Πριν από λίγο καιρό, διαβάζοντας μια συνέντευξη του Paul Polman, πρώην CEO της Unilever, στάθηκα στη φράση του: «Οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να επιτυγχάνουν σε κοινωνίες που αποτυγχάνουν». Η εμπειρία της πανδημίας κατέστησε σαφές ότι δεν μπορεί να υπάρχουν υγιείς άνθρωποι σε έναν πλανήτη που δεν είναι υγιής και παράλληλα ανέδειξε, με τρόπο μοναδικό και επιτακτικό, τα θέματα της Ατζέντας 2030 και των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs).

Η επόμενη μέρα της πανδημίας εκτός από τη στροφή στα θέματα υγείας, οδηγεί την οικονομία σε φάση αναζήτησης βιώσιμων λύσεων. Στο νέο αυτό περιβάλλον, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έρχονται αντιμέτωπες με μια κρίση βιωσιμότητας η οποία αναδεικνύει εκτός από τα προφανή προβλήματα ή δυσκολίες, ζητήματα που συνδέονται με την ανάπτυξή τους στη νέα πραγματικότητα. Η ανθεκτικότητα και η βιωσιμότητα αποτελούν τα σημεία κλειδιά στην επόμενη φάση για όλες τις ΜμΕ. Βασικές προτεραιότητες για το βιώσιμο μέλλον τους, σήμερα, αποτελούν θέματα όπως η πρόσβαση σε χρηματοδότηση ή οικονομική ρευστότητα, η ψηφιακή αναβάθμισή τους, η αναδιάρθρωση και ο ανασχεδιασμός της αλυσίδας προμηθειών με στόχο την καλύτερη διαχείριση κινδύνων και η βελτίωση του ανθρώπινου δυναμικού τους με πρόσθετες δεξιότητες.

Στις νέες συνθήκες της οικονομίας και της αγοράς, τα θέματα της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων καθώς και της εφοδιαστικής αλυσίδας αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα για τις ΜμΕ, καθώς τόσο ο τραπεζικός δανεισμός όσο και η συμμετοχή τους στο δίκτυο μεγαλύτερων επιχειρήσεων αποτελούν κλειδιά για τη δική τους βιωσιμότητα.

Σε ό,τι αφορά τον τραπεζικό δανεισμό, το πλαίσιο που διαμορφώνεται στον χρηματοπιστωτικό τομέα, οριοθετείται από τις αρχές της Βιώσιμης Χρηματοδότησης και Υπεύθυνης Τραπεζικής που απαιτεί από τις τράπεζες να αξιολογούν τα αιτήματα χορήγησης δανείων από τις επιχειρήσεις όχι μόνο ως προς την οικονομική τους βιωσιμότητα αλλά και από την πλευρά της βιωσιμότητας, σε μέσο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα, σχετικά με κινδύνους που ενδεχομένως θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις αυτές σε θέματα με διάσταση περιβαλλοντική, κοινωνική ή εταιρικής διακυβέρνησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι  οι επενδυτές, τα τελευταία χρόνια αναζητούν ολοένα και περισσότερο επενδυτικές ευκαιρίες σε θέματα που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Τα θέματα αυτά, συνδέονται με την αναζήτηση περιορισμού των κινδύνων, και παράλληλα με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης και κατά συνέπεια προϋποθέτουν την ύπαρξη αντίστοιχων πολιτικών από την πλευρά των επιχειρήσεων, μεγάλων αλλά και μεσαίων ή μικρών.

Σήμερα, οι περισσότερες επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται την ανάγκη για περισσότερη διαφάνεια στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Η ανάγκη καθιέρωσης αυστηρότερων μηχανισμών συμμόρφωσης και επιδίωξης της βιωσιμότητας οδηγεί σε ένα νέο και ταχύτατα πλέον αυξανόμενο σε βαρύτητα ρυθμιστικό πλαίσιο για την βιώσιμη και υπεύθυνη χρηματοδότηση της μελλοντικής ανάπτυξης. Η στρατηγική της ΕΕ για το 2030 αλλά και συμφωνίες, έστω και εθελοντικές όπως αυτή  για το Κλίμα στο Παρίσι το 2015 και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ για το 2030, οδηγούν σήμερα σε αντίστοιχη συμφωνία για ένα διεθνές σύστημα διαφάνειας και δέουσας επιμέλειας τόσο στις δημόσιες όσο και στις ιδιωτικές επενδύσεις τα οποία  αναμένεται να επηρεάσουν τις ΜΜΕ που αποτελούν μέρος εφοδιαστικής αλυσίδας μεγαλύτερων επιχειρήσεων με τρόπο καταλυτικό, οδηγώντας τις διοικήσεις και τις ιδιοκτησίες τους σε μετασχηματιστικές αλλαγές με βάση το επιχειρηματικό μοντέλο της βιωσιμότητας.

Στις νέες συνθήκες που επιφέρουν οι παραπάνω αλλαγές, η ευθύνη της ανώτατης διοίκησης για την πλημμελή ενσωμάτωση των διεθνών αρχών και προτύπων στον έλεγχο και τη μέτρηση των αποτελεσμάτων σε σχέση με τα θέματα που καθορίζονται ως ουσιώδη για τη βιωσιμότητα θα συνδέεται με την ποιότητα και την καταλληλότητα του επιχειρηματικού μοντέλου που ακολουθείται για τη διασφάλιση βιωσιμότητας. Φυσική συνέπεια μιας τέτοιας εξέλιξης είναι η ανάγκη να διασφαλιστεί και το δίκτυο της εφοδιαστικής τους αλυσίδας που αποτελείται από μικρότερες επιχειρήσεις στα θέματα περιβαλλοντικής και κοινωνικής επίδρασης αλλά και διαφάνειας. Οι πιστοποιήσεις βιωσιμότητας αποτελούν αποδεδειγμένο τρόπο βελτίωσης της οικονομικής και περιβαλλοντικής απόδοσης των αλυσίδων εφοδιασμού και μπορούν να βοηθήσουν  τις μικρότερες επιχειρήσεις στη διαχείριση κινδύνων, αποτελώντας ωστόσο προαπαιτούμενο για τις ΜμΕ από την πλευρά των μεγάλων επιχειρήσεων.

Η προσαρμογή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στα νέα πρότυπα μπορεί να εξασφαλίσει, με τρόπο αποτελεσματικό, την ανθεκτικότητα και τη βιωσιμότητά τους, προκειμένου να έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ και του ταμείου ανάκαμψης και των τραπεζών αλλά και να παραμείνουν στην εφοδιαστική  αλυσίδα μεγάλων επιχειρήσεων. Στην περίοδο της κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε, η χρηματοδότηση γίνεται κρίσιμη για τις ΜΜΕ προκειμένου να επιβιώσουν με άμεσα και ουσιαστικά αποτελέσματα. Η δέσμη μέτρων υπέρ της ανάκαμψης  για την περίοδο 2021-2027 που θα βοηθήσουν την ΕΕ να ανασυνταχθεί μετά την πανδημία και να υποστηρίξουν τις επενδύσεις στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση με σχέδια που θα τονώσουν την ανάπτυξη και την απασχόληση και να ενισχύσουν την «οικονομική και κοινωνική ανθεκτικότητα» των χωρών της ΕΕ.

Ο ρόλος των μεγάλων ελληνικών επιχειρήσεων, στη φάση του μετασχηματισμού των ΜμΕ είναι ιδιαίτερα σημαντικός ως προς την ανάγκη ανάπτυξης πρωτοβουλιών αναβάθμισης και ενημέρωσης για την ανάπτυξη της ικανότητάς τους στα θέματα βιωσιμότητας στις οποίες οι μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις μπορούν να συμβάλλουν ως πρωτοπόρες.

Η πανδημία και οι εμπειρίες και τα μαθήματα που πήραμε στη διάρκειά της, επιβεβαίωσαν ότι η ΕΚΕ αποτελεί προϋπόθεση για την αντιμετώπιση του νέου περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε και λειτουργούμε. Στο πλαίσιο αυτό, καθοριστικός παράγοντας είναι η ενίσχυση και υποστήριξη των μικρότερων επιχειρήσεων στις νέες συνθήκες και η αναβάθμιση της πιστοληπτικής τους ικανότητας. Η μετάβαση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων προς ένα μοντέλο βασισμένο στη βιωσιμότητα προϋποθέτει μετασχηματισμό με χαρακτήρα ψηφιακό, κοινωνικό, ενεργειακό, περιβαλλοντικό. Η τεκμηρίωση  των αποτελεσμάτων του μετασχηματισμού θα αποτελέσει κλειδί για τη χρήση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς η όποια χρηματοδότηση απαιτεί τεκμηρίωση των θετικών αποτελεσμάτων του.

Σήμερα η συντριπτική πλειοψηφία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων της χώρας ουσιαστικά δεν ξέρει τι θα απαιτήσουν οι τράπεζες εάν υποβληθεί αίτημα δανείου από κάποια ΜμΕ.

Είναι ανάγκη να αναληφθούν εκστρατείες ενημέρωσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων για αυτές τις εξελίξεις, κάτι που θα μπορούσε να γίνει σε συνεργασία με τα Επιμελητήρια, που αποτελούν το θεσμικό τους εκπρόσωπο, σε συνεργασία με την Ελληνική Ένωση Τραπεζών.