Για έναν αυξανόμενο στόλο «φάντασμα» που επισήμως «δεν υπάρχει» και δεν μπορεί, ως εκ τούτου, να εντοπιστεί ή να διερευνηθεί και ο οποίος μεταφέρει ρωσικά εμπορεύματα σε όλο τον κόσμο, ακόμη και εκεί που έχουν επιβληθεί κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας, κάνει λόγο σε άρθρο της στο Foreign Policy η Elisabeth Braw.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες απαγόρευσαν τις εισαγωγές αργού πετρελαίου από τη Ρωσία πριν από μήνες και τα ρωσικά πλοία έχουν απαγορευτεί από τα λιμάνια των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της ΕΕ. Στις 5 Δεκεμβρίου δε, τίθενται σε ισχύ και οι κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο ρωσικό αργό.

1

Ελληνικές και άλλες ευρωπαϊκές ναυτιλιακές εταιρείες βοηθούν επί του παρόντος νόμιμα τους Ρώσους εξαγωγείς να μεταφέρουν το πετρέλαιο τους στον επιθυμητό προορισμό, ωστόσο αυτό θα αλλάξει σε περίπου 10 ημέρες. Αντίθετα, ο στόλος «φάντασμα» είναι πιθανό να αυξηθεί τώρα που  θα τεθούν σε ισχύ οι πετρελαϊκές κυρώσεις της ΕΕ, υπονομεύοντας τις και δημιουργώντας κινδύνους στην ανοιχτή θάλασσα.

Τα τελευταία χρόνια, ο συγκεκριμένος στόλος εντάχθηκε στον επίσημο παγκόσμιο στόλο, αναφέρει το άρθρο. Σε αντίθεση με τα  καταγεγραμμένα πλοία – τα οποία είναι νηολογημένα σε κράτος σημαίας (συνήθως στον Παναμά, τη Λιβερία ή τα Νησιά Μάρσαλ), έχουν αριθμό παρακολούθησης του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO) και καλύπτονται από ασφαλιστήρια συμβόλαια – τα πλοία «φαντάσματα» δεν είναι νηολογημένα σε κάποιο κράτος ή τον ΙΜΟ και δεν είναι ασφαλισμένα.

Απενεργοποιούν το AIS τους

Αυτό τα τοποθετεί σε μία νέα κατηγορία. Μάλιστα, για να περάσουν απαρατήρητα συχνά απενεργοποιούν το σύστημα αυτόματης αναγνώρισης AIS -το θαλάσσιο ισοδύναμο του GPS – έτσι ώστε οι Αρχές να μην μπορούν να τα παρακολουθήσουν.

«Αυτό που έχουμε σήμερα είναι ένας στόλος που λειτουργεί διεθνώς, περίπου 200 πλοία, με πολύ μικρή επίβλεψη από διεθνείς φορείς, με μια υποδομή που τον στηρίζει», σύμφωνα με τον Richard Meade της Lloyd’s List Intelligence.

«Σήμερα βλέπουμε να δημιουργούνται νέες ναυτιλιακές εταιρείες με τον ίδιο τρόπο που είδαμε μετά τις κυρώσεις του Ιράν, της Βενεζουέλας και της Βόρειας Κορέας. Όταν επιβλήθηκαν για πρώτη φορά οι κυρώσεις στο Ιράν, τα πλοία απενεργοποίησαν το AIS τους και “σκοτείνιαζαν”, και όλο αυτό έχει εξελιχθεί στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα», προσθέτει. Πράγματι, κάθε φορά που επιβάλλονται νέες κυρώσεις, “πονηρά” τμήματα της ναυτιλιακής βιομηχανίας βρίσκουν τρόπους να τις αποφύγουν.

Τριπλάσιος στόλος μέσα σε μόλις 9 μήνες

Όπως αναφέρει το άρθρο του Foreign Policy, ο σημερινός στόλος «φάντασμα» είναι τρεις φορές μεγαλύτερος από το μέγεθος που υπολογιζόταν ότι είχε μόλις πριν από εννέα μήνες.

Ο ΙΜΟ έχει ανακαλύψει ακόμη και πλαστές σημαίες. Το 2019, κατέγραψε 73 πλοία που έπλεαν υπό σημαία η οποία υποτίθεται ότι εκπροσωπούσε τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, 91 πλοία ήταν νηολογημένα σε μια Αρχή που ισχυριζόταν ότι εκπροσωπεί τα Φίτζι και 150 ισχυρίζονταν ότι ήταν νηολογημένα στην Μικρονησία.

Η ύπαρξη ενός στόλου με πλοία «φαντάσματα» που διασχίζουν τους ωκεανούς αποτελεί κίνδυνο για την ασφάλεια της παγκόσμια ναυτιλίας και προκαλεί πονοκέφαλο στις δυτικές κυβερνήσεις.

«Αν κοιτάξετε το Ιράν, παρά τις τεράστιες διεθνείς κυρώσεις, εμπορεύματα εισέρχονται και εξέρχονται από τη χώρα», επισημαίνει στο άρθρο ο Cormac Mc Garry, ναυτιλιακός αναλυτής στην εταιρεία συμβούλων κινδύνου Control Risks.

«Και δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλές χώρες δεν μπαίνουν στον κόπο να ερευνήσουν τα πλοία που εισέρχονται στα λιμάνια τους». Μπορεί, στην πραγματικότητα, να είναι προς το συμφέρον τους να κοιτάξουν από την άλλη πλευρά, τόσο όσον αφορά τα πλοία φαντάσματα όσο και τα νόμιμα πλοία που ενδέχεται να μεταφέρουν εμπορεύματα που υπόκεινται σε κυρώσεις.

Οι κυρώσεις είναι εξαιρετικά δύσκολο να εφαρμοστούν

«Οι κυρώσεις λειτουργούν μόνο στο βαθμό που οι εταιρείες είναι πρόθυμες να τις τηρήσουν», τόνισε ο Mc Garry. «Ο μισός κόσμος δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για τις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Και οι κυρώσεις είναι εξαιρετικά δύσκολο να εφαρμοστούν».

Παρόλο που οι ασφαλιστές είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι στις παραβιάσεις των κυρώσεων από τους πελάτες τους, δεν μπορούν να ερευνήσουν κάθε πλοίο που καλύπτεται από τα συμβόλαιά τους.

Επιπλέον, πολλές χώρες εξαρτώνται από τις εμπορικές συναλλαγές τους με μια χώρα που υπόκειται σε κυρώσεις, και επειδή το φορτίο των πλοίων-φαντασμάτων είναι φθηνότερο από το φορτίο που έχει αποσταλεί νόμιμα, αντίστοιχα πωλείται σε χαμηλότερη τιμή.

Όπως έχουν καθιερώσει το Ιράν, η Βόρεια Κορέα, η Βενεζουέλα και η Ρωσία, υπάρχουν πάντα χώρες πρόθυμες να αγοράσουν προϊόντα που υπόκεινται σε κυρώσεις σε μειωμένη τιμή.

Ο στόλος φάντασμα, ωστόσο, δεν μπορεί να έχει εμπορική ασφάλιση και καμία ναυτιλιακή εταιρεία δεν θα αναλάβει μεμονωμένα τον σημαντικό κίνδυνο που συνεπάγεται η λειτουργία ενός πλοίου-φαντάσματος που μεταφέρει επικίνδυνο φορτίο, όπως το πετρέλαιο.

Αλλά οι κυβερνήσεις των χωρών που βρίσκονται στη λίστα των κυρώσεων έχουν σκεφτεί μια λύση για αυτό: Αυτές τις μέρες παρέχουν συχνά την ασφάλιση στα νόμιμα πλοία που είναι πρόθυμα να μεταφέρουν τα αγαθά τους, και ίσως και στα πλοία-φαντάσματα—αν και δεδομένου ότι τα δεύτερα δεν υπάρχουν επίσημα, είναι δύσκολο να γνωρίζουμε την ασφαλιστική τους κατάσταση.

«Το Ιράν έχει αναπτύξει αποτελεσματικά την ασφάλιση P&I », είπε ο Meade. «Τώρα η Ρωσία κάνει το ίδιο πράγμα». Τον Ιούνιο, η Ρωσική Εθνική Αντασφαλιστική Εταιρεία φέρεται να άρχισε να ασφαλίζει επίσημα ρωσικά πλοία, αφού οι δυτικές ασφαλιστικές εταιρείες ακύρωσαν την κάλυψη ως επακόλουθο στις κυρώσεις των ΗΠΑ και της Ευρώπης.

Διαβάστε ακόμη:

Μαρινάκης – Φράγκου: Δεν παραβιάζουμε κανένα εμπάργκο, τηρούμε τις κυρώσεις ως έχουν

Οι Έλληνες εφοπλιστές φορτώνουν ρωσικό πετρέλαιο από 5 λιμάνια της Ρωσίας και βγάζουν και 5 εκατ. δολάρια το ταξίδι