Η μείωση στο ανθρακικό αποτύπωμα θα αποτελεί ακόμη ένα πεδίο επιδόσεων για τις εισηγμένες, αλλά και πολλές άλλες μεγάλες εταιρείες, καθώς με τον νέο κλιματικό νόμο που κατατέθηκε χθες οι εταιρείες, από φέτος υποχρεούνται να μετρήσουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα και σταδιακά να δεσμευτούν σε στόχους μείωσής του, με άξονα τη μείωση κατά 55% μέχρι το 2030, στο πλαίσιο του εθνικού στόχου.

Το ανθρακικό αποτύπωμα αφορά τις εκπομπές από τη χρήση καυσίμων, ενέργειας και  φυσικού αερίου κάθε εταιρείας που πλέον θα μετριέται και θα δηλώνεται υποχρεωτικά. Προκειμένου να το μειώσουν οι εταιρείες αναμένεται να προσανατολιστούν στην εξοικονόμηση ενέργειας, την ηλεκτροκίνηση και την αντικατάσταση παλαιότερων στόλων και συμβατικών καυσίμων με σύγχρονους στόλους και εναλλακτικά καύσιμα.

Στη νέα εποχή περιβαλλοντικής υπευθυνότητας  για τις εισηγμένες αλλά και άλλες μεγάλες εταιρείες της χώρας, η μείωση του αποτυπώματος θα έχει και οικονομικό αντίκτυπο. Ειδικότερα, οι εισηγμένες, αλλά και όλες οι εταιρείες ενέργειας, τηλεπικοινωνιών, ταχυμεταφορών κλπ αφού μετρήσουν και δηλώσουν το ανθρακικό αποτύπωμά τους με έτος βάσης το 2022, ακολούθως θα υιοθετήσουν στόχους μείωσης. Από το 2023 θα οριστούν ανά τομέα οι επιτρεπόμενες εκπομπές και οι στόχοι μείωσης…. και όποιος δεν τους πιάνει θα πληρώνει.

Ο νόμος προβλέπει διοικητικά πρόστιμα, αλλά η σχετική Οδηγία του Fit for 55 της Κομισιόν προβλέπει να πληρώνουν όσοι δεν πιάνουν τους τομεακούς στόχους τους να πρέπει να πληρώσουν για τα παραπάνω  δικαιώματα εκπομπών που χρειάζονται. Το άθροισμα του συνόλου των τομεακών προϋπολογισμών άνθρακα ισούται με τον συνολικό προϋπολογισμό άνθρακα της χώρας για την αντίστοιχη χρονική περίοδο.

Σημειώνεται ότι σήμερα, σε σύγκριση με το έτος βάσης (1990) οι εκπομπές έχουν μειωθεί κατά 22%, πολύ μακριά ακόμη και από τον προηγούμενο  στόχο που είχε τεθεί το 2018 και αφορά στον περιορισμό τους κατά 40%. Στόχος είναι ο περιορισμός κατά 55% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030.

Τι προβλέπει το άρθρο 20 για το ανθρακικό αποτύπωμα

Σύμφωνα με το άρθρο 20, του νέου νόμου, θεσπίζονται μέτρα για την καταγραφή και δημοσιοποίηση,  σε πρώτη φάση, των εκπομπών από επιχειρήσεις, με απώτερο σκοπό τη θέσπιση ποσοτικών στόχων μείωσης ανά κλάδο. Ειδικότερα, θεσπίζεται για συγκεκριμένες επιχειρήσεις του ιδιωτικού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, έως την 31η Οκτωβρίου 2023, η υποχρέωση ετήσιας καταγραφής, αναφοράς και δημοσιοποίησης των εκπομπών (ανθρακικό αποτύπωμα), μέσω υποβολής σχετικής έκθεσης, ενώ καθορίζεται ο τρόπος υπολογισμού του ανθρακικού τους αποτυπώματος. Έτος αναφοράς θα είναι το 2022.

Για την επίτευξη της αναγκαίας μείωσης των εκπομπών, προβλέπεται η δυνατότητα θέσπισης στόχων μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, όταν συγκεντρωθούν επαρκή στοιχεία με βάση τις υποβαλλόμενες εκθέσεις.

Από το 2023 δηλαδή, το υπουργείο Ενέργειας θα εκδόσει τομεακούς προϋπολογισμούς, που θα καθορίζουν πόσες εκπομπές άνθρακα μπορεί να έχει κάθε τομέας και κάθε εταιρεία και πόσο πρέπει να τους μειώσει τα επόμενα χρόνια

Τα δεδομένα των μετρήσεων θα είναι προσβάσιμα σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων που υλοποιεί και λειτουργεί ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, σε σχετική έκθεση σχετικά με το ανθρακικό τους αποτύπωμα για το έτος αναφοράς 2022. Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται εθελοντικοί στόχοι και δράσεις μείωσης ή αντιστάθμισης των εκπομπών. Η έκθεση θα  επικαιροποιείται και θα επαληθεύεται   ετησίως.

Ποιες εταιρείες αφορά

Η μέτρηση ανθρακικού αποτυπώματος αφορά:

α) Τις ανώνυμες εταιρείες με μετοχές ή άλλες κινητές αξίες εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά στην Ελλάδα,

β) τα πιστωτικά ιδρύματα της παρ. 1 του άρθρου 3 του ν. 4261/2014 (Α’ 107),

γ) τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις της περ. α της παρ. 1 του άρθρου 3 του ν. 4364/2016 (Α’ 13),

δ) τις επιχειρήσεις επενδύσεων της περ. α της παρ. 1 του άρθρου 4 του ν. 4514/2018 (Α΄ 14),

ε) τις επιχειρήσεις σταθερής και κινητής τηλεφωνίας,

στ) τις εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης, ζ) τις εταιρίες ταχυμεταφορών, η) τις επιχειρήσεις παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου,

θ) τις αλυσίδες καταστημάτων λιανεμπορίου, οι οποίες απασχολούν πάνω από πεντακόσιους (500) εργαζόμενους,

ι) τις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών εφοδιαστικής, της περ. δ’ του άρθρου 1 του ν. 4302/2014 (Α’ 225), και ια) τις αστικές εταιρίες παροχής συγκοινωνιακού έργου.

Εξαιρούνται του πεδίου εφαρμογής της παρούσας οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, του άρθρου 2 του Παραρτήματος της Σύστασης 2003/361/ΕΚ της Επιτροπής της 6ης Μαΐου 2003 «σχετικά µε τον ορισμό των πολύ μικρών, των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων» (L 124).

Πώς υπολογίζονται οι εκπομπές

 Οι εκπομπές υπολογίζονται σύμφωνα με το πρότυπο «2006 IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories» όπως έχει τροποποιηθεί, και περιλαμβάνει τις άμεσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και τις έμμεσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την κατανάλωση ενέργειας, όπως ορίζονται στο πρότυπο «GHG Protocol – WORLD RESOURCES INSTITUTE» ή εναλλακτικά, σύμφωνα με το πρότυπο «ISO 14064 – 1:2018», κατηγορίας 1 και 2. Ως συντελεστές μετατροπής της τελικής κατανάλωσης ενέργειας σε ισοδύναμους τόνους εκλυόμενου διοξειδίου του άνθρακα (CO2) χρησιμοποιούνται οι συντελεστές που αναφέρονται στην πλέον πρόσφατη εθνική απογραφή εκπομπών.

Η πραγματοποίηση των αυτοελέγχων όλων των νομικών προσώπων της παρ. 2 ανατίθεται από το νομικό πρόσωπο σε επαληθευτή, φυσικό ή νομικό πρόσωπο, το οποίο είναι επίσημα αναγνωρισμένο, σύμφωνα με την υπό στοιχεία Φ.01.2/56790/ΔΠΠ1828/31.5.2016 κοινή απόφαση του Υπουργού και του Υφυπουργού Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού (Β΄ 1897, διόρθωση σφάλματος Β’ 2387), ότι πληροί τις ελάχιστες απαιτήσεις επάρκειας που προβλέπονται στον Κανονισμό (ΕΕ) 600/2012 της Επιτροπής, της 21ης Ιουνίου 2012, «για την επαλήθευση των εκθέσεων που αφορούν τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και τα τονοχιλιόμετρα και για τη διαπίστευση των ελεγκτών σύμφωνα με την οδηγία 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου» (L 181).

Με την επιφύλαξη του άρθρου 16, έως την 1η Ιανουαρίου 2025, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κατόπιν γνωμοδότησης της Επιστημονικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή, εξετάζει τη δυνατότητα θέσπισης στόχων μείωσης των εκπομπών ανά κλάδο δραστηριότητας σε αντιστοιχία με τους εθνικούς στόχους, αφού λάβει υπόψη τους σχετικούς τομεακούς προϋπολογισμούς  και τις προβλέψεις του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα.  Σε περίπτωση μη έγκαιρης υποβολής της έκθεσης της παρ. 1, επιβάλλεται πρόστιμο πενήντα (50) ευρώ για κάθε μέρα καθυστέρησης. Το πρόστιμο δεν υπερβαίνει το μηδέν κόμμα ένα τοις χιλίοις (0,01%) επί του συνολικού κύκλου εργασιών της τελευταίας χρήσης του φορέα του έργου ή της δραστηριότητας με βάση τον κύκλο εργασιών της τελευταίας υποβληθείσας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.

Οι τομεακοί προϋπολογισμοί άνθρακα

 Οι πρώτοι τομεακοί προϋπολογισμοί άνθρακα για την περίοδο από την 1η.1.2026 έως την 31η.12.2030 καταρτίζονται το έτος 2024 και στη συνέχεια κάθε πέντε (5) έτη. Ως αφετηρία για τον υπολογισμό της ποσότητας των εκπομπών κάθε πενταετούς περιόδου λαμβάνεται ο μέσος όρος των εκπομπών του τομέα των τριών (3) τελευταίων ετών που προηγούνται του έτους έναρξης εκπόνησης του εν λόγω προϋπολογισμού.
Η ποσότητα των εκπομπών του τελευταίου έτους της κάθε πενταετούς περιόδου υπολογίζεται σύμφωνα με τους κλιματικούς στόχους για τα έτη 2030, 2040 και 2050 του άρθρου 1 και υπολογίζεται από τη Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας της Ατμόσφαιρας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνεργασία με την Ομάδα Εργασίας Παρακολούθησης του ΕΣΕΚ με βάση τις πλέον πρόσφατες διαθέσιμες προβλέψεις και την ανάγκη ελαχιστοποίησης του οικονομικού κόστους.
Το άθροισμα του συνόλου των τομεακών προϋπολογισμών άνθρακα ισούται με τον συνολικό προϋπολογισμό άνθρακα της χώρας για την αντίστοιχη χρονική περίοδο.