Με τον κίνδυνο για ντόμινο αυξήσεων στο φυσικό αέριο που θα πυροδοτήσει ανεξέλεγκτα την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό, έρχεται αντιμέτωπη η Ελλάδα αλλά και η Ευρώπη λόγω της Ουκρανικής κρίσης.

Η μεγάλη εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, δίνει τον απόλυτο έλεγχο των ευρωπαϊκών οικονομιών στη Ρωσία, κάνοντας την αναμέτρηση Ευρώπης-Ρωσίας έναν οικονομικό πόλεμο.

1

Στο περιβάλλον αυτό, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ελληνικής αγοράς ενέργειας, η ανεπάρκεια ισχύος και η μεγάλη εξάρτηση από τη χονδρεμπορική τιμή ρεύματος στην οποία μετακυλίονται όλα τα κόστη, κάνουν την Ελλάδα πιο ευάλωτη σε ενεργειακές αυξήσεις και τον συνακόλουθο πληθωρισμό.

Ήδη, το κλίμα που έχει δημιουργηθεί, εκτοξεύει τις τιμές των commodities, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, δημιουργώντας τεράστια οικονομικά κόστη στις ευρωπαϊκές οικονομίες. Την ίδια στιγμή η αναγκαστική στροφή σε άνθρακα, πετρέλαιο και λιγνίτη, λόγω των αυξήσεων στο φυσικό αέριο φέρνει νέο κύκλο ανατιμήσεων και στα δικαιώματα ρύπων και ο κίνδυνος για να νέο κύκλο αυξήσεων ενέργειας είναι ορατός.

Κίνδυνος αυξήσεων

Με την ενεργειακή κρίση να είναι σε εξέλιξη, η κλιμάκωση των ρωσικών ενεργειών, φέρνει νέο ανεξέλεγκτο τσουνάμι αυξήσεων, δημιουργώντας φόβους για περαιτέρω αύξηση στον πληθωρισμό και διεύρυνση της κοινωνικής δυσαρέσκειας. Η χθεσινή ανακοίνωση Σολτς για πάγωμα της αδειοδότησης του  αγωγού, μπορεί να μην επηρεάζει την επάρκεια άμεσα αφού δεν έχει κατασκευαστεί ακόμη, εκτιμάται όμως ότι θα επηρεάσει τις τιμές. Υπενθυμίζεται ότι οι αναλυτές συνέδεαν την αδειοδότηση του Nord Stream 2 με την αποκλιμάκωση των τιμών φυσικού αερίου. Πλέον όμως δόθηκε το ανάποδο σήμα στις αγορές, καθώς εκτιμάται ότι θα περιοριστούν περαιτέρω οι ποσότητες που θα παραδίδει η Ρωσία στην Ευρώπη.

Έτσι ακόμη κι αν οι θερμοκρασίες της εποχής, περιορίσουν την κατανάλωση φυσικού αερίου και δεν υπάρξει πρόβλημα με την επάρκεια, οι αυξήσεις στις τιμές, αποτελούν το μεγαλύτερο πρόβλημα, απειλώντας με εκτόξευση του πληθωρισμού κάτι που θα δημιουργούσε οικονομικά, κοινωνικά και επομένως πολιτικά προβλήματα σε Ελλάδα και Ευρώπη.

Άλμα στα commodities

Οι τιμές του φυσικού αερίου έκαναν χθες νέο άλμα 10% φτάνοντας στα 80 ευρώ ανά μεγαβατώρα στην αγορά της Ευρώπης (Dutch TTF Prices) και είναι σταθερά υπερτετραπλάσιες από αυτές της αντίστοιχης περιόδου πέρσι.

Εκτός όμως από το φυσικό αέριο φωτιά παίρνουν και τα commodities. Η Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας στο φυσικό αέριο και σημαντικός παραγωγός αλουμινίου, νικελίου και άλλων μετάλλων. Οποιαδήποτε διακοπή των ρωσικών εξαγωγών θα αποτελούσε πήγμα για τις αγορές πετρελαίου, φυσικού αερίου και μετάλλων παγκοσμίως, προειδοποιούν αναλυτές της Wall Street Journal.

Ήδη χθες, πετρέλαιο, βενζίνες, φυσικό αέριο, αλλά και νικέλιο, αλουμίνιο και αλεύρι και σιτηρά που παράγονται σε μεγάλες ποσότητες  σε Ουκρανία και Ρωσία είδαν τις τιμές τους να ανεβαίνουν σημαντικά. Η προοπτική εκατέρωθεν κυρώσεων, μάλιστα, μεταξύ Μόσχας και Βρυξελλών δημιουργεί τις συνθήκες για να συνεχιστεί η αναταραχή στις αγορές με τις τιμές να κινδυνεύουν να κινηθούν σε ακόμη πιο υψηλά επίπεδα.  Το πετρέλαιο μπρεντ εκτοξεύτηκε έως τα 99 δολάρια το βαρέλι για να υποχωρήσει στη συνέχεια στα επίπεδα των 97 δολαρίων, μια ανάσα πριν τα 100 δολάρια. Πρόκειται για τα υψηλότερα επίπεδα από το 2014 και όσο εντείνονται οι φόβοι για την τροφοδοσία ενέργειας της Γηραιάς Ηπείρου – τα αντανακλαστικά των αγορών προεξοφλούν την άνοδο και τη φέρνουν γρηγορότερα.

 Ρεκόρ σημείωσε και το αλουμίνιο που έφτασε πάνω από τα 3.320 δολάρια ο μετρικός τόνος στο Λονδίνο., ενώ το νικέλιο έφτασε στα 25.000 δολαρια ο μετρικός τόνος.

Νέο  κύκλο ακρίβειας λόγω ενέργειας φέρνει το φυσικό αέριο

Στο πλαίσιο αυτό οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, μπαίνουν σε νέα περίοδο αυξήσεων το επόμενο διάστημα. Σήμερα η τιμή χονδρεμπορικής διαπραγματεύεται στην Ελλάδα στα 187 ευρώ, στα υψηλότερα επίπεδα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Σύμφωνα με το ΙΕΝΕ, οι λόγοι που η Ελλάδα είναι πιο ευάλωτη στην ενεργειακή κρίση και οι τιμές αυξάνονται περισσότερο είναι η ανεπάρκεια ισχύος και η μεγάλη εξάρτηση από τη χονδρεμπορική τιμή ρεύματος στην οποία μετακυλίονται όλα τα κόστη.

Σημειώνεται στην Ελλάδα, υπάρχει ανεπάρκεια ισχύος και περιορισμένες διασυνδέσεις, με αποτέλεσμα όλη η ενέργεια να περνάει μέσω του Χρηματιστηρίου και οι καταναλωτές να είναι 100% εκτεθειμένοι στις υψηλές τιμές. Αντίθετα, στις βόρειες χώρες η υπερεπάρκεια ισχύος και οι πολλές διασυνδέσεις έχουν ενισχύσει τον ανταγωνισμό μεταξύ παραγωγών και προμηθευτών, με αποτέλεσμα η χρηματιστηριακή τιμή να επηρεάζει σε ποσοστό μόλις 20% τις τιμές ρεύματος για επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Επίσης, οι προμηθευτές ρεύματος στην Ελλάδα μετακυλίουν μέσω της ρήτρας αναπροσαρμογής όχι απλώς το αυξημένο κόστος της χονδρεμπορικής τιμής αλλά και τις προσαυξήσεις που διαμορφώνουν το τελικό κόστος της ενέργειας που αγοράζουν οι ίδιοι για τους πελάτες τους.

Οι προσαυξήσεις αυτές δεν είναι καθόλου αμελητέες. “…Οι καταναλωτές πλήρωσαν κόστη για απώλειες του συστήματος (Υψηλή Τάση) Euro7.97/MWh, για εφεδρεία του συστήματος Euro2.08/MWh και για την αγορά εξισορρόπησης Euro5.50/MWh. Ασύλληπτο για ευρωπαϊκή χώρα είναι δε το κόστος για τις απώλειες δικτύου, κοινώς ρευματοκλοπές, το οποίο ακολουθεί τη διακύμανση της λιανικής τιμής και τον Νοέμβριο διαμορφώθηκε στα Euro35/MWh, από Euro10-12/MWh προ κρίσης, μόλις δηλαδή Euro4 χαμηλότερα από την κρατική επιδότηση”, τονίζει το ΙΕΝΕ.

“Σε επίπεδο χονδρικής οι αυξήσεις στο φυσικό αέριο ξεπέρασαν το 850% το 2021, επηρεάζοντας σημαντικά και το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος, στο οποίο οι ανατιμήσεις στις χονδρεμπορικές τιμές ξεπέρασαν το 300%”.

Στη λιανική το μηνιαίο επιπλέον κόστος για ένα νοικοκυριό με κατανάλωση 600 kWh μόνο για το ρεύμα και όχι για το σύνολο του λογαριασμού, υπολογίζεται για τον Νοέμβριο σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2020, περί τα Euro80 μετά την αφαίρεση της κρατικής επιδότησης των Euro39.

Χωρίς την επιδότηση δηλαδή ο καταναλωτής θα πλήρωνε 119 ευρώ. Τον Δεκέμβριο, με την εκτίναξη της χονδρεμπορικής τιμής από τα Euro229/MWh του Νοεμβρίου στα 235 ευρώ/MWh, το επιπλέον κόστος για την ίδια κατανάλωση ρεύματος φτάνει στα Euro100 μετά την επιδότηση”, αναφέρει το ΙΕΝΕ.

Ο εφιάλτης του πληθωρισμού- πολιτικοί κραδασμοί

Την επιστροφή στην κανονικότητα μετά την πανδημία απειλεί πλέον ευθέως ο εφιάλτης για νέα άνοδο στον πληθωρισμό, που αναμένεται να πυροδοτηθεί από το φυσικό αέριο και τις τιμές ενέργειας. Οι κοινωνικές επιπτώσεις της ακρίβειας και ο φόβος της ανόδου των spreads δημιουργούν ένα εκρηκτικό μίγμα  και διαμορφώνουν ένα περιβάλλον ανησυχίας και αβεβαιότητας.  Η ακρίβεια περιορίζει τα εισοδήματα και ακυρώνει στην ουσία τις όποιες ευεργετικές επιπτώσεις των μισθολογικών αυξήσεων, τις οποίες εξαγγέλλει η κυβέρνηση, ενώ ο πληθωρισμός και το υψηλό ενεργειακό κόστος δημιουργούν δυσαρέσκεια και στους κύκλους των επιχειρήσεων.

Έτσι, “όσα δεν έκανε ο Covid μπορεί να φέρει η ενεργειακή κρίση και με τον πληθωρισμό”, αναφέρουν πηγές της αγοράς, καθώς απομακρύνει την προσδοκία της ανάπτυξης και αυξάνει την κοινωνική δυσαρέσκεια, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα διαταξικό μέτωπο δυσαρεστημένων.