ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑ ΑΧΛΑΔΑΣ: Τι κρύβεται πίσω από την απόφαση του ΥΠΕΝ να λήξει τη σύμβαση

Σε μια εποχή που η αξία του λιγνίτη αλλάζει, η  απόφαση του ΥΠΕΝ με την οποία κηρύσσεται έκπτωτη η εταιρεία «ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑ ΑΧΛΑΔΑΣ Α.Ε.» από τα μισθωτικά της δικαιώματα επί του δημόσιου λιγνιτωρυχείου Αχλάδας (Αχλάδα Νο 1 και Αχλάδα Νο 2) του Ν. Φλώρινας, έχει πολλαπλή σημασία.

Η απόφαση αυτή, αν και προκύπτει από την αδυναμία της μισθώτρια εταιρείς να καλύψει τις υποχρεώσεις της, όπως αναφέρει το ΥΠΕΝ,  συνδέεται με την απότομη στροφή στην ελληνική ενεργειακή στρατηγική και το πέρασμα από το δόγμα της ενεργειακής μετάβασης στο δόγμα της ενεργειακής ασφάλειας. Η σημερινή εποχή στην οποία η εξασφάλιση ενεργειακών πόρων είναι προτεραιότητα φέρνει και το πέρασμα από  την απολιγνιτοποίηση, στην εξασφάλιση όσου λιγνίτη γίνεται περισσότερο…ως ύψιστη προτεραιότητα. Και πόροι όπως ενα ορυχείο λιγνίτη αποκτά άλλη αξία και άλλη σημασία.

Η απόφαση ορίζει ότι το λιγνιτωρυχείο αποδίδεται εκ νέου στο Δημόσιο και η παραλαβή του θα γίνει με επόμενη απόφαση, τερματίζοντας τη σύμβαση εκμετάλλευσης των λιγνιτωρυχείων στην Ελλάδα από μια ιδιωτική εταιρεία, που διήρκεσε 86 χρόνια.

Η απότομη αλλαγή στην αξία του λιγνίτη για τη χώρα και για την ενεργειακή της πολιτική, “κόστισε” στη μισθώτρια εταιρεία το δικαίωμά της στο ορυχείο, καθώς από εκεί που υπολειτουργούσε έπρεπε να λειτουργήσει κανονικά, ξεπερνώντας εμπόδια και προβλήματα που δεν κατάφερε να ξεπεράσει.

Έτσι το έτος 2020 δεν προχώρησε η αναγκαστική απαλλοτρίωση  για το Νότιο Πεδίο και δεν ολοκληρώθηκε έγκαιρα η διαδικασία  απαλλοτρίωσης των τριών οικισμών της Αχλάδας, 

Ταυτόχρονα, η απολιγνιτοποίηση, ήταν μια περίοδος με  μείωση ζήτησης και  διακοπή παραδόσεων λιγνίτη για μεγάλα χρονικά διαστήματα στον ΑΗΣ Μελίτης, με αποτέλεσμα την αδυναμία χρηματοδότησης για την αγορά ή αποζημίωση ιδιοκτησιών για την απόκτηση της περιοχής Α από τη ΛΙΓΝΙΤΙΚΗ ΜΕΛΙΤΗΣ Α.Ε.

Το αποτέλεσμα της υποβάθμισης του λιγνίτη και της δραστηριότητάς της ήταν να μην μπορεί η εταιρεία να εκπληρώσει τους όρους της σύμβασης, σε μια εποχή όμως που ξαφνικά άλλαξε η αξία του ορυχείου και του λιγνίτη…

Δεν τήρησαν τους όρους της σύμβασης

Ο υπουργός Ενέργειας Κ. Σκρέκας αποφάσισε τη λύση της σύμβασης μίσθωσης του λιγνιτωρυχείου που είχε συναφθεί μεταξύ του ελληνικού δημοσίου και της εταιρείας,  όπως αναφέρει στην απόφαση, λόγω μη τήρησης των συμβατικών της υποχρεώσεων και ειδικότερα λόγω μη καταβολής των οφειλόμενων μισθωμάτων.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην απόφαση, η εταιρεία παρέδωσε 675.510,58 τόνους λιγνίτη λιγότερους από την προβλεπόμενη ελάχιστη ποσότητα για το έτος 2018 και 585.442,65 τόνους για το 2019, ενώ δεν ανταπεξήλθε και στις οικονομικές της υποχρεώσεις.

Με την ίδια απόφαση, ορίζεται ότι οι δύο εγγυητικές επιστολές καλής εκτέλεσης όρων σύμβασης που είχε καταθέσει η εταιρεία, ύψους 500.000,00 ευρώ εκάστη, καταπίπτουν στο σύνολό τους υπέρ του Δημοσίου.

Η σύμβαση μεταξύ του ελληνικού Δημοσίου και της εταιρείας υπεγράφη για πρώτη φορά το Δεκέμβριο του 1936, για να τροποποιηθεί έκτοτε έξι φορές, με την τελευταία να είναι στα τέλη του Δεκεμβρίου του 2018, όταν και παρατάθηκε η ισχύς της σύμβασης μίσθωσης μέχρι τις 31/12/2023, με δυνατότητα παράτασης για 5 ακόμα χρόνια.

Η απόφαση του ΥΠΕΝ με την οποία λύεται η σύμβαση με την εταιρεία, επικαλείται τα εξής σημεία της σύμβασης του 2018, τα οποία δεν εκπλήρωσε η μισθώτρια εταιρεία:

  -[η] μισθώτρια υποχρεούται να διατηρήσει την παραγωγή λιγνίτη σε τουλάχιστον 2.000.000 τόνους κατ’ έτος καθ’ όλη τη διάρκεια της παρούσας παράτασης…»,

– επιβεβαιώνονταν και η ισχύς όρου που περιείχε η σύμβαση που είχαν υπογράψει η δύο πλευρές το 1983, σύμφωνα με τον οποίο «[η] καθυστέρησις πληρωμής του οφειλόμενου εις το Δημόσιον μισθώματος, είτε αναλογικού, είτε παγίου, πέραν των εξ (6) μηνών από της βεβαιώσεως του συνεπάγεται την λύσιν της μισθώσεως και την έκπτωσιν του μισθωτού».

Δεν πλήρωσε τα πάγια

Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ η εταιρεία δεν έχει προβεί σε πληρωμή, εντός των προβλεπόμενων από τη σύμβαση προθεσμιών ούτε σε οικονομική ρύθμιση των βεβαιωμένων μισθωμάτων στο Δημόσιο για

α) Πάγια β εξάμηνο 2018

β)Πάγια β εξάμηνο 2019

γ)αναλογικά έτους 2019

δ)Πάγια α’ εξάμηνο 2020
ε) Πάγια β’ εξάμηνο 2020,
Επιπροσθέτως, δεν έχει πληρωθεί μέρος των αναλογικών 2017 και των παγίων α’ εξαμήνου
2019.

 Μειωμένη η παραγωγή του 2020

Επίσης η απόφαση αναφέρει ότι , η εταιρεία κοινοποίησε το Μάρτιο του 2021 στο ΥΠΕΝ στοιχεία στοιχεία διάθεσης – πώλησης λιγνίτη για το έτος 2020, από τα οποία προέκυπτε η διατεθείσα το έτος αυτό ποσότητα λιγνίτη, υπολειπόμενη των 2.000.000 τόνων. Ακολούθως, το ΥΠΕΝ ζήτησε από την εταιρεία να εκθέσει πλήρη τα στοιχεία παραγωγής (επιπλέον των πωλήσεων) έτους 2020, καθώς και να αιτιολογήσει τυχόν απόκλιση.

Από τα επιπλέον στοιχεία που γνωστοποίησε η εταιρεία στο ΥΠΕΝ τον Ιούλιο του 2021 προέκυψε ότι η παραγωγή λιγνίτη για το έτος 2020 ανήλθε σε 647.719,75 τόνους, υπολειπόμενη κατά 1.352.280,25 τόνους της συμβατικής υποχρέωσης.

Τι λέει η μισθώτρια εταιρεία

Η εταιρεία εξήγησε την αδυναμία επίτευξης του ελάχιστου ύψους παραγωγής λιγνίτη για το έτος 2020 επικαλούμενη:

α) την καθυστέρηση στην απόκτηση εδαφών λόγω της μη ολοκλήρωσης το έτος 2020 της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης για το Νότιο Πεδίο και της μη έγκαιρης ολοκλήρωσης της διαδικασίας απαλλοτρίωσης των τριών οικισμών της Αχλάδας, 

β) τη μείωση ζήτησης – διακοπή παραδόσεων λιγνίτη για μεγάλα χρονικά διαστήματα στον ΑΗΣ Μελίτης, καθώς και την αδυναμία χρηματοδότησης για την αγορά ή αποζημίωση ιδιοκτησιών για την απόκτηση της περιοχής Α από τη ΛΙΓΝΙΤΙΚΗ ΜΕΛΙΤΗΣ Α.Ε. και

γ) την καθυστέρηση στην αποδέσμευση περιοχών του Νοτίου Πεδίου, λόγω προβλημάτων με την Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Αναφορικά με την παύση εργασιών που η εταιρεία επικαλέστηκε ως λόγο απόκλισης από τις συμβατικές της υποχρεώσεις τον Ιούλιο του 2021, το ΥΠΕΝ ζήτησε ενημέρωση αναφορικά με τα χρονικά διαστήματα εντός του 2020 που αυτή έλαβε χώρα, καθώς και το μέγεθος της παρεπόμενης υστέρησης στις ετήσιες παραλαβές λιγνίτη στην αυλή του σταθμού.

Στην απάντησή της τον Αύγουστο του 2021, η εταιρεία ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι «οι ποσότητες που έπρεπε να παραδώσει η εταιρεία ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑ ΑΧΛΑΔΑΣ Α.Ε. στον ΑΗΣ Μελίτης κατά το έτος 2020, ανέρχονται σε 708.666 τόνους . (…) Η εταιρεία ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑ ΑΧΛΑΔΑΣ Α.Ε. παρέδωσε κατά το έτος 2020 μικρότερη ποσότητα και συγκεκριμένα 632.104 τόνους. Συνεπώς, κατά το έτος 2020 η εταιρεία ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑ ΑΧΛΑΔΑΣ Α.Ε. δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί ούτε στις μειωμένες (σε σύγκριση με τις συμβατικές) παραδόσεις ποσοτήτων λιγνίτη».

Η εταιρεία είχε υπαχθεί σε ρύθμιση του ν. 4821/2021 και την απώλεσε

Σχετικά με τις οφειλές της, το Σεπτέμβριο του 2021 η εταιρεία με επιστολή της προς το ΥΠΕΝ αναγνώρισε την οφειλή και δήλωσε ότι ανέμενε την ενεργοποίηση της πλατφόρμας για την υποβολή αίτησης ρύθμισης σε 72 δόσεις του ν. 4821/2021.

Κατόπιν, το ΥΠΕΝ απευθύνθηκε εκ νέου τη Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ Θεσσαλονίκης περί της νέας κατάστασης των οφειλών της εταιρείας ως προς την καταβολή βεβαιωμένων εις βάρος της μισθωμάτων, ζητώντας ταυτόχρονα ενημέρωση για το αν μετά το άνοιγμα της πλατφόρμας για τη ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών 36-72 δόσεων, η εταιρεία έχει υποβάλλει αίτημα υπαγωγής, αν αυτό εγκρίθηκε και αν καταβλήθηκε ήδη η πρώτη δόση.

Από την απάντηση της ΔΟΥ προέκυψε ότι έχει η εταιρεία υπαχθεί σε ρύθμιση του ν. 4821/2021 για τα εξής βεβαιωμένα ταμειακώς εις βάρος μισθώματα: αναλογικά 2017, πάγια β’ εξάμηνο 2018, πάγια α’ εξάμηνο 2019, πάγια β’ εξάμηνο 2019, αναλογικά 2019, πάγια α’ εξάμηνο 2020, πάγια β’ εξάμηνο 2020 και πάγια α’ εξάμηνο 2021.

Επιπλέον, η εταιρεία απέστειλε το Νοέμβριο του 2021 στο ΥΠΕΝ φορολογική ενημερότητα με ισχύ έως 29.12.2021 και στοιχεία ρύθμισης οφειλών και πληρωμών.

Όμως, το ΥΠΕΝ έκρινε ότι τα στοιχεία αυτά είναι ανεπαρκή και το Μάρτιο του 2022 απέστειλε νέα επιστολή στην εταιρεία, με την οποία επεσήμανε ότι η αυτή συνεχίζει να μην εκπληρώνει τις συμβατικές της υποχρεώσεις, με την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου να γνωστοποιεί και ότι προτίθετο εισηγηθεί σχέδιο υπουργικής απόφασης περί λύσης της συνομολογηθείσας σύμβασης μίσθωσης του δημόσιου λιγνιτωρυχείου Αχλάδας.

Σε μια τελευταία προσπάθεια να διαπιστώσει αν τυχόν η κατάσταση ως προς τις οφειλές είχε διαφοροποιηθεί στο μεσοδιάστημα, το ΥΠΕΝ απευθύνθηκε εκ νέου στη Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ Θεσσαλονίκης στα τέλη Μαρτίου 2022, η οποία βεβαίωσε ότι η εταιρεία έχει απωλέσει τη ρύθμιση των οφειλών της, που αφορά σε μισθώματα και είχαν υπαχθεί στη ρύθμιση του αρ. 75 του ν. 4821/2021, λόγω μη καταβολής δόσεων.

Κατόπιν των παραπάνω, το ΥΠΕΝ θεωρεί πλέον ότι εξάντλησε κάθε περιθώριο χρηστής διοίκησης και επιείκειας καθώς και διαφύλαξης της μεταλλευτικής δραστηριότητας της χώρας έχοντας αποδεχτεί τα υπομνήματα της μισθώτριας εταιρείας περί των λόγων μη επίτευξης της ελάχιστης παραγωγής, για τα έτη 2018 και 2019 αντίστοιχα, η οποία παρουσίαζε υστέρηση από τη συμβατική της υποχρέωση, για ελάχιστη κατ’ έτος παραγωγή 2.000.000 τόνων λιγνίτη κατά 675.510,58 τόνους για το έτος 2018 και κατά 585.442,65 τόνους για το 2019.

Ως εκ τούτου, το ΥΠΕΝ κατέληξε στην απόφαση με την οποία λύεται η σύμβαση μίσθωσης του δημόσιου λιγνιτωρυχείου Αχλάδας, λόγω μη τήρησης των συμβατικών της υποχρεώσεων και ειδικότερα λόγω μη καταβολής των οφειλόμενων μισθωμάτων και η εταιρεία κηρύσσεται έκπτωτη  από τα μισθωτικά της δικαιώματα.