Ζέττα Αντσακλή: Είμαι συνεχώς ετοιμοπόλεμη

Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στην Κηφισιά, στο υπέροχο, ψηλοτάβανο «αρχοντικό» όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε η εικαστικός Ζέττα Αντσακλή. Άνοιξε τις πόρτες σε ένα χαμηλότερο οίκημα στο πλάι της κυρίως κατοικίας. Εκεί διατηρεί το ατελιέ της.

Μπαίνοντας λοιπόν αντικρίζει κανείς τα εξαιρετικά πρωτότυπα φωτογραφικά της έργα. Στην εποχή της απόλυτης ευτέλειας της φωτογραφίας, όπου ο καθένας με ένα ικανό κινητό νομίζει ότι μετατρέπεται σε φωτογράφο, η Ζέττα Αντσακλή καταφέρνει να εξελίξει το φωτογραφικό μέσο με έναν τρόπο εκφραστικά και καλλιτεχνικά πρωτοποριακό. Θα έλεγε κανείς ότι πρόκειται για μια ποπ αρτ και εικαστική εκδοχή της φωτογραφίας.

«Αυτό ήταν το ζητούμενο. Να δείξω τους ανθρώπους στη σειρά, και τι έγινε; Ήθελα να βγω από εκεί. Φωτογραφίζω πάντα ανθρώπους και ήθελα να βρω τον διαφορετικό τρόπο αυτή τη φορά», εξηγεί η ίδια.

Η σκιά, ο φίλος μας

Η σειρά Σκιές, απαρτίζεται από πανέμορφες, τρισδιάστατες συνθέσεις: φωτογραφίες από διαφορετικές ανθρώπινες φιγούρες αποκόπτονται από το αρχικό περιβάλλον τους και μεταφέρονται σαν σιλουέτες σε  χρυσό φόντο. «Γιατί για μένα το χρυσό συμβολίζει την ελευθερία και τη ζωή, που είναι πολύτιμα», διευκρινίζει η Ζέττα Αντσακλή. Ανάμεσα στις μορφές και το ταμπλό, ένα επιπλέον πλέξιγκλας επιτρέπει την εμφάνιση της σκιάς του κάθε ανθρώπου.

«Είναι ο φίλος μας, που λέω εγώ, η σκιά μας. Ο μόνος που δεν μας προδίδει», παρατηρεί η Ζέττα Αντσακλή.

Τα έργα εκτέθηκαν για μία μόνο βραδιά στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας στην Κηφισιά, στην έκθεση Shades (Σκιές). με συνδιοργάνωση από την γκαλερί Kourd. Μέρος των εσόδων όπως πάντα ενίσχυσαν το σωματείο Elpida Youth στο ΔΣ του οποίου βρίσκεται η κόρη της Αλεξία Αντσακλή Βαρδινογιάννη και πρόεδρος τη ανιψιά της Αλεξίας από τον σύζυγό της Νίκο Βαρδινογιάννη, Μαριάννα Λαιμού.

Η αφηγηματική δύναμη

Εξαντλήθηκαν. Φαίνεται ότι ο κόσμος εκτίμησε όχι μόνο την ομορφιά τους αλλά και την καλλιτεχνική τους αξία. Με σεβασμό προς το μουσείο και το χρόνο του κόσμου, η Ζέττα Αντσακλή περιόρισε την έκθεση σε μία μόνο ημέρα.

Όμως δεν πρόκειται μόνο για την εξέλιξη του φωτογραφικού μέσου που κατάφερε η φωτογράφος. Αλλά και η όλη σύνθεση, με την αφηγηματική της δύναμη, την ισορροπία του περιεχομένου της, να προσεγγίζει υπό μια έννοια τη ζωγραφική.

«Παιδεύτηκα πολύ να βρω τον τρόπο πού θα τοποθετηθούν οι άνθρωποι, να υπάρχει το τρισδιάστατο και ταυτόχρονα οι δύο σειρές των ανθρώπων και της σκιάς τους. Εδώ είναι δύο σειρές, η μπρος και η πίσω και όπως πέφτει το φως, βλέπεις τις σκιές τους», επισημαίνει.

Μια μεταφυσική συνομιλία

Άρα ως πρώτο παράγοντα θεωρεί το φως, και δεύτερο (αυτή τη φορά) την ανθρώπινη μορφή. Προηγουμένως είχε παρουσιάσει τις θάλασσές της. Πάλι με έναν τρόπο μεταπλάθοντάς τες.

«Εκεί δυσκολεύτηκα, αυτή ήταν η δυστοκία: Πώς γίνεται να τους διαπερνάει το φως. Άρα έπρεπε να σκεφτώ κάτι -εκτός από το να δημιουργήσω το περίγραμμα, το οποίο ήταν πολύ δύσκολο και χρονοβόρο. Διότι ήθελα μόνο τη φιγούρα, να μην επηρεάζεται από τα υπόλοιπα. Και ο τρόπος που θα μπει, να συνομιλεί ο ένας με τον άλλον».

Αέναη κίνηση

Ανάλογα με το πώς πέφτει η σκιά, το ανθρώπινο περίγραμμα μοιάζει να αλλάζει, να κινείται. Ενώ η φωτογραφία αιχμαλωτίζει το χρόνο, οι φιγούρες της Ζέττας Αντσακλή δεν παραμένουν μαρμαρωμένες. Αναδεικνύεται ένα έργο εν κινήσει, ζωντανό όσο και τα πρόσωπά του.

Έτσι, η όλη σύνθεση αποπνέει κατά κάποιο τρόπο τη μεταφυσική ενέργεια των υπάρξεων αυτών πάνω στο ταμπλό. Η κάθε μορφή από μόνη της στέκεται αυθύπαρκτη και μπορεί κανείς κοιτάζοντάς την να δημιουργήσει σενάρια και ιστορίες. Και όλες μαζί πάλι μοιάζουν να συνομιλούν μεταξύ τους ως μέρος της τοιχογραφίας.

Ο άνθρωπος στο επίκεντρο

«Δεν είναι ότι φωτογράφιζα τους ανθρώπους μόνο, τούς επέλεγα. Γιατί ήθελα να μου λέει κάτι η φιγούρα. Ήταν σαν να τους αγκαλιάζω», εξηγεί. Να πιάσει κάτι από τη στιγμή τη φευγαλέα, της ψυχής τους. «Ακριβώς. Αυτό». Επίσης, δεν φωτογραφίζει φίλους της, αλλά ανθρώπους και εντυπώσεις που ακαριαία την αγγίζουν…

«Αν δεις, υπάρχει και η privacy, η ιδιωτικότητα, γι’ αυτό τους τραβάω από πίσω. Ο νόμος λέει ότι άπαξ και κυκλοφορείς στον δρόμο είσαι στη θέα του καθενός. Τα εγγόνια μου δεν τα έχω βάλει ποτέ. Και αυτά τα παιδάκια είναι ήδη μεγάλα και δεν θα γνωρίζουν καν ποιος είναι», τονίζει.

Ελευθερία

«Μεσολάβησε η πανδημία. Κλειδωθήκαμε μέσα σαν τα ποντίκια και όταν αρχίσαμε να βγαίνουμε πάλι έξω, ήμουν ξετρελαμένη γιατί έβλεπα και πάλι τη χαρά» τονίζει η Ζέττα Αντσακλή.

Έτσι αυτή η αίσθηση της ευφορίας έχει αποτυπωθεί και εμποτίζει τα ταμπλώ της. Ένα διάχυτο joie de vivre, ωστόσο διόλου επιφανειακό. Πρόκειται για μελέτη της ανθρώπινης συνθήκης όταν αυτή πελευθερώνεται από τα δεσμά της, όταν ανεβαίνει η αυλαία της ωραιότερης παράστασης. Ελευθερία, όπως είχε τονίσει η ίδια.

Με τη Laica στο χέρι

Έβγαινε έξω με τη Laica της και φωτογράφιζε. Πολλές φορές από το Πόρτο Χέλι έφευγε για Ύδρα διότι της αρέσει πολύ να φωτογραφίζει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Πολλές φορές ο άνδρας της (ο διακεκριμένος καθηγητής μαιευτικής γυναικολογίας ΕΚΠΑ και εκ των διευθυντών του ΙΑΣΩ Αριστείδης Αντσακλής) τής έλεγε «πάλι θα πας στην Ύδρα;». Για την ίδια δεν επρόκειτο για επανάληψη. Πάντα έβρισκε καθ’ οδόν κάτι καινούργιο, που την άγγιζε. Όπως διαβάζει κανείς ένα σπουδαίο ποίημα και ανακαλύπτει κάθε φορά ανάμεσα στις γραμμές του κάτι καινούργιο και πρωτόγνωρο.

«Καθόμουν μόνη μου στο καφενείο και φωτογράφιζα. Στα ταξίδια που πήγαινα, πάλι σε καφενεία, απόμερα, για να κάνω τη δουλειά μου. Γιατί δεν μπορείς να μιλάς και να δουλεύεις», διαπιστώνει η Ζέττα Αντσακλή. «Άμα μερικές φορές χάσω ένα κλικ, δεν μου αρέσει», συνεχίζει με παιγνιώδη διάθεση. «Θέλω να είμαι ετοιμοπόλεμη συνέχεια. Για αυτό το λόγο λέω σήμερα θα φωτογραφίσω, έχω δουλειά, μη μου μιλάτε, χαίρετε, φεύγω μόνη μου και πάω».

Πρόκειται λοιπόν για μία άλλη εκδοχή, επικαιροποιημένη ή αναθεωρημένη, στο είδος της φωτογραφίας δρόμου. 

Μια σύντομη αναδρομή

«Φωτογραφίζω από τα 10 που λένε. Είχα μία ανησυχία, ό,τι έβλεπα έπρεπε να το κρατάω. Μέχρι που έκανα ένα βιβλίο. Μέχρι τότε φωτογράφιζα και τα έβαζα στην άκρη. Μέχρι που ήρθε ο άνδρας μου και μου είπε: κοιτά, κανόνισε να βγάλεις ένα βιβλίο».

Έτσι κυκλοφόρησε το Ματιές και Τόποι (εκδ. Καστανιώτη, 2005).

Σύντομα οργανώθηκε έκθεση στο Κολλέγιο Αθηνών με άλλες δύο εικαστικούς, με μεγάλη επιτυχία. Αυτή υπήρξε η πρώτη της «έκθεση» στο κοινό, με την έννοια της εξωστρέφειας.

Ακολούθησαν και άλλες πολλές ομαδικές και ατομικές. Ανάμεσά τους και η ομαδική έκθεση Ταξιδεύοντας στην Γη μαζί με άλλους καταξιωμένους φωτογράφους στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας.

Ελληνικότητα σε όλες τις εκφάνσεις της

Η Ελληνική Σημαία,  μια εγκατάσταση από δεκάξι φωτογραφίες με τίτλο Ελλάς, αποτελεί ένα από τα μνημειώδη έργα της. Ανήκει στην συλλογή του υπουργείου Εξωτερικών και στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Το 2017 δύο έργα από την έκθεση Together as one HELLAS-USA πέρασαν στη συλλογή του Κολλεγίου Αθηνών.

Πρόκειται για φωτογραφικές εγκαταστάσεις πάνω σε αλουμίνιο που συμβολικά ενώνουν Ελλάδα και Αμερική, τον κοινό ουρανό και την απέραντη θάλασσα, σε μια μακρόχρονη σχέση των δύο χωρών προς όφελος του Κολλεγίου.

Αρκετές εκθέσεις της πραγματοποιήθηκαν στο εξωτερικό, όπου έχει εκτιμηθεί ιδιαιτέρως το αισθητικό της κριτήριο. Στο Μιλάνο (στη σημαντική, διεθνή έκθεση τέχνης της φωτογραφίας ΜΙΑ MILAN IMAGE ART FAIR) και στην Ελβετία. Ύστερα, η Ζέττα Αντσακλή παρουσίασε το αλησμόνητο Πετροκάραβο στο Ποσειδώνιο στις Σπέτσες το 2015 (όπου ο φακός της αποτύπωσε τη μαγική εικόνα του φανταστικού καραβιού πάνω στο υγρό σύμπαν).

Τέλος, το 2018 στο Ζάππειο Μέγαρο η τελευταία έκθεσή της πριν από τις Σκιές. Σπουδαίοι αρχαιολογικοί χώροι της Ελλάδας φωτογραφήθηκαν στο λιγοστό φως της νύχτας στην αξέχαστη έκθεση Αρχαίον – Νέον. Δήλος, Δελφοί, Επίδαυρος, Ολυμπία: Χώροι στενά συνδεδεμένοι με το παρελθόν, αναδεικνύουν την εμβληματική τους παρουσία με άλλο τρόπο και κάτω από την ατμόσφαιρα του νυχτερινού ουρανού.

Όσο για τις Σκιές, έχει νόημα να κλείσει κανείς με τα λόγια της ιστορικού τέχνης και επιμελήτριας Κλέας Σουγιουλτζόγλου: «Η νέα έρευνα της Ζέττας Αντσακλή μάς πάει ένα βήμα πιο πέρα στην κατανόηση του αέναου φάσματος σκιών έως την παρουσία της κίνησης και μάς κάνει μια εισαγωγή στο σχεδόν θεατρικό παιχνίδι του “κιαροσκούρο” στη ζωγραφική. Μπορούμε να φανταστούμε έτσι τις ίδιες αυτές ανθρώπινες σιλουέτες να συμμετέχουν στη μεγαλειώδη και ακόμη πιο συναρπαστική εικόνα του εξαιρετικού και περιπετειώδους ταξιδιού της ζωής».