλικής οικονομίας και είναι η πιο άμεσα και τεχνοοικονομικά βιώσιμη λύση για την αντικατάσταση του φυσικού αερίου, αλλά και για τη διασφάλιση της σταθερότητας του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας με τη λειτουργία υβριδικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής και βιομεθανίου. Κατέληξε λέγοντας πως με τις περικοπές αναδεικνύεται μια ακόμη σημαντική πτυχή των σταθμών βιοαερίου ως πράσινων σταθμών βάσης με εύκολη δυνατότητα αποθήκευσης πράσινης ενέργειας (βιοαέριο) με χαμηλό κόστος.
Ο Πρόεδρος του ΕΣΣΗΘ, Δημήτριος Μοίρας, τόνισε: «H ΣΗΘΥΑ είναι τεχνολογία εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας και μείωσης εκπομπών ρύπων για τη βιομηχανία, τον πρωτογενή κ τριτογενή τομέα, τη μεταποίηση κλπ. Διαφέρει ουσιωδώς από τις μονάδες ΑΠΕ οι οποίες είναι αποκλειστικά ηλεκτροπαραγωγές και η λειτουργία τους εξυπηρετεί μόνο το ηλεκτρικό σύστημα. Τα συστήματα ΣΗΘΥΑ διαστασιολογούνται και λειτουργούν αποκλειστικά παρακολουθώντας θερμική ζήτηση από κάποια διεργασία ή θερμικό φορτίο. Για να γίνει αυτό, εγχέουν στο ηλεκτρικό δίκτυο την ελάχιστη δυνατή ισχύ για το θερμικό φορτίο που εξυπηρετούν, το οποίο μάλιστα εξυπηρετείται με τη μέγιστη ενεργειακή αποδοτικότητα. Κάθε περικοπή ισχύος ΣΗΘΥΑ συνεπάγεται επομένως αδυναμία κάλυψης των θερμικών αναγκών των καταναλωτών (οικιακών, βιομηχανικών κ.α.) και δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή.»
Τέλος, εκ μέρους του ΕΣΗΑΠΕ, η Στέλλα Ζαχαρία σημείωσε ότι οι περικοπές των ΑΠΕ αυξάνονται δραματικά με την αυξανόμενη διείσδυση ΑΠΕ και όσο δεν προχωράνε τα έργα αποθήκευσης οι παραγωγοί ΑΠΕ επωμίζονται δαπάνες, ρίσκα και τεχνογνωσία για να προσφέρουν την απαιτούμενη ευελιξία στο Σύστημα και στο Δίκτυο μέσω των ΦοΣΕ. Ανέφερε, παράλληλα, ότι ο ΕΣΗΑΠΕ θεωρεί κρίσιμο να προχωρήσουν γρήγορα οι προβλέψεις του Νόμου 5106/2024 και να διαμορφωθεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο κανόνων για την εφαρμογή των περικοπών, για τις κατάλληλες αποζημιώσεις και τον μηχανισμό αντιστάθμισης. Επιπλέον, υπογράμμισε ότι υπάρχει ήδη ένα σημαντικό κόστος σε απώλεια παραγωγής που βαρύνει και τα έργα με προτεραιότητα κατανομής και πρέπει να επιλυθεί.