Το «βιάγκρα» των Ιμαλαΐων: Το θαυματουργό μανιτάρι που κοστίζει 302 χιλιάδες δολάρια το κιλό!

Τα μανιτάρια Cordyceps πωλούνται στο Πεκίνο για 302.000 δολάρια το κιλό και έχουν φτάσει μέχρι τα καταστήματα Whole Foods. Η συγκομιδή τους αποτελεί βασική πηγή εισοδήματος για ολόκληρες κοινότητες στα Ιμαλάια, αλλά συνοδεύεται από σημαντικές προκλήσεις και προβλήματα.

Αν και έχουμε μερικούς μήνες ακόμα μέχρι την πρεμιέρα της δεύτερης σεζόν του The Last of Us, με τον Άγιο Βαλεντίνο να πλησιάζει, ο τρομακτικός μύκητας Cordyceps έχει και άλλες χρήσεις που μπορεί να σας ενδιαφέρουν. Στην τηλεοπτική σειρά, η οποία βασίζεται στο δημοφιλές βιντεοπαιχνίδι, τα μανιτάρια μετατρέπουν τους ανθρώπους σε υπερ-ισχυρές φονικές μηχανές. Στον κόσμο της παραδοσιακής ιατρικής, ωστόσο, θεωρούνται πανάκεια και—ίσως κυρίως—ισχυρό αφροδισιακό.

Στα Ιμαλάια, ένα είδος που ονομάζεται Cordyceps sinensis, το οποίο αναπτύσσεται από τα σώματα των προνυμφών ενός συγκεκριμένου είδους νυχτοπεταλούδας αφού εισπνεύσουν τα σπόρια του, αξίζει τέσσερις φορές το βάρος του σε χρυσό. Στην παραδοσιακή ιατρική λέγεται ότι θεραπεύει σχεδόν τα πάντα. Πρόσφατα, ο κόσμος άρχισε να το αποκαλεί το «Βιάγκρα των Ιμαλαΐων».

Η σύνδεση του μανιταριού με μια φανταστική αποκάλυψη ζόμπι δεν είναι τόσο εμφανής στα εξαιρετικά μεγάλα υψόμετρα όπου συλλέγεται το Cordyceps στο Νεπάλ, την Κίνα, την Ινδία και το Μπουτάν. Σε αυτά τα μέρη είναι γνωστό με άλλα ονόματα. Στα Θιβετιανά, αποκαλείται yartsa gunbu (κυριολεκτικά «καλοκαιρινό χορτάρι, χειμερινό σκουλήκι»). Ένα άλλο δημοφιλές όνομα είναι «μανιτάρι κάμπιας».

Έχει χρώμα που κυμαίνεται από έντονο πορτοκαλί μέχρι σκούρο καφέ, έχει σχήμα που θυμίζει παραμορφωμένο σπίρτο και εκκρίνει μια άσχημη οσμή. Αποσπάται από το έδαφος, καθαρίζεται με προσοχή χρησιμοποιώντας χτένα και οδοντόβουρτσα, και καταναλώνεται είτε ολόκληρο σε τσάι, είτε σε σκόνη μέσα σε χάπια, είτε διαλυμένο σε ουίσκι.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το μανιτάρι αυτό είναι πιο εύκολο να το βρει κανείς μέσω του Amazon ή σε καταστήματα όπως το Whole Foods, όπου φθηνά συμπληρώματα υπόσχονται συνθετικές εκδοχές του Cordyceps, πωλούμενα για μόλις 19 δολάρια το μπουκάλι των 90 χαπιών. Αυτό αποτελεί μόνο ένα μικρό μέρος μιας αγοράς που, σύμφωνα με ερευνητές του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, εκτιμάται ότι φτάνει έως και τα 11 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.

Ωστόσο, τα περισσότερα από τα προϊόντα που κυκλοφορούν στις ΗΠΑ είναι ανακριβή. Σύμφωνα με τον Daniel Winkler, Γερμανό μυκητολόγο που έχει περάσει 20 χρόνια διοργανώνοντας εξερευνητικά ταξίδια στο Θιβέτ, τα περισσότερα από αυτά δεν σχετίζονται καθόλου με την αφροδισιακή δράση ή τα υπόλοιπα επιθυμητά αποτελέσματα του αυθεντικού μανιταριού. Στο Πεκίνο, το γνήσιο προϊόν πωλείται έως και 302.000 δολάρια το κιλό.

Την περασμένη άνοιξη, επισκέφτηκα το Νεπάλ για να δω από κοντά την πηγή του μανιταριού. Σε κάθε κατάστημα της αγοράς του Κατμαντού, τα ράφια ήταν γεμάτα με μανιτάρια, ενώ παντού υπήρχαν ξένοι αγοραστές.

Καθώς μια μοτοσικλέτα περνούσε με ταχύτητα, μεταφέροντας άντρες ντυμένους με φόρμες Gucci και μιλώντας μανδαρινικά, ένας σκυφτός έμπορος, ο K.C. Bastola, μετακινούσε βάζα με τσάι, σαφράν και ροζ αλάτι για να αποκαλύψει τρία βάζα με μανιτάρια διαφορετικής ποιότητας: υψηλής, μεσαίας και χαμηλής.

«Όσο μεγαλύτερο το yartsa, τόσο καλύτερο», είπε, κρατώντας κομμάτια που πωλούνταν 10 δολάρια το καθένα—πέντε φορές το μέσο ημερομίσθιο στην περιοχή. «Καλό για τις αρθρώσεις, το σεξ, την καρδιά, το συκώτι. Αυτό αναζητούν οι πλούσιοι Κινέζοι. Αυτό είναι το βουνίσιο φάρμακό μας».

Στο κατάστημά του και σε ένα άλλο λίγο πιο πέρα, τα μανιτάρια πωλούνταν περίπου 8.888 δολάρια το κιλό. Όπως συμβαίνει με την κοκαΐνη στη Μπογκοτά, η τιμή είναι πολύ χαμηλότερη κοντά στην πηγή, πριν μεσολαβήσουν οι μεσάζοντες και το μετατρέψουν σε ένα πολυτελές προϊόν.

Τα τελευταία χρόνια, η συλλογή του Cordyceps sinensis έχει γίνει ολοένα και πιο επικίνδυνη.

Τον τελευταίο χρόνο, περισσότεροι άνθρωποι πέθαναν κυνηγώντας yartsa παρά ανεβαίνοντας στο Έβερεστ. Σε εδάφη με υψόμετρο έως και 4.500 μέτρα, το ακραίο κρύο, οι ξαφνικές πλημμύρες και οι χιονοστιβάδες είναι θανάσιμες απειλές.

Ωστόσο, όπως συμβαίνει σε πολλές ιστορίες ζόμπι, ο μεγαλύτερος κίνδυνος προέρχεται από τους ανθρώπους. Ο Δαλάι Λάμα έχει χαρακτηρίσει την καλλιέργεια του Cordyceps ως «κρίση για τον βουδιστικό πολιτισμό», καθώς έχει προκαλέσει περιστατικά βίας και δολοφονιών ανάμεσα σε συμμορίες που παλεύουν για τον έλεγχο του προϊόντος.

Επιπλέον, η συλλογή του εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την παιδική εργασία. Ολόκληρα χωριά εγκαταλείπουν τα σπίτια τους και ανεβαίνουν στα βουνά για εβδομάδες, αναζητώντας το μανιτάρι σκυμμένοι στο έδαφος. Κάθε άνοιξη, τα σχολεία κλείνουν και δημιουργούνται προσωρινές κατασκηνώσεις.

Οι ακραίες συνθήκες φτώχειας στην περιοχή καθιστούν δύσκολο να αρνηθεί κανείς την πώληση των μανιταριών.

Ο Tek Bahadur Budha, ένας Νεπαλέζος που ζει κοντά στα σύνορα με το Θιβέτ, κερδίζει 15.000 δολάρια ετησίως συλλέγοντας και εμπορευόμενος τα μανιτάρια. Το ποσό αυτό είναι αρκετό για να συντηρήσει μια πενταμελή οικογένεια, συμπεριλαμβανομένων των δύο παιδιών του που σπουδάζουν στην πρωτεύουσα. Δεν σκοπεύει να σταματήσει.

«Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να εξασφαλίσεις μια δίκαιη τιμή», λέει ο Budha, καθώς η οικογένειά του πρέπει να επιβιώσει, ενώ οι αγοραστές του είναι συνήθως μεσάζοντες που μπορούν να αγοράσουν φθηνά και να πουλήσουν ακριβά.

Το άγριο Cordyceps sinensis είναι τόσο πολύτιμο εν μέρει επειδή η αγορά έχει πλημμυρίσει από απομιμήσεις. Σύμφωνα με τον μυκητολόγο Daniel Winkler, ακόμα και ερευνητές που προσπαθούν να εξετάσουν τις θεραπευτικές του ιδιότητες σε εργαστηριακές συνθήκες έχουν χρησιμοποιήσει φθηνές απομιμήσεις.

Οι μελέτες που βασίστηκαν στο αυθεντικό μανιτάρι είναι σπάνιες και επικεντρώνονται κυρίως στη φλεγμονή και τη λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος. Μια εκτεταμένη μελέτη που ερευνούσε αν η τακτική κατανάλωση του μανιταριού αυξάνει τη σεξουαλική διάθεση δεν βρήκε σημαντική συσχέτιση πέρα από το γεγονός ότι οι συμμετέχοντες ένιωθαν περισσότερη ενέργεια.

«Οι Θιβετιανοί το θεωρούν αστείο και λένε ότι δεν χρησιμοποιείται παραδοσιακά με αυτόν τον τρόπο», λέει η Kelly Hopping, αναπληρώτρια καθηγήτρια συστημάτων ανθρώπου-περιβάλλοντος στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Μπόιζ.

«Είναι πραγματικά ένα καταπληκτικό φάρμακο που αξίζει περισσότερη προσοχή», λέει η Tawni Tidwell, βιοπολιτισμική ανθρωπολόγος στο Κέντρο Υγιών Νοών του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν στο Μάντισον, όπου ειδικεύεται στις φαρμακολογικές καινοτομίες της θιβετιανής ιατρικής.

Η Tidwell, που πέρασε χρόνια μελετώντας το φαινόμενο στη νότια Ασία, λέει ότι το μανιτάρι δεν ενισχύει τη δική της σεξουαλική διάθεση—απλώς αισθάνεται περισσότερη ενέργεια όταν το καταναλώνει—αλλά έχει παρατηρήσει θεαματικά αποτελέσματα στη λίμπιντο άλλων ανθρώπων.

«Οι άντρες αναφέρουν ότι οι στύσεις τους είναι πιο λειτουργικές, πιο δυνατές και διαρκούν περισσότερο», λέει. «Λειτουργεί και στις γυναίκες».

Ο ψυχολογικός αντίκτυπος που προκαλείται από τις προσδοκίες (το φαινόμενο του placebo) μπορεί να παίζει ρόλο, παραδέχεται ο Tashi Tsering, ένας παραδοσιακός Θιβετιανός γιατρός που συνάντησα σε μια κλινική στην πόλη Boudha του Νεπάλ.

«Η πίστη βοηθά», είπε ο Tsering, φορώντας ένα ζευγάρι γυαλιά ηλίου Ray-Ban, καθώς μου πρόσφερε ένα καυτό φλιτζάνι τσάι yartsa.

Ενώ περίμενε να κρυώσει το δικό του ρόφημα, με τους ήχους από κορναρίσματα, γαβγίσματα σκύλων και έναν ινδικό ερωτικό σκοπό να ακούγονται από τον δρόμο, έβγαλε ένα δέμα με πορτοκαλί μανιτάρια, λέγοντας ότι προέρχονται από πολύ μεγάλο υψόμετρο.

«Όσο μεγαλύτερο το μέγεθος, τόσο πιο πολύτιμο το φάρμακο», είπε, ηχώντας πολύ σαν τον έμπορο Bastola. Και, σε αντίθεση με τη θεωρία της καθηγήτριας Hopping: «Είναι εξαιρετικό για το σεξ».

Ο Tsering περιέγραψε πέντε κοσμικά στοιχεία—γη, φωτιά, νερό, αέρας και χώρος—που, όπως είπε, το yartsa βοηθά να εξισορροπηθούν.

Αυτό που δεν ανέφερε, και που έμαθα με τον δύσκολο τρόπο, είναι ότι ένα φλιτζάνι τσάι yartsa μπορεί να σε στείλει τρέχοντας στην τουαλέτα. Χρησιμοποιήστε το με μέτρο αν θέλετε να αποφύγετε ένα δυσάρεστο απρόοπτο στην Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου.

Το yartsa χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ιατρική της περιοχής του εδώ και αιώνες, αλλά έγινε ευρέως γνωστό το 1993, όταν ένας Κινέζος προπονητής στίβου απέδωσε μια σειρά από ρεκόρ αντοχής σε ένα τονωτικό που περιείχε το μανιτάρι (και αίμα χελώνας).

Στην Κίνα, τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία, το Cordyceps έχει γίνει ένα περιζήτητο δώρο και ένας τρόπος επίδειξης, ειδικά κατά τις εορταστικές περιόδους.

Γιατί οι πλούσιοι—συμπεριλαμβανομένων πολλών νέων και σύγχρονων ανθρώπων—ακολουθούν αυτή την αρχαία πρακτική;

«Η γοητεία του είναι η αγριότητά του», λέει ο Tashi Dorji, ανώτερος ειδικός στην κτηνοτροφία και τη διαχείριση λιβαδιών στο Διεθνές Κέντρο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Βουνών στο Κατμαντού.

Ο Dorji, που μεγάλωσε σε μια κοινότητα κτηνοτρόφων στο Μπουτάν και πλέον μελετά τους φυσικούς πόρους και την κτηνιατρική, λέει ότι παίρνει yartsa όταν έχει πυρετό.

«Λειτουργεί ή όχι, δεν είμαι σίγουρος», λέει. «Αλλά ψυχολογικά, ναι».

Σε αντίθεση με το Νεπάλ, η Κίνα φορολογεί τις πωλήσεις yartsa και περιορίζει ποιος μπορεί να το συλλέξει.

Πολλοί παρακάμπτουν αυτούς τους νόμους διασχίζοντας τα σύνορα από την Κίνα στο Νεπάλ, όπου γεμίζουν βαλίτσες με τον μύκητα και τον μεταφέρουν πίσω στην πατρίδα τους είτε με αεροπλάνο είτε οδικώς.

«Η συγκομιδή του μύκητα κάμπιας είναι κρίσιμη για τα μέσα διαβίωσης στα Ιμαλάια», λέει ο Uttam Babu Shrestha, ιδρυτής του Global Institute for Interdisciplinary Studies στο Νεπάλ.

Απομονωμένες κοινότητες και νομάδες μπορούν πλέον να κερδίσουν περισσότερα μέσα σε έναν μήνα συλλογής μανιταριών απ’ ό,τι σε έναν χρόνο καλλιέργειας οποιασδήποτε άλλης σοδειάς.

 

Αφού συλλεχθεί το μανιτάρι, έμποροι όπως ο Budha το μεταφέρουν στο Κατμαντού ή το λαθραία στην Κίνα, είτε με αυτοκίνητο είτε με τα πόδια. Μόλις φτάσουν σε μεγάλες πόλεις όπως το Πεκίνο ή το Κατμαντού, το πωλούν σε εμπόρους, οι οποίοι το ταξινομούν με βάση το μέγεθος και την ποιότητά του και στη συνέχεια το συσκευάζουν σε πολυτελείς συσκευασίες για πώληση.

«Είναι σαν τη μόδα», λέει ο Yi Shaoliang, Κινέζος ειδικός στη βιοποικιλότητα στο Διεθνές Κέντρο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Βουνών. «Αν όλοι λένε ότι έχει αξία και το θέλουν, τότε θα το θέλεις κι εσύ».

Κοιτάζοντας έξω από το παράθυρό του, στον γκρίζο ουρανό του Κατμαντού, ο Yi μου είπε ότι αν και πολλοί ισχυρισμοί «είναι μάλλον υπερβολικοί», υπάρχει «αρκετή αλήθεια, αλλιώς ο κόσμος δεν θα το χρησιμοποιούσε. Αλλά είναι περισσότερο πολιτισμικό παρά ιατρικό, κάτι σαν μαγεία».

Γέλασε όταν τον ρώτησα αν έχει δοκιμάσει yartsa.

«Μια φορά», είπε, αποφεύγοντας να περιγράψει τα αποτελέσματά του πέρα από το ότι ένιωσε «το σώμα μου να ζεσταίνεται».

Οι ερευνητές στον τομέα της βιοτεχνολογίας έχουν επικεντρωθεί κυρίως στη σύνδεση του μανιταριού με τη βελτίωση της χοληστερόλης και της ανοσολογικής απόκρισης.

Επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και της φαρμακευτικής εταιρείας NuCana Plc μελετούν ακόμα και ένα συνθετικό παράγωγο του Cordyceps, εξετάζοντας τη δυνατότητά του ως όπλο κατά του καρκίνου.

Ο Shrestha και άλλοι ειδικοί προειδοποιούν ότι η συγκομιδή του μανιταριού έχει σοβαρές οικολογικές, αλλά και κοινωνικές συνέπειες.

Τα Ιμαλάια είναι πολύ ευαίσθητα για να αντέξουν τη συλλογή περίπου 135.000 κιλών Cordyceps κάθε χρόνο.

Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός International Union for Conservation of Nature έχει κατατάξει το Cordyceps sinensis ως «απειλούμενο είδος με εξαφάνιση».

Πέρα από τη βιωσιμότητα του ίδιου του μύκητα, η εκσκαφή του επιταχύνει τη διάβρωση των εδαφών και μπορεί να επιδεινώσει το λιώσιμο των πάγων στην περιοχή, συμβάλλοντας στην κλιματική αλλαγή.

Στο ξενοδοχείο Kathmandu Marriott, ο Rajendra Bajgain, μέλος του κοινοβουλίου του Νεπάλ, δήλωσε ότι η τεράστια εμπορική αξία του μανιταριού καταστρέφει τις κοινότητες και τροφοδοτεί το λαθρεμπόριο.

«Οι άνθρωποι πολεμούν και πεθαίνουν γι’ αυτό, και δεν είμαστε καν σίγουροι ότι λειτουργεί», είπε, καθώς τελείωνε τον καφέ του και έσκυψε προς το μέρος μου.

«Αυτή η κυβέρνηση δεν κάνει αρκετά. Το yartsa χρειάζεται ρύθμιση, και πρέπει να ενισχύσουμε τα σύνορά μας. Το πιο απίστευτο είναι πόσοι άνθρωποι έρχονται από την Κίνα για να το αγοράσουν και να το περάσουν λαθραία πίσω. Είναι εκτός ελέγχου».

Αργότερα την ίδια μέρα, κατάλαβα τι εννοούσε ο Bajgain.

Ενώ βρισκόμουν στο κατάστημα του Bastola, ένας Κινέζος άνδρας με φόρμα Gucci μπήκε μέσα και έδειξε τα βάζα.

«Θέλω αυτό», είπε στα σπαστά αγγλικά, βγάζοντας ένα πακέτο ρουπιών.

«Όλα, παρακαλώ. Παίρνω όλα τα μανιτάρια κάμπιας».

Τα μάτια του Bastola άστραψαν καθώς ζύγιζε τα προϊόντα.

Έκλεισε νωρίς το μαγαζί του εκείνη την ημέρα.

Διαβάστε επίσης :

Eli Lilly: Πώς σχεδιάζει να συγκεντρώσει $2,5 δισ. για την αγορά αντικαρκινικής θεραπείας από την Scorpion

Οι 10 δισεκατομμυριούχοι με τη μεγαλύτερη αύξηση της περιουσίας τους το 2025

Ποιος ισχυρίζεται ότι ο Μπάφετ είναι ένας δειλός επενδυτής;