Κόντρα μεταξύ των μεγάλων και των μικρών εργοληπτικών οργανώσεων έχει προκαλέσει τόσο το νέο σχέδιο νόμου για τις Πρότυπες Προτάσεις, όπου οι ιδιωτικές εταιρείες θα μπορούν να ωριμάζουν έργα αξίας άνω των 200 εκατ. ευρώ, όσο και τροποποιήσεις του νόμου περί δημοσίων συμβάσεων με σφοδρές αντιδράσεις των εργοληπτικών οργανώσεων ΠΕΔΜΕΔΕ, ΠΕΣΕΔΕ και ΣΑΤΕ, ενώ και η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ) έχει γνωμοδοτήσει αρνητικά.

Στα δύο μέτωπα του πεδίου σύγκρουσης βρίσκονται οι Μιχάλης Δακτυλίδης, Μαρία Τσιομπάνου, Γεώργιος Βλάχος και Γεώργιος Καταπόδης που είναι Πρόεδροι των ΠΕΔΜΕΔΕ, ΠΕΣΕΔΕ, ΣΑΤΕ και ΕΑΑΔΗΣΥ που εκπροσωπούν τις μικρές και μεγάλες εργοληπτικές οργανώσεις από τη μία πλευρά και από την άλλη ο Γεώργιος Συριανός που είναι και Διευθύνων Σύμβουλος της ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις, καθώς ο Μάνος Βράιλας που είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και έχουν αναλάβει το ρόλο Προέδρου και Αντιπροέδρου της ΣΤΕΑΤ, η οποία και εκπροσωπεί τις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες.

1

Οι τροποποιήσεις το νόμου των δημοσίων συμβάσεων

Όπως έχει ήδη γράψει το mononews.gr η ΕΑΑΔΗΣΥ  έχει εκφράσει σημαντικές επιφυλάξεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα των νέων προτάσεων σε σχετική της απόφαση σχετικά με τις τροποποιήσεις του νόμου 4412/2016 περί δημοσίων συμβάσεων και αφορούν σε έργα  που εντάσσονται στο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας και χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης, όπως και από κοινοτικά προγράμματα, όπως το ΕΣΠΑ, τα οποία χρήζουν επιτάχυνσης.

Ειδικά, όσον αφορά τα έργα που έχουν ενταχθεί ή είναι προς ένταξη στο Ταμείο Ανάκαμψης είναι απαραίτητο να «τρέξουν» πιο γρήγορα σε σχέση με τα ελληνικά δεδομένα, καθώς θα πρέπει έως το 2026 όχι απλά να έχουν υπογραφεί οι σχετικές συμβάσεις, αλλά και να έχουν ολοκληρωθεί.

Η ΕΑΑΔΗΣΥ διαφωνεί με τις τροποποιήσεις που αφορούν την κατάργηση του  πλαφόν του 10% του ετήσιου προϋπολογισμού των αναθετουσών αρχών στις απευθείας αναθέσεις, των προϋποθέσεων τεχνικής επάρκειας των αναθετουσών αρχών, του περιεχομένου των εγγράφων της σύμβασης, των διαβούλευση επί των δημοσιευμένων εγγράφων της σύμβασης και της διαδικασίας ανάθεσης εξειδικευμένων υπηρεσιών σε εξωτερικούς συμβούλους (για έργα η αξία των οποίων ξεπερνάει τα 30 εκατ. ευρώ) μεταξύ άλλων.

Κινούμενος στον ίδιο άξονα ο Μιχάλης Δακτυλίδης είχε αναφέρει:

«Δεν υπάρχει πλέον όριο στην αξία των δημόσιων έργων που μπορούν να δοθούν με άμεση ανάθεση εφόσον αυτά εντάσσονται στο Ταμείο Ανάκαμψης ή το ΕΣΠΑ. Η κατάσταση αυτή είναι ιδιαίτερα ανησυχητική και ιδιαίτερα στους δήμους, οι οποίοι είναι “σφηκοφωλιές” όσον αφορά τα επίπεδα διαπλοκής μέσω της απευθείας ανάθεσης έργων».

Με τη σειρά της η Μαρία Τσιομπάνου σε δήλωση της στο mononews.gr επισημαίνει:

«Όλοι οι φορείς έχουν αντιδράσει στις τροποποιήσεις του νόμου για τις δημόσιες συμβάσεις πλην του ΣΤΕΑΤ.  Η κατάσταση, μάλιστα, είναι τόσο εκρηκτική και δε θα διστάσουμε να καταγγείλουμε το νόμο στο ενδεχόμενο που περάσει».

Επισημαίνεται, δε, πως σε πρόσφατες ανακοινώσεις της ΠΕΣΕΔΕ αναφερόταν τα εξής:

«Η επιχειρούμενη εξαίρεση από σημαντικές διατάξεις του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου μεγάλου τμήματος δημοσίων συμβάσεων δημιουργεί συνθήκες
αθέμιτου ανταγωνισμού, καταργεί την βασική αρχή της ίσης μεταχείρισης των οικονομικών φορέων».

Στο αντίπαλο στρατόπεδο ο Μάνος Βράιλας σχολιάζει:  «Οι τροποποιήσεις του 4412/2016 επιτρέπουν εξαιρέσεις για έργα στρατηγικής σημασίας του Ταμείου Ανάκαμψης. Τα κονδύλια του Ταμείου πρέπει να έχουν απορροφηθεί στο διάστημα μίας τετραετίας.

Πρόκειται για μία δύσκολη άσκηση και τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και οι εθνικές κυβερνήσεις θέλουν να επιταχύνουν τις διαδικασίες για να υπάρξει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη υλοποίηση έργων.

Ας μην ξεχνάμε ότι αρκετά μεγάλα έργα κολλούν στο στάδιο των προσφυγών και των Επιτροπών Έργου και χωρίς τις τροποποιήσεις του νόμου δεν πρόκειται να αλλάξει η κατάσταση».

Πρότυπες Προτάσεις

Όσον αφορά το νέο σχέδιο νόμου  για τις Πρότυπες Προτάσεις που ψηφίστηκε χθες θετικά επί της αρχής από τη Νέα Δημοκρατία στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, υπάρχουν θετικά σημεία, αλλά εκφράζονται επιφυλάξεις τόσο από τις μικρές και μεσαίες εργοληπτικές οργανώσεις, όσο και από την ΕΑΑΔΗΣΥ και την Επιτροπή Ανταγωνισμού.

Σύμφωνα με το νέο νομοσχέδιο οι κατασκευαστικές εταιρείες και οι Όμιλοι θα μπορούν να προτείνουν από μόνες τους στην Πολιτεία τα έργα υποδομών που κρίνουν απαραίτητα να υλοποιηθούν.

Εν ολίγοις οι εταιρείες θα προετοιμάζουν τις μελέτες και τη χάραξη των έργων, υπό την προϋπόθεση ότι αυτά δεν τελούν ήδη υπό διαγωνιστική διαδικασία ή που έχουν «κολλήσει» σε κάποιο στάδιο της διαδικασίας δημοπράτησης. Από εκεί και έπειτα ειδικές επιτροπές των αρμόδιων Υπουργείων (κυρίως του Υπουργείου Υποδομών, και Ενέργειας και Περιβάλλοντος) θα εξετάζουν τις υποβληθείσες προτάσεις και εν συνεχεία, εφόσον δοθεί η απαραίτητη έγκριση, θα ξεκινά η δημοπράτησή των έργων με κάποια πλεονεκτήματα για τους προτείνοντες.

Το αποτέλεσμα της παραπάνω μεθόδου θα είναι ότι τα μελλοντικά έργα υποδομών θα παραδίδονται σχεδόν «έτοιμα» προς δημοπράτηση και ως εκ τούτου γίνεται λόγος για έργα με το «κλειδί στο χέρι» (turn-key projects), τα οποία δε θα έρχονται αντιμέτωπα με τις καθυστερήσεις και τα κωλύματα που αντιμετωπίσει ο δημόσιος τομέας κατά τη διάρκεια εκπόνησης των μελετών και των τευχών δημοπράτησης.

Στο παραπάνω νομοσχέδιο αντιδρά έντονα ο Μιχάλης Δακτυλίδης καθώς αναφέρει: «Ο Πρότυπες Προτάσεις αποτελούν ελληνική “πατέντα” που δεν εφαρμόζεται πουθενά στα ανεπτυγμένα κράτη. Ακόμα και στην Ιταλία που τόσο πολύ αναφέρεται ο ΣΤΕΑΤ για την εφαρμογή ενός παρόμοιου μοντέλου δε σημειώθηκε καμία επιτυχία.

Ως ΠΕΔΜΕΔΕ εκτιμούμε ότι δε θα πετύχουν οι Πρότυπες Προτάσεις και εγείρεται ζήτημα συμφωνίας με την κοινοτική νομοθεσία, και την ίδια απορία εκφράζουν η ΕΑΑΔΗΣΥ και η Επιτροπή Ανταγωνισμού.

Ειδικά, δε, το πλαφόν των 200 εκατ. ευρώ για τα προτεινόμενα έργα είναι πολύ υψηλό και στην περίπτωση που εφαρμοστεί το εν λόγω νομοσχέδιο ζητούμε τη μείωση του ποσού αυτού. Εάν θέλει το Υπουργείο να ζητάει τη στήριξη του ιδιωτικού τομέα, υπάρχει ήδη το εργαλείο των Συμπράξεων του Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ)».

Η Μαρία Τσιομπάνου διατηρώντας μία πιο μετριοπαθή ρητορική, αλλά κινούμενη σε ίδιο μήκος κύματος τονίζει:

«Οι Πρότυπες Προτάσεις ναι μεν θα αποτελέσουν ένα εργαλείο για την προώθηση μεγάλων έργων στη χώρα μας, αλλά δεν πιστεύω ότι θα στεριώσουν.

Ωστόσο, μπορούμε να δούμε τα αποτελέσματα κατά τη διάρκεια της εφαρμογής τους, αν και διατηρούμε επιφυλάξεις, καθώς οι μεγάλοι και οι μικροί ιδιώτες κατασκευαστές κινούνται με βάση το συμφέρον τους».

Στην αντίπερα όχθη της σημασίας των Πρότυπων Προτάσεων ο Μάνος Βράιλας τονίζει:

«Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο με θετικές προοπτικές, αλλά σίγουρα το κατώτατο όριο των προτεινόμενων έργων είναι αρκετά υψηλό και πρέπει να μειωθεί. Υπάρχουν για παράδειγμα καινοτόμες προτάσεις για σημαντικά έργα σε περιφερειακό επίπεδο, η αξία των οποίων κινείται μεταξύ των 5 και των 10 εκατ. ευρώ. Θεωρώ πως είναι απαραίτητο να ωριμάσουν και αυτά από τον ιδιωτικό τομέα».

Τι λένε η Επιτροπή Ανταγωνισμού η ΕΑΑΔΗΣΥ

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού, Γιάννης Λιανός αναφέρθηκε στη σημασία των Πρότυπων Προτάσεων ως μία εναλλακτική λύση και ενδεχομένως καινοτόμα καθώς την πρωτοβουλία για τα έργα την έχει πλέον ο ιδιωτικός τομέας και όχι η εκάστοτε δημόσια αρχή.

Πρόσθεσε, δε, πως για να έχει θετικό αντίκτυπο το συγκεκριμένο εργαλείο είναι απαραίτητο ο ιδιωτικός τομέας να επωμιστεί το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης των προτεινόμενων έργων.

Συγκεκριμένα, ζήτησε το ποσοστό της ιδιωτικής χρηματοδότησης να μην είναι χαμηλότερο από 90%, ενώ εκτίμησε πως μπορεί να υπάρξουν προβλήματα σχετικά με τον ανταγωνισμό, ενώ δεν απέκλεισε και το ενδεχόμενο εμφάνισης «καρτέλ».

Ένα άλλο σημείο, στο οποίο στάθηκε ήταν τα αντικίνητρα  των Πρότυπων Προτάσεων, τα οποία είναι το υψηλό κόστος των έργων, καθώς και οι ασφυκτικές προθεσμίες υποβολής και ανάλυσης.

Ο αντιπρόεδρος της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων, Αδάμ Καραγλάνης ανέφερε ότι οι πρότυπες προτάσεις είναι ένας θεσμός που δεν έχει δοκιμαστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο και δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τα νομικά ζητήματα που πρόκειται να προκύψουν στο μέλλον.

Κρίνει πως οι Πρότυπες Προτάσεις θα έχουν σίγουρα κάποια οφέλη, αλλά υπάρχουν και αρκετές προκλήσεις καθώς πρόκειται για αμιγώς ιδιωτικές  πρωτοβουλίες  με αποτέλεσμα να είναι απαραίτητη η θέσπιση δικλείδων.

Διαβάστε επίσης

Έργα υποδομών: Θετικές οι κατασκευαστικές εταιρίες για τις Πρότυπες Προτάσεις που αξιοποιούν τον ιδιωτικό τομέα

Στο μικροσκόπιο των Βρυξελλών οι τροπολογίες για την επιτάχυνση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ