Σε μια νέα επιλογή προσανατολίζεται πλέον το υπουργείο Ενέργειας σύμφωνα με πληροφορίες, στο θέμα της ΛΑΡΚΟ μετά την αποτυχία των τελευταίων διαγωνισμών.

Προετοιμάζει διαγωνισμό μόνο για τα μεταλλείο του νικελίου που ανήκουν στο Δημόσιο, αφήνοντας στον Ειδικό Διαχειριστή να συνεχίσει την εκποίηση για τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία της ΛΑΡΚΟ.

1

Η Γενική Μεταλλευτική και Μεταλλουργική Ανώνυμη Εταιρεία «ΛΑΡΚΟ» ήταν εταιρεία παραγωγής σιδηρονικελίου. Διέθετε μεταλλεία στην περιοχή της Εύβοιας, στο Νέο Κόκκινο Βοιωτίας, στην Καστοριά και στα Σέρβια Κοζάνης. Η εταιρεία διέθετε επίσης ένα μεταλλουργικό εργοστάσιο στη Λάρυμνα Φθιώτιδας που απασχολούσε την πλειονότητα των εργαζομένων της επιχείρησης.

Για το μετάλλευμα και τα ορυχεία νικελίου, αναφέρουν πηγές το υπουργείο Ενέργειας έχει γίνει αποδέκτης επενδυτικού ενδιαφέροντος ομίλων από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Μάλιστα, από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται και επενδύουν στην εξόρυξη και όχι από εταιρείες που ενδιαφέρονται ευκαιριακά για να αποκτήσουν ένα δικαίωμα και να το μεταπωλήσουν.

Το νικέλιο ανήκει στις στρατηγικές πρώτες ύλες σύμφωνα με τη σχετική λίστα της ΕΕ και η Ελλάδα είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα με κοιτάσματα νικελίου. Η αυξανόμενη ζήτηση για νικέλιο, λόγω της χρήσης του στις μπαταρίες και σε τεχνολογίες των ΑΠΕ ωθούν ανοδικά την τιμή του στο LME.

Με βάση τα στοιχεία της εταιρείας ΛΑΡΚΟ, για τα αποθέματα, όπως αυτά παρουσιάζονται στην έκθεση αποθεμάτων της εταιρείας του 2018, οι μετρημένοι – ενδεικτικοί πόροι με τα χρησιμοποιούμενα ως βέλτιστα για τα μεταλλεία Cut Off Grades 0,80% για τα μεταλλεύματα του Αγ. Ιωάννη και της Ευβοίας και 0,90% για το μετάλλευμα Καστοριάς, εκτιμώνται σε 99.512.000 tn, με μέση περιεκτικότητα νικελίου 0,95%.

Υπενθυμίζεται πως οι διαγωνισμοί για την πώληση των περιουσιακών στοιχείων της ΛΑΡΚΟ, ολοκληρώθηκαν χωρίς αποτέλεσμα, το καλοκαίρι του 2024, 5 χρόνια μετά την έναρξη της τελευταίας προσπάθειας ιδιωτικοποίησης. Ένα χρόνο πριν, είχε προκύψει  προτιμητέος επενδυτής   (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και AD Holdings) ο οποίος ενημέρωσε τον Αύγουστο του 2024,  με επιστολή του προς τα συναρμόδια υπουργεία ότι απέσυρε το ενδιαφέρον του. Στην επιστολή γινόταν λόγος για τις δυσμενείς μεταβολές που μεσολάβησαν στην παγκόσμια αγορά της ενέργειας, των μετάλλων και ιδίως των προϊόντων νικελίου.

Το νικέλιο στρατηγική πρώτη ύλη- Ο ρόλος του στην ενεργειακή μετάβαση

Η μόνη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που παρήγαγε νικέλιο από δικά της κοιτάσματα ήταν η Ελλάδα, στην οποία η εξόρυξη λατερίτη και η παραγωγή σιδηρονικελίου διεκόπησαν το 2022.

Ο χαρακτηρισμός  στρατηγική πρώτη ύλη  δόθηκε στο νικέλιο πρόσφατα με βάση τη μελέτη της Ευρωπαϊκής Ενωσης του 2023 (Study on the Critical Raw Materials for the EU, 2023), όπου αναφέρεται καθαρά ότι το Ni μπορεί να μην ικανοποιεί τα κριτήρια χαρακτηρισμού των πρώτων υλών κρίσιμης σημασίας (CRM), αλλά συμπεριλαμβάνεται σε αυτές όπως και ο χαλκός, καθώς και τα δύο μέταλλα θεωρούνται στρατηγικές πρώτες ύλες (SRM).

Η τρέχουσα παραγωγική ικανότητα και τα πρωτογενή αποθέματα νικελίου δεν μπορούν να καλύψουν την αυξανόμενη ζήτηση νικελίου.

Το μεγαλύτερο μέρος του νικελίου χρησιμοποιείται για την παραγωγή ανοξείδωτου χάλυβα (69%), ενώ σημαντικές ποσότητες καταναλώνονται για την παραγωγή μπαταριών (13%), κραμάτων και υπερκραμάτων (7%). Οι μπαταρίες EV απαιτούν σημαντική ποσότητα νικελίου για να λειτουργήσουν αποτελεσματικά. Η ικανότητα του μετάλλου να αποθηκεύει ενέργεια το καθιστά βασικό συστατικό στην ώθηση για πιο πράσινες επιλογές μεταφοράς.

Χρησιμοποιείται και στις τεχνολογίες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, καθώς  η αντοχή του σε ακραίες συνθήκες το καθιστούν ιδανικό συστατικό σε ανεμογεννήτριες και ηλιακούς συλλέκτες, όπου τα υλικά υπόκεινται σε σκληρές καιρικές συνθήκες και συνεχή χρήση.

Το πρόβλημα της Λάρκο και πώς αντιμετωπίστηκε

Η ΛΑΡΚΟ η μοναδική βιομηχανία στην Ευρώπη που παρήγαγε νικέλιο, έκλεισε το 2022,  αποτέλεσμα της συσσώρευσης αρνητικών αποτελεσμάτων, κακής οικονομικής διαχείρισης πολλών ετών που την οδήγησαν σε :

Μηδενικά ταμειακά διαθέσιμα και αρνητική καθαρή θέση στα 407 εκ. ευρώ το 2019  από  -160 εκατ. ευρώ στις αρχές του 2015,  λόγω συσσωρευμένων ζημιών και διαδοχικών ζημιογόνων χρήσεων από το παρελθόν.

Ληξιπρόθεσμες οφειλές προς προμηθευτές, εργολάβους, τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία και άλλους στα 600 εκατ. ευρώ. Η μεγαλύτερη οφειλή αφορά τη ΔΕΗ. Αυτή η οφειλή από 144 εκατ. ευρώ το 2012, ανήλθε στα 242 εκατ. ευρώ το 2016, και εκτοξεύθηκε στα 351 εκατ. ευρώ στις αρχές του 2020. Η οφειλή αυξανόταν – κάθε μήνα – κατά 5-5,5 εκατ. ευρώ.

Το μέσο ετήσιο μισθολογικό κόστος της προσέγγιζε, το 2020, τα 44.000 ευρώ ανά εργαζόμενο, ενώ για τους πιο υψηλόμισθους  (με πολλά χρόνια προϋπηρεσίας) ξεπερνούσε τα 73.000 ευρώ.
Την 5ετία 2015-2019, σωρεύθηκαν χρέη ύψους περίπου 260 εκατ. ευρώ. Οι ζημιές της Εταιρείας ανήλθαν στα 99 εκατ. ευρώ το 2019. Τα προηγούμενα έτη, τα αποτελέσματα της Εταιρείας ήταν -30 εκατ. ευρώ το 2015, -68 εκατ. ευρώ το 2016, -6 εκατ. ευρώ το 2017 και -57 εκατ. ευρώ το 2018.
Ο τελευταίος δημοσιευμένος ισολογισμός της ήταν του 2014. Για τις μετέπειτα χρήσεις δεν είχαν συνταχθεί καν χρηματοοικονομικές καταστάσεις, οι οποίες να έχουν εγκριθεί τουλάχιστον από το Διοικητικό Συμβούλιο.
Ταυτόχρονα, διαχρονικά, επιδείκνυε σοβαρό έλλειμμα στην τήρηση των περιβαλλοντικών όρων του εργοστασίου, με κίνδυνο την άρση της Άδειας Λειτουργίας του, από το 2016. Επιβαρυνόταν με περιβαλλοντικά πρόστιμα 50 εκατ. ευρώ και ήταν υπεύθυνη για σοβαρή ατμοσφαιρική ρύπανση της ευρύτερης περιοχής καθώς και για την επιβάρυνση του Ευβοϊκού Κόλπου, όπου εναποτίθενται κάθε χρόνο χιλιάδες τόνοι σκουριάς. Ο απαρχαιωμένος εξοπλισμός της έκανε τη ΛΑΡΚΟ μη ανταγωνιστική, ανεξαρτήτως των διεθνών τιμών του νικελίου.
Ο βασικός εξοπλισμός της ΛΑΡΚΟ είναι της δεκαετίας του 1970, με το πιο πρόσφατο καμίνι να κατασκευάζεται το 1979, και έκτοτε δεν  έχει γίνει κάποια ουσιώδης επένδυση.

Η Ελλάδα, στις 21 Ιανουαρίου 2022, καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για μη συμμόρφωση με τις αποφάσεις περί παράνομων κρατικών ενισχύσεων προς τη ΛΑΡΚΟ, ύψους 136 εκατ. ευρώ, πλέον τόκων (σήμερα στα 170 εκατ. ευρώ). Επιβλήθηκε πρόστιμο στο Ελληνικό Δημόσιο, ύψους 4,4 εκατ. ευρώ ανά εξάμηνο καθυστέρησης από το 2017 μέχρι την εκτέλεση της απόφασης, και κατ’ αποκοπήν ποσό ύψους 5,5 εκατ. ευρώ.

Τον Μάρτιο του 2020, ξεκίνησε σχέδιο εξυγίανσης με  τον νόμο που ψηφίστηκε για εγκατάσταση της Ειδικής Διαχείρισης, έγιναν άμεσες ενέργειες εξορθολογισμού του κόστους, τόσο σε επιχειρησιακό όσο και χρηματοοικονομικό επίπεδο, με τη συμβολή και των εργαζομένων, αφού η Εταιρεία ήταν αδύνατον να συνεχίσει τη λειτουργία της με ζημιές 99 εκατ. ευρώ κάθε έτος.

Η Εταιρεία, την τριετία 2020-2022, αποπλήρωσε όλες τις υποχρεώσεις που σχηματίστηκαν αυτή την περίοδο σε εργαζόμενους, ΔΕΗ, εργολάβους και προμηθευτές, χωρίς να σταματήσει ούτε μία μέρα την παραγωγή νικελίου, και χωρίς να έχει προχωρήσει σε απόλυση ενός εργαζομένου. Αυτό οφείλεται και στην κρατική χρηματοδότηση ύψους 52 εκατ. ευρώ.

Οι προηγούμενοι διαγωνισμοί για την πώληση των περιουσιακών στοιχείων

Αφού τέθηκε η ΛΑΡΚΟ σε καθεστώς Ειδικής Διαχείρισης προκηρύχθηκαν οι διαγωνισμοί για την πώληση των περιουσιακών της στοιχείων. Ωστόσο το ενδιαφέρον επενδυτών δεν ήταν τόσο ισχυρό.

Ο  διαγωνισμός που πραγματοποιήθηκε  από τον ειδικό διαχειριστή αφορούσε τα μεταλλευτικά δικαιώματα για τα μεταλλεία της Εύβοιας, της Φθιώτιδας στον  Άγιο Ιωάννη και τα αποθέματα μεταλλευμάτων, αγροτεμάχια αλλά και τον κινητό και λοιπό εξοπλισμό στην περιοχή της Λάρυμνας.
Ο δεύτερος διαγωνισμός έγινε  από το ΤΑΙΠΕΔ και αφορούσε τα περιουσιακά στοιχεία του Δημοσίου και τα μεταλλευτικά δικαιώματα του εργοστασίου της Λάρυμνα.

Και στους 2 διαγωνισμούς, ανακηρύχθηκε το ίδιο επενδυτικό σχήμα ως προτιμητέος επενδυτής, το οποίο το καλοκαίρι του 2024 απέσυρε το ενδιαφέρον του.