Σταύρος Νιάρχος: Ο μεγαλύτερος Έλληνας εφοπλιστής όλων των εποχών

Ο Σταύρος Νιάρχος είναι ο μεγαλύτερος Έλληνας εφοπλιστής όλων των εποχών, σε πλούτο, σε πλοία, σε επενδύσεις στη ξηρά, σε δωρεές.

Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι ο Αριστοτέλης Ωνάσης ήταν ο κορυφαίος Έλληνας, οι αριθμοί είναι καταλυτικοί υπέρ του «μεγιστάνα του πλούτου», όπως αποκάλεσαν, όσο ζούσε, τον Σταύρο Νιάρχο.

Αλλά, ακόμη και μετά τον θάνατον του, κατάφερε να κυριαρχεί το όνομα του στην Ελλάδα και στον κόσμο, μέσω του «Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου» που δημιούργησε και τον συσσωρευμένο πλούτο που το κληροδότησε.

Ο Σταύρος Νιάρχος, αναμφισβήτητα, όσο ζούσε είχε τον μεγαλύτερο στόλο δεξαμενοπλοίων στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, διέθετε περισσότερα πλοία από τον μεγάλο ανταγωνιστή του Αριστοτέλη Ωνάση, αλλά και η συνολική περιουσία του είχε μεγαλύτερο μέγεθος από οποιονδήποτε άλλο Έλληνα.

Ήταν, εκτός από εφοπλιστής, κορυφαίος συλλέκτης έργων τέχνης, ιδιοκτήτης ίππων ιπποδρόμου, μεγαλομέτοχος της Citibank, κάτοχος της νήσου Σπετσοπούλας, ακινήτων σε όλο τον κόσμο, δημιουργός των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, κάτοχος των πολυτελών θαλαμηγών: Κρεολή, Ατλαντίς Ι και Ατλαντίς ΙΙ. Η προσωπική του περιουσία εκτιμάται ότι ξεπερνούσε τα 5 δισεκατομμύρια δολάρια

Ο Σταύρος Νιάρχος απέφευγε συστηματικά τη δημοσιότητα. Όταν είδε κάποτε σε περιοδικό φωτογραφία που έδειχνε ένα ναύτη της θαλαμηγού του, που κρατούσε φασιανούς, μετά από ένα κυνήγι στο αγαπημένο του νησί τη Σπετσοπούλα, τον απέλυσε.

Γεννήθηκε στον Πειραιά στις 3 Ιουλίου του 1909. Ο πατέρας του ήταν ο Σπύρος Νιάρχος και η μητέρα του, η Ευγενία Κουμάνταρου.

Η καταγωγή του ήταν από το χωριό Βαμβακού της Λακωνίας, στο οποίο λέγεται ότι πήγε για τελευταία φορά σε ηλικία 18 ετών. Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε σε ιδιωτικό σχολείο. Γυμνάσιο πήγε στη Βαρβάκειο Σχολή. Ενεγράφη αμέσως μετά στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Όμως, υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τις σπουδές του και να εργαστεί στον Αλευρόμυλο των αδελφών της μητέρας του.

Ο πατέρας του στην Αμερική

Ο Σπύρος Νιάρχος έζησε πολλά χρόνια στις ΗΠΑ. Νωρίς εγκατέλειψε την Ελλάδα και μετανάστευσε στην Αμερική, όπως και χιλιάδες άλλοι Έλληνες. Δημιούργησε ένα ζαχαροπλαστείο στο Μπάφαλο, στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης και έβγαλε αρκετά χρήματα. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα επένδυσε τα χρήματα του σε μια επιχείρηση Αλευρόμυλων στον Πειραιά, την οποία ονόμασε «Ευρώτας».

Όμως, ο Σπύρος, που ήταν παίκτης του Χρηματιστηρίου, μετά από λανθασμένες αγοραπωλησίες μετοχών, χρεοκόπησε. Οι αλευρόμυλοι πέρασαν στην πλήρη κατοχή των αδελφών της γυναίκας του.

Τα δύσκολα χρόνια

Το 1928, σε ηλικία 19 ετών, υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τις σπουδές του και να εργαστεί στους Αλευρόμυλους των αδελφών Κουμάνταρου. Αργότερα, εργάστηκε σε ναυτιλιακό γραφείο στον Πειραιά.

Τότε, πρότεινε στους θείους του να αγοράσουν πλοία ώστε να μεταφέρουν τα σιτηρά που χρειάζονταν οι Αλευρόμυλοι και να μειώσουν το κόστος της μεταφοράς. Τελικά, το 1935 έπεισε την οικογένεια των αδελφών Κουμάνταρων να αγοράσουν έξι φορτηγά πλοία, συνολικής χωρητικότητας 9.000 τόννων τα οποία εξασφάλισαν σε τιμή ευκαιρίας.

Ήταν, τόσο επιτυχής η επιχειρηματική προσπάθεια που λέγεται από το πρώτο ταξίδι αποσβέστηκε το μισό χρηματικό ποσό που καταβλήθηκε για την αγορά των πλοίων. Ο Στ. Νιάρχος στη συνέχεια, το 1938, αγόρασε από τους θείους του το φορτηγό πλοίο «Μαλέας» και προχώρησε σε μια ευφυή κίνηση με  προοπτική. Ασφάλισε το πλοίο στη μεγαλύτερη κλίμακα αποζημίωσης που υπήρχε τότε.

Το πλοίο αυτό βυθίστηκε στην Αμβέρσα μετά από βομβαρδισμό Γερμανικών αεροπλάνων. Με τα χρήματα της αποζημίωσης αγόρασε τέσσερα φορτηγά πλοία, τα οποία επίταξαν οι Σύμμαχοι. Από τα πλοία ο Στ. Νιάρχος εισέπραξε πολλά χρήματα.

Οι γάμοι

Το 1930, σε ηλικία 21 ετών νυμφεύθηκε την κόρη του ναυάρχου Σπορίδη, Ελένη. Όμως, ο γάμος αυτός δεν είχε μεγάλη διάρκεια. Χώρισε μετά από λίγους μήνες. Λέγεται ότι ο ναύαρχος δεν συμπάθησε το νεαρό τότε Σταύρο Νιάρχο,

Το 1940, στο Λονδίνο, παντρεύτηκε την Μέλπω Κάπαρη – Αλεξανδροπούλου, κόρη ενός μικρού Έλληνα εφοπλιστή. Η Μέλπω ήταν 20 ετών και χήρα γνωστού διπλωμάτη και μαζί μετέβησαν στη Νέα Υόρκη.

Στην διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, έξι συνολικά από τα πλοία του βυθίστηκαν από γερμανικά υποβρύχια, αλλά εισέπραξε μεγάλες ασφαλίσεις. Το αποτέλεσμα ήταν να γίνει ο Σταύρος Νιάρχος πλουσιότερος στη διάρκεια του Πολέμου.

Βέβαια να αναφερθεί ότι παρά την επιχειρηματική του δραστηριότητα στη διάρκεια του πολέμου ο Σταύρος Νιάρχος υπηρέτησε ως έφεδρος αξιωματικός σε αντιτορπιλικά που συμμετείχαν σε νηοπομπές στο Βόρειο Ατλαντικό. Προς το τέλος του πολέμου έγινε επίτιμος ακόλουθος της Ελληνικής Πρεσβείας στην Ουάσιγκτον.

Όταν χώρισε με την Μελπομένη Κάπαρη, άρχισε τη συνεργασία του με τον μεγαλύτερο Έλληνα εφοπλιστή εκείνης της εποχής, Σταύρο Λιβανό. Παρά το γεγονός ότι ο Σταύρος Νιάρχος ήθελε την πανέμορφη Τίνα Λιβανού, από τα 14 της χρόνια, εκείνη νυμφεύθηκε το 1946, σε ηλικία 17 ετών, τον Αριστοτέλη Ωνάση.

Σε λίγους μήνες, όμως, ο Σταύρος Νιάρχος, ζήτησε και νυμφεύθηκε την αδελφή της Τίνας, την Ευγενία Λιβανού, το 1948. Τότε, ο Σταύρος ήταν 37 ετών και η Ευγενία θεωρείτο από τις πιο καλλιεργημένες και πιο πλούσιες νύφες της εποχής. Με το γάμο αυτό ο Νιάρχος ενίσχυσε σημαντικά την οικονομική και την κοινωνική του θέση. Μαζί απέκτησαν τέσσερα παιδιά: Τον Φίλιππο, τον Σταύρο, την Μαρία και τον Κωνσταντίνο.

Ο Κωνσταντίνος πέθανε σε ηλικία 40 ετών, την Δευτέρα 31 Μαΐου 1999. Είχε νυμφευθεί δύο φορές. Η πρώτη του γυναίκα ήταν ο πριγκίπισσα Αλεσάντρα Μποργκέζε και η δεύτερη, η Βραζιλιάνα Σίλβια Μάρτινς. Δεν είχε αποκτήσει παιδιά.

Το 1965, σε ηλικία 56 ετών παντρεύτηκε την Σαρλότ Φόρντ, την 24χρονη κόρη του Χένρυ Φόρντ. Απέκτησαν μαζί ένα παιδί, την Έλεν, αλλά σύντομα χώρισαν.

Επανασυνδέθηκε με την Ευγενία, η οποία πέθανε από υπερβολική δόση υπνωτικών χαπιών το 1970 υπό συνθήκες που δικαιολόγησαν περαιτέρω έρευνα. Ο Νιάρχος στην συνέχεια παντρεύτηκε την αδελφή της Τίνα, η οποία είχε πάρει διαζύγιο από τον Ωνάση. Αλλά και η Τίνα πέθανε από υπερβολική δόση χαπιών το 1974.

Ο θάνατος της 44χρονης τότε Ευγενίας Νιάρχου, προκάλεσε πολλά σχόλια και δημοσιεύματα. Έχουν εκδοθεί δύο βιβλία που αναφέρονται στον «μυστηριώδη» θάνατο της Ευγενίας. Το ένα τιτλοφορείται «Ο Ιατροδικαστής» που γράφτηκε από τον Βασίλη Βασιλικό και το άλλο «Ο φάκελος Νιάρχος» από τον δημοσιογράφο Σπύρο Καρατζαφέρη.

Τα Liberty

Το νέο ξεκίνημα του Στ. Νιάρχου έγινε από τη Νέα Υόρκη, από εκεί που άρχισε και ο πατέρας του. Όμως, οι συνθήκες γι’ αυτόν ήταν τελείως διαφορετικές. Οι αγοραπωλησίες πλοίων που έκανε στη Νέα Υόρκη του απέφεραν πολλά κέρδη. Με διάφορες κινήσεις εξασφάλισε συνολικά 16 Liberties τα οποία πήρε στο όνομα του φίλου του Γιώργου Εμμανουήλ.

Απο το κάρβουνο στα δεξαμενόπλοια

Ο Στ. Νιάρχος ξεκίνησε να μεταφέρει με τα φορτηγά πλοία κάρβουνο προς την Ευρώπη, αλλά έγκαιρα εκτίμησε ότι μετά τον πόλεμο η ζήτηση για πετρέλαιο θα κορυφωνόταν και έστρεψε το ενδιαφέρον του στα δεξαμενόπλοια.

Προχώρησε σε ναυπήγηση νεότευκτων πλοίων και το 1949, παρήγγειλε δέκα πλοία από ναυπηγεία στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά συνέχισε τις ναυπηγήσεις σε Ναυπηγεία της Γερμανίας, της Ολλανδίας και της Σουηδίας. Κατασκεύαζε συνεχώς όλο και μεγαλύτερα δεξαμενόπλοια και το 1962, παρέλαβε το SS Manhattan, συνολικής χωρητικότητας 114.668 τόνων, που ήταν και πάλι το μεγαλύτερο δεξαμενόπλοιο στον κόσμο.

Ένας από τους βιογράφους του αναφέρει: «Τα πλοία που κατασκεύασε ήταν υψηλών προδιαγραφών για την εποχή τους και με πλούσια καταλύματα για τους ναυτικούς. Το Manhattan, το μεγαλύτερο εμπορικό πλοίο που κατασκευάστηκε στην Αμερική, ήταν μοναδικό και εξ ίσου προβληματικό εξ αρχής. Τα ναυπηγεία Bethlehem Steel στο Κουίνσυ της Μασαχουσέτης, δημιούργησαν πιθανώς το πιο ανθεκτικό πλωτό μεγαθήριο, αλλά ήταν ασύμφορο για την μεταφορά πετρελαιοειδών.

Δεδομένου ότι χρειαζόταν πλήρωμα πάνω από 50 ανθρώπους, και περισσότερα από τα συνήθη καύσιμα για να κινηθεί, το δεξαμενόπλοιο αγωνιζόταν να είναι αποδοτικό και πουλήθηκε σε λιγότερο από ένα χρόνο. Αργότερα θα έπαιρνε μια θέση στην ιστορία όταν επελέγη με βάση το μέγεθός του και το πάχος της επένδυσής του από χάλυβα για να μετασκευαστεί σε παγοθραυστικό και να ελέγξει την βιωσιμότητα των ταξιδιών των δεξαμενόπλοιων μέσω του Βορειοδυτικού Περάσματος.

Το 1969, το Manhattan έγινε το πρώτο εμπορικό πλοίο που πραγματοποίησε την διέλευση της Αρκτικής διαδρομής».

Ο Στ. Νιάρχος, όπως και άλλοι Έλληνες εφοπλιστές, χρησιμοποίησαν αθέμιτες μεθόδους για να εξασφαλίσουν τα πλοία τύπου Liberties και για το λόγο αυτό βρέθηκε κατηγορούμενος από το Αμερικανικό Υπουργείο Δικαιοσύνης και τα πλοία του υπό Αμερικανική σημαία κατασχέθηκαν.

Ωστόσο, η υπόθεση αυτή ακολούθησε τη διαδικασία συμβιβασμού και συμφώνησε να πληρώσει περισσότερα από 12 εκατομμύρια δολάρια σε πρόστιμα και παραγγέλνοντας πολλά νέα πλοία από Αμερικανικά ναυπηγεία.

Ο Στ. Νιάρχος ήταν ένας εκ των πρώτων εφοπλιστών, καθώς και ο Ωνάσης, οι οποίοι κατασκεύασαν πλοία που χρηματοδοτήθηκαν από μεγάλους τραπεζικούς οργανισμούς και ασφαλιστικές εταιρίες στηριζόμενοι σε μακροπρόθεσμες ναυλώσεις με μεγάλες εταιρείες πετρελαιοειδών.

Ήταν επίσης από τους πρωτοπόρους της κίνησης προς τους διεθνείς νηογνώμονες. Το 1948 ήταν ο πρώτος που ενέγραψε πλοίο στο νεοσυσταθέν νηολόγιο της Λιβερίας, το δεξαμενόπλοιο World Peace.

Στις αρχές της δεκαετίας διέθετε έναν τεράστιο στόλο με περισσότερα από 80 πλοία.

Οι επενδύσεις σε έργα τέχνης

Το πάθος του για τα έργα τέχνης ήταν αυτό που τον οδήγησε να δημιουργήσει μια τεράστια συλλογή πινάκων διάσημων ζωγράφων. Το 1954, ο Στ. Νιάρχος έδωσε 400.000 δολάρια και αγόρασε τον πίνακα “Πιετά” του Έλ Γκρέκο, έργο του 585, προκαλώντας τον θαυμασμό των φιλότεχνων.

Αγόρασε επίσης τη συλλογή του Χολιγουντιανού ηθοποιού Edward G. Robinson, καθώς και πολλά σημαντικά έργα των Βαν Γκογκ, Πικάσο, Γκωγκέν, Ρενουάρ, Ντεγκά, Τουλούζ Λωτρέκ, Σεζάν και άλλων.

Οι θαλαμηγοί

Τα θαλαμηγά πλοία του Σταύρου Νιάρχου, ήταν τα καλύτερα της εποχής του. Ξεκίνησε με το “Έρως” και συνέχισε με την τρικάταρτη «Κρεολή», με την μηχανοκίνητη υπερ θαλαμηγό «Ατλαντίς», μήκους 385 ποδών, η οποία ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη θαλαμηγός στον κόσμο, μετά από την Britannia της Βασίλισσας Ελισάβετ που ήταν 412 ποδών, αλλά ήταν 60 πόδια μακρύτερη από την φημισμένη «Χριστίνα» του Ωνάση.

Η «Ατλαντίς» και η διάδοχός της το 1981 «Ατλαντίς ΙΙ» είχαν κατασκευαστεί στο Τραβεμούντε της Δυτικής Γερμανίας και στη συνέχεια δεξαμενίστηκαν στα Ελληνικά Ναυπηγεία Σκαραμαγκά. Ο Νιάρχος ίδρυσε τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά το 1957 και τα έκανε τα μεγαλύτερα της ανατολικής Μεσογείου.

Ο Σταύρος Νιάρχος, απεβίωσε στην Ελβετία στις 16 Απριλίου 1996 και ετάφη σε έναν οικογενειακό χώρο στην Λωζάνη.

Διαβάστε ακόμη: