Η Επιτροπή Ανταγωνισμού απεδέχθη τις δεσμεύσεις που προτείνει η DIAGEO προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες της επιτροπής περί λειτουργίας του ανταγωνισμού σε ορισμένες αγορές αλκοολούχων ποτών, από την εμπορική πρακτική της εταιρείας.

Η Diageo, που κατέχει δεσπόζουσα θέση στην κατηγορία των αλκοολούχων ποτών και ειδικότερα στις αγορές του τζιν, του σκωτσέζικου ουίσκι και των Ready To Drink/Premix (RTD’s/Premix) αλκοολούχων σκευασμάτων, πρότεινε μία δέσμη δεσμεύσεων, προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι ανησυχίες της Επιτροπής Ανταγωνισμού σχετικά με τις αποκαλούμενες υπηρεσίες ανώνυμης ζήτησης (pouring), καθώς και με διάφορα είδη υπηρεσιών εμφάνισης και εικόνας (marketing and visibility), τις οποίες αποδέχτηκε η Επιτροπή Ανταγωνισμού.

Ως υπηρεσίες pouring ορίζονται οι υπηρεσίες που συνίστανται στην προσφορά από τα καταστήματα επιτόπιας κατανάλωσης αλκοολούχων προϊόντων στις περιπτώσεις που οι πελάτες παραγγέλλουν προϊόν μίας κατηγορίας, χωρίς να εξειδικεύουν το σήμα, ή παραγγέλλουν κοκτέιλ ή ανάμικτα ποτά που περιέχουν προϊόν της κατηγορίας ή τα καταστήματα προσφέρουν δωρεάν προϊόν της κατηγορίας (π.χ. σφηνάκια κλπ). Οι ως άνω υπηρεσίες αφορούν την ανώνυμη ζήτηση.

Ως υπηρεσίες marketing and visibility ορίζονται όλες οι υπηρεσίες εμφάνισης και εικόνας που παρέχονται από καταστήματα επιτόπιας κατανάλωσης, και οι οποίες συνίστανται, μεταξύ άλλων, σε: i) προβολή φιαλών, ii) υπηρεσίες στρωσίματος τραπεζιού (table setting), iii) σουπλά (sous plat), iv) φυλλάδια τραπεζιού, v) στολές προσωπικού, vi) μενού, vii) τιμοκαταλόγους ή viii) άλλα προωθητικά υλικά. Οι ως άνω υπηρεσίες αφορούν την επώνυμη ζήτηση.

Η απόφαση

Αναλυτικά η απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού αναφέρει τα εξής:

Δυνάμει της υπ’ αριθ. 698/2019 ομόφωνης απόφασής της, και σύμφωνα με το άρθρο 25 παρ. 6 Ν. 3959/2011, η Ε.Α. σε Ολομέλεια αποδέχθηκε και κατέστησε υποχρεωτικές τις προταθείσες από την DIAGEO δεσμεύσεις προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι περί ανταγωνισμού ανησυχίες (άρθρα 1 και 2 Ν. 3959/2011, 1 και 2 Ν. 703/1977 και 101/102 ΣΛΕΕ) που εκφράσθηκαν σε επίπεδο προκαταρκτικής εκτίμησης σε σχέση με συγκεκριμένες πρακτικές της DIAGEO στις αγορές του τζιν, του σκωτσέζικου ουίσκυ και των Ready To Drink/Premix (RTD’s/Premix)[1] αλκοολούχων σκευασμάτων στο κανάλι επιτόπιας κατανάλωσης στην Ελλάδα, όπου η DIAGEO κατέχει, κατά την προκαταρκτική εκτίμηση της Ε.Α., δεσπόζουσα θέση.

Κατά την προκαταρκτική εκτίμηση της Ε.Α., οι εξεταζόμενες πρακτικές, οι οποίες βασίζονται σε ρητές ή/και άτυπες συμφωνίες μεταξύ της DIAGEO και καταστημάτων επιτόπιας κατανάλωσης, συνίστανται στην παροχή εκ μέρους των τελευταίων προς την DIAGEO, de jure ή/και de facto αποκλειστικότητας σε σχέση με τις αποκαλούμενες υπηρεσίες ανώνυμης ζήτησης (pouring)[2], καθώς και με διάφορα είδη υπηρεσιών εμφάνισης και εικόνας (marketing and visibility)[3]. Οι εν λόγω κατηγορίες υπηρεσιών είναι συμπληρωματικές μεταξύ τους υπό την έννοια ότι οι υπηρεσίες pouring χρησιμοποιούνται κατά κανόνα σε συνδυασμό με διάφορες υπηρεσίες marketing and visibility, προκειμένου να καλύψουν τόσο την επώνυμη όσο και την ανώνυμη ζήτηση, και, ως εφαρμόζονται στην Ελλάδα, είναι ικανές, κατά την προκαταρκτική εκτίμηση της Ε.Α., να αποκλείσουν τους δυνητικούς ή υφιστάμενους ανταγωνιστές της DIAGEO από την πρόσβαση σε σημαντικό τμήμα των σχετικών αγορών, καθώς η DIAGEO παρέχει κίνητρα έναντι αποκλειστικότητας:

α) μέσω των συμφωνιών pouring, εν σχέσει με την ανώνυμη ζήτηση, ήτοι ως προς ένα σημαντικό εργαλείο ώθησης των πωλήσεων που συνιστά και το πιο δυναμικό τμήμα της ζήτησης, καθώς για τη διείσδυση σε αυτό δεν απαιτείται η κατοχή ισχυρού σήματος από τους προμηθευτές, και δη εντός καταστημάτων επιτόπιας κατανάλωσης στρατηγικής σημασίας, τα οποία αποτελούν, από απόψεως επιπέδου ποιότητας και όγκου πωλήσεων, τις πλέον σημαντικές διόδους διάθεσης των κρίσιμων προϊόντων προς τους τελικούς καταναλωτές, και

β) μέσω των συμφωνιών για την παροχή υπηρεσιών marketing and visibility, εν σχέσει με τους πιο σημαντικούς χώρους ή/και τρόπους προβολής των κρίσιμων προϊόντων εντός των καταστημάτων επιτόπιας κατανάλωσης, συμπεριλαμβανομένων και των καταστημάτων στρατηγικής σημασίας κατά την έννοια που προπαρατέθηκε υπό σημ. α).

Κατά την προκαταρκτική εκτίμηση της Ε.Α., τα οικονομικά κίνητρα, π.χ. εφάπαξ ποσά ή/και εκπτώσεις, που καταβάλλει η DIAGEO σε καταστήματα επιτόπιας κατανάλωσης ως αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες pouring και marketing and visibility χρησιμοποιούνται στην πράξη ως μέσο διασφάλισης αποκλειστικότητας υπέρ της DIAGEO κατά τα αμέσως ανωτέρω περιγραφέντα.

Ενόψει των ανωτέρω, η DIAGEO, παρά το γεγονός ότι δεν αποδέχεται ότι έχει παραβιάσει τους κανόνες περί ανταγωνισμού, πρότεινε μία δέσμη δεσμεύσεων, προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι ανησυχίες της Ε.Α. Κεντρικός στόχος των δεσμεύσεων είναι η άρση της αποκλειστικότητας ως προς τις υπηρεσίες pouring και marketing and visibility, ώστε όλα τα καταστήματα επιτόπιας κατανάλωσης στρατηγικής σημασίας, ως προς τις υπηρεσίες pouring, και όλα τα καταστήματα επιτόπιας κατανάλωσης εν γένει, ως προς τις υπηρεσίες marketing and visibility, να είναι σε θέση να προσφέρουν τις εν λόγω υπηρεσίες παραλλήλως, ήτοι τόσο στη DIAGEO όσο και σε ανταγωνιστές της, ανά κατηγορία υπηρεσιών, ανά κατηγορία προϊόντος (ουίσκυ, τζιν, RTD’s/Premix), ανά σήμα (π.χ. Johnnie Walker, Gordon’s, Gordon’s Space) ή/και ανά υποκατηγορία σήματος (π.χ. Johnnie Walker Red Label, Gordon’s London Dry Gin κλπ).

Ειδικότερα, με βάση τις προτεινόμενες δεσμεύσεις της DIAGEO, η τελευταία δεν θα συνάπτει συμφωνίες pouring με, υφιστάμενα ή νέα, καταστήματα επιτόπιας κατανάλωσης στρατηγικής σημασίας, όπως αυτά ορίζονται στις δεσμεύσεις, σε σχέση με ένα μεγάλο ποσοστό της ανώνυμης ζήτησης που καλύπτει τα γενικής φύσης κοκτέιλ, τα απλά/σκέτα ποτά και τα δωρεάν ποτά, ούτε θα χορηγεί ειδικά κίνητρα σε καταστήματα επιτόπιας κατανάλωσης ώστε να προσφέρουν σήματα και/ή υποκατηγορίες σημάτων σκωτσέζικου ουίσκι και τζιν της DIAGEO, ως προς τις ως άνω κατηγορίες σκευασμάτων. Τα στρατηγικής σημασίας καταστήματα θα παραμένουν ελεύθερα να συνάπτουν συμφωνίες με τρίτους προμηθευτές για την παροχή υπηρεσιών pouring και θα έχουν την αποκλειστική ευχέρεια κατά πάντα χρόνο να επιλέξουν το σήμα τζιν και σκωτσέζικου ουίσκι που θα σερβίρουν σε σχέση με τις ανωτέρω κατηγορίες σκευασμάτων και, ως εκ τούτου, θα δύνανται, κατά την αποκλειστική τους ευχέρεια και με την επιφύλαξη του ως άνω περιορισμού σε σχέση με τα σήματα της DIAGEO, να σερβίρουν σήματα τζιν και σκωτσέζικου ουίσκι περισσότερων προμηθευτών είτε ταυτόχρονα, είτα διαδοχικά.

Επιπλέον, αναφορικά με τις υπηρεσίες marketing and visibility, η DIAGEO θα προσφέρει ανταλλάγματα ανά σήμα, για τρία, κατ’ ανώτατο όριο, είδη υπηρεσιών εμφάνισης και εικόνας. Τα καταστήματα επιτόπιας κατανάλωσης θα παραμένουν ελεύθερα κατά πάντα χρόνο να παρέχουν παραλλήλως οποιαδήποτε και όλες τις υπηρεσίες marketing and visibility σε οποιοδήποτε και όλα τα ανταγωνιστικά σήματα. Ειδικά σε σχέση με ορισμένα είδη υπηρεσιών marketing and visibility (υπηρεσία menu maker, καθεστώς καταλόγου cocktail και υπηρεσίες στρωσίματος τραπεζιού), τα σήματα και/ή τα κοκτέιλ DIAGEO (κατά περίπτωση) που περιλαμβάνονται στον κατάλογο του καταστήματος, καθώς και ο αριθμός των τραπεζιών, στα οποία θα τοποθετείται φιάλη σκωτσέζικου ουίσκι ή τζιν, σήματος DIAGEO, δεν θα υπερβαίνουν αντιστοίχως το 50% όλων των σημάτων και/ή των κοκτέιλ, ανά κατηγορία τζιν, σκωτσέζικου ουίσκι και RTD’s/Premix (κατά περίπτωση), που περιλαμβάνονται στον κατάλογο, και όλων των τραπεζιών που προορίζονται για το σερβίρισμα ποτών στο κατάστημα επιτόπιας κατανάλωσης.

Τόσο στην περίπτωση των υπηρεσιών pouring όσο και στην περίπτωση των υπηρεσιών marketing and visibility, οι εμπορικές συμφωνίες μεταξύ της DIAGEO και των καταστημάτων επιτόπιας κατανάλωσης δεν θα υπερβαίνουν σε διάρκεια τους δώδεκα συνεχόμενους μήνες και θα μπορούν να καταγγελθούν από τα καταστήματα επιτόπιας κατανάλωσης για οποιοδήποτε λόγο ή και χωρίς λόγο με πρότερη έγγραφη τρίμηνη ειδοποίηση. Επιπρόσθετα, κάθε αντάλλαγμα που θα καταβάλλεται από την DIAGEO έναντι της παροχής υπηρεσιών pouring και/ή υπηρεσίες marketing and visibility θα είναι εξατομικευμένο ανά κατηγορία και/ή υποκατηγορία σήματος και ανά ειδικότερη υπηρεσία και καθοριζόμενο με αντικειμενικά κριτήρια. Επίσης, η χορηγούμενη αμοιβή θα συναρτάται αποκλειστικά και μόνο με την παροχή ή μη των συμφωνηθεισών υπηρεσιών ανά κατηγορία και/ή υποκατηγορία σήματος και ανά ειδικότερη υπηρεσία, δεν θα συνδέεται με την αγορά συγκεκριμένων ποσοτήτων ή την επίτευξη ποσοτικών ή άλλων στόχων εκ μέρους των καταστημάτων επιτόπιας κατανάλωσης και θα παρακρατείται μόνο αν οι συμφωνημένες υπηρεσίες ανά κατηγορία και/ή υπο-κατηγορία σήματος δεν παρασχεθούν ή αν άλλως επιτρέπεται υπό το ελληνικό δίκαιο.

Η DIAGEO δεσμεύτηκε να υιοθετήσει τις ανωτέρω αρχές για μια περίοδο πέντε (5) ετών από την 31-01-2020. Η απόφαση της ΕΑ περί της αποδοχής των δεσμεύσεων δεν διαλαμβάνει οριστική κρίση της Ε.Α. ως προς τη διαπίστωση ή μη παράβασης. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τις εν λόγω δεσμεύσεις, η ΕΑ δύναται να επιβάλει τα προβλεπόμενα στο νόμο πρόστιμα.

[1] Για τις ανάγκες της παρούσας υπόθεσης, ως RTDs/PREMIX νοούνται τα τυποποιημένα μίγματα αλκοολούχων ποτών (ήτοι προαναμεμειγμένα και προσυσκευασμένα) που καταναλώνονται στα καταστήματα επιτόπιας κατανάλωσης.

[2] Ως υπηρεσίες pouring ορίζονται οι υπηρεσίες που συνίστανται στην προσφορά από τα καταστήματα επιτόπιας κατανάλωσης του/των προϊόντος/προϊόντων που συμφωνήθηκε/αν μεταξύ των τελευταίων και της DIAGEO στις περιπτώσεις που οι πελάτες παραγγέλλουν προϊόν μίας κατηγορίας, χωρίς να εξειδικεύουν το σήμα, ή παραγγέλλουν κοκτέιλς ή ανάμικτα ποτά που περιέχουν προϊόν της κατηγορίας ή τα καταστήματα προσφέρουν δωρεάν προϊόν της κατηγορίας (π.χ. σφηνάκια κλπ). Οι ως άνω υπηρεσίες αφορούν την ανώνυμη ζήτηση.

[3] Ως υπηρεσίες marketing and visibility ορίζονται όλες οι υπηρεσίες εμφάνισης και εικόνας που παρέχονται από καταστήματα επιτόπιας κατανάλωσης, και οι οποίες συνίστανται, μεταξύ άλλων, σε: i) προβολή φιαλών, ii) υπηρεσίες στρωσίματος τραπεζιού (table setting), iii) σουπλά (sous plat), iv) φυλλάδια τραπεζιού, v) στολές προσωπικού, vi) μενού, vii) τιμοκαταλόγους ή viii) άλλα προωθητικά υλικά. Οι ως άνω υπηρεσίες αφορούν την επώνυμη ζήτηση.