Η Ντορίνα Παπαλιού, ύστερα από τα πρώτα της βήματα στην παιδική λογοτεχνία, άνοιξε διάπλατα την πύλη της πεζογραφίας.

Πρόκειται για μειλήχια προσωπικότητα: Ενώ διαπρέπει, προτιμάει να στέκεται πίσω από τα έργα της. Με το νέο της βιβλίο Η φωνή στα χέρια της (εκδ. Ίκαρος, 2024) και το βραβευμένο Το απαραίτητο φως (Ίκαρος 2013) να διασκευάζεται για την ΕΡΤ, η συζήτηση με την Ντορίνα Παπαλιού αποδείχθηκε καίρια.

1

Η φινέτσα στο παρουσιαστικό της δεν προετοιμάζει για την αιχμηρότητα της γραφής της. Ίσως όμως συγγενεύει με την πνευματικότητα του κειμένου της.

Το βιβλίο Η φωνή στα χέρια της αναδεικνύει διάφορα ζητήματα: Την αξεδιάλυτη σχέση μουσικής και ζωής, το τίμημα της καλλιτεχνικής ανέλιξης και τους αθέατους κινδύνους που ενέχει η άνευ όρων αφοσίωση στην τέχνη. Το σαγηνευτικό και ενίοτε μυστηριακό σύμπαν της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Αναρωτιέται κανείς αν ο τίτλος λειτουργεί αλληγορικά. Ειδικά σήμερα που υπάρχει ανάγκη να μεγαλώσει και να εδραιωθεί η γυναικεία φωνή. Σάς απασχολεί αυτό; Διότι η ηρωίδα παλεύει με τα όριά της.

Η αναζήτηση της προσωπικής και αυθεντικής φωνής στην τέχνη βρίσκεται στο επίκεντρο του μυθιστορήματος.

Το κορίτσι, όπως ονομάζεται η ηρωίδα στο βιβλίο, αναζητεί τη φωνή της μέσα στη μουσική αλλά και την ταυτότητά της ως γυναίκα καλλιτέχνιδα.

Ποια είναι στ’ αλήθεια, ποια θέλει να είναι, ποια θέλουν οι άλλοι να είναι, ποια απαιτεί η αγορά να τους πουλήσει ως εκείνη, ποια είναι εκείνη που δυσκολεύεται να ανθίσει και τι εμπόδια συναντά.

Οι φωνές των άλλων, οι κρυφές φωνές μέσα της που πηγάζουν από τραύματα, αδυναμίες, ανασφάλειες, η έμφυτη αμφισβήτηση του δημιουργού, συναντιούνται σε κάθε της νότα και στη ζωή.

Η μουσική αποτελεί αρχετυπικό όχημα προσωπικής έκφρασης. Γιατί, κυρία Παπαλιού, χρησιμοποιήσατε τη μουσική ως υλικό της πλοκής σας;

Συνάντησα πριν μερικά χρόνια μια νεαρή Κορεάτισσα σολίστ του βιολιού που κάποτε της έκλεψαν το Στραντιβάριους της μέσα στο σιδηροδρομικό σταθμό του Λονδίνου.

Είχε διαλυθεί ψυχικά για ένα διάστημα και αποσύρθηκε από το συναυλιακό της πρόγραμμα.

Όταν την άκουσα να παίζει ζωντανά με το νέο της βιολί ήταν εξαιρετική, αλλά μια άλλη ερμηνεύτρια.

Δεν ξέρω αν ο κλέφτης είχε αρπάξει μαζί με το βιολί της και κάτι από μέσα της ή ήταν απλώς η δική μου αίσθηση ακούγοντάς την, προϊόν της φαντασίας μου.

Αυτό ωστόσο που ένιωσα ήταν τόσο δυνατό, τα ερωτήματα που γεννήθηκαν πολλά.

Κάτι έπρεπε να τα κάνω όλα αυτά.

Σπουδάσατε Κοινωνική Ανθρωπολογία στο περίφημο Κέιμπριτζ. Αυτό πόσο σας διαμόρφωσε;

Ένα πράγμα που κράτησα από τις σπουδές μου στην Ιστορία και έπειτα την κοινωνική ανθρωπολογία είναι η μέθοδος να κάνω έρευνα.

Μπορώ να βυθιστώ σε έναν κόσμο για τον οποίο δεν γνωρίζω απολύτως τίποτα και να τον ψάξω με μέθοδο ώστε να αντλήσω τις πληροφορίες που χρειάζομαι.

Στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα, ο κόσμος του μου ήταν ξένος, όχι όμως και η μουσική. Έπαιζα μέχρι πρόσφατα, εδώ και εικοσιπέντε χρόνια, βιολί, αλλά ερασιτεχνικά.

Δεν θα μπορούσα να γράψω για την συγκεκριμένη ηρωίδα αν δεν είχα την εμπειρία της επαφής με το συγκεκριμένο μουσικό όργανο.

Παντρευτήκατε πολύ νεαρή τον Απόστολο Δοξιάδη που αντιμετωπίζεται σχεδόν με ευλάβεια στο χώρο των διανοουμένων. Κατά πόσο έχει υπάρξει μέντοράς σας; Πώς λειτουργείτε ως συγγραφικό ζευγάρι;

Δεν μου λέει κάτι ο όρος συγγραφικό ζευγάρι, πέρα από το ότι καταλαβαίνουμε καλά τι θα πει να κλείνεσαι μέσα σε ένα γραφείο και να παλεύεις μοναχικά με τις λέξεις και τον επινοημένο κόσμο σου.

Δεν συζητάμε ποτέ γι’ αυτά που γράφουμε. Δεν ξέρουμε καν ποια είναι η θεματική του έργου του άλλου μέχρι να ολοκληρωθεί. Κι αυτό με άποψη.

Όταν τελειώσουμε την πρώτη γραφή, θα το εμπιστευτούμε ο ένας στον άλλο για μια πρώτη ανάγνωση. Ακούμε ή αγνοούμε τα σχόλια.

Γιατί άραγε σας έρχεται αυθόρμητα η εικόνα του μεγαλύτερου άντρα ως μέντορα μιας νεαρότερης γυναίκας;

Μήπως πρέπει να αναρωτηθούμε γενικότερα γι’ αυτά τα στερεότυπα;

Ως ζευγάρι πάντως, νιώθουμε σαν να μην πέρασε μέρα από τότε που γνωριστήκαμε.

Το απαραίτητο φως θα μεταφερθεί στην ertflix. Έχετε αναμειχθεί στη διασκευή; Γνωρίζετε από τώρα ποιοι ηθοποιοί θα παίξουν;

Δεν έχω αναμειχθεί στη συγγραφή του σεναρίου των επεισοδίων.

Ωστόσο, η Μιρέλλα Παπαοικονόμου και η Κάτια Κισσονέργη, που συνυπογράφουν τα σενάρια, μου τα έχουν συζητήσει, τα έχω διαβάσει σε διάφορα στάδιά τους και λέω τη γνώμη μου ή δίνω κάποιες διευκρινήσεις σε θέματα ιστορικά.

Τους ηθοποιούς δεν μπορώ να τους αποκαλύψω εγώ πριν τους ανακοινώσει η παραγωγή.

Ποιες είναι οι παγίδες της μεταφοράς από το ένα μέσο στο άλλο;

Το δυσκολότερο εγχείρημα στη μεταφορά ενός μυθιστορήματος στην τηλεόραση ή τον κινηματογράφο είναι οι σκέψεις των χαρακτήρων. Ο εσωτερικός τους κόσμος, που αν δεν υπάρχει voice over, το οποίο σπάνια λειτουργεί κατά τη γνώμη μου, πρέπει να βγει αποκλειστικά από τη δράση και τους διαλόγους.

Η πλοκή είναι εύκολο να ξαναστηθεί. Αν και υπάρχουν πάντα οι οικονομικοί περιορισμοί σε μια παραγωγή, πως κάθε σκηνή μπορεί να αποδοθεί καλύτερα χωρίς να ξεφύγει ο προϋπολογισμός.

Εμείς γράφουμε ό,τι θέλουμε, οι άλλοι δυστυχώς πρέπει να κοστολογούν!

Το να μην απλοποιηθούν, αλλοιωθούν ή βγουν πιο ρηχοί οι χαρακτήρες στη διασκευή, είναι  στοίχημα για τους σεναριογράφους και τους σκηνοθέτες.

«Η βλακεία των ανθρώπων είναι ότι έχουν απάντηση σε όλα. Η σοφία των μυθιστορημάτων είναι ότι έχουν μια ερώτηση για όλα», δήλωσε ο Κούντερα.

Σάς εκφράζει αυτή η διαπίστωση κυρία Παπαλιού;

Είναι υπέροχο όταν, ως αναγνώστης, συναντάς δικά σου ερωτήματα μέσα σ’ ένα μυθιστόρημα. Όμως δεν μένουν αναπάντητα.

Κάθε συγγραφέας παίρνει θέση μέσα από τους ήρωές του πάνω στα θέματα που πραγματεύεται.

Ανοίγεις πολλά μέτωπα στη μεγάλη φόρμα και οι αναγνώστες περιμένουν ένα κλείσιμο.

Αλλιώς δεν θα έχει ολοκληρωθεί το ταξίδι των ηρώων και το δικό τους.

Αγαπημένο μότο της ηρωίδας στη Φωνή στα Χέρια της είναι μια φράση που έχει συνδέσει με τον Μότσαρτ: Όσο τραγική ή εφιαλτική κι αν είναι μια κατάσταση στην οποία έχεις βρεθεί, υπάρχει και μια άλλη πλευρά της, ανάλαφρη και κωμική.

Η πρωτοτυπία

Η Ντορίνα Παπαλιού δημιούργησε στο Spotify λίστα με κλασικές μουσικές συνθέσεις που συνδέονται και μπορούν να συνοδεύουν τη Φωνή στα χέρια της.

Η λίστα βρίσκεται στον παρακάτω σύνδεσμο:

https://open.spotify.com/playlist/31bJ8jSCTbpYRmF3Bi6fLi?si=3f506d8cd4374167&nd=1&dlsi=51512ec37d394215

Πληροφορίες

Ντορίνα Παπαλιού

Η φωνή στα χέρια της

ΣΕΛΙΔΕΣ: 448
ΤΙΜΗ: 17,70 € (περιλαμβάνει ΦΠΑ 6%)
Διαθέσιμο και σε ebook