Έβαλες το κράνος σου; Η δημοπρασία ενός πολύτιμου αρχαίου

Μπορεί να το φορούσε ένας Σπαρτιάτης οπλίτης, μπορεί και όχι.

Μπορεί να θριάμβευσε στο πεδίο της μάχης και να επέστρεψε νικητής στο σπίτι του αλλά μπορεί και να είχε πέσει νεκρός και οι συγγενείς του να τον τίμησαν στην τελευταία του κατοικία βάζοντας δίπλα του το πολύτιμο κράνος του. Ένδειξη, ότι υπήρξε στην ζωή του ένας γενναίος άντρας και άξιος πολεμιστής.

Δυόμισι χιλιάδες χρόνια μετά, τα ίχνη από το πέρασμα αυτού του ανθρώπου από τη γη συγκεντρώνονται σ΄αυτό το κράνος. Χάλκινο φυσικά και εξαιρετικά διατηρημένο, που βγαίνει σε δημοπρασία στο Λονδίνο μέσα στον μήνα από τον οίκο Apollo Art Auctions.

Ο τύπος του είναι «κορινθιακός», καθώς κατασκευάστηκε για πρώτη φορά στην Κόρινθο, η επιτυχία του όμως ήταν τέτοια, που επικράτησε όλων των υπολοίπων και στο μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού κόσμου. Έτσι δεν είναι περίεργο, ότι από τα τέλη του 8ου π.Χ. αιώνα που πρωτοεμφανίστηκε έμεινε σε χρήση ως και τον 4ο π.Χ.

Το επιβεβαιώνουν όλοι οι μελετητές της αρχαιότητας, όπως ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ Άντονι Σνόντγκρας στο έργο του «Πρώιμα ελληνικά όπλα και πανοπλίες» διευκρινίζοντας και αυτός, ότι τέτοια κράνη χρησιμοποιήθηκαν από πολεμιστές πολλών αρχαίων ελληνικών πόλεων. Η παρουσία τους μάλιστα συμπίπτει χρονικά με την καθιέρωση του θεσμού του οπλίτη και την δημιουργία της στρατιωτικής φάλαγγας, που μετέβαλλε ριζικά τις τακτικές του πολέμου.

Άγνωστος κάτοχος

Η προέλευση του συγκεκριμένου πάντως, είναι άγνωστη αν και το Μητρώο Απώλειας Τέχνης (Art Loss Register) επιβεβαιώνει, όπως αναφέρει ο Apollo Art Auctions, ότι δεν είναι καταχωρημένο ως κλεμμένο. Κάτοχός του σήμερα είναι ένας άγνωστος ιδιώτης συλλέκτης και η τιμή εκτίμησης στην δημοπρασία από 72.000 ως 102.000 δολάρια.

Κράνη έχουν βρεθεί αρκετά από τις ανασκαφές, ιδιαίτερα τάφων ενώ βέβαια προσφέρονταν και ως αναθήματα στα ιερά. Τι περισσότερες φορές ωστόσο, διατηρούνται αποσπασματικά, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, σε αντίθεση με αυτό που δημοπρατείται, το οποίο είναι από τα καλύτερα διατηρημένα δείγματα, που έχουν βγει στην αγορά τα τελευταία χρόνια.

Τα κορινθιακά κράνη κάλυπταν όλο το κεφάλι προστατεύοντας αρκετά και τον αυχένα, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος του προσώπου. Ένα φαρδύ προστατευτικό κάλυπτε την τη μύτη (το επιρίνιον) ενώ κενό σε σχήμα αμυγδάλου, υπήρχε μόνον για τα μάτια και φυσικά για το στόμα. Επίσης, πολλά από αυτά είχαν λοφία στην κορυφή τους από τρίχες αλόγου ενώ εξωτερικά στην επιφάνειά τους μπορεί να έφεραν διάφορα γεωμετρικά σύμβολα ως διακόσμηση, ανάγλυφα ή εγχάρακτα. Εσωτερικά εξάλλου, είχαν επένδυση, όπως δείχνουν και οι οπές στα άκρα του κράνους, που προορίζονταν για τη στερέωσή της.

Η εξέλιξη

Ορισμένες μεταγενέστερες εκδόσεις κορινθιακών κρανών είχαν εξάλλου και οπές και για τα αυτιά, προκειμένου οι πολεμιστές που τα φορούσαν να ακούν καλύτερα. Αλλά το κράνος που πωλείται τώρα χρονολογημένο μεταξύ 500 και 450 π.Χ είναι χωρίς τέτοιες οπές.

Οι ειδικοί θεωρούν, ότι τα κορινθιακά κράνη περιόριζαν την περιφερειακή όραση του χρήστη, και προφανώς αυτό συνέβαινε αλλά αυτός ο περιορισμός μπορεί να μην είχε μεγάλη σημασία στον αρχαίο ελληνικό οπλιτικό πόλεμο. Κι αυτό γιατί οι πολεμιστές μάχονταν κατά φάλαγγα, με τις ασπίδες και τα δόρατά τους στραμμένα προς τα εμπρός.
Ως προς την κατασκευή τους τέλος, θεωρείται ότι ήταν σφυρήλατη είτε και με χύτευση σε καλούπια ενώ το βάρος τους μπορεί να ήταν από ένα έως δύο κιλά.

Διαβάστε επίσης:

Η θάλασσα – και οι θησαυροί της – μέσα του. Το 2026 το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων

Τα μυστήρια του χρόνου, το μηδέν που χάθηκε και οι ανθρώπινες συμβάσεις

Ο εκθαμβωτικός χρυσός της αρχαίας Θράκης σε έκθεση