Δεν έχουν τέλος …οι ανατροπές στο φυσικό αέριο, αναδεικνύοντας τη δυσκολία στη σωστή πρόβλεψη  όλων των παραγόντων που καθορίζουν την πορεία της προσφοράς και της ζήτησης και οδηγούν σε μια σωστή  στρατηγική  για την ενεργειακή ασφάλεια.

Από την αγωνία για την επάρκεια φυσικού αερίου που έφερε το ράλι στις τιμές ενέργειας το φθινόπωρο, βρισκόμαστε σήμερα σε μια αγορά υπερκορεσμένη με υγροποιημένο φυσικό αέριο και συνεχή πτώση των τιμών. Η ανατροπή αυτή, μπορεί να αποτελεί θετική εξέλιξη για τις τιμές ενέργειας, την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό που προκαλεί, ωστόσο δημιουργεί σύγχυση στις στρατηγικές που πρέπει να ακολουθηθούν για την ενεργειακή ασφάλεια και απειλεί τις επενδύσεις σε υποδομές που έχουν προγραμματιστεί.

Η Ελλάδα επεκτείνει μαζικά τις υποδομές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και ιδιώτες επενδυτές (Gastrade, Helleniq Energy-Elpedison-, Motor Oil-Διώρυγα Gas, MEDITERRANEAN GAS) σχεδιάζουν πέντε ακόμη νέους τερματικούς σταθμούς  συνολικής επένδυση 2 δισ. ευρώ.

Ειδικότερα,  τα νέα FSRU, 2 από την Gastrade  στην Αλεξανδρούπολη,  1 από την Elpedison (Helleniq Energy) στη Θεσσαλονίκη, 1 αν τελικά η Διώρυγα GAS (Motor Oil) το αποφασίσει στην Κόρινθο και 1 από την MEDITERRANEAN GAS στο Βόλο),  θα ανεβάσουν την ετήσια δυναμικότητα διαχείρισης LNG της χώρας στα 25 δισ. κυβικά μέτρα (bcm), περίπου τετραπλάσια της σημερινής ζήτησης, με στόχο τις εξαγωγές.

Η αβεβαιότητα όμως για την πορεία της ζήτησης στο φυσικό αέριο,  κάνει πολλούς να αναρωτιούνται για τη σκοπιμότητά τους και να μιλούν για ….ενδεχομένως άσκοπες δαπάνες εκατοντάδων εκατομμυρίων. Στο βαθμό όμως που κανείς δεν μπορεί να ξέρει με βεβαιότητα την πορεία της ζήτησης φυσικού αερίου και των τιμών του, ούτε η βιωσιμότητα και η σκοπιμότητα των επενδύσεων μπορεί εύκολα να κριθεί.

Την ίδια στιγμή, όμως, τα πλοία FSRU είναι πλέον πιο ακριβά και δυσεύρετα, καθώς υπάρχουν λιγότερα από δώδεκα διαθέσιμα παγκοσμίως ενώ το κόστος ναύλωσης ενός FSRU φτάνει τα 400 εκατομμύρια δολάρια.

Παράλληλα η μεσοπρόθεση τάση στην κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ευρώπη, είναι ότι θα μειωθεί μετά το 2024 λόγω των κλιματικών πολιτικών και το 2030, πάνω από 60% της δυναμικότητας των τερματικών σταθμών LNG στην Ευρώπη θα είναι άχρηστο.

Το αποτέλεσμα όλων των παραπάνω δεδομένων, είναι  η αβεβαιότητα να κυριαρχεί και στους επενδυτές και ….οι μελέτες βιωσιμότητας των επενδύσεων σε υποδομές LNG, έχουν γίνει σταυρόλεξα για δυνατούς λύτες…

Γιατί πέφτει η τιμή του φυσικού αερίου

Έτσι λίγους μήνες μετά τα ρεκόρ στην τιμή του φυσικού αερίου και στο φόβο ότι χωρίς το φυσικό αέριο από τους αγωγούς είμαστε καταδικασμένοι σε υψηλές τιμές αερίου και ενέργειας, τα αποφασιστικά μέτρα ενίσχυσης του LNG, ο ήπιος χειμώνας, οι προσφορά LNG από Κίνα και Ιαπωνία και η εξοικονόμηση φυσικού αερίου, έφερε το ανάποδο αποτέλεσμα.

Η επιβράδυνση της ανάκαμψης στην Κίνα μετά την άρση των περιορισμών για την πανδημία, επηρέασε ίσως περισσότερο από όλα, τη διεθνή αγορά αερίου, αφού ο ισχυρότερος παίκτης αντί να αγοράζει κάνει επανεξαγωγές -ρεκόρ LNG, που είχε εισαχθεί παλαιότερα στη χώρα. Η Ιαπωνία, επίσης μεγάλος αγοραστής LNG,βρέθηκε με πλεόνασμα φυσικού αερίου το οποίο και αυτή διοχετεύει στη διεθνή αγορά.

Στο περιβάλλον αυτό,  αυξημένης προσφοράς, οι εξαγωγείς ρίχνουν τις τιμές και η τιμή του φυσικού αερίου μειώνεται συνεχώς εδώ και τέσσερις μήνες: Η μεγαβατώρα διαπραγματεύεται στα 40  ευρώ στην Ολλανδική αγορά TTF , από 142 ευρώ στα μέσα Δεκεμβρίου, όσο δηλαδή ήταν τον Αύγουστο του 2021, πολλούς μήνες πριν την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.

Γεμάτες οι αποθήκες στην Ευρώπη

Σήμερα, η Ευρώπη φαίνεται πως δεν κινδυνεύει από έλλειψη αερίου και αύξηση τιμών και ο στόχος για πληρότητα στις  αποθήκες αερίου κατά 90% μπορεί να πιαστεί από τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο, πολύ πριν την αρχή του χειμώνα όπως ήταν αρχικά ο σκοπός.

Οι αποθήκες φυσικού αερίου στην Ευρώπη  ήταν γεμάτες κατά 56%, στα τέλη Μαρτίου, δηλαδή  στο υψηλότερο επίπεδο για αυτήν την εποχή του χρόνου, από το 2011. Και μια πληρότητα κατά 30%  υψηλότερη , σε σχέση με την ίδια περίοδο, πριν από ένα χρόνο.

Ακόμη υψηλότερα είναι οι πληρότητες στη Γερμανία όπου οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου – οι μεγαλύτερες σε ολόκληρη την Ε.Ε. με χωρητικότητα 250 τεραβατώρες-, φτάνουν το 64%. Στην Ισπανία, όπου βρίσκονται οι περισσότεροι τερματικοί σταθμοί LNG στην Ευρώπη, οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου είναι ήδη γεμάτες κατά 85%. Στη Δανία το αποθηκευμένο αέριο φτάνει στο 72,3% της χωρητικότητας, στην Κροατία (75,6%), τη Βουλγαρία (77,5%), την Ισπανία (78,2%) και την Πορτογαλία (95,5%).

Η υπερπροσφορά LNG αποδεικνύει αχρείαστη την…τόση ενεργειακή ασφάλεια

Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό Ινστιτούτο IEEFA (Institute for Energy Economics and Financial Analysis) 2022, οι ευρωπαϊκές εισαγωγές LNG αυξήθηκαν κατά 60% σε σύγκριση με το 2021.  Το LNG προήλθε κυρίως, από τρεις χώρες: τις Ηνωμένες Πολιτείες (σχεδόν 74 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα εξήχθησαν στην Ευρώπη το 2022-αύξηση κατά 143% σε σύγκριση με το 2021), το Κατάρ (28 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα-αύξηση 23%) και τη Ρωσία (20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα-αύξηση 12%), αφού η ΕΕ σχεδιάζει  να πετύχει την πλήρη απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο, μόνο το 2027.

Με βάση τις προγραμματισμένες υποδομές, η IEEFA εκτιμά ότι η σωρευτική χωρητικότητα των τερματικών σταθμών LNG στην Ευρώπη θα μπορούσε να ανέλθει ετησίως σε 400 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα έως το 2030, έναντι 270 δισεκατομμυρίων, στο τέλος του 2022.

Αυτό σημαίνει ότι το δόγμα της ενεργειακής ασφάλειας, οδήγησε σε μια υπερβολή, αφού οι πραγματικές ανάγκες αποδεικνύονται πολύ μικρότερες από τη δυνατότητα αποθήκευσης που στόχευσε η Ευρώπη. Και επομένως το κόστος των επενδύσεων αυτών αποδεικνύεται περιττό. Είναι όμως;

Από τη μια, αν δεν υπάρχει τόσο μεγάλη ανάγκη για LNG, τότε οι πολυάριθμοι τερματικοί σταθμοί θα υπολειτουργούν   με το ινστιτούτο IEEFA, να προβλέπει ότι θα μπορούσε μάλιστα  να περιοριστεί  η χρήση τους στο 38% έως το 2030, δημιουργώντας ανησυχία για τη βιωσιμότητά τους. Από την άλλη, ξέρουμε ποια θα είναι η ζήτηση για φυσικό αέριο τους επόμενους μήνες;

Αβεβαιότητα

Αν κάτι μας διδάσκει συνέχεια η νέα ενεργειακή εποχή, είναι ότι τίποτα δεν είναι βέβαιο. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει με σιγουριά αν η κατανάλωση φυσικού αερίου θα παραμείνει στα χαμηλά σημερινά επίπεδα ή θα αυξηθεί ξανά οδηγώντας στα ύψη και πάλι την τιμή του.

Μεταξύ πολλών άλλων, κεντρικό ρόλο στην πορεία της ζήτησης, παίζει ο καιρός. Αν οι καλοκαιρινές θερμοκρασίες φτάσουν στα ύψη για περισσότερες ημέρες και η ανάγκη για ψύξη διαρκέσει περισσότερο, θα χρειαστεί περισσότερη ενέργεια και επομένως θα αυξηθεί η  κατανάλωση και η ζήτηση για φυσικό αέριο.

Και αν η ανάπτυξη στην Κίνα επιστρέψει μετά το φθινόπωρο και αν ο επόμενος χειμώνας είναι πιο κρύος τότε η εικόνα θα ανατραπεί και πάλι. Στην περίπτωση αυτή, οι γεμάτες αποθήκες και οι πολλές νέες υποδομές για αποθήκευση αερίου, μπορεί να αποδειχθούν σωτήριες και το κόστος των επενδύσεων για αυτές δικαιολογημένο.

Αν όμως, αντίθετα η ζήτηση παραμείνει σε χαμηλότερα επίπεδα από την προσφορά, και το αέριο στις υποδομές παραμένει εκεί αχρείαστο, οι μεγάλες επενδύσεις που γίνονται σήμερα, θα αποδειχθούν μια ζημιογόνα…περιττή πολυτέλεια.