Η ενεργειακή κρίση της Ευρώπης θα προκαλέσει χρόνια ελλείψεων και blackouts

Οι λογαριασμοί θα είναι υψηλοί, αλλά η Ευρώπη θα επιβιώσει τον χειμώνα: Έχει αγοράσει αρκετό πετρέλαιο και φυσικό αέριο για να καλύψει τις ανάγκες κατά τις περιόδους θέρμανσης, αναφέρει το Bloomberg.

Πολύ μεγαλύτερο κόστος θα επωμιστούν οι φτωχότερες χώρες του κόσμου, οι οποίες αποκλείστηκαν από την αγορά φυσικού αερίου λόγω της αιφνιδιαστικής αυξημένης ζήτησης της Ευρώπης. Έχει αφήσει τις χώρες των αναδυόμενων αγορών ανίκανες να καλύψουν τις σημερινές ή τις αυριανές ανάγκες και οι πιο πιθανές συνέπειες – κλείσιμο εργοστασίων, συχνότερες και πιο μακροχρόνιες ελλείψεις ρεύματος, υποκίνηση κοινωνικών αναταραχών – θα μπορούσαν να επεκταθούν στην επόμενη δεκαετία.

«Οι ανησυχίες για την ενεργειακή ασφάλεια στην Ευρώπη οδηγούν στην ενεργειακή φτώχεια τον αναδυόμενο κόσμο», δήλωσε ο Saul Kavonic, αναλυτής ενέργειας στην Credit Suisse. «Η Ευρώπη απομυζά φυσικό αέριο από άλλες χώρες, όποιο κι αν είναι το κόστος».

Μετά από ένα καλοκαίρι κυλιόμενων διακοπών ρεύματος και πολιτικής αναταραχής, ο ψυχρότερος καιρός και οι έντονες βροχοπτώσεις ανακούφισαν την άμεση ενεργειακή κρίση στο Πακιστάν, την Ινδία, το Μπαγκλαντές και τις Φιλιππίνες. Αλλά οποιαδήποτε ανακούφιση θα είναι προσωρινή. Οι ψυχρότερες θερμοκρασίες έρχονται και οι πιθανότητες εξασφάλισης μακροπρόθεσμων προμηθειών είναι ελάχιστες. Το ισχυρό δολάριο ΗΠΑ έχει μόνο δυσκολέψει την κατάσταση, αναγκάζοντας τα κράτη να επιλέξουν μεταξύ της αγοράς καυσίμων και της πραγματοποίησης πληρωμών χρέους. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι παγκόσμιοι προμηθευτές καυσίμων εμφανίζονται όλο και πιο επιφυλακτικοί να πουλήσουν σε χώρες που θα μπορούσαν να οδεύουν προς χρεοκοπία.

Στροφή των ευρωπαϊκών χωρών στη spot αγορά

Το επίκεντρο του ζητήματος είναι η απάντηση της Ευρώπης στη σύσφιξη των προμηθειών καυσίμων και στον πόλεμο στην Ουκρανία. Αποκομμένες από το ρωσικό φυσικό αέριο, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν στραφεί στη spot αγορά, όπου η ενέργεια που δεν δεσμεύεται για τους αγοραστές διατίθεται για παράδοση σε σύντομο χρονικό διάστημα. Με τις τιμές να εκτοξεύονται, ορισμένοι προμηθευτές στη Νότια Ασία απλώς ακύρωσαν τις προγραμματισμένες παραδόσεις υπέρ καλύτερων αποδόσεων αλλού, λένε οι έμποροι.

“Οι προμηθευτές δεν χρειάζεται να επικεντρωθούν στην εξασφάλιση του LNG τους σε αγορές χαμηλής οικονομικής ευχέρειας”, δήλωσε ο Raghav Mathur, αναλυτής της Wood Mackenzie. Οι υψηλότερες τιμές που μπορούν να εξασφαλίσουν στην αγορά spot υπερκαλύπτουν τις όποιες κυρώσεις μπορεί να πληρώσουν για την ακύρωση προγραμματισμένων αποστολών. Και αυτή η δυναμική είναι πιθανό να διατηρηθεί για χρόνια, λέει ο Mathur.

Οι ζημιές που προκαλούνται από την υπερθέρμανση του πλανήτη, όπως οι καταστροφικές πλημμύρες στο Πακιστάν, προκαλούν επίσης οικονομικό όλεθρο στα αναδυόμενα κράτη, ωθώντας τους ηγέτες στις συνομιλίες του ΟΗΕ για το κλίμα στην Αίγυπτο αυτόν τον μήνα, να συζητήσουν πώς οι πλουσιότερες χώρες μπορούν να βοηθήσουν στην παροχή περισσότερης στήριξης.

Ταυτόχρονα, η Ευρώπη επιταχύνει την κατασκευή πλωτών τερματικών σταθμών για την εισαγωγή περισσότερων καυσίμων στο μέλλον. Η Γερμανία, η Ιταλία και η Φινλανδία έχουν εξασφαλίσει εγκαταστάσεις. Οι Κάτω Χώρες άρχισαν να εισάγουν LNG από νέους πλωτούς τερματικούς σταθμούς τον Σεπτέμβριο. Η ευρωπαϊκή ζήτηση για φυσικό αέριο αναμένεται να αυξηθεί κατά σχεδόν 60% έως το 2026, σύμφωνα με το BloombergNEF.

Οι εξαγωγείς στο Κατάρ και τις Ηνωμένες Πολιτείες δέχονται τώρα προσφορές από Ευρωπαίους εισαγωγείς που θέλουν να αγοράσουν καύσιμα για να καλύψουν τη νέα χωρητικότητα. Για πρώτη φορά, αναδυόμενα έθνη όπως το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και η Ταϊλάνδη αναγκάζονται να ανταγωνιστούν στις τιμές με τη Γερμανία και άλλες οικονομίες που είναι αρκετές φορές μεγαλύτερες από το μέγεθος τους.

«Δανειζόμαστε τις ενεργειακές προμήθειες άλλων ανθρώπων», δήλωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Vitol, Russell Hardy. «Δεν είναι καλό πράγμα».

Όχι στις μακροπρόθεσμες συμβάσεις από τους εμπόρους

Συνήθως όταν υπάρχει βραχυπρόθεσμη έλλειψη, τα κράτη μπορούν να υπογράψουν μακροπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας, πληρώνοντας ένα σταθερό επιτόκιο για τη διασφάλιση αξιόπιστων παραδόσεων για χρόνια. Αυτό δεν λειτούργησε αυτή τη φορά. Ακόμη και οι προσφορές για παραδόσεις που ξεκινούν χρόνια μετά, απορρίπτονται.

Η Ινδία απέτυχε στην τελευταία της προσπάθεια να κλειδώσει τις αποστολές από το 2025 και μετά. Το Μπαγκλαντές και η Ταϊλάνδη ουσιαστικά εγκατέλειψαν τις προσπάθειες για την απόκτηση συμβάσεων που ξεκινούν πριν από το 2026, όταν τεράστιες νέες εξαγωγικές μονάδες στο Κατάρ και οι ΗΠΑ σχεδιάζουν να ξεκινήσουν τη μεταφορά καυσίμων. Το Πακιστάν τον περασμένο μήνα δεν μπόρεσε να κλείσει μια εξαετή συμφωνία που θα ξεκινούσε το επόμενο έτος, αφότου αρκετές προσπάθειες για βραχυπρόθεσμες αγορές απέτυχαν επίσης.

«Πιστεύαμε ότι η κρίση θα είχε τελειώσει μέχρι το τέλος του έτους, αλλά δεν είναι έτσι», δήλωσε ο Kulit Sombatsiri, γραμματέας του υπουργείου Ενέργειας της Ταϊλάνδης, σε ενημέρωση τη Δευτέρα. Εάν οι τιμές του LNG συνεχίσουν να αυξάνονται, πρόσθεσε, η κυβέρνηση θα πρέπει να εξετάσει μέτρα όπως το κλείσιμο των μίνι μάρκετ και άλλων επιχειρήσεων υψηλής ενέργειας.

Οι προμηθευτές LNG φοβούνται ότι αυτές οι χώρες δεν θα είναι σε θέση να πληρώσουν για τις υποσχόμενες παραδόσεις. Τα καύσιμα τιμολογούνται σε δολάρια ΗΠΑ και μία μόνο αποστολή κοστίζει σήμερα σχεδόν 100 εκατομμύρια δολάρια. Συγκριτικά, οι αποστολές LNG είχαν κατά μέσο όρο κόστος 33 εκατομμύρια δολάρια κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010.

Τα συναλλαγματικά αποθέματα του Πακιστάν μειώθηκαν στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων τριών ετών τον περασμένο μήνα, ωθώντας την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας από τη Moody’s Investors, σε junk. Τα αποθέματα για το Μπαγκλαντές, την Ινδία και τις Φιλιππίνες βρίσκονται σε χαμηλά δυο ετών. Στην Ταϊλάνδη, όπου ο πληθωρισμός βρίσκεται ήδη σε υψηλό 14 ετών και τα αποθέματα σε χαμηλό πενταετίας, η κεντρική τράπεζα προειδοποίησε ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί εάν το μπατ δεν σταθεροποιηθεί σύντομα.

Χωρίς τη ροή ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, οι παγκόσμιες αγορές φυσικού αερίου θα παραμείνουν σφιχτές. Οι τιμές spot θα παραμείνουν υψηλές και χωρίς τη δυνατότητα εξασφάλισης μακροπρόθεσμων προμηθειών, οι αναπτυσσόμενες χώρες μπορεί να στραφούν σε πιο βρώμικα καύσιμα ή άλλους εταίρους.

Η δυναμική πίσω από την ανάπτυξη του φυσικού αερίου στις αναπτυσσόμενες οικονομίες έχει επιβραδυνθεί, ιδίως στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, βάζοντας φρένο στα διαπιστευτήρια του φυσικού αερίου ως μεταβατικού καυσίμου, ανέφερε ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας στο World Energy Outlook 2022. Το φυσικό αέριο είναι το καθαρότερο ορυκτό καύσιμο καύσης και εκπέμπει λιγότερο CO2 από τον άνθρακα όταν καίγεται.

Η έλλειψη ενέργειας έχει ήδη φέρει πιο κοντά τον αναδυόμενο κόσμο και τη Ρωσία. Η Ρωσία ήταν παραπάνω από ευτυχής να προσφέρει καύσιμα στο Πακιστάν, την Ινδία και άλλους που έχουν αποκλειστεί από την spot αγορά.

«Έχουμε δημιουργήσει επαφές με τη ρωσική πλευρά. Μας ενδιαφέρει, φυσικά, πολύ η προμήθεια LNG», δήλωσε ο Shafqat Ali Khan, πρεσβευτής του Πακιστάν στη Ρωσία, στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Tass. «Αν οι πλούσιες χώρες πάρουν όλο το LNG, τι θα μας συμβεί;»

Ενώ οι εισαγωγές LNG της Κίνας έχουν μειωθεί συνολικά εν μέρει λόγω των υψηλών τιμών spot, το κράτος έχει αυξήσει τις αγορές ρωσικού LNG με μεγάλη έκπτωση. Οι παραδόσεις από τη Ρωσία στην Κίνα αυξήθηκαν περίπου 25% μέχρι στιγμής φέτος, σύμφωνα με στοιχεία παρακολούθησης πλοίων που συγκέντρωσε το Bloomberg.

Φθηνότερα καύσιμα

Οι φτωχότερες χώρες μπορεί επίσης να στραφούν σε φθηνότερα καύσιμα όπως ο άνθρακας και το πετρέλαιο. Ή θα κοιτάξουν να αναπτύξουν τους δικούς τους εγχώριους πόρους. Το Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο του Μπαγκλαντές προέτρεψε την κυβέρνηση να κινηθεί ταχύτερα για την εξερεύνηση φυσικού αερίου τόσο στην ξηρά όσο και στην ακτή προκειμένου να αντικαταστήσει το ακριβό LNG. Οι επικριτές της κυβέρνησης του Πακιστάν ρωτούν γιατί δεν έχουν αξιοποιήσει τα αποθέματα φυσικού αερίου σε διάφορα τμήματα της χώρας.

«Η μόνη σωτηρία θα είναι αν δεν κάνει πολύ κρύο», δήλωσε ο Shaiq Jawed, διευθύνων σύμβουλος της JK Group, προμηθευτή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων σε παγκόσμιες αλυσίδες ξενοδοχείων με έδρα το Πακιστάν. Αυτό το καλοκαίρι, για πρώτη φορά μετά από 25 χρόνια, η εταιρεία έλαβε μόνο το ήμισυ του φυσικού αερίου που χρειαζόταν, είπε. Εάν χρειαστεί, μπορεί να βασιστεί στην ηλεκτρική ενέργεια και την ενέργεια που παράγεται από άνθρακα. «Αυτή είναι η έσχατη λύση, αλλά το κλείσιμο δεν είναι επιλογή».

Για τους ανθρώπους που ανησυχούν για την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον, καμία από αυτές δεν είναι καλή επιλογή. Ο άνθρακας και το πετρέλαιο είναι πολύ πιο “βρώμικα” από το φυσικό αέριο. Η διαδικασία εξόρυξης νέων ορυκτών καυσίμων είναι ενεργοβόρα και συνδέεται με αυξημένη ρύπανση και σεισμική δραστηριότητα.

«Εάν το φυσικό αέριο είναι πέρα από τις δυνατότητές μας, προφανώς εξετάζετε την επιστροφή στον άνθρακα σε κάποιο βαθμό, επειδή χρειάζεστε το βασικό επίπεδο ηλεκτρικής ενέργειας για να παραχθεί», δήλωσε η Nirmala Sitharaman, υπουργός Οικονομικών της Ινδίας, τον περασμένο μήνα. «Και αυτό δεν μπορεί να γίνει μόνο μέσω της ηλιακής ή της αιολικής ενέργειας».

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή ενέργεια, θα μπορούσαν τελικά να προσφέρουν ανακούφιση. Μέχρι τότε, οι υψηλές τιμές θα κάνουν μέρος της δουλειάς.

Η αύξηση της ζήτησης φυσικού αερίου στην αναδυόμενη Ασία επιβραδύνθηκε σημαντικά μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου, καθώς οι υψηλές τιμές παρέσυραν προς τα κάτω την κατανάλωση, σύμφωνα με τον ΙΕΑ. Η Ταϊλάνδη, ο κορυφαίος χρήστης φυσικού αερίου της περιοχής, σημείωσε πτώση 12% στη ζήτηση κατά την περίοδο αυτή.

Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να κάνουν τα υπόλοιπα, να δεσμεύσουν τα καύσιμα και να προγραμματίσουν διακοπές ρεύματος όταν δεν υπάρχει αρκετή ενέργεια προς χρήση.

Θα χρειαστούν έως και τέσσερα χρόνια για να ισορροπήσει η αγορά, είπε ο Mathur της WoodMac. Μέχρι τότε, οι ασταθείς τιμές θα είναι ο κανόνας και, «το LNG θα ανήκει πρώτα στους «ανεπτυγμένους», με τα απομεινάρια για τους «αναπτυσσόμενους».

Χώρες στη Νότια Αμερική, όπως η Βραζιλία και η Αργεντινή, ενδέχεται να είναι ελαφρώς πιο προστατευμένες, δεδομένων των επενδύσεων σε υδροηλεκτρική ενέργεια. Ακόμα κι έτσι, ο λογαριασμός εισαγωγών της Βραζιλίας, υπερδιπλασιάστηκε κατά τους πρώτους επτά μήνες του τρέχοντος έτους στα 3,7 δισεκατομμύρια δολάρια, αποτέλεσμα της αύξησης των τιμών στο εξωτερικό και των καθυστερήσεων σε ένα εγχώριο έργο αγωγού. Εάν η περίοδος των βροχών είναι αργά φέτος, η Βραζιλία μπορεί να χρειαστεί να κερδίσει χρόνο με ακόμη περισσότερες εισαγωγές LNG.

«Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το μέρος του LNG που παίρνουμε, δεν το παίρνει κάποιος άλλος», δήλωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Gunvor Group, Torbjorn Tornqvist.

Στο μεταξύ, οι Φιλιππίνες και το Βιετνάμ επανεξετάζουν τα σχέδια για την έναρξη εισαγωγής LNG.

Οι Φιλιππίνες συνεχίζουν να καθυστερούν την έναρξη του πρώτου τερματικού σταθμού εισαγωγής τους, ενώ η κυβέρνηση στο Βιετνάμ εξετάζει το ενδεχόμενο περικοπής της παραγωγικής ικανότητας των προγραμματισμένων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση αερίου.

Αυτά τα έργα σχεδιάστηκαν για να καλύψουν την αυξανόμενη εγχώρια ζήτηση. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν έχουν ακόμη προτείνει μια εναλλακτική.

Διαβάστε ακόμη:

Σε επίπεδα ρεκόρ οι ευρωπαϊκοί λογαριασμοί ενέργειας παρά τα κυβερνητικά μέτρα στήριξης