(Από αριστερά προς τα δεξιά) Οι κκ. Βασίλης Γ. Αποστολόπουλος, MBA PhD, Διευθύνων Σύμβουλος, Όμιλος Ιατρικού Αθηνών, Δημήτρης Αναγνωστάκης, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Boehringer Ingelheim Ελλάς, Μάκης Παπαταξιάρχης, Διευθύνων Σύμβουλος, Janssen Ελλάδος, Pharmaceutical Companies of Johnson & Johnson, Πρόεδρος, PhRMA Innovation Forum, Προέδρος, AMCHAM Pharma Committee, Εύη Χριστοφιλοπούλου, Βουλευτής Αττικής, Υπεύθυνη Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Υγείας, Κ.Ο. Δημοκρατικής Συμπαράταξης, Άδωνις Γεωργιάδης, Αντιπρόεδρος & Βουλευτής Β’ Αθηνών της Νέας Δημοκρατίας, Ευστράτιος Ζαφείρης, Γενικός Γραμματέας Βιομηχανίας, Υπουργείο Οικονομίας & Ανάπτυξης, Αιμίλιος Νεγκής, Δημοσιογράφος
Θεσμικό πλαίσιο και πολιτική φαρμάκου, σχέση δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, περιθώρια ανάπτυξης του φαρμακευτικού κλάδου και πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες απασχόλησαν τους ομιλητές του πρώτου μέρους του 8th Pharma & Health Conference με τίτλο: «Το ΕΣΥ σε μετάβαση: πού οδεύουμε;», από την Ethos Εvents.
Κατά τη διάρκεια της εποικοδομητικής συζήτησης που εξελίχθηκε μεταξύ των ομιλητών του Panel I, με τίτλο «Η πολιτική συναντά την επιχειρηματικότητα στην υγεία», ο κύριος Μάκης Παπαταξιάρχης, Διευθύνων Σύμβουλος, Janssen Ελλάδος, Pharmaceutical Companies of Johnson & Johnson, Πρόεδρος, PhRMA Innovation Forum, Προέδρος, AMCHAM Pharma Committee, τόνισε ότι κατά την επιλογή θεσμικών συνομιλητών κάποιοι εξαιρούνται εκ προοιμίου, όπως επίσης ότι το clawback και η εξανέμιση κερδών πρέπει να συνυπολογιστούν. «Ο ρόλος των εταιριών του ΣΦΕΕ θα έπρεπε να είχε αξιολογηθεί διαφορετικά. Καλύψαμε το κενό του κράτους κι αυτό ακόμη ποινικοποιήθηκε. Αντιπροσωπεύουμε το 3,5% του ΑΕΠ. Να δούμε το μακρόχρονο ορίζοντα των μέτρων που ορίστηκαν πριν από τέσσερα χρόνια. Ο δρόμος που χαράχτηκε λογικά ως ένα σημείο, τώρα ξεχειλώθηκε». Ο κ. Παπαταξιάρχης ανέφερε ότι από την εξίσωση απουσιάζει μονίμως ο Έλληνες ασθενής και χωρίς αυτόν το σύστημα δεν είναι βιώσιμο. «Οι Έλληνες ζουν πλέον 1,7 χρόνια περισσότερο χάρη στο καινοτόμο φάρμακο», είπε. Είναι πλάνη ότι η πολιτική φαρμάκου (οριζόντια και άδικα μέτρα) δεν έχουν επιπτώσεις και αντίκτυπο στο εξωτερικό. «Καλό είναι να μην δοκιμάζονται τα όρια του συστήματος και της επιχειρηματικότητας. Δεν θα φύγουμε, αλλά θα υπάρξει αντίκτυπος: απολύσεις, λιγότερα καινοτόμα φάρμακα κ.λπ.».
«Δεν υπάρχουν ξένες και ελληνικές εταιρίες. Οι περισσότεροι είναι έλληνες εργαζόμενοι», δήλωσε ο Δημήτρης Αναγνωστάκης, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Boehringer Ingelheim Ελλάς και υπογράμμισε ότι ο διάλογος μεταξύ πολιτικής και βιομηχανίας πρέπει να είναι πάντα ανοιχτός και διαρκής. «Το κοινωνικό αποτύπωμα της Boehringer Ingelheim στην Ελληνική κοινωνία είναι ότι παραμένει στη χώρα, και επενδύει. Συγκεκριμένα, από το 2009, εν μέσω κρίσης έχει επενδύσει περίπου 100 εκατομμύρια Ευρώ. […] Αυτή τη στιγμή η φαρμακευτική δαπάνη δεν αρκεί γι’ αυτό κι ανεβαίνουν τα clawbacks. Έχουμε το υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης και δυστυχώς το χάνουμε στην Ελλάδα».
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Boehringer, όπως και η J&J είναι δύο πολυεθνικές φαρμακευτικές επιχειρήσεις που διαθέτουν παραγωγικές μονάδες στη χώρα μας, σε Κορωπί και Μάνδρα Αττικής.
Με τη σειρά του, ο κύριος Βασίλης Γ. Αποστολόπουλος, MBA PhD, Διευθύνων Σύμβουλος, Όμιλος Ιατρικού Αθηνών σχολίασε ότι το 5% πληθυσμού θα μετακινείται τα επόμενα χρόνια για τη λήψη υπηρεσιών υγείας (ιατρικός τουρισμός). «Η επιβολή του ΦΠΑ είναι το βασικό πρόβλημα που το κράτος θα έπρεπε να παρέμβει. Στις χώρες που ανταγωνιζόμαστε το ΦΠΑ είναι 0! Επιχειρούμε να βάλουμε γκολ από τα αποδυτήρια» είπε, ζητώντας να μειωθεί το ΦΠΑ σε ένα μικρότερο συντελεστή. «Υπάρχει τρομακτική στρέβλωση στις συνθήκες ανταγωνισμού, όπως, για παράδειγμα, στο θέμα της αδειοδότησης και της λειτουργίας δημόσιου – ιδιωτικού τομέα» πρόσθεσε, τονίζοντας ότι χρειάζονται ενιαίοι κανόνες για όλες τις κλινικές ανεξαιρέτως. Σύμφωνα με το κύριο Αποστολόπουλο το consolidation στην υγεία αποτελεί αναγκαιότητα, ενώ η υγεία πρέπει να παραμείνει σε ελληνικά χέρια. «Οι μονάδες πιέστηκαν κι έγιναν ευάλωτες λόγω rebate – clawback. […] Δημόσιος και ιδιωτικός τομέας δεν πρέπει να είναι ανταγωνιστικοί αλλά συμπληρωματικοί».
Στη διάρκεια της τοποθέτησής του, ο κύριος Ευστράτιος Ζαφείρης, Γενικός Γραμματέας Βιομηχανίας, Υπουργείο Οικονομίας & Ανάπτυξης, υπογράμμισε ότι εκπονήθηκε Ολοκληρωμένο Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης για τον κλάδο της Εγχώριας Φαρμακοβιομηχανίας, αναγνωρίζοντας έμπρακτα τόσο την κρίσιμη συμβολή του κλάδου στο Εθνικό ΑΕΠ και στην απασχόληση, όσο και τη δυναμική που παρουσιάζει. «Αντιμετωπίσαμε μια γρήγορη πτώση της τιμής του γενοσήμου. Αναζητήσαμε μια εναλλακτική πηγή ανάπτυξης του κλάδου. Διαπιστώσαμε ότι εμπλέκονται 3 υπουργεία: Υγείας, Βιομηχανίας, Παιδείας. Είναι παράδοση τα υπουργεία να είναι να μην επικοινωνούν το ένα με το άλλο. Θα έπρεπε, λοιπόν, να επικοινωνούν και το καθένα να κάνει τη δουλειά του. Θα έπρεπε επίσης να συνεργαστεί ο δημόσιος με τον ιδιωτικό τομέα». Το εν λόγω σχέδιο δράσης έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή με έξι Ομάδες Εργασίας, μία ομάδα για κάθε άξονά του. «Έχουμε ένα κενό επικοινωνίας με τον ΣΦΕΕ για να συμπληρώσουμε το σχέδιο δράσης, αλλά αυτά που κάνουμε ενδιαφέρουν όλους. Πολιτική γενικά για τη βιομηχανία και τον κλάδο του φαρμάκου δεν υπήρχε, οπότε σίγουρα υπάρχουν ελλείψεις όταν ξεκινάει μια τέτοια προσπάθεια. Μας ενδιαφέρουν, πάντως, αυτοί που παράγουν κι επενδύουν στη χώρα, ανεξαρτήτως αν είναι εταιρείες ελληνικές ή ξένες», είπε χαρακτηριστικά.
Μέχρι στιγμής, σύμφωνα με τον κύριο Ζαφείρη, τα αποτελέσματα του Σχεδίου Ανάπτυξης του φαρμακευτικού κλάδου περιλαμβάνουν ένα έτοιμο σχέδιο προβολής του γενόσημου φαρμάκου, ενώ προγραμματίζεται και ένα δεύτερο κύμα δράσεων με ενεργό το ρόλο γιατρών και φαρμακοποιών. Ταυτόχρονα, γίνεται μια έντονη προσπάθεια για τη συνεργασία κρατικών ερευνητικών κέντρων με τον ιδιωτικό τομέα η οποία φαίνεται να έχει καθυστερήσει λόγω έλλειψης της ανάλογης κουλτούρας, όπως επίσης και για την εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού με εξειδικευμένα μεταπτυχιακά προγράμματα.
Κατά την τοποθέτησή του ο κύριος Άδωνις Γεωργιάδης, Αντιπρόεδρος & Βουλευτής Β’ Αθηνών της Νέας Δημοκρατίας, συμφώνησε επί της αρχής με τον κύριο Ζαφείρη. «Εμένα ο καπιταλισμός μου αρέσει. Είναι το σοφότερο σύστημα και έχει παράγει συγκεκριμένα αποτελέσματα», δήλωσε. «Το ιδεώδες είναι οι κύριοι επιχειρηματίες να βλέπουν τον υπουργό όσο γίνεται λιγότερο ίσως και ποτέ, αφού ρόλος του κράτους είναι η διαμόρφωση ενός σταθερού περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις. Απέχουμε, προφανώς, από αυτό διότι το κράτος παρεμβαίνει για να στρεβλώνει». Ο κύριος Γεωργιάδης σχολίασε ότι η ελληνική φαρμακοβιομηχανία γιγαντώθηκε την προηγούμενη περίοδο μέσω των γενοσήμων με κρατική παρέμβαση. «Επί κυβέρνησης Σαμαρά δόθηκε ο χρόνος στην ελληνική φαρμακοβιομηχανία να προσαρμοστεί (βλέπε DEMO, PHARMATHEN, ELPEN, VIANEX). Τους δώσαμε το χρόνο και μπορούν, επειδή είναι ικανοί επιχειρηματίες, να προκόβουν σε ένα υγιέστερο περιβάλλον».
Ο πρώην Υπουργός Υγείας αναφέρθηκε στο clawback και στο rebate, σημειώνοντας: «Η λογική του μέτρου ήταν να αφαιρεθεί μετά από λίγο. Τώρα έχει πάει στο 1 δις μαζί με το νοσοκομειακό. Μόνο το εξωνοσοκομειακό είναι τερατώδες και μακροπρόθεσμα θα καταστρέψει τη φαρμακοβιομηχανία, είναι τοξικό. […] Ο νέος προϋπολογισμός του rebate δεν υπάρχει στη μελέτη της κυβέρνησης για τη φαρμακοβιομηχανία». Αναφορικά τον ιατρικό τουρισμό, ο οποίος αποτελεί είναι μεγάλο πεδίο εσόδων για τη χώρα, αναγκαία είναι η συμβολή υψηλού επιπέδου πιστοποιημένων εταιριών που θα πλαισιώσουν την προσπάθεια ώστε να γίνει η χώρα ανταγωνιστική.
Στη συνέχεια της συζήτησης η κυρία Εύη Χριστοφιλοπούλου, Βουλευτής Αττικής, Υπεύθυνη Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Υγείας, Κ.Ο. Δημοκρατικής Συμπαράταξης, ανέφερε πως παρόλα τα clawback οι τιμές των φαρμάκων έχουν μειωθεί αλλά η πρόσβαση του ασθενή εξακολουθεί να αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα. «Έπρεπε το clawback να είναι one-off και μετά να πάμε στα registries. Όλα τα κόμματα παραδέχονται πια την ηλεκτρονική συνταγογράφηση». Όπως εκτίμησε η κα Χριστοφιλοπούλου, ενδεχόμενη αναδιοργάνωση του ΕΣΥ θα επιτύγχανε την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. «Δεν θέλουμε ένα πανκυρίαρχο ΕΣΥ, αλλά να δοθεί περιθώριο στον ιδιωτικό τομέα», δήλωσε χαρακτηριστικά. «Δαιμονοποιούνται τα πάντα και υπάρχει πολιτική πόλωση που δε βοηθάει στη συνεννόηση. Καλό είναι οι πολιτικοί να μιλούν με τους επιχειρηματίες, όχι όπως το υπονόησε ο κύριος Γεωργιάδης, αλλά να έχουν επαφή». Απαραίτητη είναι και η πιστοποίηση δημόσιων υπηρεσιών υγείας μέσω ΕΟΠΥΥ. Αναφορικά με το ζήτημα του ιατρικού τουρισμού, η κ. Χριστοφιλοπούλου τόνισε ότι μπορεί να εξελιχθεί αυτόνομα αρκεί το κράτος να προωθήσει διαδικασίες fast-track, με καινούργιους κανόνες για τον ιδιωτικό τομέα και με συμπράξεις με τον δημόσιο.
Στο μεταξύ, στην ομιλία του ο κύριος Γιώργος Πατούλης, πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, αναφέρθηκε στην ανεκμετάλλευτη «πηγή» του ιατρικού τουρισμού, επισημαίνοντας ότι πρέπει να φύγουμε από τη μιζέρια και το θολό τοπίο και τονίζοντας τη σημασία του συνδυασμού επιστημονικού κεφαλαίου, επιχειρείν και των δυνατοτήτων της φαρμακοβιομηχανίας από την έρευνα και τη γενόσημη προσπάθεια, που μπορεί να δώσει η χώρα μας, με γνώμονα την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού. Ο κ. Πατούλης μίλησε και για την ανάγκη να κρατήσει η χώρα μας τους νέους επιστήμονες, αλλά και της χρηματοδότησης του ΕΣΥ και του δημόσιου συστήματος.
Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα συμπεράσματα προέκυψαν από το Panel II, με τίτλο «CEO panel: Επιχειρώντας στην Ελλάδα του Μνημονίου». Η κυρία Agata Jakoncic, Διευθύνουσα Σύμβουλος, MSD Ελλάδας, Κύπρου & Μάλτας, εξέφρασε τον προβληματισμό της για τις συνεχείς αλλαγές κανονισμών που αναγκάζουν τις εταιρείες να βρίσκονται σε επιφυλακή για νέα δεδομένα και δεν τους επιτρέπουν να επενδύσουν. «Θέλουμε να είμαστε μέρος της λύσης αλλά για να γίνει αυτό χρειάζεται διάλογος», συμπλήρωσε. «Θα κάνουμε τα πάντα για τους Έλληνες ασθενείς, δεν θα κλείσουμε την πόρτα. Οι αποφάσεις όμως θα πρέπει να ληφθούν για την καινοτομία και την επένδυση και μέσα από τη συνεργασία να επανεπενδύσουμε στο σύστημα».
Ο κύριος Ζαχαρίας Ραγκούσης, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Pfizer Hellas τόνισε με τη σειρά του ότι η πολιτική που πρέπει να υπάρχει για την τοπική αγορά είναι το φθηνό φάρμακο, είτε είναι γενόσημο είτε όχι. «Βλέποντας όλα τα καταιγιστικά μέτρα να έρχονται είναι αδύνατον να μην υπάρξει αντίδραση. Πρέπει να ανοίξει ο διάλογος. Το clawback θα έπρεπε να σταματήσει και να υπάρξει συμφωνία ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση του Έλληνα ασθενή στα νέα φάρμακα», πρόσθεσε, σημειώνοντας τέλος ότι η παρουσία των φαρμακευτικών εταιρειών διευκολύνει το κράτος να μειώνει τις τιμές των φαρμάκων.
Με τη σειρά της η κυρία Έλενα Χουλιάρα, Πρόεδρος & Διευθύνουσα Σύμβουλος, AstraZeneca Ελλάδος & Κύπρου επιβεβαίωσε ότι παρ’ όλες τις δυσκολίες η εταιρεία έχει καταφέρει να έχουν πρόσβαση οι ασθενείς στα ογκολογικά φάρμακα αλλά και στο συνολικό φαρμακευτικό της «χαρτοφυλάκιο». Ο προβληματισμός που προκύπτει από τα νέα μέτρα και κυρίως από τα τέσσερα φίλτρα είναι μεγάλος, καθώς μπορεί να προξενήσει 2-4 χρόνια καθυστέρηση εισαγωγής καινοτόμων θεραπειών για σοβαρές νόσους όσο ο καρκίνος. «Θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι δυσκολίες και οι στρεβλώσεις σταδιακά θα εκλείψουν. Χρειαζόμαστε στρατηγική, διάλογο με την Πολιτεία και προβλεψιμότητα. Θα προτιμούσα να εφαρμοστούν μέτρα που έχουν ψηφιστεί (διαρθρωτικές αλλαγές). Επειδή αυτά δεν εφαρμόζονται, έχουμε στρεβλώσεις, έχουμε το clawback κ.λπ» ανέφερε.
Οι κλινικές μελέτες είναι ένας τεράστιος τομέας ανάπτυξης σύμφωνα με τον κύριο Σωτήριο Παπασπυρόπουλο, MD, MPH, Πρόεδρο & Διευθύνων Σύμβουλο, Accurate Health Auditing & Consulting S.A. «Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο έλεγχος των τιμών είναι μόνο ένα μέρος του προβλήματος που λέγεται έλεγχος των δαπανών. Υπάρχει επίσης ο έλεγχος των ποσοτήτων και της πρόσβασης. Αυτή είναι η ιδιαιτερότητα στην αγορά της υγείας» τόνισε. Στη καθημερινότητα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων κυριαρχεί η αβεβαιότητα λόγω των διαρκών φορολογικών και ασφαλιστικών αλλαγών, των capital controls και της νομοθετικής ασάφειας και πολυπλοκότητας, συμπλήρωσε, εκτιμώντας ότι για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί ουδείς υπήρξε αναμάρτητος στο παρελθόν. «Υπήρχε συνωμοσία σιωπής. Όποιος είχε πρόβλημα πήγαινε στον υπουργό οικονομικών και διεκδικούσε κονδύλια. Αυτό πληρώνουμε τώρα» ανέφερε, συμπληρώνοντας ότι στα θετικά των μνημονίων είναι οι ευρωπαϊκοί κανόνες που ισχύουν ήδη στις κανονικές ευρωπαϊκές χώρες και θα ισχύουν και εδώ.
