H νέα πρόεδρος της EBRD, Odile Renaud-Basso, στο mononews: Γιατί η Ελλάδα θα επανέλθει δυναμικά μετά την πανδημία

Μήνυμα αισιοδοξίας για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και το βαθμό ιδιοκτησίας που έχει η κυβέρνηση αλλά και ο επιχειρηματικός κόσμος για τις απαιτούμενες κινήσεις ώστε να εδραιωθεί μια βιώσιμη ανάκαμψη μεταπανδημικά, στέλνει σε αποκλειστική συνέντευξη της στο Mononews η νέα Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) κα Odile Renaud-Basso.

Στη συνέντευξη της, λίγο μετά τις διήμερες επαφές που είχε στην Ελλάδα με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, κυβερνητικούς αξιωματούχους, εκπροσώπους θεσμικών φορέων και επιχειρήσεων, αποκαλύπτει γιατί παραμένει αισιόδοξη πως η Ελλάδα θα επανέλθει δυναμικά μετά την πανδημία, χαρακτηρίζει ιδιαίτερα ενθαρρυντική την εγρήγορση του τραπεζικού τομέα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στον κλάδο, ακτινογραφεί τα αναπτυξιακά πεδία στην ελληνική οικονομία, με ενέργεια, τουρισμό και υποδομές στην πρώτη γραμμή, και εκτιμά πως παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες πολλοί επενδυτές δίνουν ήδη ψήφο εμπιστοσύνης στην Ελλάδα.

-Πραγματοποιήσατε επαφές στην Ελλάδα με αξιωματούχους της κυβέρνησης και εκπροσώπους του επιχειρηματικού κόσμου. Ποια είναι η αίσθηση σας για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας;

-Πράγματι, ανέλαβα ως Πρόεδρος της EBRD πριν από μερικούς μήνες και αυτή την περίοδο επισκέπτομαι τις χώρες όπου επενδύει η Τράπεζα. Καθώς τα ταξίδια και οι δια ζώσης συναντήσεις καθίστανται δύσκολες λόγω της πανδημίας, αποφασίσαμε να αξιοποιήσουμε τις ψηφιακές πλατφόρμες. Είμαι πολύ χαρούμενη που η Ελλάδα είναι από τις πρώτες χώρες δραστηριοποίησής μας που επισκέπτομαι (η δεύτερη για την ακρίβεια!).

Συναντήθηκα με τον πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη και άλλους κυβερνητικούς αξιωματούχους και εκπροσώπους της επιχειρηματικής κοινότητας για να συζητήσουμε πώς μπορούμε να ξεπεράσουμε την πανδημία. Όλοι ελπίζουμε ότι θα ξεπεράσουμε σύντομα αυτήν τη φοβερή κρίση και τότε θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να πράξουμε τα βέλτιστα.

Στις συναντήσεις μας συζητήσαμε επίσης πώς μπορεί να βοηθήσει η EBRD προς αυτή την κατεύθυνση. Επενδύσαμε περίπου 800 εκατομμύρια ευρώ στην Ελλάδα το 2020, υποστηρίζοντας τη χώρα κατά την περίοδο της πανδημίας και κατατάσσοντάς την στις πέντε κορυφαίες χώρες επενδύσεων μας πέρυσι.  Έχω ένα θετικό προαίσθημα για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Στις αρχές του 2020, η ελληνική οικονομία βελτιωνόταν σταθερά για περισσότερα από δύο χρόνια μετά από μια βαθιά, δεκαετή οικονομική κρίση.

Δυστυχώς, ο κορωνοϊός διέκοψε απότομα την ανάκαμψη, αλλά παραμένω αισιόδοξη ότι η χώρα θα επανέλθει  δυναμικά στην ανάπτυξη, μετά το πέρας της πανδημίας. O Covid-19 φαίνεται πως αποτελεί έναν απροσδόκητο καταλύτη στην αναζήτηση πολλών τομέων για καινοτομία και ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών και αυτό είναι κάτι που το βλέπουμε εξίσου και στην ελληνική οικονομία.

Η ψηφιοποίηση είναι από τις κορυφαίες προτεραιότητές μας στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής μας και στοχεύουμε στην προώθηση και επιτάχυνση της ψηφιακής μετάβασης, απελευθερώνοντας τη δύναμη της τεχνολογίας η οποία θα επιφέρει αλλαγές προς το καλύτερο. Εμείς στην EBRD στοχεύουμε να συνεχίσουμε το επιτυχημένο έργο μας με υψηλά επίπεδα επενδύσεων και το 2021, βοηθώντας την Ελλάδα να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις του κορωνοϊού και θέτοντας τα θεμέλια για μία βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

-Πιστεύετε πως είναι σήμερα, περισσότερο ή λιγότερο πιθανό να πετύχει η Ελλάδα ανάκαμψη με ρυθμό ανάπτυξης 4% – 5% ή είναι πιο ενισχυμένοι οι πτωτικοί κίνδυνοι;

-Επί του παρόντος, οι οικονομολόγοι μας προβλέπουν ρυθμό ανάπτυξης 4% για την Ελλάδα το 2021. Αυτή η ανάκαμψη υπόκειται σε σημαντική αβεβαιότητα, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη την ενδεχόμενη παράταση των απαραίτητων μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης. Ωστόσο η ισχυρή αντιμετώπιση που εφαρμόζουν οι ελληνικές αρχές για τον μετριασμό των οικονομικών επιπτώσεων της κρίσης, είναι ενθαρρυντική.

-Η ΕBRD έχει ήδη ένα ισχυρό ιστορικό επενδύσεων στην Ελλάδα. Ποια θα λέγατε πως είναι τα πεδία που μπορούν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον ισχυρών ομίλων και να θεωρηθούν ευκαιρίες στην ελληνική αγορά; Θα ψήφιζαν Ελλάδα και με το βλέμμα στραμμένο και στις αγορές των Βαλκανίων;

-Είμαστε πολύ περήφανοι για το έργο μας στην Ελλάδα, το οποίο περιλαμβάνει επενδύσεις ύψους 4 δισεκατομμυρίων ευρώ σε πάνω από 70 έργα μέχρι στιγμής. Σκοπός μας είναι να συνεχίσουμε να ενισχύουμε την πρόοδο της ατζέντας των μεταρρυθμίσεων της ελληνικής οικονομίας και να συμβάλουμε στην ανάκαμψή της.

Πιστεύουμε ότι η παρουσία μας στην Ελλάδα στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα στην αγορά και ενθαρρύνει κι άλλους επενδυτές να εξετάσουν προσεκτικά τις ευκαιρίες που προσφέρει η χώρα. Νομίζω ότι υπάρχει αρκετή ζήτηση και μεγάλοι επενδυτές δίνουν ήδη ψήφο εμπιστοσύνης στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, η EBRD βλέπει μεγάλες ευκαιρίες στον ενεργειακό τομέα.

Η Ελλάδα έχει ισχυρές δυνατότητες για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και άλλα μεγάλα έργα υποδομών. Η θέση της χώρας στην καρδιά της νοτιοανατολικής Ευρώπης θα μπορούσε να της χαρίσει ένα σημαντικό περιφερειακό ενεργειακό ρόλο. Η Ελλάδα είναι επίσης σε θέση να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στις επενδυτικές και εμπορικές σχέσεις στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Καταλαμβάνει μια στρατηγική θέση και μοιράζεται χερσαία σύνορα με αρκετές βαλκανικές χώρες. Με την ανάπτυξη δεσμών με τις γειτονικές χώρες, η Ελλάδα θα μπορούσε να προωθήσει την σύνδεσή της με χώρες υψηλού δυναμικού και ισχυρών οικονομικών επιδόσεων τα τελευταία χρόνια, η οποία θα προσελκύσει επίσης ξένους επενδυτές.

-Πώς και σε ποια έκταση θα εμπλακεί η EBRD στην υλοποίηση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης; Είστε αισιόδοξη για την ταχεία εκταμίευση των πόρων από τα κοινοτικά ταμεία; Τι πρέπει να αποφύγει η Ελλάδα για να μην έχει καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων;

-Υπάρχει μεγάλη επαλληλία μεταξύ των στρατηγικών πυλώνων του Ταμείου Ανάκαμψης και της στρατηγικής μας για την Ελλάδα, ειδικά στους τομείς της πράσινης ανάπτυξης, των ιδιωτικών επενδύσεων και του οικονομικού μετασχηματισμού, της ψηφιακής μετάβασης και της απασχόλησης, των δεξιοτήτων και της κοινωνικής συνοχής.

Εντός του πλαισίου των αρμοδιοτήτων μας, θέλουμε να υποστηρίξουμε την ανάπτυξή του σχεδίου, για παράδειγμα μέσω συγχρηματοδότησης έργων που προσδιορίζονται από το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς και μέσω συμβουλευτικών υπηρεσιών για την προετοιμασία των έργων και την υποστήριξη της υλοποίησης τους. Η πιο σημαντική πτυχή, την οποία σωστά επισημαίνετε, είναι η υλοποίηση. Για αυτό, είναι ζωτικής σημασίας οι επιχειρησιακοί κανόνες να συμβάλλουν στην αποτελεσματική συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, σύμφωνα με τις βέλτιστες επιχειρηματικές πρακτικές.

Έχουμε συνεργαστεί εκτενώς με την ΕΕ για αυτό τον σκοπό. Το Ταμείο Ανάκαμψης προσφέρει μια μεγάλη ευκαιρία για επιτάχυνση της ανάκαμψης στην Ευρώπη και ενίσχυση της δέσμευσης για μετάβαση στην πράσινη οικονομία. Η παροχή βιώσιμης στήριξης ρευστότητας στις πληγείσες επιχειρήσεις, ιδίως στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, δικαίως υπήρξε προτεραιότητα της κυβέρνησης από την αρχή της πανδημίας. Η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας θα απαιτήσει επίσης την αντιμετώπιση ορισμένων μακροπρόθεσμων αδυναμιών και την αξιοποίηση πιθανών ευκαιριών στο μέλλον.

Πιστεύω επίσης ότι η Ελλάδα πρέπει να επικεντρώσει τις επενδύσεις στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, ιδίως σε ασφαλείς και βιώσιμες μεταφορές, αποτελεσματική παραγωγή και χρήση ενέργειας και τις ψηφιακές υποδομές, σύμφωνα και με τις συστάσεις της ΕΕ.

-Είστε αισιόδοξη για την δυναμική ανάκαμψης του ελληνικού τραπεζικού κλάδου;

-Ναι, υπάρχουν σημάδια ανάκαμψης στον τραπεζικό τομέα και οι αρχές καταβάλλουν σημαντικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων. Τα εποπτικά μέτρα που ελήφθησαν τα τελευταία χρόνια περιλαμβάνουν την υιοθέτηση και εφαρμογή ενός κώδικα που δημιουργήθηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος, καθώς και τη δημιουργία μιας ενεργούς αγοράς εξυπηρέτησης και πωλήσεων κόκκινων δανείων, όλα βασισμένα σε βέλτιστες διεθνείς πρακτικές. Θεσπίστηκαν επίσης φιλόδοξοι στόχοι για μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Ωστόσο, πρέπει επίσης να επισημάνουμε ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια εξακολουθούν να είναι σε υψηλά επίπεδα, περιορίζοντας την κερδοφορία και καθυστερώντας το δανεισμό. Αυτό εμποδίζει τις τράπεζες να εκπληρώσουν το ρόλο τους στη διαμεσολάβηση και να παρέχουν χρηματοδότηση στην πραγματική οικονομία. Πρέπει επίσης να αναμένουμε ότι η πανδημία θα οδηγήσει σε νέα κόκκινα δάνεια.

Δεν πρέπει να σπαταληθεί χρόνος και η εγρήγορση του τραπεζικού τομέα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική. Η EBRD έχει παράσχει χρηματοδότηση για την απόκτηση τριών χαρτοφυλακίων μέχρι σήμερα. Η πιο πρόσφατη είναι η μεταβίβαση του χαρτοφυλακίου IRIS από την Τράπεζα Πειραιώς στον Όμιλο Intrum στο πλαίσιο κοινοπραξίας με την EBRD. Η συμβολή μας ανέρχεται περίπου στα 11 εκατομμύρια ευρώ. Θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τον τραπεζικό τομέα σε συνεργασία με έμπειρους επενδυτές.

-Τι λένε οι επενδυτές για την Ελλάδα; Διαπιστώνετε διάθεση για επενδύσεις και σε ποιους κλάδους κατά προτεραιότητα;

-Όπως έχω ήδη αναφέρει, πιστεύω ότι η Ελλάδα έχει σημαντικές δυνατότητες στον ενεργειακό τομέα, οι οποίες μπορούν να ενισχυθούν ακόμη περισσότερο με το φιλόδοξο σχέδιο της κυβέρνησης για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Η επίτευξη ανανεώσιμων στόχων θα είναι απαραίτητη για την αντικατάσταση της χρήσης άνθρακα, που θα καταργηθεί σταδιακά έως το 2023. Διευκολύνοντας τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η EBRD συνδέει τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα με μια οικονομική ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς.

Ένα από τα πρώτα έργα αυτής της προσέγγισης ήταν η επένδυσή ύψους 75 εκατομμυρίων ευρώ στην επιτυχημένη έκδοση ομολόγου από τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ) για την υποστήριξη ενός νέου ηλιακού πάρκου στην Κοζάνη, το οποίο αποτελεί και το μεγαλύτερο έργο ηλιακής ενέργειας στη νοτιοανατολική Ευρώπη μέχρι σήμερα.

Επιπλέον, ο τουρισμός είναι ένας τομέας που παραδοσιακά προσελκύει πολύ ενδιαφέρον. Ήταν ένας από τους πιο ανθεκτικούς και δυναμικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας, καθώς και ο πιο αξιόπιστος μοχλός ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία πριν από την πανδημία. Το 2019, ο τομέας αντιπροσώπευε περίπου το 20% του ελληνικού ΑΕΠ σε σύγκριση με τον παγκόσμιο μέσο όρο που κυμαίνεται περίπου στο 10%. Ωστόσο, ο τουρισμός είναι επίσης ένα τομέας που πλήττεται κατά την περίοδο της πανδημίας και μεγάλο μέρος της σεζόν του 2020 χάθηκε.

Έχουμε ήδη δει μία συντονισμένη προσπάθεια από τον τομέα του τουρισμού να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες  εστιάζοντας στην ενισχυμένη ταξιδιωτική ασφάλεια, φροντίδα για το εργατικό δυναμικό και υποστήριξη σε επιχειρήσεις και περιοχές. Έχουμε επίσης δει ότι οι προτιμήσεις και οι συμπεριφορές των ταξιδιωτών έχουν προσανατολιστεί προς τα γνωστά, προβλέψιμα και αξιόπιστα. Και αυτό δεν είναι μια προσωρινή αλλαγή αλλά πιθανότατα θα συνεχιστεί, καθώς οι ταξιδιωτικές προτιμήσεις θα εξακολουθήσουν να συσχετίζονται με θέματα ασφάλειας.

Ο τομέας έχει μια μοναδική ευκαιρία να επανεξετάσει τα υφιστάμενα επιχειρηματικά μοντέλα και να επαναπροσδιορίσει τον τουρισμό. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι η πανδημία θα χρησιμεύσει ως παράγοντας ένταξης και αειφορίας στον τομέα. Η EBRD είναι καλά εφοδιασμένη για να υποστηρίξει τον κλάδο και τις επιχειρήσεις που ασχολούνται με τον τουρισμό σε αυτήν την κρίση, ώστε τελικά να ανακάμψουν. Αυτό αναπόφευκτα θα έρθει μέσω νέων ή εξατομικευμένων χρηματοδοτικών μηχανισμών που είναι προσαρμοστικοί στις ανάγκες του τομέα αλλά και μέσω πολιτικής υποστήριξης και τεχνικής βοήθειας.

Ως ένα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση, η EBRD έχει συνάψει συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού του ΟΗΕ για να βοηθήσει τις χώρες όπου επενδύουμε και που εξαρτώνται περισσότερο από τον τουρισμό ή όπου η τουριστική ανάπτυξη έχει επιδιωχθεί ως προτεραιότητα, να ανακάμψουν γρηγορότερα μετά  το lockdown, να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη του κόσμου και έτσι να οικοδομηθεί η ανθεκτικότητα του τουριστικού τομέα.

Οι ιδιωτικοποιήσεις μπορούν επίσης να προσελκύσουν επενδυτές. Όλοι γνωρίζουμε ότι η πανδημία και ο αντίκτυπός της άλλαξαν το ρόλο του κράτους. Αλλά δεν βλέπουμε αυτή την αλλαγή ως μόνιμη λύση και πιστεύουμε ότι η πλήρης διαφάνεια και οι ίσοι όροι ανταγωνισμού είναι ζωτικής σημασίας. Καθώς ξεπερνάμε την κρίση, βλέπουμε επίσης ευκαιρίες που προκύπτουν όταν οι εταιρείες επιστρέφουν στην αγορά και η EBRD μπορεί να παρέχει περαιτέρω υποστήριξη, όπως ήδη κάνει. Οι συζητήσεις μας με την κυβέρνηση ως προς αυτό το θέμα ήταν πολύ ενθαρρυντικές και είμαστε πρόθυμοι να παίξουμε ρόλο σε αυτό τον τομέα.

Ορισμένα σημαντικά έργα ολοκληρώθηκαν με επιτυχία τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της μακροπρόθεσμης παραχώρησης των 14 περιφερειακών αεροδρομίων, μια επένδυση που υποστήριξε και η EBRD. Με χαροποίησε πολύ όταν την περασμένη εβδομάδα διάβασα την ανακοίνωση της Fraport σχετικά με την ολοκλήρωση του κατασκευαστικού προγράμματος. Αυτά τα αεροδρόμια μπορούν να παρέχουν ασφαλέστερες και σύγχρονες υπηρεσίες, καθώς και περισσότερες ανέσεις σε Έλληνες και διεθνείς ταξιδιώτες. Ένα άλλο εξαιρετικό παράδειγμα είναι το Ελληνικό, το μεγαλύτερο έργο αστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα, το οποίο επίσης πολύ περήφανα υποστηρίξαμε.

-Τι πιστεύετε πως πρέπει να γίνει, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, για την διαχείριση του πανδημικού χρέους κυβερνήσεων και ιδιωτών; Υπό ποιες συνθήκες θα υποστηρίζατε μερική διαγραφή μέρους των πανδημικών χρεών επιχειρήσεων;

-Η δημοσιονομική και νομισματική πολιτική της ΕΕ σε αυτήν την κρίση ήταν συντονισμένη και αποφασιστικής σημασίας. Όμως η ανάκαμψη βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για να μειωθούν τα επίπεδα του χρέους. Η πανδημία υπογράμμισε την ανάγκη για συνεχείς διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της ανθεκτικότητα και την ενίσχυση της ικανότητας των κρατών να ανταποκρίνονται σε κρίσεις, να παρέχουν βασικές υπηρεσίες και υποστήριξη για γρήγορη οικονομική ανάκαμψη.

Το επίκεντρο των υπευθύνων χάραξης πολιτικής το 2020 ήταν σχεδόν εξ’ ολοκλήρου βασισμένο στην υποστήριξη των συστημάτων υγείας και την αντιμετώπιση του άμεσου οικονομικού αντικτύπου, συχνά μέσω μέτρων που σχετίζονται με υψηλό φορολογικό κόστος όπως η αναβολή των φόρων, η καθιέρωση επιδοτήσεων και προγραμμάτων διατήρησης της απασχόλησης.

Η κατάργηση αυτών των υποστηρικτικών μέτρων χωρίς να υπονομεύεται ουσιαστικά η οικονομική ανάκαμψη, ο περιορισμός των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και η διασφάλιση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους θα είναι μεγάλες προκλήσεις για τις κυβερνήσεις τα επόμενα χρόνια.