Με 16 από τις 27 χώρες μέλη να αντιδρούν έντονα στην πρόταση της Κομισιόν για πλαφόν στο ρωσικό αέριο, φαίνεται πως η μεγάλη ρήξη Ρωσίας -Ευρώπης και το κλείσιμο της στρόφιγγας του ρωσικού αερίου, προς το παρόν αποφεύγεται, καθώς η οικονομική σκέψη επικράτησε της πολιτικής.

Εξάλλου, η επιβολή πλαφόν στο ρωσικό αέριο θα απαιτούσε ομοφωνία από τα 27 κράτη-μέλη διότι θα αντιμετωπιζόταν ως κύρωση ολόκληρης της Ε.Ε. κι επομένως δε φαίνεται να μπορεί να επανέλθει, ενώ αντίθετα οι συζητήσεις επικεντρώνονται σε ένα ενιαίο πλαφόν σε όλες τις εισαγωγές το οποίο θα περνούσε με ειδική πλειοψηφία. Και σε αυτή την πρόταση όμως υπάρχουν επιφυλάξεις, για τις επιπτώσεις της στην ασφάλεια εφοδιασμού της Ευρώπης.

Το πρόβλημα όμως παραμένει οι τιμές ενέργειας είναι σε πρωτοφανή επίπεδα, δημιουργώντας υπερβολικά κόστη στα νοικοκυριά και στις κυβερνήσεις που προσπαθούν να τα στηρίξουν. Τώρα το μπαλάκι είναι στην Κομισιόν που μέσα στην επόμενη εβδομάδα πρέπει να προσέλθει με νέες προτάσεις.

Σημειώνεται, ότι το πλαφόν στο ρωσικό αέριο, η Κομισιόν δεν είπε ότι δε θα το ξαναφέρει στο τραπέζι, καθώς η αρμόδια Επίτροπος  είπε θα το αναλύσουμε, αλλά δεν είναι κάτι το οποίο θέλουν τα κράτη μέλη.

Υπό εξέταση το γενικό πλαφόν στο εισαγόμενο φυσικό αέριο

Σχετικά με το πλαφόν στο ρωσικό φυσικό αέριο, την πρόταση στήριξαν οι Γαλλία, Δανία, Ισπανία κι Ολλανδία, ενώ αντίθετες ήταν οι Αυστρία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Ιταλία, Ελλάδα και Λουξεμβούργο.

Οι υπουργοί Ενέργειας της Ε.Ε., εξουσιοδότησαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει και άλλα πιθανά έκτακτα μέτρα, όπως ένα γενικό πλαφόν σε όλο το εισαγόμενο φυσικό αέριο.  Στη σύνοδο υπήρξε μεγάλη αποδοχή και σύγκλιση κρατών μελών για γενικό πλαφόν στο φυσικό αέριο και όχι μόνο στο ρωσικό. Τουλάχιστον 16 κράτη θέλουν κάτι τέτοιο και την πρόταση για το γενικό πλαφόν στο φυσικό αέριο στήριξαν οι Ιταλία, Ελλάδα, Βέλγιο, Ιρλανδία, Μάλτα, Κύπρος, Σουηδία, Κροατία, Ρουμανία, Πολωνία, Λουξεμβούργο, Λετονία, Λιθουανία, Βουλγαρία, Σλοβενία και Γερμανία (υπό προϋποθέσεις). Κανένα κράτος- μέλος δεν αντιτάχθηκε ρητά αλλά όλοι εστίασαν στην ανάγκη εξασφάλισης ασφάλειας εφοδιασμού και μη αύξησης της ζήτησης του φυσικού αερίου.

Το Βέλγιο είναι στους υποστηρικτές του ενιαίου πλαφόν. Ο Βέλγος πρωθυπουργός Αλεξάντερ Ντε Κρο είπε ότι η πρότασή τους βρίσκεται στο τραπέζι της Επιτροπής και είναι πολύ σαφής: ανώτατο όριο σε όλες τις τιμές του φυσικού αερίου. Η φον ντερ Λάιεν δεν απέκλεισε αυτή την επιλογή. «Βρίσκεται στο τραπέζι, το εξετάζουμε επίσης», δήλωσε η ίδια.

Η πρόταση για γενικό πλαφόν στις εισαγωγές αερίου, όπως και πλαφόν στον δείκτη TTF, ωστόσο σημειώνουν αξιωματούχοι,  παρουσιάζει επίσης πρόβλημα καθώς αν μπει ανώτατο όριο τιμής στο LNG δημιουργούνται κίνδυνοι για την ασφάλεια του εφοδιασμού, εκτρέποντας τις παραδόσεις σε άλλες περιοχές.

Ερωτηθείσα αν η Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο ενός ευρύτερου πλαφόν στο φυσικό αέριο, η Επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον, απάντησε ότι όλα είναι υπό συζήτηση. Υπενθύμισε ότι η Πρόεδρος της Επιτροπής είναι υπέρ ενός πλαφόν στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγού, ενώ σχετικά με ένα ευρύτερο πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου που θα περιλαμβάνει και το LNG, η Επίτροπος Σίμσον είπε ότι θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού.

Όσον αφορά τις υπόλοιπες προτάσεις για τα άλλα θέματα που συζητήθηκαν, την πρόταση για υποχρεωτική μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στήριξαν οι: Αυστρία, Γερμανία, Ολλανδία, Σλοβενία, Σλοβακία, Ιρλανδία, Σουηδία, Φινλανδία, Δανία ενώ αντίθετες ήταν οι Κύπρος και Μάλτα. Η Ελλάδα εξέφρασε επιφύλαξη.
–      Την πρόταση για μηχανισμό ανάκτησης εσόδων στήριξαν οι: Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Γαλλία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Δανία, Ισπανία, Φινλανδία, Λουξεμβούργο, Πολωνία, Σλοβακία, Σουηδία ενώ αντίθετες ήταν οι Λιθουανία, Μάλτα, Ολλανδία και Λετονία. Η Επίτροπος Ενέργειας Simson επεσήμανε την καλή και ενδιαφέρουσα λειτουργία του ελληνικού μηχανισμού που μπορεί να αποτελέσει πρότυπο.
–      Την πρόταση για στήριξη των εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε προθεσμιακή αγορά στήριξαν Βέλγιο, Γαλλία, Σλοβακία, Ιρλανδία, Ισπανία, Σουηδία, Δανία, Κύπρος, Φινλανδία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Σλοβενία ενώ το Λουξεμβούργο συνέστησε προσοχή
–      Αλλαγές στο ETS στήριξαν οι Εσθονία, Πολωνία και Ουγγαρία, ενώ αντίθετες ήταν οι Γερμανία, Ισπανία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Σουηδία και Δανία
–      Τέλος την πρόταση για φορολόγηση των υπερβολικών κερδών των εταιρειών ορυκτών καυσίμων στήριξαν Ελλάδα, Γερμανία, Ισπανία ενώ αντίθετη ήταν η Σλοβακία.

Γιατί δεν επικροτήθηκε η αρχική πρόταση της Κομισιόν-Ποιοι διαφώνησαν

Την Τετάρτη (7 Σεπτεμβρίου), η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε παρουσιάσει ένα σχέδιο πέντε μέτρων για τη μείωση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις και για την αντιμετώπιση της χειραγώγησης της αγοράς φυσικού αερίου από το Κρεμλίνο. Η Επιτροπή πρότεινε συγκεκριμένα ένα ανώτατο όριο τιμών μόνο για το ρωσικό φυσικό αέριο, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα ισχύει για το φυσικό αέριο που προέρχεται από άλλες χώρες.

Για την Κομισιόν, η επιβολή πλαφόν μόνο στο ρωσικό αέριο, υπό τις παρούσες συνθήκες, αύξησης των πηγών διαφοροποίησης και με τις ευρωπαϊκές αποθήκες στο 80%, δύο μήνες νωρίτερα του στόχου, είναι πλέον εφικτή.

Καθώς το Βέλγιο προμηθεύεται το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Νορβηγία, ο Βέλγος πρωθυπουργός Αλεξάντερ Ντε Κρο και η υπουργός Ενέργειας Τίνε βαν ντερ Στράτεν εξέφρασαν αμφιβολίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα της πρότασης της Κομισιόν, στην πτώση των τιμών.

Η Βελγίδα υπουργός Ενέργειας Τίνε βαν ντερ Στράτεν ζήτησε μια «πιο αποφασιστική» προσέγγιση της ΕΕ στην ενεργειακή κρίση, λέγοντας την Πέμπτη (8 Σεπτεμβρίου) ότι το Βέλγιο δεν θα ικανοποιηθεί μόνο με ένα ανώτατο όριο τιμών για το ρωσικό φυσικό αέριο.

Η Αυστρία, η οποία εξακολουθεί να εξαρτάται από τις προμήθειες φυσικού αερίου από τη Μόσχα αν και έχει περιορίσει αυτή της την εξάρτηση, επίσης δεν υποστηρίζει την πρόταση για το πλαφόν στο ρωσικό αέριο, δήλωσε η υπουργός Ενέργειας Λεονόρε Γκεβεσλερ.

Η Γερμανία ήταν επίσης αντίθετη με την επιβολή πλαφόν γενικά στην τιμή του φυσικού αερίου, καθώς αυτή η απόφαση θα έστελνε λάθος μήνυμα στην αγορά, σύμφωνα με τον Χάμπεκ. Ο ίδιος υποστηρίζει την πρόταση για «πλαφόν στις βασικές ενεργειακές ανάγκες», αλλά οι καταναλωτές θα πρέπει να πληρώσουν περισσότερα όταν η χρήση τους υπερβαίνει ένα ορισμένο ποσό.

Η Ελλάδα, η Πολωνία και η Ιταλία αλλά και η Τσεχία  ήταν μεταξύ των χωρών που καταψήφισαν το πλαφόν στην τιμή του ρωσικού αερίου  εκτιμώντας ότι οι Ρώσοι θα αντιδράσουν σε μια τέτοια απόφαση. Επικράτησε η σκέψη ότι ένα πλαφόν στο ρωσικό αέριο θα είχε αξία αν θα έριχνε τη χονδρεμπορική τιμή στην οποία εισάγει η Ευρώπη, αλλά αν η Μόσχα κλείσει εντελώς τις στρόφιγγες και διακοπούν πλήρως οι ρωσικές ροές δεν έχει νόημα η απόφαση. Κατά της επιβολής πλαφόν στο ρωσικό αέριο, αλλά για διαφορετικούς λόγους, τάχθηκε και η Ουγγαρία, ως στενότερος σύμμαχος της Μόσχας όπως και η Σλοβακία.

Σε αναζήτηση τρόπων στήριξης των εταιρειών ενέργειας

Όσον αφορά τη στήριξη στις εταιρείες ενέργειας που αντιμετωπίζουν πρόβλημα ρευστότητας λόγω της ανάγκης να χρηματοδοτούν τα παράγωγα σε φυσικό αέριο και ενέργειας, οι υπουργοί ζήτησαν από τις Κομισιόν να καταλήξει και σε έκτακτα μέτρα για την παροχή ρευστότητας σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τους κλυδωνισμούς στην ευρωπαϊκή αγορά. Όμως, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ ξεκαθάρισε ότι η κεντρική τράπεζα δεν είναι σε θέση να προσφέρει ρευστότητα σε εταιρείες ενέργειας.

“Σε αυτό το τρέχον, πολύ ασταθές περιβάλλον, είναι σημαντικό να τεθούν σε εφαρμογή δημοσιονομικά μέτρα για την παροχή ρευστότητας σε υγιείς επιχειρήσεις της αγοράς ενέργειας,  ιδίως σε εταιρείες κοινής ωφέλειας”, είπε η Λαγκάρντ μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου,  χθες στην Πράγα.

Η Κομισιόν, αναφέρουν πληροφορίες,  πρόκειται να συνεργαστεί με τις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές, προκειμένου να διερευνήσει τρόπους που θα επιτρέψουν στις ενεργειακές εταιρείες να βρουν εξασφαλίσεις (collateral) για να καλύψουν τις ανάγκες τους.

Ταυτόχρονα, όπου απαιτείται κρατική στήριξη, η ΕΕ θα ξεκινήσει τις επόμενες ημέρες έρευνα για να συζητήσει τις απόψεις των κρατών μελών πάνω σε πιθανές αλλαγές στο σημερινό πλαίσιο, όπως μια παράταση του προσωρινού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις για την αντιμετώπιση κρίσεων.

 Τέλη Σεπτεμβρίου το επόμενο Συμβούλιο

Ο Προεδρεύων του Συμβουλίου, ο Τσέχος Υπουργός Ενέργειας, Ζοζέφ Σικέλα τόνισε ότι οι 27 Υπουργοί ενέργειας συμφώνησαν να καλέσουν την Επιτροπή να παρουσιάσει, εντός ημερών, νομοθετικές προτάσεις για τα τέσσερα θέματα: πλαφόν, κίνητρα μείωσης ζήτησης, συνεισφορά αλληλεγγύης ορυκτών καυσίμων και εργαλεία ρευστότητας για τις εταιρείες ενέργειας. Ανακοίνωσε επίσης, ότι θα πραγματοποιηθεί άλλο ένα έκτακτο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας πριν το τέλος Σεπτεμβρίου, για να εγκριθούν συγκεκριμένα μέτρα για την μείωση των τιμών.

Ειδικότερα, όπως ανέφερε ο Προεδρεύων του Συμβουλίου και Υπουργός Ενέργειας της Τσεχίας, Ζοζέφ Σικέλα, το Συμβούλιο δίνει εντολή στην Επιτροπή να αναπροσαρμόσει τις προτάσεις της πάνω σε τέσσερις τομείς  για τη μείωση των τιμών στην ενέργεια. Οι τομείς είναι:

Πρώτον, έκτακτη και προσωρινή παρέμβαση, συμπεριλαμβανομένου του ανώτατου ορίου της τιμής του φυσικού αερίου. « Ειδικά μέτρα από την άποψη αυτή θα πρέπει επίσης να συμβάλουν στον περιορισμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ και στις τιμές ενέργειας για τους πελάτες. Τέτοια μέτρα θα πρέπει να αποσκοπούν στο να ωφελήσουν τους ευρωπαίους καταναλωτές για να αμβλύνουν τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες των σημερινών υψηλών τιμών ενέργειας και τις ευρωπαϊκές εταιρείες προκειμένου να μη θέσουν σε κίνδυνο την ανταγωνιστικότητά τους, διατηρώντας παράλληλα το κίνητρο για μείωση της κατανάλωσης αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και το σήμα της αγοράς για απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές”, αναφέρει το κείμενο συμπερασμάτων του Συμβουλίου.

Δεύτερον, παροχή κινήτρων για συντονισμένη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την ΕΕ, προκειμένου να ανακουφιστεί η πίεση στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και να αντιμετωπιστεί η ενεργειακή και οι υψηλές τιμές ενέργειας.

Τρίτον, μέτρα που αποσκοπούν στον περιορισμό των εσόδων των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας με χαμηλό κόστος παραγωγής και εισαγωγή συνεισφοράς αλληλεγγύης από εταιρείες ορυκτών καυσίμων που θα χρησιμοποιηθούν για τον μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών ενέργειας στους πελάτες.

Τέταρτον, να σχεδιαστούν εργαλεία ρευστότητας έκτακτης ανάγκης που θα διασφαλίζουν ότι οι συμμετέχοντες στην αγορά έχουν στη διάθεσή τους επαρκή ασφάλεια για να αντιμετωπίσουν την αυξημένη αστάθεια στις αγορές.

“Θα πρέπει να συνεχίσουμε την εργασίας μας σε όλα τα μέτωπα”, ανέφερε η Επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον μιλώντας στη συνέντευξη Τύπου μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίασης των υπουργών. “Θα παρουσιάσουμε την επόμενη εβδομάδα ρηξικέλευθες προτάσεις για μια πρωτοφανή κατάσταση”, πρόσθεσε.