Η Τουρκία ζητά τη βοήθεια των ΗΠΑ, ο Τραμπ φλερτάρει με την Ελλάδα

Σκίζοντας τον ουρανό στη σκιά του Ολύμπου, ελληνικά και αμερικανικά στρατιωτικά ελικόπτερα ολοκλήρωσαν μια άσκηση με πραγματικά πυρά την περασμένη εβδομάδα, καθώς οι δύο σύμμαχοι του ΝΑΤΟ ενισχύουν τη στρατιωτική τους συνεργασία. 

Αλλά η χρονική στιγμή των κοινών ασκήσεων αφορούσε περισσότερο στις γεωπολιτικές ισορροπίες μιας όλο και πιο ασταθούς περιοχής – και αποτέλεσε ένα μήνυμα προς τις αντίπαλες δυνάμεις – παρά σε κάποια ένδειξη μιας μεγάλης φιλίας.

Η Ελλάδα έχει αναδειχθεί ως κλειδί στα αμερικανικά σχέδια για την αντιμετώπιση της επιρροής της Κίνας και της Ρωσίας στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς οι χώρες διαγκωνίζονται για ενεργειακούς πόρους και υποδομές.

Για τους Έλληνες, οι ΗΠΑ είναι η μόνη χώρα που μπορεί να συγκρατήσει τον επεκτατισμό της Τουρκίας, η οποία την περασμένη εβδομάδα ζήτησε στρατιωτική βοήθεια από την Ουάσινγκτον, καθώς έχει εμπλακεί στον πόλεμο στη Συρία, όπου μάχεται κόντρα σε δυνάμεις υποστηριζόμενες από τη Ρωσία. Η Τουρκία, η οποία είναι επίσης μέλος του ΝΑΤΟ, ζήτησε συνάντηση με τους συμμάχους της στις Βρυξέλλες την Παρασκευή μετά από μία αεροπορική επιδρομή στη Συρία, η οποία σκότωσε τουλάχιστον 33 Τούρκους στρατιώτες.

Ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Ελλάδα, ο Τζέφρι Πάιατ, δήλωσε κατά τη διάρκεια των ασκήσεων στις 19 Φεβρουαρίου ότι η σχέση είναι «ισχυρότερη από ποτέ» και η συνεργασία στον τομέα της άμυνας αποτελεί «βασικό στοιχείο της». Μια αμοιβαία συμφωνία επικυρώθηκε φέτος στην Αθήνα, μερικές εβδομάδες αφού ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πραγματοποίησε συνομιλίες στην Ουάσιγκτον με τον πρόεδρο Ντόναλντ Τράμπ.

Μια ενισχυμένη εταιρική σχέση με την Ελλάδα ευθυγραμμίζεται με την Εθνική Αμυντική Στρατηγική του Tramp, μια μετατόπιση πολιτικής που αποσκοπεί στην αποτροπή της επέκτασης της Ρωσίας και της Κίνας σε χώρες με τις οποίες οι ΗΠΑ έχουν μακροπρόθεσμους στρατιωτικούς και οικονομικούς δεσμούς. Η Ελλάδα είναι επίσης ένα σχετικά φιλοαμερικανικό έθνος στην Ευρώπη, όπου πολλοί ηγέτες αντιστέκονται στις απαιτήσεις να πληρώσουν περισσότερα για την αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη.

«Είναι μεγάλος αγώνας ισχύος», δήλωσε ο υπουργός Στρατού Ράιαν Μακάρθι την περασμένη εβδομάδα, κατά τη διάρκεια ενημέρωσης σε δημοσιογράφους στην Ουάσινγκτον. «Αν δε συνεργάζεσαι μαζί τους και δε δουλεύεις μαζί τους, κάποιος πρόκειται να προσπαθήσει να γεμίσει το κενό».

Οι Αμερικανοί και οι Άγγλοι παρενέβησαν στην Ελλάδα μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο για να αποτρέψουν την πτώση της χώρας πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα. Μέχρι το 1952, ήταν μέλος του ΝΑΤΟ, μαζί με τη γειτονική και παραδοσιακή εχθρό της Τουρκία.

Η Ελλάδα πέρασε τα τελευταία 10 χρόνια παλεύοντας με μια οικονομική κρίση. Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων πούλησε το μεγαλύτερο λιμάνι της, τις εγκαταστάσεις του Πειραιά δίπλα στην Αθήνα, στον κρατικό φορέα της Κίνας, καθώς προσπαθούσε να συγκεντρώσει χρήματα. Τέτοιες επενδύσεις παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις ΗΠΑ, σύμφωνα με τον McCarthy.

Η Αμοιβαία Συμφωνία Αμυντικής Συνεργασίας, για την οποία ο υπουργός Εξωτερικών Μάικλ Πομπέο δήλωσε ότι είναι «πραγματικά κομβικό σημείο» όταν την υπέγραψε στην Αθήνα τον Οκτώβριο, ενισχύει τη στρατιωτική συνεργασία επεκτείνοντας υποδομές και πραγματοποιώντας άλλες βελτιώσεις στη βάση της Σούδας στην Κρήτη. Επιτρέπει επίσης στις ΗΠΑ να χρησιμοποιούν το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης στο βορρά.

Για την κυβέρνηση Τραμπ, η Ελλάδα είναι επίσης ένας από τους μεγαλύτερους Ευρωπαίους παίκτες στην άμυνα παραδοσιακά, δεδομένης της θέσης της. Η χώρα διαθέτει ήδη περισσότερο από το 2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της, μία απαίτηση της αμερικανικής κυβέρνησης που έχει ενοχλήσει άλλα μέλη, όπως η Γερμανία. Ο Μητσοτάκης αναβαθμίζει επίσης τα μαχητικά F-16 της Ελλάδας που κατασκευάζονται από τις ΗΠΑ.

Αυτό που ανησυχεί την Ελλάδα είναι ότι η Τουρκία αναπτύσσεται πιο δυναμικά στην ανατολική Μεσόγειο. Αν και η Τουρκία και η Ρωσία βρίσκονται σε αντιμαχόμενες πλευρές στη Λιβύη και τη Συρία, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει δημιουργήσει στενότερες σχέσεις με τον Βλαντιμίρ Πούτιν καθώς διαμοιράζουν την περιοχή.

Η ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι στο υψηλότερο επίπεδο από τη δεκαετία του 1990 λόγω μιας διαμάχης για τα θαλάσσια σύνορα που περιλαμβάνονται σε μια πρόσφατη τουρκική συμφωνία με την εμπόλεμη Λιβύη και εξαιτίας των τουρκικών σχεδίων για έρευνες σε θαλάσσιες περιοχές που η Ελλάδα θεωρεί δικές της για φυσικό αέριο. Η Αθήνα επιδιώκει επίσης να συμβάλει στη μείωση της εξάρτησης της περιοχής από το ρωσικό φυσικό αέριο και εργάζεται για ένα έργο αγωγού που θα συνδέει το Αιγαίο με τη Βουλγαρία στα βόρεια.

Ο Cagatay Erciyes, ανώτερος αξιωματούχος του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας, αμφισβήτησε την περασμένη εβδομάδα τις ελληνικές ναυτικές αξιώσεις γύρω από τα νησιά της στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Ισχυρίστηκε ότι η Τουρκία θα συνεχίσει τις ενεργειακές έρευνες στα ανοικτά των ακτών της νότιας Κύπρου μέχρι να διασφαλιστούν τα τουρκοκυπριακά δικαιώματα.

Η διεθνής πίεση δεν θα «λυγίσει τα χέρια της Τουρκίας», δήλωσε ο Erciyes. «Οι ΗΠΑ, οι Αμερικανοί μας φίλοι, μπορούν να υποστηρίξουν το διάλογο μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας».

Πράγματι, η σχέση ανάμεσα σε Μητσοτάκη και Τραμπ βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τον Ερντογάν, ο οποίος συχνά είχε μια θυελλώδη σχέση με τον Αμερικανό ομόλογό του.

Οι ΗΠΑ απάντησαν στην απόφαση της Τουρκίας να αγοράσει το σύστημα πυραύλων S-400 από τη Ρωσία, αναστέλλοντάς την από το πρόγραμμα F-35 της. Ο υπουργός Άμυνας Μαρκ Έσπερ αμφισβήτησε τον Δεκέμβριο τη δέσμευση της Άγκυρας στη συμμαχία του ΝΑΤΟ, αφού ο Ερντογάν απείλησε να κλείσει δύο κομβικής σημασίας εγκαταστάσεις εάν επιβληθούν κυρώσεις για την ανάπτυξη στρατιωτικών δεσμών με τη Ρωσία.

Η Ουάσινγκτον αμφισβήτησε την απόφαση του Ερντογάν να στείλει στρατεύματα για να ενισχύσει την κυβέρνηση που υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη στη Λιβύη, μια κίνηση που διατάραξε την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή.

«Οι ΗΠΑ είχαν πάντα μια προσέγγιση ισορροπίας δυνάμεων, ειδικά όταν ένας σύμμαχος όπως η Τουρκία προσπαθεί να επιβληθεί μονομερώς», δήλωσε ο Kamran Bokhari, διευθυντής αναλυτικής ανάπτυξης στο Κέντρο Παγκόσμιας Πολιτικής στην Ουάσινγκτον. «Η Τουρκία έχει περισσότερα να προσφέρει στις ΗΠΑ απ’ όσα η Ελλάδα, αλλά οι ισχυρότεροι δεσμοί με τους Έλληνες είναι χρήσιμοι, καθώς η Ουάσινγκτον δεν θέλει να γίνει η Τουρκία υπερβολικά άνετη στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου».