Τα στοιχεία που αποκάλυψε και έφερε στο δημόσιο διάλογο η έρευνα του ΙΟΒΕ για το μέλλον της ελληνικής ακτοπλοΐας είναι εφιαλτικά.

Οι υποχρεωτικές αυξήσεις που προβλέπονται από 1η Μαΐου του τρέχοντος έτους να κυμανθούν από 12% στις γραμμές του Αιγαίου και του Ιονίου και έως και 35% στις γραμμές της Αδριατικής, προκαλούν “πονοκέφαλο” όχι μόνο στις ακτοπλοϊκές εταιρείες και στους κατοίκους των νησιών, αλλά και στο κυβερνητικό επιτελείο.

1

Η κυβέρνηση, εσπευσμένα συγκάλεσε σύσκεψη στο Μαξίμου και αναζητά λύσεις για να περιορίσει τις αυξήσεις.

Το σίγουρο είναι ότι οι εταιρείες δεν μπορούν να επωμιστούν το σύνολο της επιβάρυνσης των 30 ευρώ ανά τόνο για τα αποθειωμένα καύσιμα που θα πρέπει να προμηθεύονται από την 1η Μαΐου. Αναπόφευκτα θα το μετακυλήσουν στους επιβάτες και στους οδηγούς των οχημάτων.

Οι λύσεις που εξετάζονται από την κυβέρνηση έχουν να κάνουν είτε με επιδότηση τα Διυλιστηρίων, είτε με κάλυψη των υποχρεωτικών εκπτώσεων που επιβάλλονται από την Πολιτεία, είτε με επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών των ναυτικών είτε με την μείωση του ΦΠΑ.

Με άλλα λόγια, για να μην αυξηθούν τα εισιτήρια των εσωτερικών θαλάσσιων συγκοινωνιών θα πρέπει να εκταμιευθούν χρήματα από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Ωστόσο, είναι γνωστό ότι υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις στην καταβολή του μεταφορικού ισοδύναμου προς τους επαγγελματίες και στους κατοίκους των νησιών, αλλά και στις πληρωμές των εταιρειών για τις επιδοτούμενες γραμμές.

Επίσης, απαιτούνται 3 με 4 δισ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό των ακτοπλοϊκών πλοίων, τα οποία και αυτά αναζητούνται από τις ακτοπλοϊκές εταιρείες για τη μετάβαση στα “πράσινα πλοία”.

Αλλά, ας αναφέρουμε τα βασικά στοιχεία της έρευνας, του ΙΟΒΕ:

Η ακτοπλοϊκή κίνηση επιβατών στην Ελλάδα έχει ανακάμψει στα επίπεδα που κατέγραφε πριν την έναρξη της πανδημίας. Το 2023 η επιβατική κίνηση αυξήθηκε κατά 7,2% σε σχέση με το 2022. Η επιβατική κίνηση έφτασε τα 18,8 εκατ. επιβάτες και κατά 3,82 εκατ. οχήματα.

Η Ελλάδα είναι η χώρα με την δεύτερη μεγαλύτερη επιβατική κίνηση θαλάσσιων μεταφορών μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά την Ιταλία. Το 17,9% των επιβατών ναυτιλίας στην ΕΕ επιβιβάστηκαν ή αποβιβάστηκαν το 2023 από λιμάνι της Ελλάδας.

Η συνολική συμβολή της επιβατηγού ναυτιλίας εκτιμάται σε 5,4% του ΑΕΠ το 2023 με 11,8 δισ. ευρώ.

Σε όρους απασχόλησης, η συνολική συμβολή της επιβατηγού ναυτιλίας εκτιμάται σε 318.000 άτομα το 2023, δηλαδή το 6,9% του συνόλου της χώρας.

Το 44,3% της συνολικής επίδρασης καταγράφεται στο τοπικό ΑΕΠ των νησιωτικών περιοχών. Το ποσό ανέρχεται σε 5,2 δισ. ευρώ.

Η συνεισφορά της ακτοπλοΐας είναι υψηλότερη στην οικονομία του Νοτίου Αιγαίου με 2,3 δισ. ευρώ και της Κρήτης με 1,5 δισ.ευρώ.

Η επιβατηγός ναυτιλία και οι υπηρεσίες που υποστηρίζει δημιουργούν 169.000 θέσεις εργασίας στις νησιωτικές περιοχές του 2023.

Στη Ζάκυνθο – Κεφαλλονιά και στο Νότιο Αιγαίο η μεγαλύτερη ποσοστιαία συνεισφορά από τις δραστηριότητες που υποστηρίζει η επιβατηγός ναυτιλίας.

Το 34,9% του ΑΕΠ και το 38,7% της απασχόλησης στο Νότιο Αιγαίο στηρίζονται σε δραστηριότητες που εξαρτώνται από την επιβατηγό ναυτιλία. Τα αντίστοιχα ποσοστά σε Ζάκυνθο – Κεφαλονιά είναι 33,1% του ΑΕΠ και 40,8% της απασχόλησης.

Η συμμόρφωση με τις νέες ρυθμίσεις ενδέχεται να μειώσει την ανταγωνιστικότητα του κλάδου, με ευρύτερες επιδράσεις στην οικονομία.

Το συνολικό κόστος συμμόρφωσης με τα νέα μέτρα για τον εγχώριο κλάδο επιβατηγού ναυτιλίας υπολογίζεται σε 132 εκατ. το 2026 και 320 εκατ. ευρώ το 2031.

Σε περίπτωση που η τιμή δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου αυξηθεί σε 250 ευρώ, ανά μονάδα κατώτερου υπολογισμού, ενώ το συνολικό κόστος των μέτρων υπολογίζεται σε 708 εκατ. ευρώ το 2031, εκ των οποίων τα 578 εκατ. ευρώ προέρχονται από τις αλλαγές στο ETS.

Όπως προκύπτει από τη μελέτη, του ΙΟΒΕ, που επιμελήθηκε ο καθηγητής Νικόλαος Βέττας, και παρουσιάστηκε από τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας, η υλοποίηση της δέσμης μέτρων Fit for 55 εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε αυξημένο κόστος λειτουργίας της εγχώριας ακτοπλοΐας κατά 320 εκατομμύρια ευρώ το 2031 (σε σύγκριση με σενάριο μη εφαρμογής των μέτρων), εάν δεν ληφθούν κατάλληλα μέτρα προσαρμογής.

Αυτή η επιβάρυνση μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ακτοπλοϊκής κίνησης κατά περισσότερο από 10% το ίδιο έτος.

Η μειωμένη δραστηριότητα του κλάδου και ο χαμηλότερος αριθμός επισκεπτών στα νησιά της χώρας μπορεί να επιφέρει μείωση του ΑΕΠ κατά περισσότερο από 650 εκατομμύρια ευρώ το 2031, ενώ σε όρους απασχόλησης η απώλεια των θέσεων εργασίας εκτιμάται σε 16 χιλιάδες θέσεις εργασίας στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας (νησιωτικές περιοχές και ηπειρωτική χώρα).

Η μελέτη περιλαμβάνει την εκτίμηση των επιδράσεων στη λειτουργία της εγχώριας επιβατηγού ναυτιλίας και κατά επέκταση στα οικονομικά μεγέθη των νησιωτικών περιοχών της χώρας από την εφαρμογή της νομοθεσίας που εντάσσεται στη δέσμη μέτρων “Fit for 55”.

Ειδικότερα, στη μελέτη αναδεικνύονται οι ρυθμιστικές αλλαγές που επιφέρει η νέα νομοθεσία στον τρόπο λειτουργίας της επιβατηγού ναυτιλίας, προσδιορίζονται οι επιδράσεις της στο κόστος λειτουργίας, τις τιμές των εισιτηρίων, τη μεταφορική κίνηση και την οικονομική συμβολή του κλάδου και εξετάζονται οι διαθέσιμες επιλογές για μετριασμό αυτών των επιπτώσεων.

Η επιβατηγός ναυτιλία, επισημαίνεται στην μελέτη, είναι ένας ιδιαίτερα σημαντικός κλάδος για την Ελλάδα και αναφέρονται τα εξής:

Μετά την απότομη πτώση λόγω της πανδημίας, η ακτοπλοϊκή κίνηση επιβατών και οχημάτων σημείωσε ισχυρή ανάκαμψη.

Το 2022 η Ελλάδα ήταν η χώρα με τη μεγαλύτερη επιβατική κίνηση μέσω θαλάσσης στην ΕΕ.

Η επιβατηγός ναυτιλία εκτιμάται ότι συνέβαλε €11,8 δισεκ. σε όρους ΑΕΠ το 2023 (5,4% του συνόλου), υποστηρίζοντας συνολικά την απασχόληση 318 χιλ. εργαζομένων (6,9% του συνόλου)

Πάνω από το 1/3 του ΑΕΠ και της απασχόλησης σε νησιωτικές περιοχές όπως το Νότιο Αιγαίο και Ζάκυνθος-Κεφαλονιά εξαρτάται από δραστηριότητες που στηρίζει η επιβατηγός ναυτιλία Η ενσωμάτωση του κόστους των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στα οικονομικά της επιβατηγού ναυτιλίας έχει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις

Η σταδιακή επέκταση του ΣΕΔΕ στη ναυτιλία (έως το 2026) και οι αναμενόμενες δυσκολίες συμμόρφωσης με τη νέα νομοθεσία για καθαρά καύσιμα (FuelEU Maritime Initiative) εκτιμάται ότι θα αυξήσουν το λειτουργικό κόστος του κλάδου κατά €320 εκατ. το 2031.

Η μετακύλιση του επιπλέον κόστους στα εισιτήρια μεταφράζεται σε αύξηση της τιμής τους κατά περίπου 32% έως το 2031 στις γραμμές της Κρήτης και και κατά 33% στις γραμμές της Αδριατικής.

Χαμηλότερη κίνηση κατά 2 εκατ. επιβάτες και 483 χιλ. οχήματα το 2031 σε σύγκριση με ένα σενάριο βάσης (χωρίς εφαρμογή της νέας νομοθεσίας).

Τα έσοδα του κλάδου που χάνονται από τη χαμηλότερη κίνηση υπολογίζονται σε €179 εκατ. το 2031

Τα έσοδα των τουριστικών επιχειρήσεων στις νησιωτικές περιοχές αναμένονται να είναι μειωμένα σε σύγκριση με το σενάριο βάσης κατά €433 εκατ. το 2031.

Σοβαρές είναι οι οικονομικές επιπτώσεις στο σύνολο της οικονομίας το 2031:

-Προβλέπεται μικρότερο ΑΕΠ κατά €658 εκατ.

-Λιγότερα έσοδα για το κράτος κατά €216 εκατ.

-15,900 λιγότερες θέσεις εργασίας στο σύνολο της οικονομίας

Οι επιπτώσεις από τη δέσμη μέτρων Fit-for-55 εξαρτώνται από την ευμετάβλητη και επιρρεπή σε πολιτικές παρεμβάσεις τιμή των δικαιωμάτων εκπομπών.

Για να περιοριστούν οι οικονομικές επιπτώσεις από το πρόσθετο κόστος των εκπομπών, χρειάζονται επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες στα πλοία και στα λιμάνια της χώρας Νέες τεχνολογίες πρόωσης χαμηλότερων ή μηδενικών εκπομπών (όπως βιομεθανόλη και άλλα βιοκαύσιμα) αρχίζουν να χρησιμοποιούνται στην επιβατηγό ναυτιλία

Η διείσδυσή τους επηρεάζεται από θέματα πιστοποίησης, ελλιπών υποδομών παροχής στα λιμάνια και αβεβαιότητες. Εξαιρετικής σημασίας για την πράσινη μετάβαση της επιβατηγού ναυτιλίας είναι η βελτίωση των λιμενικών υποδομών

Απαιτούνται επαρκείς υποδομές παροχής των πλοίων με ηλεκτρισμό (cold ironing) και εναλλακτικά καύσιμα πρόωσης, σε συνδυασμό με συστήματα βελτίωσης της ανθεκτικότητας σε ακραίες καιρικές συνθήκες. Σε ένα αντίξοο επενδυτικό κλίμα, η πράσινη μετάβαση της επιβατηγού ναυτιλίας απαιτεί τη μέγιστη δυνατή στήριξη με φορολογικά και χρηματοδοτικά εργαλεία • Εφαρμογή μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ και στα οχήματα.

Επιτάχυνση της εφαρμογής των χρηματοδοτικών μηχανισμών για την πράσινη μετάβαση της επιβατηγού ναυτιλίας του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και ΕΣΠΑ.

Προώθηση σε πράσινες λιμενικές υποδομές και πλοία πόρων από τα επιπλέον έσοδα λόγω ένταξης της ναυτιλίας στο ΣΕΔΕ.

Διαβάστε επίσης

Συνάντηση Δημάρχου Πειραιά Γιάννη Μώραλη με τον νέο Πρέσβη της Κίνας στην Ελλάδα Fang Qiu

Στέφανος Γκίκας προς νέους Λιμενοφύλακες: Η Πατρίδα, σας εμπιστεύεται – Είμαι βέβαιος ότι θα φανείτε αντάξιοι των προσδοκιών μας

Γιάννης Κάρτσωνας (Breakwave Advisors): Τα futures στα ναύλα των VLCCs εκτοξεύονται