Ο χρυσός έχει κακή φήμη. Παραδοσιακά αντιμετωπίζεται ως η επενδυτική επιλογή των ιδιόρρυθμων και των φοβικών, δεν φέρνει αποδόσεις και, όπως έχει πει ο Warren Buffett, απλώς «σε κοιτάζει». Και η φετινή χρονιά, όπως γράφει σε ανάλυσή του το Barron’s, έχει υπάρξει ιδιαίτερα προβληματική για τον χρυσό. Η τιμή του έχει υποχωρήσει κατά 8%, στα 1.200 δολάρια ανά ουγγιά περίπου, και είναι πεσμένη κατά 35% από τα υψηλά των 1.900 δολαρίων που είχε «πιάσει» το 2011. Ακόμα χειρότερα, η Vanguard σύντομα θα μετονομάσει το μεγαλύτερο αμερικανικό αμοιβαίο κεφάλαιο που είναι προσανατολισμένο στον χρυσό και θα σταματήσει να επικεντρώνεται στο πολύτιμο μέταλλο.

Κι όμως, ο χρυσός αξίζει τώρα μία θέση στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια.

Συγκριτικά με τις μετοχές και με άλλα assets, ο χρυσός μοιάζει φθηνός. Ακόμα πιο σημαντικό, ο πληθωρισμός αρχίζει να παίρνει τα… πάνω του στις ΗΠΑ και σε πολλές περιοχές του κόσμου, καθώς οι τράπεζες συρρικνώνουν τους τεράστιους προϋπολογισμούς τους. Και ο χρυσός παρουσιάζεται ως καλή άμυνα έναντι του πληθωρισμού που διαβρώνει την αξία ενός χαρτοφυλακίου μετοχών ή ομολόγων. Σε βάθος χρόνου, έχει διατηρήσει την αξία του έναντι του δολαρίου. Ο χρυσός στοίχιζε 20,67 δολάρια η ουγγιά πριν από 100 χρόνια και με αυτά αγόραζε κανείς ένα καλό ανδρικό κοστούμι. Στα 1.200 δολάρια η ουγγιά, το ίδιο ισχύει και σήμερα.

“Ο χρυσός είναι σπάνιος και είναι δύσκολο να αυξηθεί η προσφορά του”, λέει ο Keith Trauner, συνδιαχειριστής χαρτοφυλακίων του αμοιβαίου κεφαλαίου GoodHaven, που διακρατεί την Barrick Gold, μία κορυφαία εταιρεία εξόρυξης. “Ιστορικά ο κόσμος τον βλέπει ως μία προστασία έναντι της κυβερνητικής υποτίμησης του εγχώριου νομίσματος”.

Εκτιμάται ότι στον κόσμο υπάρχουν 6 δισεκατομμύρια ουγγιές χρυσού, αξίας άνω των 7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, που αντιστοιχούν περίπου στο 30% της αξίας του δείκτη S&P 500. Η ετήσια νέα προσφορά που εξορύσσεται προσθέτει λιγότερο από 2% στο παγκόσμιο σύνολο.

“Σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις στον κόσμο προσπαθούν να ανεβάσουν τον πληθωρισμό, εν μέρει επειδή υπάρχει τόσο πολύ κρατικό χρέος”, λέει ο Trauner. Όταν υπάρχει τόσο πολύ χρέος, υποστηρίζει, οι κυβερνήσεις έχουν τρεις επιλογές: στάση πληρωμών, αναδιάρθρωση ή πληθωρισμό. “Οι πολιτικοί, όταν έχουν τη δυνατότητα, επιλέγουν το τελευταίο”.

Οι αρνητές υποστηρίζουν ότι τα υψηλότερα επιτόκια είναι αρνητικά για τον χρυσό, γιατί αυξάνουν το κίνητρο για τη διακράτηση ρευστού. Όμως ο χρυσός είχε μία από τις καλύτερες δεκαετίες του κατά τα πληθωριστικά 70s, όταν τα επιτόκια εκτοξεύθηκαν.

Ένας καταλύτης που θα μπορούσε να αλλάξει το επενδυτικό κλίμα για το χρυσό είναι το αμερικανικό δολάριο.

“Ο χρυσός είναι το αντι-δολάριο”, λέει ο Pierre Lassonde, πρόεδρος και συνιδρυτής Franco-Nevada (FNV). “Όταν το δολάριο είναι ισχυρό, δεν υπάρχει ανάγκη για χρυσό. Όταν όμως το δολάριο είναι αδύναμο, ο κόσμος επιστρέφει στον χρυσό”.

Ιστορικά, ο χρυσός και το δολάριο έχουν αρνητική αλληλεπίδραση της τάξεως του 80%-85%. Το δολάριο υποστηρίζεται από τις προσδοκίες ότι η Fed θα αυξήσει το βασικό της επιτόκιο στο 2,5-3%, από το τρέχον 1,75-2%, έως το τέλος του 2019.

Ο Trev Reik, ειδικός της Sprott USA σε θέματα στρατηγικής για τα πολύτιμα μέταλλα, λέει ότι η Fed ίσως χρειαστεί να κάνει πίσω, εν μέρει επειδή η ανοδική πίεση στα επιτόκια συμπιέζει τις αναπτυσσόμενες οικονομίες που έχουν ομόλογα σε δολάρια ή άλλες υποχρεώσεις. Αν οι αγορές αισθανθούν ότι η Fed πρόκειται να κάνει πίσω, το δολάριο πιθανόν να πέσει και ο χρυσός πιθανότατα θα κάνει ράλι. Η άποψή του είναι ότι “ο χρυσός προσφέρει τεράστια ευκολία σε ένα χαρτοφυλάκιο στο σημερινό σύνθετο και ύπουλο επενδυτικό περιβάλλον”.

Σήμερα πολλοί Αμερικανοί επενδυτές έχουν ελάχιστο ή καθόλου χρυσό, όμως στη συγκεκριμένη αγορά υπάρχουν κάποιοι διακεκριμένοι «ταύροι». Ένας από αυτούς είναι ο Jeffrey Gundlach, ο διευθύνων σύμβουλος της DoubleLine Capital. “Σε ομιλία μου τον Ιούνιο είχα συστήσει σε όλους τους λάτρεις του χρυσού να περιμένουν μέχρι τα 1.200 δολάρια για να αγοράσουν, επειδή είχε μόλις πέσει κάτω” από τα 1.290 δολάρια, έγραψε ο Gundlach σε email του στο Barron’s. Γύρισε σε θετικός αυτόν το μήνα, όταν ο χρυσός έφτασε τα 1.196 δολάρια. Με βάση τα τεχνικά στοιχεία, “τώρα είμαι bullish”, συμπέρανε.

Ο χρυσός έχει υπάρξει παραδοσιακή ασπίδα έναντι σε χρηματοπιστωτικές και οικονομικές κρίσεις, παίζοντας αυτόν το ρόλο στη διάρκεια της κρίσης του 2008-09. Ο χρυσός εκτοξεύθηκε κατά 17% από την κατάρρευση της Lehman Brothers στις 15 Σεπτεμβρίου 2008, μέχρι το χαμηλότερο σημείο του χρηματιστηρίου στις 9 Μαρτίου 2009 – μία περίοδος στη διάρκεια της οποίας ο S&P 500 έπεσε σε ποσοστό άνω του 40%.

Τα κρυπτονομίσματα πρόσφατα εμφανίζονταν να αναλαμβάνουν το ρόλο του χρυσού σε μία κρίση. Όμως μία πτώση 55% του Bitcoin φέτος στα 6.700 δολάρια περίπου και οι πτώσεις σε άλλα κρυπτονομίσματα έχουν “ξεθωριάσει” αυτήν την αγορά. Και εξακολουθεί να μην υπάρχει εύκολος τρόπος να εκτεθείς σε Bitcoin.

Συγκριτικά, ο χρυσός έχει κύρος και αξία εδώ και χιλιάδες χρόνια. Και ο χρυσός παραμένει έτσι στον περισσότερο κόσμο, συμπεριλαμβανομένων της Κίνας και της Ινδίας. Πριν τη δεκαετία του ’30, χρησιμοποιήθηκε ως χρήμα στις ΗΠΑ.

Πόσο φθηνός είναι σήμερα ο χρυσός;

Ένας τρόπος να τον μετρήσει κανείς έναντι των μετοχών είναι μία σύγκριση με τον Dow Jones Industrial Average. Ουσιαστικά χρειάζεται κανείς 22 ουγγιές χρυσού για να αποκτήσει μία μονάδα του Dow, που έκλεισε την Παρασκευή στα επίπεδα ρεκόρ των 26.743 μονάδων. Το πιο πρόσφατο χαμηλό σε αυτήν τη σχέση συνέβη το 2011, όταν ο λόγος έπεσε στο 7,8. Τότε, ο χρυσός ήταν κοντά στα ιστορικά υψηλά των 1,900 δολαρίων ανά ουγγιά.

Το υψηλό 100ετίας του 40 σημειώθηκε το 1999, όταν ο χρυσός ήταν στα 290 δολάρια ανά ουγγιά και ο Dow βρισκόταν περίπου στις 11.500 μονάδες. Το χαμηλό ήρθε μετά την έκρηξη της δεκαετίας του ’80, όταν το πολύτιμο μέταλλο και ο Dow ήταν στα ίσα γύρω στο 800. Γενικά, τα εμπορεύματα είναι ιστορικά φθηνότερα από τις μετοχές.

Στις αγορές των futures οι κερδοσκόποι, που συνήθως είναι long στον χρυσό, είναι τώρα στη σπάνια θέση να βρίσκονται κατά κύριο λόγο short. Πολλοί αναλυτές βλέπουν τις κερδοσκοπικές θέσεις ως ένδειξη αντίθεσης και η τρέχουσα κατάσταση είναι bullish.

Τα πλήγματα για τον χρυσό είναι πολλά. Είναι ένα στατικό asset που δεν αποφέρει απόδοση, και ο χρυσός χρειάζεται χρήματα για την αποθήκευσή του. Ο Buffett λέει ότι προτιμά να έχει παραγωγικά assets όπως επιχειρήσεις, φάρμες ή μετοχές. “Ο χρυσός βγαίνει από το έδαφος στην Αφρική ή όπου αλλού”, έλεγε πριν από 20 χρόνια. “Μετά τον λιώνουμε, σκάβουμε μία άλλη τρύπα, τον θάβουμε πάλι, και πληρώνουμε κόσμο για να στέκεται εκεί γύρω και να τον προστατεύει. Δεν έχει καμία ωφέλεια. Αν κάποιος ας έβλεπε από τον Άρη θα έξυνε το κεφάλι του”.

Ακόμα χειρότερα, έχουν ανακύψει αμφιβολίες για το αν ο χρυσός εξακολουθεί να είναι καλή ασπίδα έναντι της καταστροφής, έστω κι αν έλαμψε κατά την κρίση του 2008.

Τα πρόσφατα προβλήματα στις αναδυόμενες αγορές, για παράδειγμα, δεν αύξησαν την τιμή του. “Με τις αγορές και την οικονομία να τα πηγαίνουν καλά, ο κόσμος δεν αισθάνεται την ανάγκη να έχει την αμυντική προστασία που υποτίθεται ότι λαμβάνει με το χρυσό”, λέει ο Byron Wien, αντιπρόεδρος της Private Wealth Solutions Group και στρατηγικός επενδυτής στην Blackstone Group.”Σε μία ισχυρά bear αγορά, πιθανόν να έδινε κάποια προστασία, όμως σε μία διόρθωση σε μία αγορά bull, μπορεί και όχι”.

Τον περασμένο μήνα ο Wien είχε την ετήσια σειρά γευμάτων με 100 κορυφαίους επενδυτές και άλλους στο Hamptons. Δεν υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον για τον χρυσό.

Για όσους ενδιαφέρονται για τον χρυσό, υπάρχουν πολλοί τρόποι να τον παίξουν. Μεταξύ των exchange-traded funds που δραστηριοποιούνται στην αγορά των commodities υπάρχει το κορυφαίο SPDR Gold Trust (GLD), που κινείται γύρω στα 114 δολάρια, και το πιο φθηνό (IAU), σήμερα γύρω στα 11,50 δολάρια. Το SPDR ETF έχει ετήσια χρέωση 0,4% και το iShares, 0,25%. Το νεότερο MiniShares Trust (GLDM), στα 12 δολάρια, έχει χρέωση μόλις 0,18%.

Αποτελεί μέτρο της έλλειψης δημοφιλίας του χρυσού ότι το SPDR ETF είναι σήμερα στα 29 δισεκατομμύρια δολάρια, περίπου στο ένα δέκατο του μεγέθους του μεγαλύτερου exchange-traded fund μετοχών, του (SPY). Όταν ο χρυσός έφτασε περίπου στα 1.900 δολάρια το 2011, τα δύο ETF είχαν περίπου το ίδιο μέγεθος, στα 75 δισ. δολάρια.

Πράγματι, τα ανοιχτά αμοιβαία κεφάλαια πολύτιμων μετάλλων έχουν μία δεκαετία που θέλουν να ξεχάσουν. Κατά μέσο όρο έχουν πέσει 5% ετησίως, σύμφωνα με την Morningstar. Μεταξύ των μεγάλων funds είναι τα Fidelity Select Advisor Gold Portfolio (FSAGX), First Eagle Gold (SGGDX), και VanEck International Investors Gold (INIVX).

Τον Ιούλιο η Vanguard ανακοίνωσε ότι το fund Vanguard Precious Metals & Mining (VGPMX), ύψους 1,8 δισ. δολαρίων, το μεγαλύτερο αμερικανικό αμοιβαίο κεφάλαιο προσανατολισμένο στο χρυσό, θα μετονομαστεί σε Vanguard Global Capital Cycles αργότερα αυτόν το μήνα και ότι η έκθεσή του στην εξόρυξη του πολύτιμου μετάλλου θα μειωθεί προς όφελος άλλων βιομηχανιών σχετιζόμενων με εμπορεύματα και διεθνείς υποδομές, όπως οι τηλεπικοινωνίες. Ο χρυσός και οι μετοχές μεταλλωρυχείων θα αποτελούν τουλάχιστον το 25% του fund.

Οι “ταύροι” του χρυσού βλέπουν την κίνηση αυτή ως ένδειξη συνθηκολόγησης. Η κίνηση της Vanguard το 2001 να αποσύρει τον όρο “gold” από το όνομα του fund και να διευρύνει το εύρος της συνέπεσε με την πτώση του χρυσού στα 255 δολάρια ανά ουγγιά.

Κάποια funds διαθέτουν χρυσό σε φυσική μορφή. Για παράδειγμα η Sprott Gold & Silver Trust (CEF), διακρατεί περίπου δύο τρίτα των assets της σε χρυσό και ένα τρίτο σε ασήμι. Αυτό το μακρόβιο fund, γνωστό στο παρελθόν ως Central Fund of Canada, διαπραγματεύεται γύρω στα 11,75 δολάρια, με 4% discount έναντι της καθαρής αξίας του. Η Sprott τρέχει επίσης το Sprott Physical Gold Trust (PHYS). Και τα δύο funds, αντίθετα με το SPDR ETF, επιτρέπουν στους συμμετέχοντες να παραλάβουν το κίτρινο μέταλλο. Αυτό αρέσει σε αυτούς που φοβούνται τα χειρότερα, οι οποίοι είναι πολλοί μεταξύ των οπαδών του χρυσού.

Οι μετοχές χρυσωρυχείων, όπως και άλλων παραγωγών, είναι μία ακόμη περίπτωση. Όταν οι τιμές του χρυσού ανεβαίνουν, τα κέρδη των μετοχών αυτών συνήθως αυξάνονται σε μεγαλύτερο ποσοστό.

Όμως οι εταιρείες αυτές αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις. Κράτη της Αφρικής και άλλων χωρών προσπαθούν να αποκτήσουν μεγαλύτερο έλεγχο των αποθεμάτων τους, και τα σχέδιά τους αντιμετωπίζουν περιβαλλοντικές αντιδράσεις. Όμως οι εταιρείες εξόρυξης εμφανίζουν μεγαλύτερη πειθαρχία ως προς τα κεφάλαιά τους και σήμερα διαπραγματεύονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα.

Οι αμερικανικές μετοχές βρίσκονται σε επίπεδα ρεκόρ ακριβώς σε μία εποχή που οι παγκόσμιες πιέσεις -εμπορικές εντάσεις, λαϊκιστικός εθνικισμός κλπ- μοιάζουν να αυξάνονται. Αυτή μπορεί να είναι μία καλή στιγμή για τους επενδυτές να μεταφέρουν τουλάχιστον ένα μέρος των χαρτοφυλακίων τους στον χρυσό, τόσο στο μέταλλο, όσο και στις υποτιμημένες μετοχές ορυχείων.

Για να αναστρέψουμε τη φράση του Buffett, ο χρυσός ίσως κάνει περισσότερα τα περισσότερα χρόνια από το να σας κοιτάζει απλά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Χρυσές λίρες: Τι κρύβει η μεγάλη βουτιά στη ζήτηση κατά 90% και οι αγορές που έχουν πέσει σε χαμηλό 16 ετών

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ούτε ο οίκος Moody’s πείστηκε από το αφήγημα Τσίπρα

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ: Πώς μπορώ να αγοράσω και να πουλήσω χρυσές λίρες Αγγλίας και ράβδους χρυσού;