Οι startups ως αντίδοτο στο brain drain

H ανάπτυξη της νεοφυούς επιχειρηματικότητας στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια μπορεί να φέρει το πολυπόθητο brain gain.

Το brain drain αποτελεί μία σημαντική “πληγή” για πολλές χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, καθώς η οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας οδήγησε πολλούς συμπατριώτες μας στο να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό προς αναζήτηση εργασίας.

Πολλοί ήταν εκείνοι οι νέοι – σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, ανώτερου ή και ανώτατου μορφωτικού επιπέδου – οι οποίοι επέλεξαν να ζήσουν σε μία άλλη χώρα, στην οποία οι συνθήκες εργασίας αλλά και οι δυνατότητες εύρεσης δουλειάς πάνω στο αντικείμενό τους υπήρξαν, σύμφωνα με την κρίση τους και τις συγκυρίες της εποχής, καλύτερες. Το κόστος από το brain drain για την Ελλάδα είναι εξαιρετικά σημαντικό και υπολογίζεται σε δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ, έτσι είναι προφανές πως για τη χώρα μας αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα το να βρεθούν οι τρόποι ώστε να μετατραπεί σε brain gain.

Πρόθεση επιστροφής στην Ελλάδα για τους μισούς διδάκτορες που έχουν φύγει στο εξωτερικό

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2021 από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) με την επιστημονική συνεργασία της Ερευνητικής Μονάδας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Πολιτικής (ΕΜΠΑΠ), στην Ελλάδα θέλουν να επιστρέψουν περίπου οι μισοί διδάκτορες από εκείνους που έφυγαν στο εξωτερικό λόγω του brain drain, υπό την προϋπόθεση ότι θα έχουν εργασία.

Σύμφωνα με το προφίλ τους το οποίο αναδεικνύεται στην έρευνα, οι Έλληνες διδάκτορες κατέχουν, στις περισσότερες περιπτώσεις, περισσότερους από έναν τίτλους σπουδών, εμφανίζουν εξαιρετικά υψηλό ποσοστό απασχόλησης (97,5%), κυρίως στον δημόσιο τομέα (66%), ενώ σε ένα σημαντικό ποσοστό (31,3%) διαθέτουν εργασιακή εμπειρία στο εξωτερικό. Το 14,8% των διδακτόρων εξακολουθούν να εργάζονται στο εξωτερικό διατηρώντας ισχυρούς δεσμούς με την Ελλάδα, ενώ το 46,3% από αυτούς έχουν στα σχέδιά τους να επιστρέψουν στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια. Συγκεκριμένα, το 61,4% όσων σκοπεύουν να επιστρέψουν σημείωσαν ότι σκοπεύουν να το κάνουν άμεσα, το 39% ότι σκοπεύουν να επιστρέψουν σε «1-2 χρόνια» και το 22,4% «φέτος».

Πώς μπορεί να μετατραπεί το brain drain σε brain gain;

Για να αντιμετωπιστεί το brain drain, όπως γίνεται αντιληπτό και από την παραπάνω έρευνα, χρειάζονται δεδομένα όπως η ύπαρξη ποιοτικών θέσεων εργασίας σε επιχειρήσεις στη χώρα μας, η εξασφάλιση ελκυστικών αμοιβών, καθώς και οι δυνατότητες επαγγελματικής εξέλιξης. Φυσικά, κάποια πράγματα πρέπει να προϋπάρχουν για να συμβεί αυτό. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι οπωσδήποτε η βελτίωση των παραγωγικών δυνατοτήτων της ελληνικής οικονομίας, καθώς και άλλες διευκολύνσεις, όπως η μείωση της υπερφορολόγησης της εργασίας, η παροχή κινήτρων για την επιστροφή όσων έχουν φύγει από την Ελλάδα, η ενθάρρυνση έρευνας και ανάπτυξης, αλλά και η αντιμετώπιση του προβλήματος της απαξίωσης δεξιοτήτων.

Πρωτοβουλίες που έχει λάβει η πολιτεία, όπως ο μειωμένος συντελεστής στη φορολογία εισοδήματος για τους Έλληνες του εξωτερικού που επιστρέφουν, η αύξηση των υπερ-εκπτώσεων για δαπάνες έρευνας στις επιχειρήσεις, η φοροαπαλλαγή 50% στο ποσό το οποίο θα τοποθετούν οι «επενδυτικοί άγγελοι», που θα πιστέψουν στα προγράμματα του Elevate Greece και, βέβαια, η χρηματοδότηση της έρευνας και της καινοτομίας στη χώρα με ποσά άνω των 2 δισ. ευρώ από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, μπορούν να βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση.

Ο ρόλος των startups στη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας μας

Η δραστηριοποίηση των νέων στον τομέα του επιχειρείν και η ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων αποτελούν σημαντικό πυλώνα ανάπτυξης και ευημερίας σε μία χώρα, έτσι η στήριξη του εγχώριου startup οικοσυστήματος μπορεί να ανατρέψει την τάση μετανάστευσης Ελλήνων στο εξωτερικό για την αναζήτηση ενός καλύτερου επαγγελματικού μέλλοντος. Η δυναμική των ελληνικών startups και οι προοπτικές του οικοσυστήματος γίνονται ξεκάθαρα από τους αριθμούς των τελευταίων ετών.

Σύμφωνα με στοιχεία του Startups in Greece 2021-2022 report, που πραγματοποίησε το Found.ation με την υποστήριξη του ευρωπαϊκού οργανισμού EIT Digital και χορηγία των egg | Eurobank | Corallia, οι ελληνικές startups εξασφάλισαν πάνω από 500 εκατ. ευρώ επενδύσεις το 2021. Οι 10 κορυφαίες ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις μάλιστα την περασμένη χρονιά συγκέντρωσαν συνολικά 397 εκατομμύρια ευρώ, υπερδιπλάσιο ποσό σε σχέση με αυτό που συγκεντρώθηκε το 2020. Το 2021 σημειώθηκαν επίσης και σημαντικά exits, ενώ ήταν η χρονιά κατά την οποία κατονομάστηκαν οι πρώτες εταιρείες που φτάνουν το στάδιο «unicorn» (αποτίμηση ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων) της ελληνικής επικράτειας (PeopleCert, Blueground και Viva Wallet).

Ο ρόλος ενός επιταχυντή στην ώθηση της επιχειρηματικότητας

Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του οικοσυστήματος των startups μπορούν να διαδραματίσουν πρωτοβουλίες φορέων προς αυτή την κατεύθυνση. Δράσεις όπως το egg στοχεύουν στη δηµιουργία επενδυτικών προοπτικών για νέους µε καινοτόµες εξωστρεφείς επιχειρηµατικές ιδέες, παρέχοντας, εκτός από µια ολοκληρωµένη δέσµη χρηµατοδοτικών εργαλείων, πολύτιµη συµβουλευτική καθοδήγηση, επιχειρηµατική τεχνογνωσία σε όλους τους βασικούς τοµείς στο στήσιµο µιας επιχείρησης, καθώς και δυνατότητα επαφών µε επιλεγµένες εταιρείες που θέλουν να επενδύσουν σε νέες επιχειρηµατικές ιδέες και ολοκληρωµένα επιχειρηµατικά projects.

Το egg είναι ο πιο ολοκληρωμένος επιχειρηματικός επιταχυντής στην Ελλάδα, έχει δημιουργηθεί από τη Eurobank σε συνεργασία με το Corallia και, από το 2013, συμβάλλει καταλυτικά στη διαμόρφωση του συνολικού οικοσυστήματος καινοτομίας στην Ελλάδα, ενισχύοντας την νεοφυή και καινοτόμο επιχειρηματικότητα. Προσφέρει ελκυστικές ευκαιρίες για χρηματοδότηση και εμπορική δράση με κατάλληλες υποδομές, καθοδήγηση (mentoring), δικτύωση και εξωστρέφεια.

Το πρόγραμμα αποτελείται από δύο διακριτές πλατφόρμες. Η πλατφόρμα egg Start-Up απευθύνεται σε ομάδες ή νεοφυείς εταιρείες με πρώιμες επιχειρηματικές ιδέες, με στόχο να τις υποστηρίξει στα πρώτα τους βήματα, ώστε να αναπτυχθούν και να διαθέσουν ταχύτερα το προϊόν ή την υπηρεσία τους στην αγορά. Η πλατφόρμα egg Scale-Up αποτελεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο επιχειρηματικής ανάπτυξης, δικτύωσης και επέκτασης, παρέχοντας σειρά από δράσεις και εργαλεία που θα βοηθήσουν τους συμμετέχοντες να αντλήσουν τα απαραίτητα κεφάλαια, να στοχεύσουν στην κατάλληλη πελατειακή βάση, να προωθήσουν το προϊόν ή την υπηρεσία τους πιο γρήγορα και αποτελεσματικά και να εξασφαλίσουν επιτυχία και οικονομική βιωσιμότητα.

To egg είναι επίσης επίσημος υποστηρικτής του εθνικού φορέα Enterprise Greece, του Υπουργείου Εξωτερικών και του Εθνικού Μητρώου Νεοφυών Επιχειρήσεων – Elevate Greece, του Υπουργείου Ανάπτυξης & Επενδύσεων.