Στις αίθουσες των δικαστηρίων θα κριθεί η αντιδικία μεταξύ των δύο θυγατρικών του ομίλου της Εθνικής τράπεζας, της ΠΑΕΓΑΕ και της Εθνικής Ασφαλιστικής, για την αποζημίωση ύψους 100 εκατ. ευρώ που η πρώτη διεκδικεί από τη δεύτερη στο πλαίσιο ασφαλιστικής κάλυψης που η τελευταία είχε συνάψει για ζημιά και αποζημιωτική ευθύνη της εταιρείας έναντι δανειστών, το ύψος της οποίας μπορεί να φτάσει έως και τα 228 εκατ. ευρώ.

Η υπόθεση ανατρέχει πίσω στο 2016 και σύμφωνα με ανακοίνωση του ομίλου της ΕΤΕ η αγωγή της θυγατρικής κατά άλλης θυγατρικής του ομίλου, δηλαδή της ΠΑΕΓΑΕ κατά της Εθνικής Ασφαλιστικής «αποτέλεσε αναγκαία ενέργεια λόγω των νομικών προθεσμιών που έληγαν, ώστε να κατοχυρώσει το δικαίωμα κάλυψης τυχόν ζημίας» από ασφαλιστικό κίνδυνο που έχει αντασφαλιστεί. Αποσυνδέει δηλαδή την εξέλιξη αυτή με τον εξελίξει διαγωνισμό για την πώληση της Εθνικής Ασφαλιστικής, ο όμιλος της ΕΤΕ εξηγεί ότι η αγωγή ασκήθηκε τώρα από την ΠΑΕΓΑΕ, επειδή τελείωναν οι νομικές προθεσμίες και έπρεπε να κινηθεί για την προστασία των συμφερόντων της, έναντι ζημιών που έχουν δημιουργηθεί από την ΚΑΠΝΙΚΗ Μιχαηλίδης.

Σύμφωνα με τη μέχρι σήμερα εξέλιξη της υπόθεσης, καταλήγει στην ανακοίνωσή του ο όμιλος της ΕΤΕ «δεν μπορεί να πιθανολογηθεί εάν τελικά προκύψει οποιαδήποτε ζημία της ΠΑΕΓΑΕ. Εντούτοις, υπάρχει τόσο η ασφάλιση όσο και η αντασφάλιση». Υποστηρίζει δηλαδή ότι δεν υπάρχει καμία επίπτωση για την Εθνική Ασφαλιστική, η οποία έχει αντασφαλίσει αυτό το ποσό σε μεγάλους διεθνείς αντασφαλιστικούς οργανισμούς, με ταυτόσημο αντασφαλιστήριο.

Αυτό είναι κάτι που μένει να κριθεί και θα εξαρτηθεί τόσο από την έκβαση της συγκεκριμένης δίκης, αλλά και το κατά πόσο ο αντασφαλιστής δεν θα αντικρούσει τους ισχυρισμούς της ΠΑΕΓΑΕ και θα αποδεχθεί την ευθύνη του που απορρέει από την αντασφαλιστική σύμβαση.

Το ιστορικό

Η Προνομιούχος Ανώνυμος Εταιρεία Γενικών Αποθηκών Ελλάδος (ΠΑΕΓΑΕ), 100% θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας έχει ως αντικείμενο την αποθήκευση, φύλαξη και διακίνηση εμπορευμάτων τρίτων. Επίσης, έχει το δικαίωμα να εκδίδει τίτλους αποθήκευσης, τους οποίους οι ιδιοκτήτες των εμπορευμάτων μπορούν να χρησιμοποιήσουν ως ενέχυρο για να πάρουν δανεισμό από τράπεζες. Παίρνοντας ως ενέχυρο τους τίτλους (που αντιστοιχούν τα αποθηκευμένα εμπορεύματα), ο δανειστής παίρνει ως ενέχυρο τα ίδια τα εμπορεύματα. Η ΠΑΕΓΑΕ είναι υπεύθυνη να διασφαλίσει ότι τα εμπορεύματα αυτά βρίσκονται στις αποθήκες, όσο διαρκεί η δανειακή σύμβαση. Οπως εξηγεί επίσης η ΠΑΕΓΑΕ στην αγωγή της, τα εμπορεύματα μπορεί να είναι αποθηκευμένα σε αποθήκες του ιδιοκτήτη των εμπορευμάτων, αλλά και σ΄ αυτή την περίπτωση, την ευθύνη έχει η ΠΑΕΓΑΕ.

Τον Φεβρουάριο του 2016, η τελευταία συνήψε συμφωνία με την Καπνική Μιχαηλίδη για την αποθήκευση 35,3 εκατ. κιλών καπνού («κατά δήλωση της ΚΑΠΝΙΚΗΣ» αναφέρεται στο δικόγραφο). Ο καπνός αποθηκεύτηκε στις εγκαταστάσεις της Καπνικής και η ΠΑΕΓΑΕ εξέδωσε τίτλους. Με τους τίτλους αυτούς η ΚΑΠΝΙΚΗ πήρε δάνεια συνολικού ύψους 215,7 εκατ. ευρώ, από την Deutsche Bank (ο μεγαλύτερος πιστωτής), την Amsterdam Trade Bank, την αγγλική FBN Bank, το Scipion Active Trading Fund, την Alpha Bank, την Τράπεζα Πειραιώς, την Τράπεζα Αττικής και την Εθνική Τράπεζα.

Λίγους μήνες αργότερα, στις αρχές Οκτωβρίου 2016, υπάλληλοι της ΠΑΕΓΑΕ διενεργούν έκτακτη καταμέτρηση και διαπιστώνουν ότι λείπουν από τις αποθήκες 14 εκατ. κιλά καπνού.

Πως προέκυψε η ζημιά

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στο δικόγραφο «στις 17 Οκτωβρίου 2016 έπειτα από εντολή του νέου διευθυντή του καταστήματός μας Θεσσαλονίκης κ. Χρήστου Μουντζέλη, ο διαχειριστής αποθηκών της Εταιρείας μας κ. Νικόλαος Ελευθέρας μαζί με τους υπαλλήλους μας κ. Γεώργιο Κυριακόπουλο και Χαράλαμπο Κούρα, κατά την πραγματοποίηση έκτακτης καταμέτρησης στο ΙΠ μας Σιταριάς, διαπίστωσαν έλλειμμα εκτιμώμενο περί τα 14 εκατ. κιλά καπνού. Αυτό σήμαινε ότι η Εταρεία μας είχε αποθηκεύσει και εκδώσει τίτλους αποθήκευσης και αποθετήρια και ενεχυρόγραφα, για 14 εκατ. περισσότερα από αυτά που διαπιστώθηκε ότι πραγματικώς υπήρχαν τον Οκτώβριο του 2016 κατά την ως άνω καταμέτρηση. Συνεπώς είχαν παρανόμως και εν πλήρη αγνοία μας απομακρυνθεί από τις αποθήκες μας περί τα 14 εκατ. κιλά ενεχυρασμένου αποθέματος καπνού, αφαίρεση ου έλαβε χώρα αυτοβούλως εκ της ΚΑΠΝΙΚΗΣ, αφού αφενός μεν μόνο αυτή διέθετε τα μέσα για απομακρύνει τόσο μεγάλη ποσότητα καπνών, αφετέρου δε είχε όλη την ευχέρεια όπως πράξει τούτο το χρονικό διάστημα των απεντομώσεων τον Αύγουστο – Σεπτέμβριο του 2016, ότε και δεν ήταν δυνατή για λόγους υγιεινής και ασφάλειας του προσωπικού η ημετέρα πρόσβαση στις αποθήκες».

Η Εταιρία εξηγεί ότι:

1. Απευθύνθηκε στον κ. Αλέξανδρο Μιχαηλίδη, ο οποίος υπό την ιδιότητα του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της ΚΑΠΝΙΚΗΣ απέστειλε προς την Εταιρίας μας την από 17 Οκτωβρίου 2016 επιστολή του στην οποία αναφέρει επί λέξει: « Σε συνέχεια της τηλεφωνικής μας επικοινωνίας και στο πλαίσιο των ελέγχων που διενεργείτε θα ήθελα να σας γνωρίσω ότι λόγω οικονομικών δυσχερειών και σύμφωνα με τις εντολές μου, δημιουργήθηκε σταδιακά σε διάστημα ετών, έλλειμμα άνω των 8 εκατ. κιλών. Το ανωτέρω έλλειμμα διαπιστώθηκε από κλιμάκιο της Εταιρείας σας. Δεσμεύομαι δε και σας δηλώνω ότι οι ανωτέρω ποσότητες καπνών, όποια και αν είναι η τελική διαφορά, θα καλυφθεί μέσα σε διάστημα 110 ημερών από σήμερα. Επίσης σας επιβεβαιώνω ότι τα ενεχυριασμένα υπέρ της Amsterdam Trade Bank καπνά εξακολουθούν να βρίσκονται στο ιδιωτικό παράρτημα στης Σιταριάς».

2. Αμέσως μετά η Εταιρεία απευθύνθηκε στην αναγνωρισμένου κύρους εταιρεία επιθεωρήσεων και πιστοποιήσεων TUV Hellas, η οποία διεξήγαγε επιθεώρηση στα ανωτέρω δύο ιδιωτικά παραρτήματά μας την 27η και 28η Οκτωβρίου 2016, συνταχθείσας προς τούτο αναφοράς επιθεώρησης. Η επιθεώρηση διενεργήθηκε από ομάδα επιθεωρητών της TUV Hellas με μέθοδο φυσικής καταμέτρησης κιβωτίων και δεμάτων και με δειγματοληψία ως προς το βάρος και σύμφωνα με την ενημέρωση από αρμόδια στελέχη τόσο της Εταιρείας μας όσο και της ΚΑΠΝΙΚΗΣ, που είχαν φυσική παρουσία καθ’ όλη τη διάρκεια της επιθεώρησης, σχετικά με τον τρόπο οργάνωσης, σήμανσης και διάταξης των αποθηκευμένων καπνών» (σελ. 9)

Συνοψίζοντας, αναφέρει η ΠΑΕΓΑΕ στην αγωγή, σύμφωνα με την αναφορά επιθεώρησης της TUV Hellas ανευρέθησαν τα εξής δεδομένα:

Και στα δύο ιδιωτικά παραρτήματα ανευρέθησαν καπνά συνολικής ποσότητας 22,6 εκατ. κιλών. Κατόπιν αντιπαραβολής των ανωτέρω ευρημάτων της TUV Hellas με τα προαναφερόμενα τηρούμενα στο αρχείο μας στελέχη τίτλων αποθήκευσης, διαπιστώσαμε ότι εντέλει είχαν αφαιρεθεί παράνομα από τα ανωτέρα ιδιωτικά παραρτήματά μας Σιταριάς και Σίνδου 12,7 εκατ. κιλά χωρικών και εμπορικών καπνών. για το σύνολο των οποίων έχουμε εκδώσει εις διαταγήν της ΚΑΠΝΙΚΗΣ τίτλους αποθήκευσης. Άπαντα τα ενεχυρόγραφα των ανωτέρω τίτλων έχουν μεταβιβαστεί, όπως προαναφέρθηκε, στις ανωτέρω εταιρείες (πιστώτριες της ΚΑΠΝΙΚΗΣ), οι οποίες και διατηρούν ενέχυρο επ’ αυτών σε εξασφάλιση απαιτήσεών τους έναντι της ΚΑΠΝΙΚΗΣ, απορρεουσών από τις ασφαλιζόμενες – δια των ενεχυρογράφων – πιστοδοτικές συμβάσεις.

Κατόπιν των ανωτέρω και κυρίως κατόπιν της ομολογίας του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της ΚΑΠΝΙΚΗΣ καταθέσαμε σχετική έγκληση στις 7 Νοεμβρίου 2016 ενώπιον του Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης για την τέλεση του αδικήματος του άρθρου 71 του ΝΔ. Ολοκληρωθείσης της κύριας ανάκρισης ο ανωτέρω παραπέμπεται να δικαστεί ενώπιον του Μονομελούς Εφετείου Κακουργημάτων Θεσσαλονίκης στις 19 Απριλίου 2021.

Ενημερώσαμε άμεσα το σύνολο των ανωτέρω οκτώ ενεχυρούχων δανειστριών της ΚΑΠΝΙΚΗΣ σχετικά με τα ανωτέρω ευρήματά μας. Συγκεκριμένα αποστείλαμε σε μια κάθε μία εξ αυτών τις από 22 Νοεμβρίου 2016 επιστολές μας γνωστοποιώντας τους το έλλειμμα στο ενεχυρασμένο απόθεμα, την καταμέτρηση του υφιστάμενου αποθέματος από πλευρά της TUV Hellas, την ευθύνη της ΚΑΠΝΙΚΗΣ για το έλλειμμα και τη δέσμευσή της προς αποκατάσταση αυτού, τα αυξημένα μέτρα ασφαλείας που λάβαμε στα επίμαχα Ιδιωτικά Παραρτήματα και ζητήσαμε στο πλαίσιο της καλής πίστης τη συνεργασία του με την Εταιρεία μας για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος βάσει των μετρήσεων της TUV Hellas και της αντιπαραβολής αυτών με το ενεχυρασμένο απόθεμα κάθε ενεχυρούχου δανείστριας, γνωστοποιήσαμε σε κάθε μία εξ αυτών της της τάξη μεγέθους του ελλείμματος που της αντιστοιχούσε».

Στις 24 Νοεμβρίου η ΠΑΕΓΑΕ προέβη στην ενημέρωση της Εθνικής Ασφαλιστικής σχετικά με τα παραπάνω ευρήματα, αναγγέλοντας την επέλευση γεγονότος εκ του οποίου δύναται να απορρεύσει ζημία και αποζημιωτική ευθύνη της Εταιρείας έναντι των προαναφερομένων ενεχυρούχων δανειστριών εταιρειών, καλυπτόμενη από σχετικό συμβόλαιο ασφαλιστικής κάλυψης.

Η μέτοχος και μητρική εταιρεία της ΠΑΕΓΑΕ, η Εθνική τράπεζα προχώρησε στην ανανέωση του διοικητικού συμβουλίου της ΠΑΕΓΑΕ, ώστε να στελεχωθεί με στελέχη της Τράπεζας … ιδίως τον νυν πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου κ. Παναγιώτη Γεωργίου, το σημερινό διευθύνοντα σύμβουλο, κ. Γεώργιο Σκοτίδα και το μέλος διοικητικού συμβουλίου κ. Πέτρο Φρονίστα, προκειμένου να αναλάβουν τη διαχείριση της Εταιρείας και ιδίως το εξαιρετικά απαιτητικό και δυσχερές έργο της επαφής μας με την ΚΑΠΝΙΚΗ και τις ενεχυρούχες εταιρείες, ώστε να καταφέρει η Εταιρία να διαχειριστεί μεταξύ άλλων και το ζήτημα του σημαντικού ελλείμματος του ενεχυρασμένου αποθέματος της ΚΑΠΝΙΚΗΣ προς την κατεύθυνση της συνεργασίας με τις ενεχυρούχες εταιρείες και την απαλλαγή της ευθύνης της Εταιρείας.

Σε συμμόρφωση με την από 17 Οκτωβρίου ρητή και αδιάστικτη υπόσχεση δέσμευση της ΚΑΠΝΙΚΗΣ για την κάλυψη του εν λόγω ελλείμματος μέσα σε διάστημα 110 ημερών, η τελευταία κατά την περίοδο από τον Οκτώβριο του 2016 μέχρι και τις αρχές Μαρτίου 2017, εναπόθεσε στα παραπάνω ιδιωτικά παραρτήματα της ΠΑΕΓΑΕ, περίπου 4,5 εκατ. κιλά καπνού … «Η ΚΑΠΝΙΚΗ εισήγαγε τα καπνά αυτά με σκοπό την αποκατάσταση του ελλείμματος υπέρ των ενεχυρούχων τραπεζών, λόγος για τον οποίο υπήρξε αρχικώς η ανοχή και εύλογη αναμονή από πλευράς των ενεχυρούχων εταιρειών και από πλευράς μας», σημειώνει η ΠΑΕΓΑΕ. Δεδομένου όμως ότι εντέλει – συνεπεία της στάσης της ΚΑΠΝΙΚΗΣ στην πορεία, δεν υπήρξε συμφωνία των εμπλεκομένων μερών σχετικά με τα καπνά αυτά, έχει αποτελέσει αντικείμενο διαφωνίας άλλα και δικαστικών ενεργειών κατά πόσο το ενέχυρο των ενεχυρούχων εταιρειών βάσει των υφιστάμενων τίτλων αποθήκευσης, επεκτείνεται αυτοδικαίως και καλύπτει και τα εν λόγω καπνά που η ΚΑΠΝΙΚΗ εισήγαγε προς φυσική αποκατάσταση του ελλείμματος που είχε προκαλέσει, βάσει και της από 17 Οκτωβρίου δέσμευσή της», σημειώνεται στην αγωγή.

Οι τράπεζες

Η ΠΑΕΓΑΕ ενημέρωσε τις τράπεζες και προσπάθησε να βρει κάποιον συμβιβασμό, βγάζοντας στον πλειστηριασμό τις υπόλοιπες ποσότητες, οι οποίοι με ευθύνη της Καπνικής, όπως υποστηρίζει είχαν μερική επιτυχία. Συγκεκριμένα όπως σημειώνεται στην αγωγή «από τον Δεκέμβριο του 2016 έως και το Φεβρουάριο του 2017 ακολούθησε πλήθος επαφών, σημειώνει η ΠΑΕΓΑΕ, μεταξύ των ενεχυρούχων δανειστριών εταιρειών και της ίδιας, οι οποίες είχαν ως αντικείμενο την ενημέρωσή τους από πλευράς μας σχετικά με την κατάσταση και τα ευρήματά μας, αλλά και τη λήψη από πλευράς τους αποφάσεων σχετικά με τις επικείμενε ενέργειές τους. Στο πλαίσιο αυτών των επαφών, οι ενεχυρούχες δανείστριες καταλόγισαν – πέραν της ευθύνης της ίδιας της ΚΑΠΝΙΚΗΣ για το έλλειμμα, ευθύνη και της ΠΑΕΓΑΕ για πλημμελή φύλαξη του αποθέματος των ενεχυρασμένων καπνών, για το οποίο είχε προβεί στην έκδοση τίτλων αποθήκευσης». Μια εκ των τραπεζών, η Amsterdam Trade Bank κινήθηκε δικαστικά κατά της ΠΑΕΓΑΕ και διεκδικεί αποζημίωση, ενώ το ίδιο εκτιμά πως θα κάνουν και οι υπόλοιπες.

«Αθροιστικά, το σύνολο της ενδεχόμενης ζημιάς μας/των ποσών που ενδέχεται κατά τα ανωτέρω να κληθούμε να καταβάλλουμε προς τις ενεχυρούχες εταιρείες (σ.σ. Τράπεζες) ως αποζημίωσή τους για την ζημία που έχουν υποστεί εκ των ανωτέρω ιστορούμενων γεγονότων … ανέρχεται στο ποσό των 228,2 εκατ. ευρώ». Και η καταλήγει η αγωγή: «Δεδομένου ότι το ασφαλιστήριο συμβόλαιο προβλέπει ότι, αφενός, τα πρώτα 10 εκατ. ευρώ ζημίας (…) καλύπτουν τον Ασφαλισμένο (εν προκειμένω την εταιρεία μας), αφετέρου τίθεται το ποσό των 100 εκατ. ευρώ ως ανώτατο όριο στην ευθύνη της εναγόμενης ασφαλιστικής εταιρείας απέναντί μας, η ευθύνη της αντιδίκου απέναντί μας στο πλαίσιο του Ασφαλιστηρίου Συμβολαίου προς αποζημίωσή μας ανέρχεται στο ποσό των 100 εκατ. ευρώ».

Η εναγόμενη, δηλαδή η Εθνική Ασφαλιστική, σημειώνει η ΠΑΕΓΑΕ στην αγωγή της ,«παρόλο που έχει ενημερωθεί από πλευράς μας σχετικά με το ζημιογόνο γεγονός και την εξέλιξη της υπόθεσης, δεν έχει μέχρι σήμερα (ήτοι εδώ και 3,5 και πλέον χρόνια από το συμβάν) αναγνωρίσει ότι πρόκειται να μας αποζημιώσει στο πλαίσιο του ασφαλιστηρίου συμβολαίου, αλλά τηρεί εντελώς παθητική στάση, αναμένοντας τη στάση των αλλοδαπών αντασφαλιστών της, η συνέχιση της οποίας ελλοχεύει κινδύνους απαξίωσης των δικαιωμάτων μας, απώλειας αποδεικτικών μέσων και ενδέχεται να οδηγήσει σε απώλεια των ασφαλιστικών αξιώσεών μας, με την όψιμη επίκληση ανατρεπτικών ισχυρισμών λ.χ. αποδυνάμωσης δικαιώματος, παραγραφής κλπ».