Άγγελος Συρίγος στο mononews: Δεν θα δεχθούμε πολιτική κανονιοφόρων νοτίως της Κρήτης

Ο  Άγγελος Συρίγος, βουλευτής Α’ Αθηνών με τη Νέα Δημοκρατία, εκπρόσωπος της Νέας Δημοκρατίας στο Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής και αν. καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, είναι  καλός γνώστης των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Συχνά επιβεβαιώνεται στις εκτιμήσεις του. Απαντώντας στις ερωτήσεις του mononews.gr μας βοηθά να καταλάβουμε τα σύνθετα γεωπολιτικά παιχνίδια στην περιοχή μας.

Τι σημαίνει η προκλητική στάση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, γιατί εκφράζεται σε αυτή τη συγκυρία και μέχρι πού μπορεί να φτάσει; Ποια είναι τα περιθώρια αντιδράσεων της ελληνικής πλευράς; Η κατάσταση αυτή επηρεάζει τις κυρωμένες συμβάσεις με TOTAL, ΕΛΠΕ και EXXON;

Με ψύχραιμη και διεισδυτική ματιά προσεγγίζει τα σημαντικά γεωπολιτικά ζητήματα που έχουν προκύψει και υπογραμμίζει την ανάγκη για μια ριζική αλλαγή στη στάση μας, την ανάγκη να χαράξουμε τη δική μας αποφασιστική στρατηγική. «Δεν αρκεί να αντιδρούμε, πρέπει να χαράσσουμε τη δική μας πολιτική» σημειώνει.

Γιατί εκτιμάτε ότι τώρα η Τουρκία αποφάσισε να κινηθεί πιο δυναμικά στην Ανατολική Μεσόγειο; Τι την κάνει τόσο τολμηρή;

Η Τουρκία έχει μια στρατηγική που ξεκίνησε από το 2004 αμφισβητώντας τις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου και έχει επεκτείνει από το 2011 αμφισβητώντας τις ελληνικές θαλάσσιες ζώνες. Αυτή η πολιτική εκτυλίσσεται με ταχύτητα τις τελευταίες ημέρες. Η εκτίμησή μου είναι ότι αυτό το πράγμα θα έχει συνέχεια.

Η στάση τους εξηγείται από αυτό που έγινε όταν τόλμησαν την επίθεση  στη Συρία. Εκεί πήραν το μάθημα ότι αν τραβάνε το σκοινί τους βγαίνει. Επιβραβεύτηκε η παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Όχι μόνο δεν τιμωρήθηκαν αλλά τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ρωσία τους αναγνώρισαν κατά το 20% την περιοχή που είχαν καταλάβει. Επιβραβεύτηκε κατά 20% δηλαδή η πολιτική τους και κέρδισαν το 20%  των εδαφών που ήθελαν να καταλάβουν. Το «μάθημα» που πήραν είναι ότι όταν είσαι αποφασιστικός παίρνεις κάτι. Και τώρα φαίνεται ότι είναι έτοιμοι να εφαρμόσουν αυτό το μάθημα και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η ελληνική πλευρά επιχειρεί  να βάλει φρένο στην ταχύτητα που έχει πάρει η Τουρκία το τελευταίο διάστημα, και αν θα το πετύχει, θα το δούμε τις επόμενες μέρες. Κατά τα άλλα, στη συνάντηση κορυφής που έγινε, συμφωνήσαμε ότι διαφωνούμε σε όλα.

Η Τουρκία, μέχρι τώρα, λειτουργεί με την πεποίθηση ότι δεν θα υπάρχει αντίρρηση σε όλα όσα κάνει. Αν αλλάξει αυτή η πεποίθησή της, τότε θα είναι πιο συγκρατημένη. Γιατί πάει ανιχνευτικά.  Έχει στρατηγική, αλλά πάει ανιχνεύοντας το πόσα μπορεί να κάνει, δεν πάει επιθετικά.

Ποια αντίδραση της ελληνικής πλευράς θα μπορούσε να λειτουργήσει ανασταλτικά στα σχέδιά της;

 Είναι σαφές ότι πρέπει να κινηθούμε σε διπλωματικό επίπεδο. Είμαι κατά των φραστικών αντιδράσεων, δεν χρειάζονται δηλώσεις αλλά πράξεις. Όπως η λήψη κάποιων στοιχειωδών μέτρων άμυνας, είναι κάτι που λαμβάνει υπόψιν η Τουρκία. Για παράδειγμα,το γεγονός ότι μεταφέρθηκε στην Κρήτη ένα τμήμα του στόλου μας, κάτι που έγινε την Τετάρτη που πέρασε, δείχνει ότι δεν θα δεχτούμε πολιτική κανονιοφόρων νοτίως της Κρήτης.

Ένα  σαφές μήνυμα. ότι δεν θα δεχτούμε οποιουδήποτε είδους έρευνα σε περιοχή που θεωρούμε δική μας  υφαλοκριπίδα. Πρέπει να σημειώσουμε ότι η Τουρκία έχει τις ίδιες διεκδικήσεις προς την Ελλάδα και προς την Κύπρο, αλλά έχει διαφορετικές τακτικές.

Στην Κύπρο, ακολουθεί τακτική κανονιοφόρων (μπροστά η φρεγάτα και πίσω το σεισμογραφικό). Και πλέον,   έχει αποκτήσει την τεχνολογία και τη γνώση, για να βρει κοίτασμα. Μέχρι τώρα έκανε δοκιμές, για να δει αν μπορεί να λειτουργήσει. Πλέον μπορεί, ας πούμε  από το Φεβρουάριο, να ξεκινήσει γεωτρήσεις ερευνητικές. Το Barbaros έχει εντοπιστεί πάνω από το τεμάχιο 3, και εικάζεται ότι έχει βρει κάτι εκεί.

Στην Ελλάδα προχωράει βημα-βήμα ελέγχοντας και τις αντιδράσεις. Θεωρώ ότι ο στόχος της είναι να στείλει σεισμογραφικά πλοία να κάνουν έρευνες σε μέρη της ελληνικής υφαλοκριπίδας. Εμείς όμως τους έχουμε στείλει το μήνυμα ότι δεν θα δεχθούμε έρευνες. Μην μπούμε σε λεπτομέρειες, δεν χρειάζεται. Απλά δεν θα δεχθούμε έρευνες.

Σε διπλωματικό επίπεδο, ένα επίπεδο είναι η ενημέρωση που κάνουμε και η προάσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων με πιο συγκεκριμένο τρόπο. Να ορίσουμε ποια είναι τα κυριαρχικά μας δικαιώματα στην περιοχή, να έρθουμε σε επαφή με την κυβέρνηση της Ανατολικής Λιβύης και να προσπαθήσουμε να εμβαθύνουμε τις στρατηγικές μας σχέσεις, να ενισχύσουμε τις τριμερείς συμμαχίες που έχουμε στην περιοχή. Τα σχήματα που έχουμε φτιάξει δεν έχουν ρίζες. Ρίζες αποκτούν όταν μπει και ο παράγοντας ασφάλεια, δηλαδή αν γίνει και στρατιωτική συμμαχία και αναπτύξουμε κοινά προγράμματα. Η τριμερής Ελλάδας-Αιγύπτου-Ισραήλ δίνει δυνατότητες. Μια από τις νέες τεχνολογίες είναι τα drones. Μπορούμε να αναπτύξουμε κοινά συστήματα με το Ισραήλ για drones ή για την αντιμετώπιση των drones. Τώρα βέβαια έχει πολιτικό πρόβλημα το Ισραήλ αλλά κάποια στιγμή θα το λύσει.

Τι θεωρείτε ότι μπορεί να γίνει με τη συμφωνία με τη Λιβύη; Μπορεί να ανατραπεί;

Η συμφωνία με τη Λιβύη,  εκτιμώ ότι θα ορίζει τις ακτές που θα χρησιμοποιηθούν για την οριοθέτηση και πιθανόν να υπάρχει και γραμμή οριοθετική.

Νομικά για να τεθεί σε ισχύ πρέπει να κυρωθεί από τις δύο Εθνοσυνελεύσεις. Στη Λιβύη κοινοβούλιο δεν υπάρχει που να στηρίζει την κυβέρνηση που υπέγραψε τη συμφωνία και άρα δεν θα κυρωθεί. Άρα θα είναι μια συμφωνία που θα έχει κυρωθεί μονομερώς από την Τουρκία. Η Τουρκία όμως αναζητούσε μια στοιχειώδη νομιμοποίηση στην περιοχή, δεν ενδιαφέρεται για…λεπτομέρειες και επομένως αυτή τη συμφωνία έστω κι αν δεν είναι σε νομική ισχύ θα τη βρίσκουμε διαρκώς στα πόδια μας. Δηλαδή, θα τη χρησιμοποιεί για να δικαιολογεί την παρουσία της.

Εάν κυρωθεί, μπορούμε να προσφύγουμε εναντίον της σε Διεθνές Δικαστήριο για να ακυρωθεί, όμως ούτε η Τουρκία, ούτε η σημερινή κυβέρνηση της Λιβύης θα δέχονταν να πάνε σε Διεθνές Δικαστήριο. Οπότε, το δεύτερο σχέδιο, είναι  αν αλλάξει η κυβέρνηση της Λιβύης, να προχωρήσει στην ακύρωση της συμφωνίας. Οι εκτιμήσεις είναι ότι θα κερδίσει ο Χαφτάρ…Τα πράγματα είναι πολύ τεταμένα, μπορεί να ξαναρχίσει την πολιορκία αν πάσα στιγμή, μπορεί να έχουμε εξελίξεις.

Οι δυτικοί φοβούνται την αποσταθεροποίηση στην περιοχή, και μήπως η Ρωσία σπεύσει να αποκτήσει βάσεις στρατιωτικές στη Λιβύη, δηλαδή νότια της Ιταλίας.

Η Τουρκία, να σημειώσουμε ότι με βάση τη στρατιωτική συμφωνία, αποκτά δύο βάσεις, μια αεροπορική και μια ναυτική στη Λιβύη, δηλαδή στην καρδιά της Μεσογείου. Κι αυτό αποσταθεροποιεί την περιοχή και δεν αρέσει σε κανέναν, μένει να δούμε τις αντιδράσεις.

Οι εξελίξεις αυτές μπορούν να αποβούν θετικές για εμάς ή αρνητικές, ανησυχείτε;

Είμαι φύσει αισιόδοξος. Το σημαντικό όμως δεν είναι μόνο τι συμβαίνει, η συγκυρία, αλλά τι κάνουμε εμείς και πώς κινούμαστε. Αυτά τα θέματα δεν κρίνονται, από το πώς θα σου κάτσει η μπίλια, αλλά από το πώς διαμορφώνεις εσύ τους όρους.  Είμαστε διατεθειμένοι να ξεφύγουμε από τη στρατηγική των τελευταίων 45 ετών στην Ελλάδα, την αίσθηση ότι ο χρόνος λειτουργεί υπέρ υμών;

Δεν λειτουργεί πάντα έτσι ο χρόνο. Αν και σε κάποιες περιόδους, όπως τη δεκαετία το 70 όταν περιμέναμε να γίνει η σύμβαση για το Δίκαιο της θάλασσας, έγινε, και ήταν υπέρ των θέσεών μας.   Όμως αυτό έγινε. Από ένα σημείο και μετά, όταν αυτά είχαν γίνει, εμείς δεν κάναμε τίποτα και παραμείναμε στην αδράνεια των προηγούμενων ετών, και τότε, ο χρόνος έπαψε να λειτουργεί υπέρ μας. Όταν κάνεις ποδήλατο, δεν κάνεις όλη την ώρα πεντάλ. Κάποιες φορές, άμα σε βοηθάει κι ο δρόμος, σε κρατάει η αδράνεια και συνεχίζεις. Αλλά αν είσαι συνέχεια σε αδράνεια, πέφτεις.

Χρειάζεται μια ριζική αλλαγή στη στάση μας, είναι ανάγκη να χαράξουμε τη δική μας αποφασιστική στρατηγική. Δεν αρκεί να αντιδρούμε, πρέπει να χαράσσουμε τη δική μας πολιτική. Πρέπει να έχουμε και να εφαρμόζουμε μια στρατηγική για την Τουρκία.

Μετά το 2016 μέχρι σήμερα, όταν πέθανε η πιθανότητα να μπει στην ΕΕ η Τουρκία, δεν έχουμε μια ξεκάθαρη στρατηγική με την Τουρκία. Η Τουρκία αντίθετα, έχει στρατηγική και έχει στόχους. Από το 2011 είναι στις σκέψεις της και γνωρίζουμε το σχέδιο χάραξης ΑΟΖ με τη Λιβύη. Ωστόσο, δεν θα ήταν δυνατό να την αποτρέψουμε, γιατί υπάρχει πολύ στενή οικονομική και στρατιωτική σχέση με τη Λιβύη. Δεν μπορούσαμε να το σταματήσουμε. Όμως το ερώτημα είναι τί κάνουμε εμείς. Ποιά είναι η δική μας στρατηγική.

Οι συμφωνίες που έχουμε υπογράψει και έχουν κυρωθεί από τη Βουλή για τις παραχωρήσεις Δυτικά της Κρήτης, θεωρείτε ότι επηρεάζονται από τη στάση της Τουρκίας;

Όχι, δεν επηρεάζονται. Δεν αμφισβητεί η Τουρκία τα δυτικά της Κρήτης. Πρέπει όμως να υπάρξει πολιτική βούληση για να ξεκινήσουν. Μια εταιρεία για να ξεκινήσει κάτι τέτοιο χρειάζεται τις ευλογίες του κράτους, κάτι πάνω από την κύρωση των συμβάσεων.  Πρέπει να περάσει ένα μήνυμα ότι εμείς ως Ελλάδα θέλουμε αυτή η επένδυση να προχωρήσει. Ότι τη θέλει η κυβέρνηση. Πρέπει ο υπουργός Ενέργειας να τους ενθαρρύνει να προχωρήσουν.