Ευρωπαϊκά πλοία εξακολουθούν να εξάγουν εκατομμύρια τόνους ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία, παρέχοντας στη χώρα κρίσιμα κεφάλαια για την χρηματοδότηση του πολέμου του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία, αναφέρει δημοσίευμα του euobserver.

Στις 5 Δεκεμβρίου, η ΕΕ επέβαλε εμπάργκο στις εξαγωγές ρωσικού πετρελαίου. Οι κυρώσεις είχαν ως στόχο να περιορίσουν τα έσοδα και ταυτόχρονα να αποτρέψουν τις ευρωπαϊκές ναυτιλιακές από το να μεταφέρουν ορυκτά καύσιμα στον υπόλοιπο κόσμο.

1

Ένα μήνα αργότερα, έρευνα της Investigate Europe και της Reporters United διαπιστώνει ότι η κίνηση αυτή έχει μικρό αντίκτυπο: η Μόσχα εξακολουθεί να κερδίζει πολλά από τις εξαγωγές και οι ευρωπαϊκές εταιρείες εξακολουθούν να διευκολύνουν μεγάλο μέρος του εμπορίου.

Δεξαμενόπλοια μεταφοράς πετρελαίου, αερίου και άνθρακα από την Ευρώπη με χωρητικότητα σχεδόν 16 εκατομμυρίων dwt πραγματοποίησαν εκατοντάδες ταξίδια μετά την έναρξη ισχύος των τελευταίων κυρώσεων. Αυτό αντιπροσωπεύει το 40% του dwt όλων των αναχωρήσεων πλοίων.

Περισσότερες από 100 από αυτές τις αποστολές προορίζονταν για λιμάνια της Ευρώπης, σύμφωνα με το δημοσίευμα.

Στις συναλλαγές εξακολουθούν να έχουν κυρίαρχο ρόλο μεγάλοι Έλληνες πλοιοκτήτες, ενώ εξαγωγές έκαναν τον περασμένο μήνα όλα τα πλοία που δραστηριοποιούνταν στη Γερμανία, το Μονακό, την Κύπρο, τη Δανία, την Ιταλία, τη Νορβηγία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Η έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι η ρωσική κρατική εταιρεία Sovcomflot εξακολουθεί να διευκολύνει τις ευρωπαϊκές συναλλαγές μέσω των δεσμών της με μια οντότητα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Οι ελληνικές ναυτιλιακές κυριαρχούν στις εξαγωγές ορυκτών καυσίμων από την Ρωσία

Το ευρωπαϊκό εμπόριο συνεχίζεται

Οι κυρώσεις του Δεκεμβρίου περιλαμβάνουν την απαγόρευση μεταφοράς θαλάσσιου αργού πετρελαίου στην ΕΕ. Τα πλοία της ΕΕ, οι ασφαλιστικές εταιρείες και άλλοι που διευκολύνουν τις συναλλαγές απαγορεύεται επίσης να στέλνουν αργό πετρέλαιο διεθνώς, εκτός εάν αγοράζεται κάτω του ανώτατου ορίου τιμής που έχει ορίσει η Δύση. Τον περασμένο Αύγουστο ξεκίνησε η απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού άνθρακα από την ΕΕ.

Παρά τα μέτρα, πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες συνεχίζουν να επωφελούνται από τη μεταφορά ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία. Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι οι συναλλαγές είναι παράνομες, αλλά οι επίμονες επιχειρηματικές συναλλαγές της Ευρώπης με τη Ρωσία προσθέτουν τελικά εκατομμύρια ευρώ στο πολεμικό “σεντούκι” του Κρεμλίνου.

Μεταξύ 5 Δεκεμβρίου και 5 Ιανουαρίου, 689 αποστολές καυσίμων έφυγαν από ρωσικά λιμάνια διεθνώς.

Τα 250 ήταν ταξίδια με ευρωπαϊκά δεξαμενόπλοια, δείχνει η ανάλυση του Κέντρου Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA) και τα δεδομένα της Equasis. Οι ευρωπαίοι ασφαλιστές παρείχαν κάλυψη για τα περισσότερα από αυτά.

Έλληνες μεγιστάνες της ναυτιλίας

Οι ελληνικές ναυτιλιακές ήταν πίσω από 161 συναλλαγές με δεξαμενόπλοια συνολικής μεταφοράς 12 εκατομμυρίων dwt — το 1/3 της συνολικής χωρητικότητας των πλοίων που εξήγαγαν, αναφέρει η έρευνα.

Μεταξύ αυτών:

Η TMS Tankers, που ελέγχεται από τον δισεκατομμυριούχο μεγιστάνα της τέχνης Γιώργο Οικονόμου, ο οποίος έχει μια γκαλερί με το όνομά του στην Tate Modern του Λονδίνου, πραγματοποίησε 11 ταξίδια με πλοία με εμπορεύματα άνω του 1 εκατομμυρίου dwt.

Η Minerva Marine του Ανδρέα Μαρτίνου, εν τω μεταξύ, ξεκίνησε 13 ταξίδια από τη Ρωσία με πλοία χωρητικότητας 1,2 εκατομμυρίων dwt.

Μια εταιρεία που ανήκει στον Ιωάννη Αλαφούζο, ιδιοκτήτη του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΪ, αναχώρησε από τη Ρωσία στις 3 Ιανουαρίου με ένα φορτίο αργού πετρελαίου με προορισμό την Τουρκία, αναφέρει το άρθρο του euobserver.

(Σε ετήσια έκθεση για μια άλλη εταιρεία του, ο κ. Αλαφούζος είπε ότι ήταν «βαθιά σοκαρισμένος από τις θηριωδίες που διαπράχθηκαν κατά του αθώου λαού της Ουκρανίας» και καταδίκασε «την εισβολή του ρωσικού κράτους». Ο Αλαφούζος μήνυσε επίσης Έλληνα βουλευτή που είχε κατηγορήσει τον εφοπλιστή για «υποκρισία» επί του θέματος.)

Καμία από τις εταιρείες δεν ανταποκρίθηκε στα αιτήματα για σχολιασμό του δημοσιεύματος.

Ακολουθούν οι κυρώσεις για το πετρέλαιο

Γερμανικά πλοία, με χωρητικότητα σχεδόν 1 εκατομμυρίου dwt, έφυγαν από τη Ρωσία 20 φορές μετά την έναρξη των τελευταίων κυρώσεων. Η ανάλυση δείχνει ότι δεν αναφέρονται συναλλαγές αργού πετρελαίου, αλλά 15 αποστολές απροσδιόριστων προϊόντων πετρελαίου με προορισμό την ΕΕ.

Αυτό δεν είναι ακόμη παράνομο. Ωστόσο, τέτοιες συναλλαγές πρόκειται να περιοριστούν καθώς το εμπάργκο και το ανώτατο όριο τιμών στα πετρελαιοειδή ξεκινά τον Φεβρουάριο.

«Νιώθω σοκαρισμένη που μαθαίνω ότι οι ευρωπαϊκές ναυτιλιακές εταιρείες και οι υψηλού προφίλ ιδιοκτήτες τους συνέχισαν να εξάγουν αιματηρό ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο και αυτό με ωθεί να απαιτήσω δικαιοσύνη», επισήμανε η Svitlana Romanko, ιδρύτρια και διευθύντρια της ουκρανικής ΜΚΟ Razom We Stand.

«Καλώ τους αρμόδιους Ευρωπαίους αξιωματούχους να διερευνήσουν αμέσως και να μάθουν εάν παραβιάζονται οι κυρώσεις ή εάν αυτές οι εταιρείες πραγματοποιούν παράνομες πρακτικές συνεργαζόμενες με τη Ρωσία».

Μεταξύ της εισβολής στην Ουκρανία που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου και στις 5 Ιανουαρίου 2023, τα ευρωπαϊκά πλοία έχουν μεταφέρει το ήμισυ όλων των θαλάσσιων αποστολών ορυκτών καυσίμων σε dwt από τη Ρωσία. Οι ελληνικές εταιρείες έχουν πραγματοποιήσει περισσότερα από 1.600 ταξίδια, σε πλοία με φορτίο 136 εκατομμύρια dwt — το 35% του συνόλου των 395 εκατομμυρίων dwt παγκοσμίως.

Οι χώρες που μετέφεραν τα περισσότερα ρωσικά καύσιμα από την αρχή του εμπάργκο

Το παραθυράκι του Καζακστάν

Οι εξαγωγές με προορισμό την ΕΕ, που πραγματοποιήθηκαν με όλα τα πλοία παγκοσμίως, ανήλθαν συνολικά σε 8 εκατομμύρια dwt μεταξύ 5 Δεκεμβρίου και 5 Ιανουαρίου, σύμφωνα με τα στοιχεία του CREA.

Οι εισαγωγές αργού πετρελαίου από την ΕΕ έχουν πλέον απαγορευτεί, αλλά τα στοιχεία δείχνουν ότι 30 αποστολές έφυγαν για την περιοχή μετά την έναρξη του εμπάργκο με 18 να μεταφέρονται με ευρωπαϊκά δεξαμενόπλοια.

Ένα κενό στις κυρώσεις επιτρέπει τέτοιες συναλλαγές εάν το αργό πετρέλαιο προέρχεται από αλλού και μόνο μεταφέρεται από τη Ρωσία.

Τα λιμάνια του Novorossiysk και του Ust’-Luga λαμβάνουν μεγάλες ποσότητες αργού πετρελαίου από το Καζακστάν και 23 από τις 30 συναλλαγές που αναφέρονται για την ΕΕ έφυγαν από αυτά τα λιμάνια.

Ο τερματικός σταθμός του Novorossiysk αποτελεί μέρος της κοινοπραξίας αγωγών Κασπίας (CPC) που στέλνει πετρέλαιο από το δυτικό Καζακστάν μέσω του αγωγού του στο λιμάνι της Μαύρης Θάλασσας. Ανήκει εν μέρει στο ρωσικό κράτος — η Transneft κατέχει μερίδιο 24% στο έργο, σύμφωνα με τον ιστότοπο CPC.

Υπό έλεγχο η Sovcomflot

Η Ρωσία φέρεται τώρα να συγκεντρώνει έναν «σκιώδη στόλο» δεξαμενόπλοιων που μπορούν να εμπορεύονται χωρίς να τα “αγγίζουν” οι κυρώσεις. Η κρατική ναυτιλιακή επιχείρηση της χώρας, η Sovcomflot τελεί υπό τις διεθνείς κυρώσεις.

Ωστόσο, για να συνεχίσει να εξάγει ορυκτά καύσιμα στην ΕΕ, η εταιρεία έχει μεταβιβάσει τη διαχείριση δεκάδων πλοίων της σε εταιρεία εγγεγραμμένη στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Η Investigate Europe διαπίστωσε ότι η Sun Ship Management, στης οποίας τους διευθυντές περιλαμβάνονται στελέχη της Sovcomflot σύμφωνα με το οικονομικό μητρώο του Ντουμπάι, πραγματοποίησε 39 ταξίδια μετά τις 5 Δεκεμβρίου με πλοία με φορτίο 3,2 εκατομμυρίως dwt.

Αυτές περιλάμβαναν επτά εξαγωγές με προορισμό την ΕΕ: τέσσερις αποστολές πετρελαίου προς την Ελλάδα και από μία προς το Βέλγιο, την Πολωνία και την Ισπανία.

Η SCF Overseas Holding Limited, μια οντότητα της Sovcomflot, ήταν εισηγμένη ως ο μοναδικός μέτοχος μέχρι τις 18 Ιανουαρίου.

Νέος μέτοχος της είναι η Star Choice (Hong Kong) Limited.

Η ανάλυση του εταιρικού μητρώου του Χονγκ Κονγκ δείχνει ότι μοιράζεται δύο διευθυντές με τη Sun Ship Management, τα ίδια άτομα πιστεύεται ότι είναι σημερινοί υπάλληλοι της Sovcomflot. Η Sovcomflot αναγράφονταν επίσης ως «συνεργάτης και τεχνική ομάδα» της Sun Ship στον ιστότοπό της τη στιγμή της δημοσίευσης του άρθρου.

Η Sovcomflot και η Sun Ship Management δεν απάντησαν στα αιτήματα για σχολιασμό.

Οι εξαγωγές πάνε αλλού

Η Ρωσία βασίζεται πλέον κυρίως σε αγορές που δεν υπόκεινται σε κυρώσεις για τις εξαγωγικές δραστηριότητες της, καθώς ο αριθμός των φορτίων που πήγαιναν στην Ευρώπη μειώθηκε το 2022.

Αυτό συνέβη καθώς επικράτησαν τα μέτρα της Δύσης που στόχευαν τον κλάδο και κινούνταν εναντίον Ρώσων ιδιωτών και της χρηματοδότησης της χώρας.

Ωστόσο, ο όγκος των παγκόσμιων εξαγωγών παρέμεινε σταθερός καθώς η Κίνα, η Ινδία και η Τουρκία εμφανίστηκαν ως αναπτυσσόμενες αγορές εισαγωγών από τη Ρωσία.

Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει αβεβαιότητα στα δεδομένα σχετικά με τον τελικό προορισμό ορισμένων συναλλαγών, λόγω της αδιαφανούς φύσης του κλάδου.

Οι κυρώσεις αρχίζουν να έχουν αντίκτυπο, σύμφωνα με ενημέρωση της CREA τον Ιανουάριο.

Οι συναλλαγές πετρελαίου και φυσικού αερίου αντιπροσωπεύουν το 40% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού της Ρωσίας, αλλά ένας συνδυασμός της απαγόρευσης και του ανώτατου ορίου τιμών της ΕΕ και μιας σημαντικής πτώσης στις παγκόσμιες τιμές, οδήγησε τα έσοδα του Δεκεμβρίου σε πτώση και συγκεκριμένα, στα επίπεδα του Φεβρουαρίου 2022.

Ωστόσο, ενώ οι απώλειες έχουν αρχίσει να αυξάνονται σε σύγκριση με τα διογκωμένα έσοδα του περασμένου έτους, η CREA εκτιμά ότι η Ρωσία εξακολουθεί να κερδίζει 640 εκατομμύρια ευρώ την ημέρα από τις εξαγωγές της.

Η Δύση έχει «περιορίσει τις πιθανότητες επιτυχίας του σχεδίου της», σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η απουσία μεγάλων αγοραστών Κίνας, Ινδίας και Τουρκίας στο ανώτατο όριο τιμών είναι ένα βασικό μειονέκτημα.

Ένα άλλο είναι ότι το ανώτατο όριο τιμής —που ορίζεται στα 60 δολάρια ανά βαρέλι— είναι πάνω από τη μέση τιμή του ρωσικού αργού Urals.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelensky είπε ότι ο μηχανισμός είναι «αδύναμος» και η Ουκρανία, μαζί με την Πολωνία, τα κράτη της Βαλτικής και μια σειρά από ομάδες της κοινωνίας των πολιτών έχουν ζητήσει πολύ χαμηλότερο ανώτατο όριο τιμών.

«Το ανώτατο όριο τιμής βασίζεται στην ειλικρίνεια»

Οι ευρωπαίοι μεταφορείς και ασφαλιστές μπορούν να συνεχίσουν να διευκολύνουν τις συναλλαγές αργού πετρελαίου.

Αλλά με τις εξαγωγές να έχουν πλέον τον περιορισμό του πλαφόν στην τιμή για τους διεθνείς αγοραστές, οι έμποροι πρέπει να αποδείξουν ότι οι αγορές είναι νόμιμες.

Το International Group of P&I Club, τα μέλη του οποίου παρέχουν κάλυψη για το 90% του παγκόσμιου θαλάσσιου φορτίου, αντιμετωπίζει τώρα διάφορες προκλήσεις συμμόρφωσης κατά την κάλυψη συναλλαγών.

Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είπε στο Investigate Europe: «Εναπόκειται στα κράτη μέλη της ΕΕ να εφαρμόσουν τις κυρώσεις της ΕΕ. Συνεπώς, οι εθνικές αρχές είναι υπεύθυνες για τη διασφάλιση της τήρησης αυτού του ανώτατου ορίου τιμής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είναι αρμόδια να αξιολογεί μεμονωμένες περιπτώσεις εφαρμογής κυρώσεων».

Και πρόσθεσε: «Η Επιτροπή έλεγε πάντα ότι είναι έτοιμη να προτείνει νέες κυρώσεις, εάν χρειαστεί».

Το σύστημα είναι «μη εφαρμόσιμο» και «επιτρέπει στις ευρωπαϊκές εταιρείες να διευκολύνουν ένα εμπόριο που χρηματοδοτεί τον πόλεμο στην Ουκρανία», λέει η Mai Rosner από την περιβαλλοντική ΜΚΟ Global Witness.

«Το ανώτατο όριο τιμής βασίζεται στην ειλικρίνεια των εμπόρων, των μεταφορικών και των ασφαλιστών καθώς αναφέρουν μόνοι τους την τιμή που καταβλήθηκε για το ρωσικό πετρέλαιο», λέει ο Rosner. «Αυτές οι εταιρείες έχουν ελάχιστα κίνητρα ή ικανότητα να ενεργούν ως διαχειριστές κυρώσεων και δεν μπορούν να τις εμπιστευτούν για να αξιολογήσουν την δική τους εργασία».

Διαβάστε ακόμη:

ΕΕ: Πού θα κάτσει η μπίλια του πλαφόν στο ντίζελ

Απάντηση Πούτιν στο πλαφόν στο πετρέλαιο: «Στοπ» από τον Φεβρουάριο στις εξαγωγές πετρελαίου στις χώρες που το υιοθετούν