Αντιμέτωποι με την πραγματικότητα της άναρχης, αυθαίρετης δόμησης, που έχει διαμορφωθεί από συστάσεως του ελληνικού κράτους, βρίσκεται η κυβέρνηση, η τοπική αυτοδιοίκηση και φυσικά οι πολίτες, ορισμένοι εκ των οποίων σήμερα θρηνούν τα δεκάδες θύματα της καταστροφής της 23ης Ιουλίου.

Όπως έχει αποκαλύψει η διαδικασία ανάρτησης των δασικών χαρτών, που για πρώτη φορά δείχνει να προχωρά, μόνον στην Αττική οι περιοχές αυθαιρέτων ξεπερνούν τα 100.000 στρέμματα. Πρόκειται για τους οικισμούς (οικιστικές πυκνώσεις όπως έχουν ονομαστεί) σε εκχερσωμένα ή και καμένα δάση που με βάση τη ρητή διάταξη του άρθρου 24 του Συντάγματος του 1975 δεν επιτρέπεται να ενταχθούν στο σχέδιο πόλης.

Η Αττική είναι από τις περιφέρειες με τον μεγαλύτερο αριθμό αυθαίρετων οικισμών μέσα σε δάση ή δασικές εκτάσεις. Τις μεγαλύτερες οικιστικές πυκνώσεις – εκτάσεις που εξαιρούνται από τη διαδικασία ανάρτησης των δασικών χαρτών έχει δηλώσει ο δήμος Μεγαρέων με 17.412 στρέμματα και ακολουθούν οι δήμοι Σαλαμίνας με 12.717, Κρωπίας με 12.801, Μαραθώνα με 11.694, Ωρωπού με 9.853, Ραφήνας – Πικερμίου με 7.347, Σπάτων-Αρτέμιδας με 7.109, Ασπροπύργου με 6.019, Φυλής με 4.347, Μαρκοπούλου με 2.619 και Παιανίας με 2.513.

Με άλλα λόγια δεν υπάρχει μόνον ένα «Μάτι», αλλά πολλά. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά σύνθετο πρόβλημα που δεν είναι εύκολο να διευθετηθεί, εκτός αν οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας αποφασίσουν για πρώτη φορά να βάλουν στην άκρη τις μικροπολιτικές σκοπιμότητες και να συμφωνήσουν στις λύσεις που θα προτείνουν οι ειδικοί επιστήμονες, πολεοδόμοι και άλλοι.

Οι οικισμοί καθώς αναπτύχθηκαν άναρχα χωρίς πολεοδόμηση δεν έχουν επαρκείς δρόμους (από τις βασικότερες αιτίες του εγκλωβισμού των κατοίκων και επισκεπτών στην καταστροφική φωτιά στο Μάτι) δεν έχουν πλατείες και μέρος των ακινήτων τους εμποδίζουν την πρόσβαση στη θάλασσα.

Η τραγική ειρωνεία πριν από την εθνική τραγωδία

Τραγική ειρωνεία το γεγονός ότι λίγες μέρες πριν την εθνική τραγωδία διέρρευσαν πληροφορίες για το πρώτο κείμενο του σχεδίου νόμου που θα αφορά τις οικιστικές πυκνώσεις και το οποίο ετοιμάζει δεκαπενταμελής επιτροπή που συστάθηκε από το υπουργείο Περιβάλλοντος. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι μεταξύ των προτάσεων περιλαμβάνεται η οριστική νομιμοποίηση όσων εκ των αυθαιρέτων τους κτίστηκαν έως το 1975 και η τακτοποίηση με την καταβολή προστίμου όσων κατασκευάστηκαν μέχρι 28.7.2011. Την ίδια στιγμή ωστόσο εκκρεμεί σχετική απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) καθώς το ανώτατο δικαστήριο εξέφρασε διαφωνία αναφορικά με την εξαίρεση των οικιστικών πυκνώσεων από τους δασικούς χάρτες.

Για να δοθεί εφαρμόσιμη – βιώσιμη λύση για τις οικιστικές πυκνώσεις, ο όποιος νόμος εν τέλει κατατεθεί στη Βουλή θα πρέπει να συγκεντρώσει την μεγαλύτερη δυνατή αποδοχή από όλα τα κόμματα. Μόνον έτσι θα καταστεί αποτελεσματικός. Τα σενάρια είναι βασικά τρία. Να μείνει η κατάσταση ως έχει, κάτι που σήμερα  μοιάζει με προσβολή στη μνήμη των θυμάτων της ανείπωτης τραγωδίας. Το δεύτερο να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα με την μέγιστη δυνατή συναίνεση και το τελευταίο να γκρεμιστούν όλα τα σπίτια όλων των οικιστικών πυκνώσεων…

Την ανάγκη διαμόρφωσης ενός εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού, μέσα από ευρύτερη πολιτική συνεννόηση αναγνώρισε και ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Γιώργος Σταθάκης, σε δηλώσεις του για την επόμενη ημέρα των τραγικών γεγονότων στο Μάτι. «Πρέπει ως χώρα, το ευρύτερο φάσμα των πολιτικών δυνάμεων, να συναποφασίσουμε ότι δεν γυρίζουμε πίσω, ότι τις κακοδαιμονίες του παρελθόντος θα τις αντιμετωπίσουμε ριζικά», σημείωσε ο κ. Σταθάκης και πρόσθεσε: «Ο εθνικός χωροταξικός σχεδιασμός, που είναι το επίμαχο θέμα για το οποίο ανέλαβα την ευθύνη, πρέπει να θέσει ευθέως, οριστικά και αμετάκλητα το νέο πλαίσιο μέσα στο οποίο θα λειτουργεί η χώρα και τους κανόνες με τους οποίους θα αναμορφωθούν οι υπάρχουσες προβληματικές περιοχές».

Το επόμενο κρίσιμο διάστημα θα δείξει αν πραγματικά εννοεί αυτά που λέει ο υπουργός Περιβάλλοντος και το ίδιο ισχύει και για τον αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος, Σωκράτη Φάμελλο, ο οποίος δήλωσε ότι το Μάτι δεν μπορεί να ξαναχτιστεί με το ίδιο αδιέξοδο μοντέλο: «Η πολεοδομική οργάνωση είναι υποχρέωση των δήμων. Αυτό σημαίνει ότι οι δήμοι θα πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλία για να επιταχύνουν πολεοδομικές μελέτες σε περιοχές που υπάρχει τέτοια άναρχη, αλόγιστη και «περιβαλλοντοκτόνα» δόμηση. Θα πρέπει να αναλάβουμε κάποιες πρωτοβουλίες γιατί δεν μπορεί το Μάτι να ξαναχτιστεί με το ίδιο αδιέξοδο μοντέλο – και πολεοδομικά αλλά και περιβαλλοντικά».