Πρόσω ολοταχώς προχωρούν την επόμενη περίοδο τα κρίσιμα θέματα του Υπουργείου Ενέργειας, ενώ η παραμονή του Θεόδωρου Σκυλακάκη στη θέση του, εξασφαλίζει την ταχύτητα στην υλοποίηση των σχεδιασμών που έχουν δρομολογηθεί, ανακουφίζοντας την αγορά.

Το Υπουργείο Ενέργειας για πρώτη φορά επιχειρεί να πραγματοποιήσει ενεργειακό σχεδιασμό για την επόμενη μέρα, με στόχο να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα των πράσινων επενδύσεων για να μην ανακοπεί η ανάπτυξη των ΑΠΕ αλλά και να ανοίξει το δρόμο για τις απαραίτητες επενδύσεις για την αγορά ενέργειας την επόμενη μέρα.

1

Η στρατηγική για τη σταθερή αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα χρειάζεται γρήγορα αντανακλαστικά, προκειμένου το ρυθμιστικό περιβάλλον να αντιμετωπίσει προβλήματα που παρουσιάζονται, όπως η απορρόφηση της παραπάνω παραγωγής ενέργειας των ΑΠΕ τις μεσημεριανές ώρες.  Πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των προκλήσεων στην αγορά των ΑΠΕ, προώθηση των διαδικασιών για την υλοποίηση των υπεράκτιων πάρκων και νέα θεσμικά πλαίσια για υδρογόνο, βιομεθάνιο, δέσμευση άνθρακα αναμένονται άμεσα για να μπουν οι βάσεις για τη γρήγορη υλοποίηση κρίσιμων επενδύσεων για την αγορά ενέργειας του μέλλοντος.

Η αντιμετώπιση των περικοπών αποτελεί προτεραιότητα με την προώθηση της αποθήκευσης ενέργειας και με μέτρα για την ενίσχυση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και προσαρμογή της κατανάλωσης ενέργειας τις ώρες της μεγάλης παραγωγής των ΑΠΕ.

Τα έργα AΠΕ σε λειτουργία ξεπέρασαν  τα 12 GW τον Ιανουάριο του 2024, από τα οποία 1,5 GW έχουν προστεθεί τα τελευταία δυο χρόνια, με αποτέλεσμα για κάποιες ώρες να έχουμε περικοπές ενέργειας, αφού η ζήτηση δεν αυξάνεται ανάλογα. Επιπλέον, 40 GW έργων ΑΠΕ αναμένουν όρους σύνδεσης ενώ 15 GW έχουν πάρει όρους σύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ. Δηλαδή,  το 2030 αναμένεται ο ηλεκτρικός χώρος των 30 GW να έχει εξαντληθεί από τους σημερινούς όρους σύνδεσης.

Τον Απρίλιο η ενέργεια που παρήγαγαν οι ΑΠΕ και τα υδροηλεκτρικά ξεπέρασαν το 60% δημιουργώντας μια νέα πραγματικότητα. Δεν υπάρχουν ούτε διεθνώς συστήματα με τέτοια ποσοστά διείσδυσης και το υπουγείο χρειάζεται να αντιδράσει για να φέρει την ισορροπία στο ηλεκτρικό σύστημα ώστε να μην απειληθεί η περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ.

1.Πρωτοβουλίες και ισορροπία στο ηλεκτρικό σύστημα

Μέτρα για ενίσχυση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και για μεταφορά της ζήτησης στις ώρες της μεγάλης παραγωγής ενέργειας θα προωθήσει τους επόμενους μήνες το υπουργείο Ενέργειας.

Τα μέτρα αυτά εντάσσονται στην πολιτική το ΥΠΕΝ για αντιστοίχηση της προσφοράς με τη ζήτηση ενέργειας, ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των μεγάλων αποκλίσεων μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης ενέργειας, που έχει οξυνθεί με την μεγάλη παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ τις μεσημεριανές ώρες.

Θα προηγηθεί η μηνιαία καταμέτρηση, με στόχο να αντιμετωπιστούν οι ρευματοκολοπές και από το Σεπτέμβριο αναμένεται να προσφερθούν στους καταναλωτές τα δυναμικά πορτοκαλί τιμολόγια με διαφορετικές χρεώσεις μέσα στην ημέρα. Λίγο μετά θα εισαχθεί και η αλλαγή στις ώρες χαμηλού κόστους ενέργειας από τη νύχτα στις ώρες χαμηλής ζήτησης.

Στόχος είναι η δημιουργία ενός ισορροπημένου ηλεκτρικού συστήματος.  Στη  νέα πραγματικότητα αυξημενης παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, για να διατηρηθεί η ισορροπία στο ηλεκτρικό σύστημα, προωθείται το Dimand response, η αποθήκευση και αντιστοίχηση της νέας προσφοράς με ζήτηση, για να αποφευχθούν οι μεγάλες περικοπές  και οι αρνητικές τιμές ή ακομη και ο  κίνδυνις μπλακ άουτ σε περιόδους χαμηλής ζήτησης λόγω εποχικότητας.

Για να επιτευχθεί ισορροπία στο ηλεκτρικό σύστημα, θα ληφθούν πρωτοβουλίες σε τρεις άξονες: Για διεύρυνση του ηλεκτρικού χώρου, για προώθηση της αποθήκευσης και για ενίσχυση του dimand response με χαμηλότερες τιμές στις ώρες μεγάλης παραγωγής ενέργειας και με την ενεργοποίηση του δυναμικού τιμολογίου.

2. Αποθήκευση Ενέργειας

Πρώτη προτεραιότητα αποτελεί για το υπουργείο η προώθηση της αποθήκευσης ενέργειας, αξιοποιώντας το μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον που έχει ήδη εκφραστεί, με τις άδειες παραγωγής για μπαταρίες να ξεπερνάνε τα 40 GW.

Στόχος είναι να δοθεί προτεραιότητα  στις μπαταρίες για να λάβουν όρους σύνδεσης και να προχωρήσουν το συντομότερο οι επενδύσεις. Κι αυτό γιατί η αποθήκευση ενέργειας είναι απαραίτητη για να λειτουργήσει αποδοτικά η πράσινη αγορά ενέργειας, αντιμετωπίζοντας την πρόκληση των περικοπών ενέργειας τις ώρες της πλεονάζουσας παραγωγής των ΑΠΕ. Ταυτόχρονα η αποθήκευση αυξάνει τον ηλεκτρικό χώρο, διευκολύνοντας την περαιτέρω επέκταση των ΑΠΕ.

Υπολογίζεται ότι τα 3 GW αποθήκευσης απελευθερώνουν 1,5 GW στο δίκτυο. Ωστόσο, τα πρώτα 700 MW μονάδες αποθήκευσης αναμένεται να λειτουργήσουν στα τέλη του 2025 και κρίσιμο είναι να προχωρήσουν γρήγορα και οι υπόλοιπες. Για το σκοπό αυτό το υπουργείο Ενέργειας, προχωρά γρήγορα στην επόμενη διαδικασία, την προκήρυξη για την επιλογή των 2GW αποθήκευσης που θα μπουν στην αγορά.

Σύντομα αναμένεται η προκήρυξη για έργα αποθήκευσης 2 GW  στα οποία θα δοθεί προτεραιότητα για όρους σύνδεσης, αλλά όχι και λειτουργική ενίσχυση, δηλαδή ταρίφες, αφού είναι ισχυρό το επενδυτικό ενδιαφέρον.

 Κριτήρια για την επιλογή των επενδυτών θα είναι το ύψος της εγγυητικής επιστολής αλλά και η ταχύτητα στην εκτέλεση του έργου.

ΟΙ άδειες αποθήκευσης που έχουν δοθεί πάνω από  8οο για μπαταρίες ισχύος 41 GW συνολικής χωρητικότητας πάνω από 100 GWh και 29 για αντλησιοταμίευση ισχύος πάνω από 5 GW χωρητικότητας 41,4 GWh.

Ταυτόχρονα έχουν ήδη έχουν φτάσει τις 120 οι βεβαιώσεις ειδικών έργων ΑΠΕ με αποθήκευση του 11β με συνολική ισχύς έκχυσης  5,4 GW ενώ η χωρητικότητα 12,9MWH. Και 256 είναι οι βεβαιώσεις ΑΠΕ με αποθήκευση του 11α συνολικής ισχύος 12,6 GW και εγγυημένης χωρητικότητας 21,4 GWh.

3. Υπεράκτια αιολικά πάρκα

Τις επόμενες μέρες αναμένεται η υπογραφή από το υπουργείο Ενέργειας, της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τα υπεράκτια αιολικά, που θα αποτελέσει τον οδικό χάρτη για την ανάπτυξή τους. Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στις αρχικές αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών γιατί είναι κρίσιμο να μην υπάρξουν προσφυγές στο ΣτΕ και να αποφευχθούν καθυστερήσεις.

Οι επιφυλάξεις των φορέων της Κρήτης, όχι μόνο για την Ελούντα, αλλά και για άλλες περιοχές, όπως τα νησιά Διονυσάδες και η Ιεράπετρα, ή τα Διαπόντια Νησιά στο Ιόνιο λαμβάνονται υπόψιν και ο νέος σχεδιασμός περιλαμβάνει, τη Σητεία απέναντι από τον Αθερινόλακκο («Κρήτη 1»), στους Αγ. Αποστόλους νιοτιοανατολικά της Εύβοιας, στον Πατραικό, στη Ρόδο και στη Γυάρο.

Με την απένταξη των παραπάνω περιοχών, ίσως καταστεί απαραίτητο, προκειμένου να βγουν οι στόχοι του ΕΣΕΚ για θαλάσσια αιολικά ισχύος 1,9 GW το 2030, για κάποια οικόπεδα, όπως αυτό της Σητείας, να αυξηθεί η αρχικά προτεινόμενη ισχύ και από τα 200 MW να φτάσει στα 400 MW. Σε μια τέτοια περίπτωση, προσθέτοντας κανείς τα 375 MW που προβλέπονταν αρχικά στη Ρόδο και τα 695 MW στον Πατραικό, μαζί με τα 600 MW των πιλοτικών, αθροίζει ένα τελικό νούμερο κοντά στα 1,9 MW.

Σύμφωνα με τα όσα είχε πει ο υπουργός ΠΕΝ κατά την επίσκεψή του στο Ηράκλειο, το πρώτο offshore αιολικό στην Ελλάδα (πέραν των πιλοτικών) θα ξεκινήσει από τη Σητεία. «Προτεραιοποιούμε το πάρκο ανατολικά της Κρήτης για την πρώτη φάση, το 2028, 2029 -2030 και τα υπόλοιπα πάνε σε δεύτερη φάση», είχε αναφέρει, σύμφωνα με τα τοπικά μέσα.

4. Υδρογόνο, βιομεθάνιο

Η προώθηση της παραγωγής υδρογόνου, είναι απαραίτητη για την προετοιμασία του ενεργειακού τοπίου του μέλλοντος και αναμένεται το θεσμικό πλαίσιο θα καθορίζει την εθνική στρατηγική για το υδρογόνο με συγκεκριμένους στόχους και «νούμερα».

Το ΕΣΕΚ προβλέπει 1.7 GW πράσινης ενέργειας έως το 2030 που θα κατευθύνεται στην ηλεκτρόλυση για παραγωγή πράσινου υδρογόνου με στόχο τα 30 GW έως το 2050.

Θα προβλέπεται και η στήριξη  για πρότζκετ «πράσινου» υδρογόνου, με κεφάλαια άνω των 50 εκατ. ευρώ μέσω του REPowerEU. Αν και τα κονδύλια αυτά προορίζονται είτε για «πράσινο» υδρογόνο είτε για βιοαέριο, το πλέον πιθανό είναι να αξιοποιηθούν για τη χρηματοδότηση του πρώτου ανανεώσιμου αερίου, για το οποίο υπάρχουν πιο ώριμα έργα.

Στο ρυθμιστικού πλαίσιο για το υδρογόνο,  θα «απαντώνται» όλα τα θέματα που άπτονται της εφοδιαστικής αλυσίδας του υδρογόνου  όπως προβλέψεις για την αδειοδότηση, το σύστημα πιστοποίησης και γενικώς για όλα τα θέματα.  Οι χρήσεις του υδρογόνου, αφορούν σε αυτούσια χρήση (διυλιστήρια, χαλυβουργίες) ή ως πρόδρομος, ως ενδιάμεσο στάδιο για την παραγωγή συνθετικών καυσίμων για κατανάλωση σε τομείς των μεταφορών που δεν μπορούν να μεταβούν στο «electrification» αποδοτικά και οικονομικά, αλλά και ως μέσο αποθήκευσης ενέργειας (Power to gas to Power).

Βιομεθάνιο

Το ελληνικό REpowerEU έχει θέσει στόχο για 35 bcm σε παραγωγή βιώσιμου βιομεθανίου μέχρι το 2030. Στην Ευρώπη προγραμματίζονται 18 δισ. επενδύσεις σε βιοαέριο και βιομεθάνιο, ενώ στα 150 εκατομμύρια ευρώ υπολογίζεται το «μερίδιο» της Ελλάδας. Από τις επενδύσεις αυτές θα υπάρξει θετικός αντίκτυπος σε θέματα όπως: ενεργειακή ασφάλεια, βιωσιμότητα του εδάφους, μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου, προμήθεια βιογενούς CO2, βελτίωση της διαχείρισης των απορριμμάτων, δημιουργία θέσεων εργασίας, αντικατάσταση των συνθετικών λιπασμάτων, βιώσιμη ανάπτυξη της υπαίθρου και επέκταση της αγροοικολογίας.

Για να προχωρήσουν όμως χρειάζεται το θεσμικό πλαίσιο.

Το πρώτο βήμα για να προχωρήσει το αναμενόμενο εδώ και καιρό θεσμικό πλαίσιο του βιομεθανίου στην Ελλάδα αναμένεται άμεσα, με την πρόσκληση σε διαβούλευση της αγοράς, επί της σχετικής μελέτης του ΕΜΠ. εκπόνησε ο καθηγητής του ΕΜΠ Σωτήρης Καρέλλας και η ομάδα του.

Το τελικό κείμενο που θα προκύψει από τη διαβούλευση θα ενσωματωθεί στη συνέχεια σε επικείμενο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ, χωρίς όμως να προβλέπει οικονομικές ενισχύσεις, θέμα σημαντικό για τη βιωσιμότητα των επενδύσεων στο βιομεθάνιο.  Ένα επίσης κρίσιμο θέμα αφορά την έκδοση πιστοποιητικών ανανεώσιμου αερίου για τη συγκρότηση σχετικής αγοράς. Ως φορέας πιστοποίησης έχει ήδη ορισθεί ο ΔΑΠΕΕΠ.

5. Δέσμευση άνθρακα

Η δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βιομηχανιών με σημαντική παραγωγή αέριων ρύπων (π.χ. τσιμεντοβιομηχανία, μεταλλουργία, ηλεκτροπαραγωγή, διυλιστήρια), ιδίως ενόψει της περαιτέρω αύξησης του κόστους αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα που αναμένεται τα επόμενα χρόνια. Το διοξείδιο που εκπέμπεται κατά την παραγωγική διαδικασία, δεσμεύεται και μεταφέρεται με αγωγούς, φορτηγά ή δια θαλασσής σε υπόγειες κοιλότητες όπως τα εξαντλημένα κοιτάσματα υδρογονανθράκων όπου αποθηκεύεται επ’ αόριστον.
Πάνω από 6 δισ. ευρώ ετησίως μπορεί να φθάσει σε βάθος χρόνου, το όφελος από την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα λόγω της αποφυγής της υποχρέωσης αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα από τις επιχειρήσεις.
Το έργο του Πρίνου αφορά σε πρώτη φάση αποθήκευση 0,5-1 εκατ. τόνων CO2 ετησίως και έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης. Παράλληλα η Energean από κοινού με τον ΔΕΣΦΑ έχουν υποβάλει αίτηση για υπαγωγή του έργου στα πρότζεκτς ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος αλλά και στο Ταμείο Καινοτομίας ενώ έχουν ολοκληρωθεί οι πρώτες τεχνικές μελέτες από μεγάλες αμερικανικές εταιρείες, όπως η Halliburton και η Wood plc έχουν ολοκληρώσει τις πρώτες τεχνικές μελέτες. Σε τελικό στάδιο η επένδυση στον Πρίνο μπορεί να φθάσει σε 1 δισ. ευρώ.