Δεν έχει σταλεί  στο υπουργείο Ενέργειας της Κύπρου, από το ελληνικό Υπουργείο Ενέργειας, η Επιστολή, όπου θα περιγράφονται γραπτώς όσα συμφωνήθηκαν προφορικώς μεταξύ των δύο υπουργείων στις 27 Δεκεμβρίου, ώστε να συμφωνήσει η Κύπρος να συμμετέχει και ως μέτοχος στο Great Sea Interconnector, τη θυγατρική του ΑΔΜΗΕ που έχει αναλάβει τη Διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου.

Σημειώνεται, ότι η κυπριακή πλευρά, αναμένει επίσημη επιστολή από το ελληνικό ΥΠΕΝ με γραπτές δεσμεύσεις ότι τα πάγια του έργου θα περάσουν στον Great Sea Interconnector, σε δεύτερη φάση, αφού καθοριστεί το μετοχικό κεφάλαιο του.

1

Σύμφωνα με όσα δήλωσε ο υπουργός Ενέργειας της Κύπρου Γιώργος Παπαναστασίου στο mononews.gr, αυτή “η Επιστολή δεν έχει φτάσει στο κυπριακό υπουργείο Ενέργειας  και χωρίς τη δέσμευση ότι σε δεύτερη φάση θα περάσουν στον Great Sea Interconnector τα πάγια το έργου της Διασύνδεσης, δεν μπορεί η Κυπριακή Δημοκρατία να συμφωνήσει να συμμετέχει μετοχικά στο έργο”.

Από την πλευρά το ελληνικού υπουργείου Ενέργειας, σημειώνεται στο mononews.gr ότι “την Επιστολή θα λάβει το κυπριακό ΥΠΕΝ από τον ΑΔΜΗΕ”.

Πέραν της Επιστολής και της συζήτησης για τη συμμετοχή της Κύπρου μετοχικά στο έργο, ο κ. Παπαναστασίου, σημειώνει ότι “η χρηματοδότηση και η εξέλιξη του έργου προχωράει, στη βάση που συμφωνήθηκε στο Πλαίσιο Κατανόησης που υπέγραψαν οι δύο χώρες και το οποίο τηρείται. Αλλά για τη μετοχική συμμετοχή της Κύπρου στο έργο δεν έχουν εξασφαλιστεί ακόμη οι προϋποθέσεις.”

Σημειώνεται ότι ο υπουργός Ενέργειας της Κύπρου Γιώργος Παπαναστασίου θα βρίσκεται στην Αθήνα μεθαύριο Πέμπτη για να συμμετάσχει στο συνέδριο Athens Energy summit.

Τι συμφωνήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου

Εν μέσω των επιφυλάξεων και των διαφωνιών της κυπριακής πλευράς για τους όρους της συμφωνίας παραχώρησης που είχε αποσταλεί για να την υπογράψει και να συμμετέχει με 30% στο Great Sea Interconnector (GSI), το  φορέα υλοποίησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας, στις 27 Δεκεμβρίου είχε πραγματοποιηθεί συνάντηση στην Αθήνα των δύο υπουργών Ενέργειας.  Η κυπριακή πλευρά τόνισε, κατά πληροφορίες, πόσο σημαντικό είναι να συμμετέχει η Κυπριακή Δημοκρατία, σε μια εταιρεία που θα αποτελεί και ιδιοκτήτη της υποδομής και όχι μόνο φορέα υλοποίησης. Από την ελληνική πλευρά, έγινε σαφές, σύμφωνα με πηγές, ότι δεν υπάρχει διαφωνία σε αυτό, αλλά ότι θα πρέπει να γίνει σε κάποια βήματα.

Ειδικότερα, έγινε σαφές, ότι για να μπορέσει η οντότητα Great Sea Interconnector να γίνει ιδιοκτήτης των παγίων πρέπει να είναι πιστοποιημένος Διαχειριστής, και για να γίνει αυτό σύμφωνα με το ευρωπαϊκό δίκαιο, θα πρέπει να έχει καθορισμένη δομή μετοχικού κεφαλαίου και μετόχους, ώστε να έχει επιβεβαιωθεί ότι δεν υπάρχουν ασυμβίβαστα με το ρόλο του διαχειριστή.

Επομένως, ειπώθηκε, σύμφωνα με πληροφορίες, ότι  πρώτα θα πρέπει να ολοκληρωθεί η δομή των μετόχων, με τη συμμετοχή της επιλεγμένης εταιρείας της Κύπρου στο μετοχικό κεφάλαιο, (μάλλον του Διαχειριστή Συστημάτων Μεταφοράς) και ακολούθως να μεταφερθούν τα πάγια του έργου.

Η κυπριακή πλευρά, από την πλευρά της ζήτησε γραπτώς τις δεσμεύσεις για τις αλλαγές, δηλαδή ότι θα γίνει νέα Συμφωνία Παραχώρησης  σε δεύτερη φάση, η οποία θα προβλέπει ότι τα πάγια του έργου θα περάσουν στον Great Sea Interconnector, όταν καθοριστεί το μετοχικό κεφάλαιο του. Και όπως δήλωναν αφού λάβουν τη σχετική επίσημη επιστολή από το ελληνικό ΥΠΕΝ  ακολούθως θα μπορούσαν να συμφωνήσουν στη συμμετοχή τους στο έργο.

Το πρόβλημα: Η ιδιοκτησία των παγίων του έργου και οι επιφυλάξεις του νομικού οίκου

Υπενθυμίζεται ότι ο ΑΔΜΗΕ, έχει δημιουργήσει την 100% θυγατρική του Great Sea Interconnector (GSI) στην οποία    εκχωρεί τον ρόλο του φορέα υλοποίησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας. Στόχος του ΑΔΜΗΕ είναι να εισέλθει στον GSI ως μέτοχος η Κυπριακή Δημοκρατία και ακολούθως να συμμετέχουν και άλλοι επενδυτές. Για το σκοπό αυτό απέστειλε στη ΡΑΕΚ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου) συμφωνία παραχώρησης, με την υπογραφή της οποίας η Κύπρος θα συμμετάσχει στο έργο. Το concession agreement,    δεν προβλέπει ότι  ο Great Sea Interconnector είναι και ιδιοκτήτης της υποδομής, και περιγράφεται μόνο ως φορέας υλοποίησης, ενώ τα πάγια δηλαδή, η ιδιοκτησία του έργου, παραμένει στον ΑΔΜΗΕ.

Η κυπριακή πλευρά πριν υπογράψει τη συμμετοχή της, συμβουλεύτηκε τον αμερικανικό οίκο Curtis, Mallet-Prevost, Colt and Mosle LLP, ο οποίος ανέλαβε για λογαριασμό της Κύπρου, τη νομική μελέτη δέουσας επιμέλειας, στη συμφωνία παραχώρησης που είχε αποσταλεί στη Ρυθμιστική Αρχή Κύπρου. Με βάση τη μελέτη που πραγματοποίησε ο αμερικάνικος οίκος έκρινε ότι η προτεινόμενη συμφωνία δεν είναι ισορροπημένη και απέστειλε σωρεία παρατηρήσεων στις κυπριακές Αρχές.  Ακολούθως, στις 3/12/2024 εστάλη Επιστολή, στο ελληνικό υπουργείο Ενέργειας, από την κυπριακή πλευρά, για τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν ώστε  η Κυπριακή Δημοκρατία να δεχτεί να συμμετάσχει στο έργο.

Προτεραιότητα για την κυπριακή πλευρά είναι η ιδιοκτησία της υποδομής, δηλαδή τα πάγια του έργου, ποσοστό των οποίων είναι σημαντικό για τους Κυπρίους να ανήκουν στην Κυπριακή Δημοκρατία καθώς όπως τονίζει η κυπριακή πλευρά “ δεν μπορεί η Κυπριακή Δημοκρατία να επενδύει 100 εκ. ευρώ αλλά η ιδιοκτησία της υποδομής να είναι 100% του ΑΔΜΗΕ”.  

Σύμφωνα με την πολυσέλιδη μελέτη της Curtis, Mallet-Prevost, Colt and Mosle LLP,  οι όροι και οι προϋποθέσεις που προτείνει ο ΑΔΜΗΕ μέσω της «συμφωνίας παραχώρησης» για επένδυση της Κύπρου στο μετοχικό κεφάλαιο της GSI «δεν είναι επαρκείς (σ.σ. και ικανοποιητικοί) για να προσελκύσουν σοβαρούς στρατηγικούς επενδυτές στην GSI».  Όπως τονίζει, η Κύπρος καλείται να χρηματοδοτήσει κατά 30% τον Great Sea Interconnector, να έχει την ευθύνη να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση του έργου (με δάνεια ύψους ενός δισεκατομμυρίου ευρώ ή και παραπάνω) αλλά και την αποπληρωμή των δανείων ή την κάλυψη των εγγυήσεων που θα δοθούν, αλλά τις βασικές αποφάσεις για τους υπεργολάβους των κατασκευών θα την έχει ο ΑΔΜΗΕ. Ο οποίος θα παραμείνει ιδιοκτήτης του έργου αλλά και ο διαχειριστής του (και ο αποδέκτης των εσόδων), όταν θα λειτουργήσει.

Το αποτέλεσμα θα ήταν η Great Sea Interconnector – αντί του ΑΔΜΗΕ σήμερα ότι θα κατέληγε να απορροφά ζημιές και υποχρεώσεις που θα προκύπτουν από υπερβάσεις κόστους στις συμβάσεις που διαπραγματεύτηκαν η EuroAsia και ο ΑΔΜΗΕ με τη Nexans και τη Siemens (ή και άλλων υπεργολάβων στο μέλλον) και θα αναλάμβανε τη δέσμευση αποζημιώνει τους εργολάβους για αυξημένα κόστη ή αυξήσεις στις τιμές της σύμβασης που θα προκύπτουν από διαφοροποιήσεις εργασίας. Θα είχε επίσης (η GSI και όχι ο ΑΔΜΗΕ) την ευθύνη για τυχόν πληρωμές – αποζημιώσεις σε περιπτώσεις τερματισμού του έργου.

Ο νομικός οίκος κάνει σαφές ότι οποιαδήποτε επένδυση (της Κυπριακής Δημοκρατίας) στο μετοχικό κεφάλαιο στην Great Sea Interconnector θα μπορούσε να οδηγήσει σε οικονομικές ζημιές μεγαλύτερες από την προβλεπόμενη επένδυση ιδίων κεφαλαίων στο GSI (100 εκατ. ευρώ).