Α. Κανελλόπουλος: Η νέα παγκόσμια διάκριση, η Νέα Υόρκη, οι δυσκολίες

Λένε για κάποιους πως «έχουν άστρο». Τίποτα, όμως, δεν επιτυγχάνεται χωρίς σκληρή δουλειά. Ο καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας Laser Vision, Αναστάσιος Κανελλόπουλος, είναι ένα από τα παραδείγματα ανθρώπων, που παθιάζεται με τη δουλειά του και κάθε φορά την πάει ένα βήμα παραπέρα.

Λατρεύει την οικογένειά του, τη Μύκονο, που απολαμβάνει με κάθε ευκαιρία, πηγαίνοντας έστω και για λίγες ώρες, τη Νέα Υόρκη και τη τζαζ.

Α. Κανελλόπουλος: Παγκόσμια διάκριση

Το βιογραφικό του εκτείνεται σε 152 σελίδες. Ο ίδιος, πάντως, παραμένει απλός και προσηνής, ευχαριστώντας ευγενικά όποιον τον συγχαίρει για τις διακρίσεις που λαμβάνει. Πάντοτε, δε, δίνει (και) δημοσίως τα εύσημα στους συνεργάτες του, καθώς αναγνωρίζει τη σημασία της συλλογικής προσπάθειας.

Τελευταία κατάκτηση η παγκόσμια διάκριση που έλαβε από το Bascom Palmer Eye Institute για την έρευνά του πάνω στον κερατόκωνο. Τη νόσο που αποτελεί την πιο συχνή αιτία μεταμόσχευσης κερατοειδή στον κόσμο, ιδίως σε νεαρά άτομα.

Το Bascom Palmer Eye Institute είναι το εκπαιδευτικό, ερευνητικό και ακαδημαϊκό οφθαλμολογικό κέντρο της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι. Ιδρύθηκε το 1962 και τις δύο τελευταίες δεκαετίες ψηφίζεται από τους γιατρούς των Ηνωμένων Πολιτειών ως το κορυφαίο Οφθαλμολογικό Κέντρο της χώρας, ξεπερνώντας σε φήμη ακόμη και τα Κέντρα Αριστείας των Πανεπιστημίων Harvard και Johns Hopkins.

Τα μαθητικά χρόνια

Ο κ. Κανελλόπουλος γεννήθηκε στο Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών από γονείς μετανάστες, που γνωρίστηκαν εκεί. Όταν ήταν πέντε ετών, η πενταμελής οικογένεια επαναπατρίστηκε, αλλά η προσαρμογή στη γλώσσα στο ελληνικό σχολείο τον δυσκόλεψε.

«Οι περισσότεροι κοντινοί συγγενείς μας συνέχισαν να ζουν στο Σικάγο, οπότε βρισκόμασταν πάντα σε μία αίσθηση ξενιτιάς, παρότι οι γονείς μου είχαν επιστρέψει στον τόπο καταγωγής τους», θυμάται.

Στο Δημοτικό ονειρευόταν να γίνει γιατρός. Πάντα είχε μεγάλη περιέργεια για το πώς μπορεί η ιατρική επιστήμη να επηρεάσει την καθημερινότητα των ανθρώπων, όπως και το πόσο ενδιαφέρουσα είναι η φυσιολογία του ανθρώπινου οργανισμού.

Χαρακτηρίζει εμπειρία ζωής την εισαγωγή του με εξετάσεις στη Βαρβάκειο Πρότυπο Σχολή. Βρέθηκε ανάμεσα σε πολλά «δυνατά μυαλά» και χαρισματικά παιδιά και η επιθυμία του να σπουδάσει Ιατρική μεγάλωσε. Και τα κατάφερε.

«Στα έξι χρόνια του Γυμνασίου και του Λυκείου στη Βαρβάκειο Πρότυπο Σχολή, που τότε στεγαζόταν δίπλα στον Άγιο Νικόλαο των Εξαρχείων, έγιναν ακόμα πιο δυνατές οι φιλοδοξίες μου για περαιτέρω σπουδές στην Ιατρική. Η προσήλωσή μου και το συστηματικό διάβασμα, ειδικά στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου, απέδωσαν με μία πολυπόθητη θέση στην Ιατρική Σχολή της Αθήνας», μας λέει.

Πνεύμα ανήσυχο και με δεδομένο ότι η επαφή με τις ΗΠΑ παρέμενε ζωντανή, άρχισε να κοιτά τη δυνατότητα να συνεχίσει τις σπουδές του στην Αμερική, αλλά συνειδητοποίησε ότι, εάν τελείωνε την Ιατρική στην Ελλάδα, αυτό θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο.

Έτσι από το τρίτο έτος της Ιατρικής Αθηνών άρχισε να βολιδοσκοπεί την πιθανότητα να μετεγγραφεί σε Ιατρική Σχολή στις Ηνωμένες Πολιτείες, κάτι που είναι εξαιρετικά δύσκολο, καθώς πρώτα πρέπει κάποιος φοιτητής να εγκαταλείψει τις σπουδές του και μετά να αντικατασταθεί. Ουσιαστικά πρόκειται για μόλις τέσσερις-πέντε φοιτητές κάθε χρόνο σε όλη την επικράτεια των Ηνωμένων Πολιτειών.

Οι σπουδές στην Οφθαλμολογία στις ΗΠΑ

Μελέτησε εντατικά το σύστημα της Ιατρικής στις Ηνωμένες Πολιτείες και στις κατατακτήριες εξετάσεις πέτυχε πολύ μεγάλο ποσοστό επίδοσης, σε σχέση με το αντίστοιχο των φοιτητών που, ήδη, σπούδαζαν εκεί.

«Αυτό άνοιξε τον δρόμο, για να καταφέρω να κάνω ίσως το μεγαλύτερο εκπαιδευτικό άλμα στη ζωή μου, να φύγω από το τρίτο έτος της Ιατρικής στην Αθήνα και να μεταγραφώ στο δεύτερο έτος της Ιατρικής στις ΗΠΑ.

Το οποίο, να σημειωθεί, ότι στην ουσία είναι το έκτο έτος, καθώς πρέπει να έχουν προϋπάρξει τέσσερα χρόνια βασικής εκπαίδευσης και η Ιατρική Σχολή είναι τέσσερα χρόνια που ακολουθούν αυτήν», όπως εξηγεί ο κ. Κανελλόπουλος.

Ξεκίνησε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις, όπου και συνειδητοποίησε πόσο διαφορετική ήταν η εκπαίδευση στην Ιατρική Σχολή. Κι ενώ στην αρχή ήθελε να γίνει ορθοπαιδικός χειρουργός, εργαζόμενος κάποια βράδια αργά στο εργαστήριο της Ανοσολογίας και βοηθώντας με την αριστοποίηση σε κάποια εργαστηριακά πειράματα, είχε τη μεγάλη ευκαιρία να παρακολουθήσει έναν χειρουργό μεταμοσχεύσεων κερατοειδή από την Κίνα, να πραγματοποιεί τέτοιες μεταμοσχεύσεις σε αρουραίους.

«Εκεί ξεκίνησε η αγάπη στην Οφθαλμολογία και παρότι την εποχή εκείνη ήταν η πιο δύσκολη ειδικότητα στις ΗΠΑ και φυσικά το δικό μου background δεν ήταν αμιγώς αμερικανικό, όσον αφορά στην προηγούμενή μου εκπαίδευση, προσηλώθηκα στο να ολοκληρώσω αρκετά πρωτόκολλα έρευνας στο εργαστήριο Ανοσολογίας, που αφορούσαν στα μάτια.

Μάλιστα μία από αυτές βραβεύθηκε το 1989 από το National Eye Institute, το οποίο μου παραχώρησε υποτροφία για να παρουσιάσω αυτή τη μελέτη στο meeting της ARVO το 1989, καθώς και στο Bascom Palmer του Μαϊάμι της Φλόριντα την ίδια χρονιά», αναφέρει ο καθηγητής Οφθαλμολογίας.

Αυτό, μαζί με την πολύ καλή επίδοση στις δεύτερες κατατακτήριες εξετάσεις της Ιατρικής Σχολής, του έδωσαν τη δυνατότητα να πάρει εκ νέου το «εισιτήριο» για εκπαίδευση στην Οφθαλμολογία, τώρα πια στη Νέα Υόρκη, στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, στο Stony Brook, όπου και ολοκλήρωσε τα τέσσερα χρόνια της ειδικότητας.

Συνέχισε μετεκπαίδευση στις μεταμοσχεύσεις κερατοειδή με δύο από τους εξαιρετικούς δασκάλους του της ειδικότητας, τον Henry Perry και τον Eric Donnenfeld, επιφανείς χειρουργοί κερατοειδή στις Ηνωμένες Πολιτείες και ερευνητές τότε.

Το ερευνητικό ένστικτο και ο δρόμος για την κορυφή

Η εμπειρία του ως μετεκπαιδευόμενος στις μεταμοσχεύσεις κερατοειδή ήταν συγκλονιστική, καθώς οι  μέντορές του τα τελευταία τέσσερα χρόνια του έδωσαν τεράστιες ευκαιρίες σε πρωτόκολλα έρευνας, αλλά και σε πολύ εκτεταμένη εκπαίδευση στις μεταμοσχεύσεις κερατοειδή.

«Κατάφερα να τελειώσω τη συγκλονιστική αυτή χρονιά με πάνω από δέκα δημοσιεύσεις και δεκάδες παρουσιάσεις σε μεγάλα επιστημονικά συνέδρια, καθώς και εμπειρία δεκάδων μεταμοσχεύσεων κερατοειδή, που είχα καταφέρει να ολοκληρώσω μόνος μου.

Το ερευνητικό μου ένστικτο, καθώς την εποχή εκείνη είχε επικεντρωθεί στο γλαύκωμα, μετά από τις μεταμοσχεύσεις κερατοειδή, με οδήγησε επιτυχώς να κάνω την υπερβολή, ίσως, μίας δεύτερης μετεκπαίδευσης στο γλαύκωμα, την οποία κατάφερα να πραγματοποιήσω στο Πανεπιστήμιο του Harvard και στο Οφθαλμιατρείο της Μασαχουσέτης στην Βοστόνη, όπου είχα την ευκαιρία να δουλέψω και με τον Claes Dohlman, τον χειρουργό κερατοειδή που θεωρείται ο πατέρας όλων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δίπλα στον Dohlman, καθώς πια είχα και σημαντική μετεκπαίδευση στο γλαύκωμα, ασχολήθηκα με τις κερατοπροθέσεις και αυτό άνοιξε τον δρόμο να πραγματοποιήσουμε την πρώτη κερατοπρόθεση Dohlman στην Ευρώπη το 1997», επισημαίνει ο κ. Κανελλόπουλος.

Η ακαδημαϊκή πορεία και η επιστροφή

Μετά την εμπειρία στο Harvard, που χαρακτηρίζει συγκλονιστική, ακολούθησε ακαδημαϊκή πορεία στις ΗΠΑ.

Του ανατέθηκε να διευθύνει το πρόγραμμα ειδικευομένων Οφθαλμολογίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης στο Μπρούκλιν, όπου διετέλεσε και επίκουρος καθηγητής Μεταμοσχεύσεων Κερατοειδή και Γλαυκώματος, επιβλέποντας επτά νοσοκομεία και σχεδόν 30 ειδικευόμενους. Κι όλα αυτά παράλληλα με το δικό του κλινικό και ερευνητικό έργο.

Όμως όλα αυτά τα χρόνια η αγάπη για την Ελλάδα τον «έτρωγε». Πηγαινοερχόταν, βέβαια, ως επισκέπτης κλινικός οφθαλμίατρος για αρκετά χρόνια, έως ότου αποφάσισε να μεταφέρει την κλινική του καθημερινότητα στην Ελλάδα από την Νέα Υόρκη, ίσως τη δεύτερη πιο σημαντική απόφαση που πήρε επαγγελματικά, όπως λέει.

Από τότε προσηλώθηκε στη Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας Laser Vision, με κύριο αντικείμενο κλινικής και ερευνητικής δραστηριότητας τις μεταμοσχεύσεις κερατοειδή, τις επεμβάσεις διόρθωσης μυωπίας με laser, καθώς και δύσκολες επεμβάσεις καταρράκτη και γλαυκώματος.

Ωστόσο η επαγγελματική πραγματικότητα στην Ελλάδα ήταν πάρα πολύ δύσκολη, καθώς θεωρεί ότι η «υποδοχή» του στον χώρο της Οφθαλμολογίας δεν ήταν και η πιο θερμή.

«Πιθανόν γιατί η εκπαίδευση που είχα καταφέρει να αποκτήσω έγινε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, σε σύγκριση με την αντίστοιχη με τους συναδέλφους μου στην Ελλάδα.  Άρα όταν άρχισα να εργάζομαι κλινικά, ήμουν σχεδόν μία δεκαετία μικρότερος από τους συναδέλφους μου με αντίστοιχη εκπαίδευση.

Θεωρώ, όμως, ότι η σκληρή δουλειά και η αγάπη μου προς τον ασθενή, με έκαναν περισσότερο γνωστό σαν τον πολύ αφοσιωμένο κλινικό ιατρό και ερευνητή, κάτι που είδε τεράστια αναγνώριση κυρίως στο εξωτερικό, καθώς ξεκίνησε μία πορεία αρκετών δεκαετιών με πολυάριθμες πρωτότυπες ανακοινώσεις, που προέκυπταν από συστηματική μελέτη της κλινικής μου εμπειρίας στην Ελλάδα και με τη συναρπαστική χρήση νέων τεχνολογικών laser και φυσικά της διασύνδεσης κερατοειδή, που είχα την τύχη να ασχοληθώ σαν o δεύτερος χειρουργός παγκόσμια και πρώτος φυσικά στην Ελλάδα από το 2003», εξηγεί ο κ. Κανελλόπουλος.

Ο κερατόκωνος και οι πολυάριθμες δημοσιεύσεις

Η πολύ μεγάλη έκθεση σε πληθυσμό με κερατόκωνο – καθώς ήταν ήδη χειρουργός μεταμοσχεύσεων κερατοειδή – και τα πολύ χρήσιμα εργαλεία της διασύνδεσης κερατοειδή από τη μία πλευρά και της εξατομικευμένης σμίλευσης με laser από την άλλη, ήταν αυτές που κλινικά οδήγησαν στο λεγόμενο Πρωτόκολλο της Αθήνας.

Πρόκειται για τον συνδυασμό των δύο αυτών τεχνικών, που η εφαρμογή του είχε εντυπωσιακά αποτελέσματα. Ο κ. Αναστάσιος Κανελλόπουλος μοιράστηκε τα ευρήματα με τους συναδέλφους του οφθαλμιάτρους, κάτι που, όπως ήταν αναμενόμενο, προκάλεσε πολύ σκληρή κριτική, καθώς ανέτρεπε τα προηγούμενα.

Μετά από σχεδόν 100 δημοσιεύσεις στα πιο έγκριτα επιστημονικά συγγράμματα ιατρικής, η επιστημονική του ομάδα στην Ελλάδα έχει χαρτογραφηθεί ως μία από τις πιο καινοτόμες, που έχει επηρεάσει τη διάγνωση και τη θεραπεία του κερατόκωνου παγκόσμια.

Η δικαίωση, η τύχη και η ευγνωμοσύνη

Πέρα από τη συμβολή του στη μελέτη του κερατόκωνου, ο κ. Κανελλόπουλος ήταν ο πρώτος χειρουργός σε όλο τον κόσμο που έσπασε το φράγμα των 2mm στην τομή του καταρράκτη.

Επιπλέον ήταν επικεφαλής μίας πολυκλινικής μελέτης, από πολλά κέντρα ανά τον κόσμο, με την πρώτη φορά χρήσης laser για τις επεμβάσεις καταρράκτη, κάτι που τεκμηριώθηκε και βιβλιογραφικά και έβαλε ξανά την Ελλάδα στον χάρτη των οφθαλμολογικών καινοτομιών και εξελίξεων.

Η καθημερινότητά του μάλλον θα ήθελε να έχει πάνω από 24 ώρες. Έρευνα, ιατρείο, ταξίδια, ομιλίες σε παγκόσμια συνέδρια, βραβεύσεις, δημοσιεύσεις, συνεντεύξεις και για όλα αυτά ευγνωμοσύνη.

Ενδιάμεσα πολύτιμες ανάσες με την οικογένεια στην αγαπημένη του Μύκονο και, φυσικά, στη δεύτερη πατρίδα του, τη Νέα Υόρκη.

«Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό, γιατί ακολούθησα το ένστικτό μου και κατάφερα να εξασκήσω το λειτούργημα της Ιατρικής με τον τρόπο που ήθελα εγώ. Μοιρασμένο ανάμεσα στην αφοσίωση στον κάθε ασθενή, που με ειλικρίνεια θα αντιμετώπιζα και εάν με τιμούσε θα φρόντιζα, αλλά και στο να καταφέρω μέσα από το πάθος μου για έρευνα και βελτίωση των υπαρχουσών τεχνικών να συμβάλω κι εγώ στη διαμόρφωση της Διαθλαστικής Χειρουργικής, στην αντιμετώπιση του κερατόκωνου και στις επεμβάσεις καταρράκτη», όπως αναφέρει.

Ο κ. Κανελλόπουλος δεν ξεχνά ποτέ πώς και από πού ξεκίνησε, τη συμβολή των γονιών του, των δασκάλων του, των φίλων του, των δικών του ανθρώπων, αλλά και όλων ανεξαιρέτως των ασθενών, που τον εμπιστεύθηκαν.

Πατέρας τριών παιδιών, ομολογεί ότι τα θαυμάζει για την προσωπικότητά τους, τον χαρακτήρα τους και τον πνευματικό τους κόσμο, ενώ δεν σταματά να στηρίζει έμπρακτα τη νέα γενιά των συναδέλφων του, ώστε να τους βοηθήσει και, γιατί όχι;, να τους καθοδηγήσει στη μελλοντική τους καριέρα.