Μέσα σε λίγες ημέρες, οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες για την Ευρώπη, η οποία προετοιμάζεται για έναν σκληρό χειμώνα, λόγω της αβεβαιότητας κάλυψης των αναγκών της από το φυσικό αέριο σε νοικοκυριά και βιομηχανία.

Ο κατακερματισμός, εξαιτίας των διαφορετικών αναγκών σε κάθε κράτος μέλος, τον οποίο «ξορκίζουν» οι αξιωματούχοι της Ευρώπης, είναι ο μεγάλος φόβος για την επιτυχία ενός σχεδίου που βασίζεται -μέχρι στιγμής- στον εθελοντισμό και την αλληλεγγύη.

Την Τρίτη, η Κομισιόν έκανε έκκληση στα κράτη μέλη της για μείωση της χρήσης φυσικού αερίου κατά 15% από τον Αύγουστο μέχρι τον Μάρτιο του 2023, μία μείωση ανάλογη της μέσης κατανάλωσης της αντίστοιχης περιόδου κατά το διάστημα 2016-2021.

Ρωγμές στην αλληλεγγύη

Το σχέδιο αναμένεται να συζητηθεί από τους μονίμους αντιπροσώπους των κρατών – μελών της ΕΕ και στη συνέχεια από τους Ευρωπαίους υπουργούς Ενέργειας, σε έκτακτο Συμβούλιο, στις 26 Ιουλίου.

Η οριζόντια εφαρμογή του είναι ένα από τα μελανά σημεία, στην προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να πείσει όλα τα κράτη μέλη να μειώσουν δραστικά τη χρήση φυσικού αερίου.

Κι αυτό γιατί ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες εξαρτώνται σε μεγαλύτερο βαθμό από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου από άλλες, με την οριζόντια εφαρμογή του μέτρου να φαντάζει άδικη σε όσες είχαν φροντίσει από νωρίς να απεμπλακούν από τη σύνδεση με τη Ρωσία και δεν θέλουν να διακινδυνεύουν την παραγωγή τους.

Για παράδειγμα, τα κράτη της Νότιας Ευρώπης όπως η Ισπανία και η Ιταλία χρησιμοποιούν μικρές ποσότητες φυσικού αερίου, ενώ η Γαλλία βασίζεται κυρίως στην εγχώρια πυρηνική ενέργεια για την ηλεκτροδότησή της.

Το επιχείρημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για κοινή γραμμή βασίζεται στη σύνδεση των οικονομιών των κρατών μελών, καθώς το πλήγμα μίας χώρας μπορεί να οδηγήσει σε αλυσιδωτές επιπτώσεις.

«Η επιλογή που έχουμε σήμερα είναι ή να ενισχύσουμε την αλληλεγγύη τώρα ή να περιμένουμε μια έκτακτη ανάγκη που θα μας αναγκάσει να στραφούμε στην αλληλεγγύη», είπε ο Φρανς Τίμερμανς, ανώτερος Ολλανδός πολιτικός που υπηρετεί ως τσάρος ενέργειας και κλίματος της Επιτροπής.

Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν προσπάθησε να «πείσει» δίνοντας έναν πολιτικό τόνο, υποστηρίζοντας ότι ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν βλέπει την κατεδάφιση της ευρωπαϊκής ενότητας ως βασικό στόχο, τον οποίο προετοιμάζει εδώ και καιρό.

Εξοικονόμηση ενέργειας

«Η ενέργεια που εξοικονομείται το καλοκαίρι μπορεί να χρησιμοποιηθεί το χειμώνα», τονίζει η Επιτροπή, της οποίας τα σενάρια για ένα σκληρό χειμώνα δείχνουν σοβαρές επιπτώσεις στο ΑΕΠ της Ευρώπης.

Στα σχέδια της Επιτροπής προβλέπεται η στροφή σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας και η παροχή κινήτρων σε βιομηχανίες για τη μείωση ενέργειας ακόμα και με τη μορφή κρατικών ενισχύσεων.

Για τα νοικοκυριά και τα δημόσια κτίρια προτείνεται η στοχευμένη μείωση της θέρμανσης και της ψύξης με στόχο τη βραχυπρόθεσμη εξοικονόμηση της ενέργειας.

Στις οδηγίες που ήδη έχει δώσει η Ε.Ε. προβλέπεται η αποθήκευση φυσικού αερίου στο 80% του διαθέσιμου χώρου σε κάθε χώρα μέχρι τον Νοέμβριο, με την προϋπόθεση ότι μέχρι τον Φεβρουάριο πρέπει να υπάρχει απόθεμα τουλάχιστον 40%. Μέχρι στιγμής, ο μέσος όρος αποθήκευσης φτάνει το 63%.

Κι αυτό με αρκετές διαφοροποιήσεις μεταξύ των κρατών μελών. Για παράδειγμα η Πολωνία έχει εξοικονομήσει στις αποθήκες της το 98% της χωρητικότητας. Υπάρχουν όμως και άλλες περιπτώσεις, όπως η Ουγγαρία, που τα αποθέματά της δεν ξεπερνούν το 47% της χωρητικότητας.

Ακόμα κι αν η Ευρώπη καταφέρει να γεμίσει τις αποθήκες της στο 90%, εξακολουθεί να υπάρχει «αυξημένος κίνδυνος διακοπής του εφοδιασμού εάν υπάρξει πλήρης διακοπή της προμήθειας από τη Ρωσία», προειδοποίησε πριν λίγες ημέρες ο επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, Φατίχ Μπιρόλ. Οι κίνδυνοι είναι ακόμη μεγαλύτεροι εάν οι ρωσικές ροές σταματήσουν πριν η περιοχή καταφέρει να εξασφαλίσει αυτό το όριο αποθήκευσης, επισήμανε.

Διάθεση αποθεμάτων

Μία ακόμη απειλή που ίσως θα κληθεί να διαχειριστεί η Ευρώπη, είναι το  ζήτημα των εξαγωγών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Κι αυτό γιατί η πρόσφατη εμπειρία της πανδημίας έδειξε ότι η αλληλεγγύη δεν βρίσκεται πάντα στην πρώτη γραμμή μεταξύ των κρατών της Ε.Ε.

Ο Επίτροπος Ενέργειας της Ε.Ε. Τιέρυ Μπρετόν ταξίδεψε στο Βερολίνο νωρίτερα μέσα στον μήνα, ώστε να διασφαλίσουν οι αξιωματούχοι της Ε.Ε. ότι δεν θα επαναληφθούν οι πρώτες ημέρες της πανδημίας, όταν ορισμένες χώρες συγκέντρωναν ιατρικό και προστατευτικό εξοπλισμό για απόθεμα, ενώ σε άλλα κράτη υπήρχαν τεράστιες ελλείψεις.

Και στην περίπτωση πλήρους διακοπής των ροών του ρωσικού φυσικού αερίου, η Ευρώπη είναι πιθανό να κληθεί να διαχειριστεί φαινόμενα όπου κράτη μέλη της συγκεντρώνουν καύσιμα και δεν τα διαθέτουν σε άλλα κράτη.

Διαβάστε επίσης:

Κίνδυνος διάλυσης της εφοδιαστικής αλυσίδας στην Ευρώπη αν η Ρωσία κλείσει την στρόφιγγα