Η λογοτεχνία σε δημοπρασία – Από τον Τζέιμς Τζόις και τον Όσκαρ Ουάιλντ στον «Νονό»

Ο Τζέιμς Τζόις δημοσίευσε αυτό, που θα χαρακτηριζόταν ως ένα από τα σημαντικότερα έργα του λογοτεχνικού μοντερνισμού -για πολλούς το σημαντικότερο- τον «Οδυσσέα», στις αρχές του 20ού αιώνα και μάλιστα σε συνέχειες σ΄ένα αμερικανικό περιοδικό, το The Little Review.

Για τον Όσκαρ Ουάιλντ η σάτιρα της ακραία συντηρητικής βικτωριανής κοινωνίας στην οποία ζούσε, όπως στην κωμωδία του «Η σημασία του να είσαι σοβαρός» ήταν κάτι σαν υποχρέωσή του! Για τον Τζ. Ντ. Σάλιντζερ η τεράστια επιτυχία του «Φύλακα στη σίκαλη» από το 1951 συνοδεύτηκε από την ηθελημένη αποξένωσή του και την αποστροφή στη δημοσιότητα.

Ήταν εξάλλου, το χέρι του Μάρλον Μπράντο, που έκανε διορθώσεις –που ποιος μπορούσε να του αρνηθεί- στο σενάριο του «Νονού» του Μάριο Πούζο και του Κόπολα. Κι όσο για τον εθνικό ποιητή της Σκωτίας Ρόμπερτ Μπερς, η παραλλαγή του στην λαϊκή μπαλάντα «Τζόρντι» (1790) ακόμη τραγουδιέται στην πατρίδα του.

Υπάρχει όμως, κάτι που μπορεί να τους συνδέει όλους;
Προφανώς όχι, πλην του γεγονότος βέβαια, ότι υπήρξαν σπουδαίοι δημιουργοί, ο καθένας στο είδος του, με τα βιβλία και τις εκδόσεις τους, τα χειρόγραφα ή τις σημειώσεις τους να αποτελούν σήμερα πολύτιμα αποκτήματα για βιβλιόφιλους και συλλέκτες. Όπως αυτά που διατίθενται από τον οίκο Christie’s.

Το αριστούργημα του Τζόις

Ένα λογοτεχνικό αριστούργημα, που ο Τζέιμς Τζόις (1882-1941) χρειάστηκε επτά χρόνια για να γράψει είναι ο «Οδυσσέας», που επαναπροσδιόρισε τη σύγχρονη μυθοπλασία και παραμένει ακρογωνιαίος λίθος της αγγλικής λογοτεχνίας.

«Αυτό που είναι τόσο εντυπωσιακό στον ‘‘Οδυσσέα’’ είναι το γεγονός, ότι πίσω από χίλια πέπλα τίποτα δεν μένει κρυφό, που να στρέφεται ούτε προς το μυαλό, ούτε προς τον κόσμο, αλλά σαν το φεγγάρι που κοιτά από το κοσμικό διάστημα επιτρέπει το δράμα της ανάπτυξης και της φθοράς, για να συνεχίσει την πορεία του», όπως έχει γράψει ο Καρλ Γιουνγκ γι΄αυτό το συγκλονιστικό έργο, που αποθεώθηκε από τον Έλιοτ ως ένα «βιβλίο στο οποίο είμαστε όλοι υπόχρεοι, και από το οποίο κανείς μας δεν μπορεί να ξεφύγει»…

Υπάρχουν σήμερα τουλάχιστον 18 εκδόσεις (και παραλλαγές από κάθε έκδοση) του «Οδυσσέα», με την πρώτη εξ αυτών να θεωρείται, ότι περιείχε πάνω από 2000 λάθη(!) αν και με το οξύμωρο να είναι ταυτόχρονα, η πλέον ακριβής. Κι αυτό, γιατί κάθε επόμενη έκδοση, που προσπαθούσε να διορθώσει αυτά τα λάθη, δημιουργούσε δικά της!

Το αντίτυπο που προσφέρεται από τους Christie’s διαδικτυακά από τις 14 ως τις 28 Ιανουαρίου είναι υπογεγραμμένο από τον ίδιο τον ιρλανδό συγγραφέα και προέρχεται από την προσωπική συλλογή της πρωτοπόρου συλλέκτριας Ανέτ-Κάμπελ Γουάιτ. Πρόκειται για ένα από τα 100 που τυπώθηκαν σε ολλανδικό χειροποίητο χαρτί και δημοπρατείται με τιμή εκτίμησης είναι από 100.000 ως 150.000 δολάρια.

Ο Όσκαρ Ουάιλντ και η σάτιρα

Ήταν ο Όσκαρ Ουάιλντ (1854-1900) που είχε πει κάποτε πως «Αυτό που διαβάζεις όταν δεν χρειάζεται να το κάνεις, είναι που καθορίζει τι θα είσαι, όταν δεν μπορείς να το αποφύγεις» υποδηλώνοντας ότι τα βιβλία και ό,τι άλλο επιλέγεις σε διαμορφώνουν σαν χαρακτήρα και σου προσδίδουν δεξιότητες, προετοιμάζοντάς σε για τις προκλήσεις της ζωής.

Ο ίδιος κάθε άλλο παρά απέφυγε τέτοιες προκλήσεις, συχνά δημιουργώντας τες, ειδικά ενοχλώντας την βικτωριανή κοινωνία με τις απόψεις και τα γραπτά του, ακόμη και με το ντύσιμό του. Φθάνοντας μάλιστα να την εξοργίσει με το περίφημο πορτρέτο του «Ντόριαν Γκρέι», την νουβέλα του για τη φαυλότητα που κρύβεται πίσω από την τέχνη. Ακόμη περισσότερο όμως με το θεατρικό «Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός» μέσω του οποίου κριτικάρισε και χλεύασε την ηθική της εποχής του.

Το έργο, το οποίο πλέον θεωρείται το αριστούργημα του Ουάιλντ με το ανατρεπτικό το χιούμορ γράφτηκε πυρετωδώς στο απόγειο της καλλιτεχνικής ωριμότητας του ποιητή στα τέλη του 1894 και παρουσιάστηκε τον επόμενο χρόνο στο St. James’s Theatre του Λονδίνου, μεταμορφώνοντας την κωμωδία.

Στην δημοπρασία του οίκου Christie’s στο Λονδίνο στις 13 Φεβρουαρίου προσφέρεται αντίγραφο της πρώτης έκδοσης του έργου, υπογεγραμμένο από τον Όσκαρ Ουάιλντ για τον εκδότη του βιβλίου Λέοναρντ Σμίδερς. Προέρχεται από την συλλογή του αυστραλού κωμικού Μπάρι Χάμφρις με εκτίμηση από 100.000 ως 150.000 λίρες.

Ο Φύλακας του Σάλιντζερ

Ένας διαχρονικός προβληματισμός για την εφηβεία, ο «Φύλακας στη σίκαλη» του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ (1919 -2010) παραμένει το αρχετυπικό μυθιστόρημα ενηλικίωσης, που έγινε μεγάλη επιτυχία αμέσως με την κυκλοφορία του.

Και παρ΄ότι αρχικά προοριζόταν για ενήλικες, μιλώντας για την αποξένωση που επέρχεται με την ενηλικίωση και την απώλεια της αθωότητας που ακολουθεί, αγαπήθηκε τόσο από τους νέους, που έγινε σύμβολο της εφηβικής επανάστασης.

Ο ίδιος ο Σάλιντζερ όμως, δεν μπόρεσε –ή δεν θέλησε – να διαχειριστεί την επιτυχία και την δημοσιότητα που απέκτησε, έτσι στη συνέχεια, για περισσότερο από μισό αιώνα και ως το τέλος της ζωής του έμεινε σε απομόνωση. Το τελευταίο του βιβλίο κυκλοφόρησε το 1965 ενώ την τελευταία του συνέντευξη την έδωσε το 1980.

Το βιβλίο που προσφέρεται από τον οίκο Christie’s διαδικτυακά (από 14 έως 28 Ιανουαρίου) είναι μία πρώτη έκδοση από την πρώτη εκτύπωση με ένα εμβληματικό σχέδιο στο εξώφυλλο (εκτίμηση από 20.000–30.000 δολάρια).

Ένας Νονός για τον Μπράντο

Η οικογένεια Κορλεόνε, μία από τις πέντε οικογένειες της μαφίας της Νέας Υόρκης είχε επικεφαλής τον ντον Βίτο Κορλεόνε, μετανάστη στις Ηνωμένες Πολιτείες από ένα χωριό της Σικελίας από το οποίο είχε πάρει και το όνομα του.

Είναι ο «Νονός» στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Μάριο Πούζο (1920 -1999), που υποδύθηκε ο μεγάλος Μάρλον Μπράντο σ΄ ένα εμβληματικό ρόλο της καριέρας του στην κινηματογραφική μεταφορά του έργου από τον Φράνσις Φορντ Κόπολα. Μια ταινία, που έφερε επανάσταση στον κινηματογράφο, μέσω του συνδυασμού του εγκληματικού δράματος, της αφηγηματικής πολυπλοκότητας και των εξαιρετικών ερμηνειών.

Η επεξεργασία του σεναρίου από τον Μπράντο ήταν φυσικά αναμενόμενη, όπως αποδεικνύουν και οι σελίδες, που πωλούνται σε δημοπρασία, με σημειώσεις από τον ίδιο τον σπουδαίο ηθοποιό, περιλαμβάνοντας σχόλιά του, που προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία για την αντίληψη της προσέγγισής του στον ρόλο για τον οποίο τιμήθηκε με Όσκαρ.

Πρόκειται για έξι σελίδες επεξεργασμένες από τον Μάρλον Μπράντο στο σύνολο των 66 που δημοπρατούνται από τον οίκο Christie’s διαδικτυακά από 14 έως 28 Ιανουαρίου με εκτίμηση από 20.000–30.000 δολάρια.

Μια σκωτσέζικη μπαλάντα

Στις 25 Ιανουαρίου σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο γιορτάζεται η Burns Night. Ή αλλιώς τα 265α γενέθλια του ποιητή Ρόμπερτ Μπερνς (1759 -1796), πρωτοπόρου του ρομαντικού ρεύματος, που έχοντας γράψει στην σκωτσέζικη γλώσσα υπήρξε πηγή έμπνευσης για τους συμπατριώτες του και όχι μόνον λογοτεχνικά.

Όπως εξηγούσε ο ίδιος μάλιστα έπρεπε πρώτα να μάθει να τραγουδά την μελωδία και μετά να συνθέτει τις λέξεις για κάποιο έργο του: «Βρίσκω πρώτα το ποιητικό συναίσθημα, ανταποκρινόμενο στην ιδέα μου για τη μουσική έκφραση, μετά επιλέγω το θέμα μου, ξεκινάω μια στροφή κι όταν αυτή δημιουργείται -που είναι γενικά το πιο δύσκολο κομμάτι της δουλειάς- βγαίνω έξω, κάθομαι πότε πότε, προσέχω για αντικείμενα στη φύση γύρω μου που είναι σε ομοφωνία ή αρμονία με τις σκέψεις της φαντασίας μου και τη λειτουργία του στήθους μου…»

Εκτός από τα δικά του έργα ωστόσο, συνέλεγε και λαϊκά τραγούδια της Σκωτίας, καταγράφοντάς τα, συχνά με μετασκευές. Ένα από αυτά είναι ο «Τζόρντι» στο οποίο ο ομώνυμος ήρωας παρακαλάει για την ζωή του, ένα έργο με πολλές παραλλαγές μέσα στο χρόνο και από τόπο σε τόπο.

Το χειρόγραφο που προσφέρεται σε δημοπρασία από τον οίκο Christie’s διαδικτυακά (14 έως 28 Ιανουαρίου) έχει 60 γραμμές και περιλαμβάνει κυρίως μια επιστολή από την κόρη του αρχικού παραλήπτη. (Εκτίμηση: 20.000–30.000 δολάρια.)