Την αρχή της αστικής ευθύνης των μελών της διοίκησης μιας επιχείρησης για την μη έγκαιρη υποβολή της αίτησης πτώχευσης εισάγει ο νέος Κώδικας Φερεγγυότητας, όπως ονομάζεται επίσημα ο νέος πτωχευτικός νόμος που επεξεργάζονται η κυβέρνηση και το υπουργείο Οικονομικών.

Σύμφωνα με το κείμενο του σχεδίου νόμου που αναμένεται να δοθεί σε διαβούλευση την προσεχή εβδομάδα και τις λεπτομέρειες του οποίου δημοσιεύσει το mononews.gr, η αίτηση υποβάλλεται εντός προθεσμίας των 30 ημερών από την ημέρα παύσης των πληρωμών της επιχείρησης.

Η ευθύνη της διοίκησης, όπως ορίζει το σχετικό άρθρο, προκύπτει έστω και από αμέλεια και στόχος είναι να μειωθεί ο αριθμός των εταιρειών που ενώ τελούν σε παύση πληρωμών και δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τις υποχρεώσεις τους, εξακολουθούν να λειτουργούν παρασιτικά (zombie companies), προκαλώντας τεράστια προβλήματα στην οικονομική δραστηριότητα της χώρας και ενισχύοντας την παραοικονομία.

Η ευθύνη μάλιστα του σχετικού άρθρου επεκτείνεται και στα πρόσωπα που επηρέασαν τα μέλη της διοίκησης για την μη έγκαιρη υποβολή της αίτησης, αλλά αίρεται, εφόσον η καθυστέρηση υποβολής της αίτησης οφείλεται σε απόπειρα αποφυγής της αφερεγγυότητας μέσω διαπραγματεύσεων για την επίτευξη συμφωνίας εξυγίανσης του οφειλέτη με γνώμονα την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των πιστωτών, των μετόχων ή εταίρων και άλλων ενδιαφερομένων μερών.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει το σχέδιο νόμου, η διάταξη αυτή απηχεί την πρόβλεψη της Οδηγίας που ενσωματώνεται στο ελληνικό δίκαιο για την αναδιάρθρωση και αφερεγγυότητα ότι, δηλαδή, η λήψη μέτρων για την αποφυγή της αφερεγγυότητας περιλαμβάνεται στα καθήκοντα της διοίκησης του οφειλέτη, αλλά και διασφαλίζει ότι τα μέλη της διοίκησης του οφειλέτη δεν αποθαρρύνονται από την άσκηση εύλογης επιχειρηματικής κρίσης ή την ανάληψη εύλογων επιχειρηματικών κινδύνων, ιδίως όταν αυτό θα ενίσχυε τις πιθανότητες επιτυχίας της αναδιάρθρωσης δυνητικά βιώσιμης επιχειρηματικής δραστηριότητάς του.

Με το ίδιο άρθρο εισάγεται επίσης και η αρχή της αστικής ευθύνης των μελών της διοίκησης και των προσώπων που τους επηρέασαν, για την περιέλευση του νομικού προσώπου σε κατάσταση παύσης πληρωμών, όταν αυτή προκλήθηκε από δόλο ή βαρεία αμέλεια. Σκοπός του άρθρου είναι η πρόληψη και αποφυγή δόλιων συμπεριφορών που οδηγούν μία υγιή εταιρεία σε κατάσταση πτώχευσης, συνήθως προς όφελος των διοικούντων της, με αποτέλεσμα τη δυσλειτουργία της αγοράς και την νόθευση του ανταγωνισμού.

Η πτώχευση

Σε πτώχευση κηρύσσεται ο οφειλέτης που βρίσκεται σε παύση πληρωμών, δηλαδή αδυνατεί να εκπληρώνει τις ληξιπρόθεσμες χρηματικές υποχρεώσεις του κατά τρόπο γενικό και μόνιμο.

Τεκμαίρεται ότι ο οφειλέτης βρίσκεται σε παύση πληρωμών, όταν δεν καταβάλει ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του προς το Δημόσιο, τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης ή πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα, σε ύψος τουλάχιστον 40% των συνολικών του ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών του προς τον αντίστοιχο φορέα για περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, εφόσον η μη εξυπηρετούμενη υποχρέωσή του υπερβαίνει το ποσό των τριάντα χιλιάδων (30.000) Ευρώ.

Η επιλεκτική εκπλήρωση ληξιπρόθεσμων χρηματικών υποχρεώσεων δεν αίρει την παύση πληρωμών, η οποία μπορεί να συνίσταται και στην αδυναμία εκπλήρωσης ακόμα και μίας σημαντικής ληξιπρόθεσμης χρηματικής οφειλής.

Στην περίπτωση αυτή ο οφειλέτης υποχρεούται να υποβάλει, χωρίς υπαίτια βραδύτητα και πάντως το αργότερο μέσα σε τριάντα (30) ημέρες, αφότου συντρέξουν οι παραπάνω προϋποθέσεις, αίτηση προς το πτωχευτικό δικαστήριο για την κήρυξη της πτώχευσης.

Ο νέος κώδικας θα προβλέπει δύο εναλλακτικές μορφές πτωχευτικής εκκαθάρισης. Την εκκαθάριση των στοιχείων της πτωχευτικής περιουσίας ξεχωριστά ή τη διάθεση του συνόλου του ενεργητικού μιας επιχείρησης.

Επιπλέον θέτει τις ελάχιστες προϋποθέσεις υποστήριξης του αιτήματος εκποίησης λειτουργικών συνόλων, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και ελάχιστο ποσοστό ενέγγυων πιστωτών για την αποφυγή καταχρηστικών αιτήσεων που αποσκοπούν στην παρακώλυση της άσκησης των δικαιωμάτων των ενέγγυων πιστωτών καθώς και τα στοιχεία βάσει των οποίων εξετάζεται η πλήρωση των παραπάνω προϋποθέσεων.

Συγκεκριμένα η πτώχευση κηρύσσεται μετά από αίτηση ενός ή περισσοτέρων πιστωτών με έννομο συμφέρον, καθώς και μετά από αίτηση του εισαγγελέα πρωτοδικών, εφόσον τούτο δικαιολογείται από λόγους δημόσιου συμφέροντος, ή μετά από αίτηση του οφειλέτη.

Όταν η αίτηση υποβάλλεται από πιστωτή ή πιστωτές του οφειλέτη, οι οποίοι εκπροσωπούν τουλάχιστον το 30% του συνόλου των απαιτήσεων σε βάρος του οφειλέτη, στους οποίους περιλαμβάνονται ενέγγυοι πιστωτές που εκπροσωπούν τουλάχιστον το 20% των ενέγγυων, μπορεί να περιέχει αίτημα για εκποίηση του συνόλου του ενεργητικού της επιχείρησης ή των επιμέρους λειτουργικών της κλάδων.

Για την έγκριση του σχεδίου αναδιάρθρωσης της επιχείρησης προϋπόθεση είναι η σύμφωνη γνώμη των θιγόμενων μερών,  τα οποία διαχωρίζονται σε χωριστές κατηγορίες.

Βασική αλλαγή στη διαδικασία εξυγίανσης που θεσμοθετεί ο νέος πτωχευτικός κώδικας είναι η κατηγοριοποίηση των πιστωτών που θα πρέπει να δώσουν την απαιτούμενη συναίνεση για να προχωρήσει η διαδικασία της εξυγίανσης. Η διάκριση αυτή προκύπτει από τις επιταγές της κοινοτικής οδηγίας περί αφερεγγυότητας που ενσωματώνεται στον νέο πτωχευτικό κώδικα και καθιστά αυστηρότερο το νέο καθεστώς.

Έτσι με βάση το ισχύον ελληνικό δίκαιο, προκειμένου να εγκριθεί η συμφωνία εξυγίανσης, αρκεί η υπογραφή της συμφωνίας από πιστωτές του που εκπροσωπούν το 60% του συνόλου των απαιτήσεων στο οποίο περιλαμβάνεται το 40% των τυχόν εμπράγματων ή με προσημείωση υποθήκης εξασφαλισμένων απαιτήσεων.

Με τη νέα διάταξη, που εισάγει ο Κώδικας Φερεγγυότητας δημιουργούνται κατ’ αρχήν οι εξής δύο κατηγορίες πιστωτών: όσοι έχουν ειδικό προνόμιο και όλοι οι υπόλοιποι πιστωτές, δηλ. όσοι είναι ανέγγυοι.

Συνεπώς εισάγεται η εύλογη διάκριση των πιστωτών μεταξύ αυτών που αποβλέπουν ειδικότερα σε συγκεκριμένα εξασφαλιστικά στοιχεία και αυτών των οποίων η ικανοποίηση θα προέλθει από το σύνολο της περιουσίας του οφειλέτη και απαιτείται συναίνεση του 50% (βάσει ύψους απαίτησης) κάθε κατηγορίας.