Ρυθμιζόμενο αγαθό θα είναι σύντομα και το νερό μετά την ψήφιση του σχετικού  νόμου για τη  μετατροπή της ΡΑΕ σε Ρ.Α.Α.Ε.Υ. με διεύρυνση του αντικειμένου της στην εποπτεία του νερού και των αποβλήτων.

Ταυτόχρονα, η εποπτεία της «Ε.ΥΔ.Α.Π. Α.Ε.» και του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου «ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΓΙΩΝ Ε.ΥΔ.Α.Π.» μεταφέρεται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. θα ρυθμίζει θέματα που σχετίζονται με την διαχείριση την κοστολόγηση και την τιμολόγηση του νερού, ανοίγοντας το δρόμο για ενδεχόμενες αυξήσεις. Σημειώνεται ότι η τιμή του νερού δεν έχει αυξηθεί από το 2000 και ότι το 90% των νερών προορίζονται για άρδευση και μόνο το 10% για οικιακή χρήση. Η αύξηση της τιμής του νερού στην άρδευση θα προκαλούσε αυτόματα αύξηση τιμών των αγροτικών προϊόντων.

Μέχρι σήμερα οποιαδήποτε αύξηση στο νερό θα έπρεπε να γίνει με απόφαση του εποπτεύοντος υπουργείου Μεταφορών και Υποδομών.

Πλέον αυτό αλλάζει, και η τιμή του νερού θα καθορίζεται από τον Κώδικα Τιμολόγησης που θα εισηγείται η ΡΑΑΕΥ με βάση τα νέα ΚΥΑ για την τιμολόγηση του νερού που αναμένεται, υιοθετώντας τις παρατηρήσεις του ΣτΕ που ακύρωσε την ΚΥΑ του 2017 για την τιμολόγηση ύδατος.

Γιατί ακυρώθηκε η ΚΥΑ του 2017- Οι παρατηρήσεις του ΣτΕ

Υπενθυμίζεται ότι η ΚΥΑ του 2017 για την τιμολόγηση του νερού ακυρώθηκε από το ΣτΕ με απόφαση που δημοσιεύτηκε στις αρχές του 2023. Ειδικότερα, η απόφαση 2519/2022 της μείζονος σύνθεσης του Δ’ Τμήματος του ΣτΕ «ακύρωσε ομόφωνα, στο σύνολό της, την υπ’ αριθμ. 135275/19.05.2017 απόφαση της διυπουργικής Εθνικής Επιτροπής Υδάτων (γνωστής ως ΚΥΑ τιμολόγησης νερού).

Το ΣτΕ, έπειτα από προσφυγή εναντίον ΚΥΑ του 2017, έκρινε ότι το νερό δεν είναι εμπόρευμα, δεν χρεώνεται λογιστικά και δεν αποτελεί αντικείμενο κέρδους. Η απόφαση επικαλείται την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι “Το ύδωρ δεν είναι εμπορικό προϊόν όπως όλα τα άλλα, αλλά αποτελεί κληρονομιά που πρέπει να προστατεύεται και να τυγχάνει της κατάλληλης μεταχείρισης”, καθώς και ότι “η ύδρευση συνιστά υπηρεσία κοινής ωφέλειας”».

Οι παρατηρήσεις του ΣτΕ στην ΚΥΑ που ακυρώθηκε και θα υιοθετηθούν στην επόμενη είναι:

  • δεν θεσπίζονται συγκεκριμένοι κανόνες ώστε να διασφαλίζεται ότι οι πάροχοι των υπηρεσιών ύδατος προσαρμόζουν την τιμολογιακή τους πολιτική στα δεδομένα που προκύπτουν από τα εγκεκριμένα σχέδια διαχείρισης της κάθε λεκάνης απορροής ποταμών (πέραν των ειδικών ρυθμίσεων για το περιβαλλοντικό κόστος και το κόστος πόρου),
  • δεν προβλέπεται ότι κατά την έγκριση των τιμολογίων των παρόχων από τις αρμόδιες αρχές, ελέγχεται η τήρηση των κατευθύνσεων που τίθενται στα σχέδια διαχείρισης, ώστε να εξασφαλίζεται ότι η τιμολογιακή πολιτική διαμορφώνεται κατά τρόπο σύμφωνο προς την Οδηγία, κατ΄ εκτίμηση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών αποτελεσμάτων της ανάκτησης κόστους και της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» και
  • δεν προσδιορίζονται συγκεκριμένοι παράμετροι, κατ’ εκτίμηση των οποίων πρέπει να καθορίζεται το επίπεδο ανάκτησης του κόστους των υπηρεσιών ύδατος στις διάφορες χρήσεις.

Οι παραπάνω παρατηρήσεις υιοθετούνται πλέον από τη νέα ΚΥΑ που ετοιμάζεται.

Όπως δήλωσε στο mononews.gr ο Πρόεδρος της ΕΥΔΑΠ κ. Χάρης Σαχίνης, “πλέον η ΚΥΑ του 2017 θα επικαιροποιηθεί, και με βάση αυτή θα πραγματοποιείται ο εποπτικός έλεγχος από την ΡΑΑΕΥ. Χρειάζεται να ρυθμίζεται το νερό καθώς θα υπάρχει έλεγχος και καλύτερη διαχείριση στις υπηρεσίες ύδρευσης όλης της Ελλάδας όχι μόνο της ΕΥΔΑΠ. Ο Ρυθμιστής θα  συμβάλει ώστε να βελτιωθεί η λειτουργία των εταιρειών ύδρευσης και η διαχείριση του νερού”.

Τι προβλέπεται για την κοστολόγηση του νερού – Η αρχή της ανάκτησης κόστους

Σύμφωνα με το Άρθρο 34 του νέου νόμου, το άρθρο 12 του ν. 3199/2003 (Α’ 280), περί ανάκτησης κόστους των υπηρεσιών ύδατος, αντικαθίσταται και πλέον προβλέπει:
Για τον καθορισμό των γενικών κανόνων κοστολόγησης και τιμολόγησης υπηρεσιών ύδατος, λαμβάνονται υπόψη η αρχή της ανάκτησης του κόστους, συμπεριλαμβανομένου του περιβαλλοντικού και σε επίπεδο φυσικών πόρων, καθώς και η οικονομική ανάλυση που διεξάγεται σύμφωνα με την παρ. 3 και την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Οι πολιτικές τιμολόγησης των υπηρεσιών ύδατος:
α) παρέχουν κατάλληλα κίνητρα στους χρήστες για να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τους υδάτινους πόρους και, κατά συνέπεια, να συμβάλλουν στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων του παρόντος,
β) εξασφαλίζουν την κατάλληλη συμβολή των διαφόρων χρήσεων ύδατος, διακρινόμενων, ιδίως σε βιομηχανία, νοικοκυριά και γεωργία, στην ανάκτηση του κόστους των υπηρεσιών ύδατος, βάσει της οικονομικής ανάλυσης που διενεργείται σύμφωνα με το π.δ. 51/2007 (Α΄
54), λαμβάνοντας υπόψη την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Η τιμολογιακή πολιτική μπορεί να συνεκτιμά τα κοινωνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά
αποτελέσματα της ανάκτησης, καθώς και τις γεωγραφικές και κλιματολογικές συνθήκες της οικείας περιοχής.
Η επίπτωση της τιμολόγησης των υπηρεσιών ύδατος στην περιβαλλοντική κατάσταση των υδάτων εκτιμάται με βάση το κόστος της απόκλισης της κατάστασης των υδάτων από την καλή κατάσταση, η οποία απαιτείται για τη βιώσιμη χρήση του υδατικού πόρου, σύμφωνα με τους περιβαλλοντικούς στόχους του άρθρου 4 του π.δ. 51/2007.
2. Στα Σχέδια Διαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταμών (Σ.Δ.Λ.Α.Π.), αναφέρονται οι προγραμματιζόμενες ενέργειες για την εφαρμογή της παρ. 1, οι οποίες συμβάλλουν στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων του παρόντος και του π.δ. 51/2007, καθώς και τη συμβολή των διαφόρων χρήσεων ύδατος στην ανάκτηση του κόστους των υπηρεσιώνύδατος.
3. Η οικονομική ανάλυση περιέχει πληροφορίες, λαμβανομένου υπόψη του κόστους συλλογής των σχετικών δεδομένων, ώστε:
α) να εκτελούνται οι υπολογισμοί που απαιτούνται για να συνεκτιμάται, σύμφωνα με τις παρ. 1 και 2, η αρχή της ανάκτησης του κόστους των υπηρεσιών ύδατος,
συμπεριλαμβανομένων των μακροπρόθεσμων προβλέψεων της προσφοράς και της ζήτησης ύδατος στην περιοχή λεκάνης απορροής ποταμού, και, όταν απαιτείται:
αα) των υπολογισμών του όγκου, των τιμών και του κόστους των υπηρεσιών ύδατος, κατά χρήση ύδατος, και
αβ) των υπολογισμών των σχετικών επενδύσεων, λαμβανομένων υπόψη των προβλέψεων τέτοιων επενδύσεων,
β) να επιλέγεται ο αποτελεσματικότερος συνδυασμός μέτρων για τις χρήσεις ύδατος, ο οποίος περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα μέτρων του άρθρου 12 του π.δ. 51/2007, βάσει τουδυνητικού κόστους των μέτρων αυτών.

Τέλος τονίζει, ότι με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Οικονομικών και Εσωτερικών, κατόπιν γνώμης της Γνωμοδοτικής Επιτροπής της παρ. 3 του άρθρου 4 και εισήγησης της Ρ.Α.Α.Ε.Υ., προς την Επιτροπή, καθορίζονται οι γενικοί κανόνες κοστολόγησης και τιμολόγησης υπηρεσιών ύδατος, τα μέτρα βελτίωσης αυτών, καθώς και οι διαδικασίες και η μέθοδος ανάκτησης του κόστους των υπηρεσιών ύδατος στις διάφορες χρήσεις, σύμφωνα με την παρ. 1 του παρόντος και το π.δ. 51/2007.».

Οι αρμοδιότητες της ΡΑΑΕΥ στο νερό και τα απόβλητα

Ειδικότερα, σύμφωνα με το νόμο για τη διεύρυνση δραστηριοτήτων της ΡΑΕ με την ανάληψη των αρμοδιοτήτων για ύδατα και απόβλητα, που κατατέθηκε χθες:

Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ., στο πλαίσιο της εποπτείας και παρακολούθησης της παροχής υπηρεσιών ύδατος από τους παρόχους:
α) παρακολουθεί και εποπτεύει την εφαρμογή των γενικών κανόνων και αρχών διαχείρισης των υπηρεσιών ύδατος, ιδίως των μέτρων εξοικονόμησης, των ζωνών προστασίας, των σχεδίων ασφαλείας και των υποχρεώσεων των παρόχων υπηρεσιών ύδατος,
β) προτείνει στη Γνωμοδοτική Επιτροπή της παρ. 3 του άρθρου 4 του ν. 3199/2003 (Α’ 280) τη μέθοδο κοστολόγησης και τιμολόγησης,
γ) εποπτεύει την εφαρμογή της ισχύουσας μεθόδου κοστολόγησης και τιμολόγησης και, αν διαπιστωθεί εσφαλμένη εφαρμογή των κανόνων κοστολόγησης και τιμολόγησης ή μη συμμόρφωση σε γενικότερους κανόνες, προβαίνει σε συστάσεις. Με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση δύναται να ζητεί από τους αρμόδιους παρόχους υπηρεσιών ύδατος να τροποποιήσουν τα τιμολόγιά τους για τις διάφορες κατηγορίες καταναλωτών και χρηστών, εφόσον κρίνει ότι δεν διασφαλίζεται η ορθή και αμερόληπτη εφαρμογή των κανόνων τιμολόγησης. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, εφαρμόζεται το άρθρο 18,
δ) παρακολουθεί και εποπτεύει την ορθή εφαρμογή συμβάσεων παραχώρησης υπηρεσιών ύδατος σε τρίτους,
ε) εγκρίνει με απόφαση πενταετούς ισχύος, η οποία εκδίδεται στο τέλος κάθε πενταετούς περιόδου και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, τα τιμολόγια των υπηρεσιών ύδατος των Ανωνύμων Εταιριών Υδρεύσεως και Αποχετεύσεως Πρωτευούσης και Θεσσαλονίκης για τις διάφορες κατηγορίες καταναλωτών και χρηστών, υπό την επιφύλαξη των συμβάσεων του εκατοστού δέκατου τετάρτου άρθρου του ν. 4812/2021 (Α’ 25 110) και των σε εκτέλεση αυτού, από 2 Φεβρουαρίου 2022, συναφθεισών συμβάσεων, μεταξύ του ελληνικού δημοσίου και της Εταιρείας Υδρεύσεως και Αποχετεύσεως Πρωτευούσης για την ανανέωση του αποκλειστικού δικαιώματος παροχής ακατέργαστου ύδατος και της συντήρησης του εξωτερικού υδροδοτικού συστήματος της πρωτεύουσας.

Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. επιβλέπει την εφαρμογή των άνω συμβάσεων, μη δυνάμενη να τροποποιήσει ή μεταβάλει του συμβατικούς όρους αυτών,
στ) παρακολουθεί τα επιχειρησιακά σχέδια και τα Γενικά Σχέδια Υπηρεσιών Ύδατος των υπηρεσιών ύδατος και εισηγείται τροποποιήσεις,
ζ) πιστοποιεί τους παρόχους υπηρεσιών ύδατος, κατά την παρ. 3 του άρθρου 12Β,
η) παρακολουθεί και εποπτεύει την απρόσκοπτη, ασφαλή, ποιοτικά αξιόπιστη και οικονομικά προσιτή παροχή πόσιμου νερού προς τους καταναλωτές,
θ) παρακολουθεί τα οικονομικά και χρηματοοικονομικά δεδομένα, συμπεριλαμβανομένης της γνωστοποίησης, από τους παρόχους υπηρεσιών ύδατος, του ύψους του τιμολογηθέντος και του εισπραχθέντος περιβαλλοντικού τέλους, καθώς και του ποσού που αποδίδεται από τους παρόχους υπηρεσιών ύδατος, στον Ειδικό Λογαριασμό του Πράσινου Ταμείου, σύμφωνα με την υπ’ αρ. 138.13/2018 απόφαση του διοικητικού του συμβουλίου (ΑΔΑ: ΨΘ7Φ46Ψ844-ΛΗ1),
ι) προβαίνει σε συγκριτική αξιολόγηση του κόστους αντίστοιχων υπηρεσιών ύδατος, βάσει των δεικτών της παρ. 3 και εισηγείται μέτρα βελτιστοποίησης της επιχειρησιακής λειτουργίας στους παρόχους, που δεν παρουσιάζουν καλές αποδόσεις,
ια) ενημερώνεται από τους παρόχους υπηρεσιών ύδατος για τον υπολογισμό του χρηματοοικονομικού κόστους λειτουργίας τους, σύμφωνα με την απόφαση της παρ. 5 του άρθρου 12 του ν. 3199/2003 και για το αν υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με την οικονομική τους απόδοση, σε ετήσια βάση,
ιβ) συμμετέχει στη διαμόρφωση σχετικών προγραμμάτων κατάρτισης και ενημέρωσης των καταναλωτών,
ιγ) συνάπτει προγραμματικές συμβάσεις με Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.), νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, οργανισμούς κοινής ωφέλειας ή άλλους οργανισμούς ή υπηρεσίες του δημόσιου τομέα, της περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α’ 143), για την προώθηση των σκοπών του παρόντος,
ιδ) εκπονεί, αναθέτει ή χρηματοδοτεί έρευνες και μελέτες

α) Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. έχει πρόσβαση σε στοιχεία βάσης δεδομένων, είτε παρόχου, είτε Υπουργείου για την αξιολόγηση:
αα) της κοστολόγησης – τιμολόγησης των υπηρεσιών ύδατος,
αβ) της ποιότητας του πόσιμου νερού και των λυμάτων εκροής,
αγ) της επάρκειας του πόσιμου νερού,
αδ) της εξυπηρέτησης καταναλωτών,
αε) των Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων.

Ευθύνη της Ρυθμιστικής Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων,  είναι: «(ια) Να διασφαλίζονται αποτελεσματικές και διαφανείς διαδικασίες για την παροχή
υπηρεσιών ύδατος και διαχείρισης αστικών αποβλήτων, ενώ παράλληλα να επιδιώκεται η μέγιστη δυνατή ποιότητά τους, μέσα από ένα σαφές και διαφανές σύστημα κοστολόγησης – τιμολόγησης, στη βάση προκαθορισμένων κριτηρίων.
(ιβ) Να ελέγχεται η τήρηση των υποχρεώσεων των παρόχων υπηρεσιών ύδατος.»