Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Γιατί οι αγοραστές θέλουν Intrakat, ΓΕΚ και ΤΕΝΕΡΓ, τα άπληστα αγόρια της «the Company», o εμφύλιος των σουπερμαρκετάδων, το πρόβλημα του Νεμπή, ο χωρισμός του υπουργού με τη νεαρά και τι γύρευαν στην Ράτκα ο ΚΜ, η Ντόρα και οι the Coustas
Buy, hold or Sell: Άμεση ανάλυση για ΑΛΦΑ, ΔΕΗ, ΙΝΤΕΚ, ΟΤΕ
Μια καλλιτεχνική τεκίλα με διάσημα ονόματα
Σχεδόν κάθε συνταγή προς την Τουρκία για τη διάσωση των χρηματοπιστωτικών αγορών της από την κατάρρευση και της οικονομίας της από την ύφεση που μοιάζει όλο και πιθανότερο να ακολουθήσει, περιλαμβάνει την υποχώρηση του προέδρου της χώρας σε κάποια, τουλάχιστον, μέτωπα. Και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν είναι γνωστός για την ικανότητά του να υποχωρεί. Όμως με τη λίρα σε ελεύθερη πτώση, υπάρχει η αυξανόμενη αίσθηση ότι κάτι πρέπει να γίνει.
Η τελευταία υποχώρηση του τουρκικού νομίσματος πυροδοτήθηκε από μια διπλωματική αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, που επέβαλαν κυρώσεις στη σύμμαχό τους στο ΝΑΤΟ για την κράτηση ενός Αμερικανού πάστορα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι φετινές απώλειες της λίρας να αγγίξουν το 30%. Και οι απώλειες αυτές έχουν άμεση επίπτωση σε όλο το φάσμα της τουρκικής οικονομίας, μίας οικονομίας 880 δισεκατομμυρίων δολαρίων, καθώς αυξάνονται οι τιμές για τους καταναλωτές και οι επιχειρήσεις δίνουν αγώνα για να εξυπηρετήσουν τα χρέη που έχουν σε δολάρια και ευρώ.
Ο Ερντογάν επιμένει ότι το δικαστικό σώμα της Τουρκίας δεn λαμβάνει εντολές από την Αμερική. Απορρίπτει την ιδέα ότι η οικονομία του έχει υπερθερμανθεί και ότι χρειάζεται μια πιο αργή πορεία ανάπτυξης: Είναι ένθερμος πολέμιος των υψηλότερων επιτοκίων και πριν από την επανεκλογή του τον Ιούνιο στήριξε ένα κύμα δημοσιονομικών κινήτρων. Και υπερηφανεύεται ότι ήταν εκείνος που απελευθέρωσε την Τουρκία από την κηδεμονία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Οι αναλυτές αναφέρουν ότι όλες αυτές οι πολιτικές είναι τώρα υπό αμφισβήτηση.
“Υπό πίεση”
“Η Τουρκία είναι υπό πίεση“, δήλωσε ο Tim Ash, ανώτερο στέλεχος της BlueBay Asset Management LLC στο Λονδίνο. Και η επιλογή της αναμονής είναι γεμάτη κινδύνους.
Εν τέλει, η υποχώρηση του τουρκικού νομίσματος θα βάλει πλαφόν στη ζήτηση για εισαγόμενα προϊόντα, θα ενισχύσει τις εξαγωγές και θα διαβρώσει το τεράστιο εξωτερικό έλλειμμα της Τουρκίας, όμως οποιαδήποτε τέτοια βελτίωση θα έρθει “πιθανότατα μετά από μήνες”, ανέφερε ο Ash σε σημείωμά του. Μέχρι τότε, “με τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται η αγορά, σε έναν φαύλο κύκλο, θα μπορούσε να είναι game over όσον αφορά στη λίρα”.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Ερντογάν ενδέχεται να προσπαθήσει να εκτονώσει τουλάχιστον τη διπλωματική κρίση, με μια τουρκική αντιπροσωπεία να μεταβαίνει στην Ουάσινγκτον για συνομιλίες. Εάν δεν υπάρξει συμβιβασμός που να στέλνει τον πάστορα στην πατρίδα του, αναμένονται περαιτέρω αμερικανικές κυρώσεις.
Όσον αφορά στην οικονομική πολιτική, η αναστροφή μπορεί να είναι πιο σκληρή. Ο Ερντογάν υποσχέθηκε κατά τη διάρκεια των εκλογών ότι θα αναλάβει πιο άμεσο έλεγχο, συμπεριλαμβανομένης της κεντρικής τράπεζας, η οποία έχει αυξήσει τα επιτόκια δανεισμού κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες φέτος, στο 17,75%. Στις 24 Ιουλίου, κατά την πρώτη συνεδρίαση της μετά τις εκλογές, η τράπεζα απέφυγε, όμως, να προχωρήσει σε περαιτέρω αυξήσεις.
Ερντογάν ο πραγματιστής;
“Αυξήστε τα επιτόκια στην περιοχή του 30%”. Έτσι ξεκινά τον κατάλογο των βημάτων που πρέπει να κάνει η Τουρκία ο Cristian Maggio της TD Securities στο Λονδίνο. Τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια πρέπει να αυξηθούν μάλιστα ακόμη περισσότερο, λέει, απορροφώντας ρευστότητα από την αγορά – και η κυβέρνηση θα πρέπει “να αποδεχθεί την οικονομική ύφεση που θα ακολουθήσει”.
Για την κεντρική τράπεζα της Τουρκίας έχει γίνει πλέον ρουτίνα να βρίσκεται στο επίκεντρο κάθε φορά που η λίρα έχει κρίση. Το διαφορετικό αυτή τη φορά είναι ότι πολλοί αναλυτές λένε πως η αύξηση των επιτοκίων από μόνη της δεν θα είναι αρκετή.
Η Τουρκία θα πρέπει επίσης να “διακόψει αμέσως” τα δημοσιονομικά κίνητρα που τείνουν να αντισταθμίσουν τη νομισματική σύσφιξη, να επανορθώσει τις σχέσεις της με τους παραδοσιακούς δυτικούς συμμάχους της εις βάρος των νεότερων σχέσεων με τη Ρωσία και το Ιράν και “να βάλει στο υπουργικό συμβούλιο αξιόπιστα ονόματα που να μπορεί να εμπιστευτεί η αγορά”, δήλωσε ο Maggio. Μετά την επανεκλογή του Ερντογάν, ο πρόεδρος τοποθέτησε τον γαμπρό του Berat Albayrak ως υπεύθυνο για την οικονομία, απομακρύνοντας τον προηγούμενο υπουργό που είχε στενούς δεσμούς με τους επενδυτές.
Ορισμένοι παρατηρητές λένε ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας είναι τελικά ένας πραγματιστής ηγέτης, του οποίου η θέση στο εσωτερικό είναι αρκετά ασφαλής ώστε να του επιτρέψει να υποχωρήσει, ακόμη και από βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις του για την οικονομία.
“Αυτό δεν θα βοηθήσει”
“Η δημοτικότητα του Ερντογάν δεν φαίνεται να έχει μετατοπιστεί πολύ στους οικονομικούς κύκλους”, δήλωσε ο William Jackson, επικεφαλής οικονομολόγος αναδυόμενων αγορών της Capital Economics στο Λονδίνο. “Η αίσθησή μου είναι ότι τελικά θα επιτρέψει στην κεντρική τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια”.
Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να συνοδεύεται από περισσότερες κρατικές δαπάνες για τη στήριξη της ανάπτυξης, δήλωσε ο Τζάκσον. “Η ανησυχία μου, ωστόσο, είναι ότι αυτό δεν θα βοηθήσει την οικονομία να ξεπεράσει τις αδυναμίες της”.
Αυτές περιλαμβάνουν ένα έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο οι οικονομολόγοι αναμένουν να φτάσει το 6,4% του ΑΕΠ φέτος – ένα από τα μεγαλύτερα μεταξύ των αναδυόμενων αγορών.
Οι τουρκικές εταιρείες έχουν επίσης υποχρεώσεις σε ξένο συνάλλαγμα ίσες με περίπου το ένα-τρίτο του ΑΕΠ, γεγονός που αποτελεί σοβαρή απειλή για τις τράπεζες. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας γλίτωσε από την παγκόσμια κρίση σχεδόν αλώβητο, αφού οι προηγούμενες κυβερνήσεις του Ερντογάν επέβαλαν αυστηρές κεφαλαιακές απαιτήσεις. Τώρα οι τράπεζες αντιμετωπίζουν κινδύνους σε όλα τα μέτωπα – από τα υψηλότερα επιτόκια, αλλά και από μια ασθενέστερη λίρα.
“Μάλλον δυσάρεστο”
Ο Ερντογάν γνωρίζει τι πολιτικές επιπτώσεις μπορούν να έχουν οι ακραίες συνθήκες στην αγορά.
Ανήλθε στην εξουσία μετά από μια οικονομική κρίση που εξαφάνισε τα εδραιωμένα κόμματα της Τουρκίας. Για χρόνια έπειτα, ακολούθησε ένα πρόγραμμα του ΔΝΤ, το οποίο είχαν συμφωνήσει οι προκάτοχοί του. Από τότε που η Τουρκία αποπλήρωσε το Ταμείο, το 2013, ο Ερντογάν υπερηφανεύεται ότι έβαλε τέλος σε μια εποχή εξάρτησης.
Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο θα ήταν δύσκολο για τον Ερντογάν να αναζητήσει μία διάσωση από το ΔΝΤ (το Ταμείο δήλωσε την Τρίτη ότι δεν έχει γίνει καμία προσέγγιση για δάνειο). Ένας άλλος λόγος είναι ότι αυτό θα συνεπαγόταν δραστικές αλλαγές στο οικονομικό σχέδιό του.
“Η Τουρκία έχει ένα μοντέλο ανάπτυξης που χρηματοδοτείται από δίδυμα ελλείμματα”, δήλωσε ο Jacob Funk Kirkegaard, ανώτερος συνεργάτης του Peterson Institute for International Economics στην Ουάσινγκτον. “Δεν είναι δουλειά του ΔΝΤ να χρηματοδοτεί δίδυμα ελλείμματα. Είναι να τα τελειώνει. Αυτό είναι συνήθως μάλλον δυσάρεστο”.
“Το ερώτημα είναι, πόσο άσχημα πρέπει να γίνουν τα πράγματα πριν πάει στο Ταμείο”, δήλωσε ο Kirkegaard. “Νομίζω ότι πρέπει να γίνουν χειρότερα”.
