Από τις καταστροφικές επιπτώσεις που μπορεί να δημιουργήσει το σενάριο κινδύνου διακοπής του ρωσικού αερίου, προσπαθεί να προστατέψει το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας το Σχέδιο Προληπτικής Δράσης για την ασφάλεια εφοδιασμού της ΡΑΕ.

Όπως αναφέρει με βάση τα αποτελέσματα του επικαιροποιημένης Μελέτης της ΡΑΕ προκύπτει ότι οι επιπτώσεις εμφάνισής του σεναρίου 16 (διακοπή ρωσικού αερίου) στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας θα είναι από Μεγάλες έως Καταστροφικές. Στην τελευταία περίπτωση το έλλειμμα ΦΑ διαμορφώνεται μεταξύ 1,9 έως 4,2 ΤWhth.

Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας έθεσε το  αναθεωρημένο Σχέδιο Προληπτικής Δράσης για την ασφάλεια εφοδιασμού της Ελλάδας με φυσικό αέριο σε δημόσια διαβούλευση ως τη Δευτέρα 1 Αυγούστου 2022.  Μετά την έγκρισή του οι προμηθευτές φυσικού αερίου (ELPEDISON, ΔΕΠΑ, ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ,ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ, ΔΕΗ) θα έχουν 20 ημέρες για να δεσμεύσουν χωρητικότητες σε αποθήκες εκτός Ελλάδος.

Μεταξύ των δράσεων που προτείνονται οποίες είναι η συνεργασία ΕΧΕ, ΔΕΣΦΑ και ΡΑΕ για την δημιουργία ενός προϊόντος φυσικού αερίου στο Βάθρο Εμπορίας το οποίο θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για την έγκαιρη εύρεση ποσοτήτων φυσικού αερίου με την εθελοντική μείωση κατανάλωσης φυσικού αερίου. Επίσης, οι Διαχειριστές των Δικτύων Διανομής πρέπει να υποβάλουν προς την Αρχή σχέδιο ενημέρωσης για την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και τη συνετή χρήση φυσικού αερίου από τους τελικούς καταναλωτές κατά τη διάρκεια κρίσης φυσικού αερίου.

Άνευ προηγουμένου κατάσταση

“Τους τελευταίους μήνες, ως αποτέλεσμα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και των γεωπολιτικών αναταραχών, το ενεργειακό σύστημα της ΕΕ αντιμετωπίζει μια άνευ προηγουμένου κατάσταση. Τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι υπό τις παρούσες συνθήκες η άμεση ετοιμότητα για πιθανά σενάρια αναταραχής είναι πιο σημαντική από ποτέ, έχουν καταστήσει επιτακτική την έκτακτη αναθεώρηση του Σχεδίου Προληπτικής Δράσης”, σημειώνεται στο κείμενο της ΡΑΕ,

Για την ανάπτυξη του Σχεδίου η ΡΑΕ συνεργάστηκε με τον Διαχειριστή του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου Α.Ε. (ΔΕΣΦΑ), τον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ). Το Σχέδιο έχει ως στόχο να παρουσιάσει κατάλληλα μέτρα (δράσεις) για τη μείωση ή την εξάλειψη των κινδύνων που δύνανται να επηρεάσουν την ασφάλεια εφοδιασμού
της Χώρας με φυσικό αέριο (ΦΑ).

Βάση για την εκπόνηση του Σχεδίου Προληπτικής Δράσης αποτέλεσαν οι μελέτες που εκπονήθηκαν σε επίπεδο ΕΕ, από την Ομάδα Συντονισμού για το αέριο και τον ENTSOG, τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της Κοινής Μελέτης Επικινδυνότητας των Ομάδων Κινδύνου Διαβαλκανική, Κασπία, Λιβύη, Ουκρανία και Λευκορωσία στα οποία η Ελλάδα είχε ρόλο συντονιστή μαζί με την Ιταλική Αρμόδια Αρχή καθώς και τα αποτελέσματα του Προσδιορισμού Εθνικών Σεναρίων Κρίσης ηλεκτρικής ενέργειας (η.ε.) που ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2022 σε συνεργασία με τον ΑΔΜΗΕ. Τα σενάρια που εξετάστηκαν σε επίπεδο ΕΕ αφορούν την πλήρη διακοπή τροφοδοσίας ρωσικού ΦΑ σε όλη την Ευρώπη.

Ιδίως ως προς τη συνάφεια του σεναρίου 16 του Προσδιορισμού Εθνικών Σεναρίων κρίσης η.ε., η ΡΑΕ σε στενή συνεργασία με τον ΑΔΜΗΕ και τον ΔΕΣΦΑ εκπόνησε αναθεώρηση του σεναρίου λαμβάνοντας επικαιροποιημένες παραδοχές. Η συγκεκριμένη αξιολόγηση εστίασε στην επίπτωση του ενδεχόμενου διακοπής τροφοδοσίας με ΦΑ ρωσικής προέλευσης στην ελληνική αγορά ενέργειας και στον προσδιορισμό του εκτιμώμενου ελλείμματος φα για τον επικείμενο χειμώνα.

Περαιτέρω, από τα αποτελέσματα των μελετών σε επίπεδο ΕΕ, σημειώνει η ΡΑΕ ιδίως για τον βιομηχανικό τομέα αναδείχθηκε ότι κάποιοι τομείς είναι πιο κρίσιμοι από άλλους από κοινωνική και οικονομική άποψη. Σε κάποιες περιπτώσεις, η διακοπή τροφοδοσίας, ενδέχεται να έχει σημαντικό διασυνοριακό αντίκτυπο στις βασικές αλυσίδες εφοδιασμού. Παράλληλα αναγνωρίστηκαν συστημικοί χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι στον τομέα της ενέργειας. Οι υψηλές τιμές έχουν αυξήσει τον κίνδυνο χρεοκοπίας προμηθευτών ή εμπόρων ενώ πολλές εταιρείες αντιμετωπίζουν υψηλή χρηματοοικονομική έκθεση σε εξασφαλίσεις (collateral financial exposure).

Οι στρατηγικές που προτείνει

Στο πλαίσιο του  Σχεδίου της ΡΑΕ συνοψίζονται τα εν ισχύ μέτρα που έχουν ληφθεί για την ασφάλεια εφοδιασμού της Χώρας, εξετάζονται νέες δράσεις και
υιοθετούνται οι παρακάτω στρατηγικές, με στόχο την ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών σε περίπτωση εμφάνισης σημαντικών διαταραχών στη ζήτηση ή/και την προμήθεια ΦΑ.

Τα μέτρα αυτά σχεδιάστηκαν   για την εξάλειψη ή περιορισμό των κινδύνων που εντοπίστηκαν στις σχετικές μελέτες επικινδυνότητας:

• Μεγιστοποίηση χρησιμοποίησης υφιστάμενων υποδομών ΦΑ

• Ενίσχυση διαθεσιμότητας ΦΑ – αποθήκευση αερίου

• Ενίσχυση μέτρων για την αποτελεσματικότερη διαχείριση ΦΑ κατά την κρίση την αύξηση του βαθμού ετοιμότητας των Διαχειριστών και των λοιπών εμπλεκομένων μερών για την αντιμετώπιση κινδύνων/διαταραχών εφοδιασμού με  ΦΑ

• Βελτιστοποίηση Ρυθμιστικού Πλαισίου

5.1 Στρατηγική 1: Μεγιστοποίηση χρησιμοποίησης υφιστάμενων υποδομών

Δράση Δ1: Αύξηση δυναμικότητας αεριοποίησης Ρεβυθούσας

Δράση Δ2: Προσθήκη πλωτής δεξαμενής LNG στον τερματικό σταθμό της Ρεβυθούσας

Η πλωτή δεξαμενή βρίσκεται ήδη στο αγκυροβόλιο του κόλπου των Μεγάρων και η διάρκεια της μίσθωσης θα είναι 365 ημέρες +/- 30 ημέρες σύμφωνα με τους όρους τους σχετικού ναυλοσυμφώνου. Υπάρχει η δυνατότητα παράτασης της μίσθωσης για ακόμα 180 ημέρες με τους ίδιους όρους.

Κόστος: Το κόστος της Δράσης – στο κόστος υποδομής- αφορά στο κόστος ενοικίασης της πλωτής δεξαμενής μαζί με τον απαιτούμενο εξοπλισμό για φόρτωση εν πλω από πλοίο ΥΦΑ (Ship To Ship operation). Η εκτίμηση για το κόστος υποδομής είναι της τάξης των 20 εκ € (μόνο η μίσθωση της πλωτής δεξαμενής -χωρίς ΦΠΑ). Τα λοιπά κόστη διαχείρισης της πλωτής , λειτουργικά έξοδα πλωτής δεξαμενής όπως (κόστος καυσίμου, κόστος ρυμουλκών, λιμενικά τέλη, κόστη πρακτορείας, κλπ),εκτιμώμενες απώλειες λόγω των απαερίων ΥΦΑ (Boil Off Gas – BOG) δεν περιλαμβάνονται στο κόστος υποδομής και δεν αποζημιώνονται από το ΤΑΕ καθώς σχετίζονται με τη χρήση της υποδομής.

Στρατηγική 2: Ενίσχυση διαθεσιμότητας ΦΑ -αποθήκευση αερίου

Δράση Δ3 -ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ Α: Θέσπιση υποχρέωσης για τη διατήρηση αποθέματος ΦΑ σε υπόγεια υποδομή αποθήκευσης φα στους κατόχους άδειας προμήθειας σε τελικούς πελάτες οι οποίοι εισήγαγαν φυσικό αέριο στο ΕΣΦΑ την τελευταία 5ετία (εμπορική αποθήκευση) και είναι Χρήστες του ΕΣΦΑ.

Οι υπόχρεοι προμηθευτές, ELPEDISON, ΔΕΠΑ, ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ,ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ, ΔΕΗ είτε οι ίδιοι, είτε μέσω τρίτου προμηθευτή φυσικού αερίου, θα δεσμεύσουν χώρο και θα αποθηκεύσουν ποσότητα φα σε γειτονικές υπόγειες αποθήκες φα μέχρι την 1η Νοεμβρίου 2022.

Για την υλοποίηση της υποχρέωσης οι Υπόχρεοι, είτε οι ίδιοι, είτε μέσω τρίτου προμηθευτή φυσικού αερίου, πρέπει να προχωρήσουν άμεσα και χωρίς καθυστέρηση και το αργότερο εντός 20 ημερών.

Δράση Δ3 -ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ Β: Διατήρηση αποθέματος ΦΑ σε υπόγεια υποδομή αποθήκευσης φα στην Ιταλία από τον Διαχειριστή και διάθεση της αποθηκευμένης ποσότητας ως αέριο εξισορρόπησης κατά τους μήνες Νοέμβριο 2022 έως Μάρτιο 2023.

Ο ΔΕΣΦΑ θα δεσμεύσει χώρο και θα αποθηκεύσει ποσότητα φα στην Ιταλία σε υπόγειες αποθήκες φα μέχρι την 1η Νοεμβρίου 2022.

Δράση Δ4: Διατήρηση στρατηγικού αποθέματος ΦΑ Τύπος μέτρου: Διοικητικό Περιγραφή: Κάθε κάτοχος άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύσιμο φυσικό αέριο, ο οποίος έχει επιλέξει ως προς τον ειδικό όρο 616 της άδειας παραγωγής του την επιλογή (Β)βαρύνεται με τις εξής υποχρεώσεις:

  • Διατήρηση επαρκούς αποθέματος φυσικού αερίου σε Εγκατάσταση Αποθήκευσης για αδιάλειπτη λειτουργία της μονάδας ηλεκτροπαραγωγής για τουλάχιστον πέντε (5) ημέρες σε πλήρες φορτίο.
  • Μέριμνα κατά τον σχεδιασμό της μονάδας για την εγκατάσταση των απαιτούμενων συστημάτων τροφοδοσίας υγρού καυσίμου και δεξαμενών αποθήκευσης πετρελαίου ντίζελ, με χωρητικότητα επαρκή για την αδιάλειπτη λειτουργία του σταθμού για τουλάχιστον 24 ώρες σε πλήρες φορτίο.

Σύμφωνα με το ανωτέρω πλαίσιο οι Κάτοχοι Άδειας Παραγωγής με καύσιμο ΦΑ που έχουν επιλέξει την επιλογή Β ως προς το ειδικό όρο 6 της άδειας παραγωγής τους, πρέπει είτε οι ίδιοι, είτε μέσω προμηθευτή φυσικού αερίου, να προχωρήσουν σε όλες τις απαραίτητες διαδικασίες για την διατήρηση αποθέματος φα σε υποδομές αποθήκευσης της Ιταλίας και συγκεκριμένα στην πλήρωση των αποθηκών μέχρι την 1η Νοεμβρίου 2022.

 Στρατηγική 3: Ενίσχυση μέτρων για την αποτελεσματικότερη διαχείριση ΦΑ κατά την κρίση   

Δράση Δ5: Αύξηση αποθεμάτων εναλλακτικού καυσίμου (diesel) σε μονάδες Η/Π με καύσιμο ΦΑ και δυνατότητα εναλλαγής καυσίμου.

Ο Ηλεκτροπαραγωγός οφείλει να τηρεί ποσότητα αποθεμάτων εναλλακτικού καυσίμου καθ’ όλη τη διάρκεια της Σύμβασης ίση με το Ύψος Αποθέματος Εναλλακτικού Καυσίμου που όπως αυτό προσδιοριστεί κατόπιν επιτόπιου ελέγχου του Διαχειριστή ΕΣΦΑ.

Εκτιμώμενο κόστος: Το ύψος του ανταλλάγματος που καταβάλλει ο ΔΕΣΦΑ στις ανωτέρω μονάδες ηλεκτροπαραγωγής (Πίνακας 59) για την υλοποίηση της συγκεκριμένης δράσης Δ5, πέραν των όσων ορίζονται στην απόφαση 1211/2018 και στη σύμβαση 628/2016, αφορά μόνο στο κεφαλαιουχικό κόστος διατήρησης της πρόσθετης ποσότητας πετρελαίου και προϋπολογίζεται ενδεικτικά σε 6,15 εκ. € ετησίως (με υπόθεση 1443 €/m3 diesel).

Δράση Δ6: Μηχανισμός για την κατά προτεραιότητα λειτουργία των μονάδων με εναλλακτικό καύσιμο στην αγορά του ηλεκτρισμού σε περίπτωση κρίσης φα Επιπέδου 3 Έκτακτης Ανάγκης και κατόπιν απόφασης ΟΔΚ για την ενεργοποίησή του.

Σύμφωνα με την προέγκριση του Σχεδίου Ετοιμότητας Αντιμετώπισης Κινδύνων για τον Ηλεκτρισμό, προβλέπεται μηχανισμός αποζημίωσης των μονάδων αυτών κατά την λειτουργία τους.

Δράση Δ7: Εισαγωγή διατάξεων για την συνετή χρήση και περιορισμό της άσκοπης κατανάλωσης ΦΑ κατά τη διάρκεια κρίσης ΦΑ. Οι Διαχειριστές των Δικτύων Διανομής πρέπει να υποβάλουν προς την Αρχή σχέδιο ενημέρωσης για την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και τη συνετή χρήση φα από τους τελικούς καταναλωτές κατά τη διάρκεια κρίσης φα. Στα σχέδιά τους τα οποία θα πρέπει να κοινοποιηθούν στη ΡΑΕ το αργότερο μέχρι την 30η Σεπτεμβρίου 2022.

  • Διαδικασία γνωστοποίησης και ενημέρωσης των πελατών
  • Το προτεινόμενο κείμενο για την ενημέρωση της κατάστασης και την Σχεδιαζόμενη Δράση Δ7
  • Τις οδηγίες για τη μείωση/περιορισμό της κατανάλωσης φα ανά κατηγορία καταναλωτή (δημόσια κτίρια, κτίρια γραφείων, οικιακούς/εμπορικούς/βιομηχανικούς καταναλωτές) και ανά χρήση φα. Οι οδηγίες αυτές θα πρέπει να είναι συγκεκριμένες και να συνοδεύονται από λειτουργικά παραδείγματα. Περαιτέρω θα περιλαμβάνου εκτίμηση του ποσοστού αναμενόμενης μείωσης της ζήτησης. 17 Σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2019/941 , ά.10 παράγραφος 4 το Προσχέδιο τίθεται σε διαβούλευση στις ΑΑ των άμεσα συνδεδεόμενων ΚΜ και την ομάδα συντονισμού για τον ηλεκτρισμό (Electricity Coordination Group) ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΦΟΔΙΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΕ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ 2022 102
  • Την διαδικασία με την οποία πρόκειται να ενημερωθούν οι Χρήστες σε περίπτωση αναγκαιότητας περικοπής φορτίων (χρόνος ενημέρωσης πριν τη περικοπή, διάρκεια περικοπής κλπ) Το σχέδιο ενημέρωσης ενεργοποιείται δύο εβδομάδες μετά την υποβολή του εφόσον δεν υποβληθούν αντιρρήσεις από την Αρχή.

Δράση Δ8: Κατά προτεραιότητα παροχή φυσικού αερίου σε ορισμένες «Σημαντικές» Βιομηχανίες. Η βασική αρχή για τον μέχρι τώρα σχεδιασμό του Σχεδίου Προληπτικής Δράσης αλλά και τη διαμόρφωση της σειράς διακοπής (merit order for curtailment) είναι κατ΄ ελάχιστον η εξασφάλιση της τροφοδοσίας των Προστατευόμενων Καταναλωτών σύμφωνα με τα κριτήρια διακινδύνευσης που έχει θεσπίσει ο Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1938 (Κανόνας Εφοδιασμού ά.6) αλλά και τα πρόσθετα κριτήρια που έχει θεσπίσει κάθε ΚΜ και ιδίως ως προς τις Κρίσιμες Μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με φυσικό αέριο, σε συμφωνία με το ά.11.7 του ίδιου Κανονισμού.

Δράση Δ9: Ανάπτυξη εξειδικευμένου προϊόντος φυσικού αερίου για την εθελοντική μείωση της κατανάλωσης ενέργειας

Λαμβάνοντας υπόψη την πολιτική της ΕΕ και συγκεκριμένα τις δράσεις οι οποίες περιλαμβάνονται στην Ανακοίνωση “Safe gas for Safe Europe” προκρίνεται η συνεργασία ΕΧΕ, ΔΕΣΦΑ και ΡΑΕ για την δημιουργία ενός προϊόντος φυσικού αερίου στο Βάθρο Εμπορίας το οποίο θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για την έγκαιρη εύρεση ποσοτήτων φα με την εθελοντική μείωση κατανάλωσης φα.

Στρατηγική 4: Βελτιστοποίηση Ρυθμιστικού Πλαισίου 5.4.1 Δράση Δ10: Θέσπιση ενιαίου τέλους ασφάλειας εφοδιασμού (ΤΑΕ)

Ο Διαχειριστής του ΕΣΦΑ εισπράττει, από όλους τους Χρήστες, Τέλος Ασφάλειας Εφοδιασμού (TAE) ανά μονάδα ποσότητας φυσικού αερίου που οι τελευταίοι παραλαμβάνουν από το ΕΣΦΑ, το οποίο ανακτάται από τους Πελάτες Φυσικού Αερίου.

Η ΡΑΕ προτείνει τη θέσπιση ενιαίου τέλους για όλες τις κατηγορίες πελατών φυσικού αερίου, με εξαίρεση του Διακόψιμους Καταναλωτές, για τους οποίους το μοναδιαίο τέλος ασφάλειας εφοδιασμού θα είναι μηδενικό.

Το ύψος του μοναδιαίου τέλους ασφάλειας εφοδιασμού που καταβάλλεται από κάθε κατηγορία Πελατών Φυσικού Αερίου, το επιτρεπόμενο ανώτατο όριο του λογαριασμού ασφάλειας εφοδιασμού, καθώς και οι αναγκαίοι όροι και προϋποθέσεις για τη χρηματοδότηση των μέτρων του σχεδίου προληπτικής δράσης, καθορίζονται με απόφαση της ΡΑΕ.