Η σκοτεινή πλευρά του Ντουμπάι και το κυνήγι των Ρώσων ολιγαρχών

Ο ρόλος των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και κυρίως του Ντουμπάι, ως παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού κόμβου, έχει μια πιο σκοτεινή πλευρά και τίθεται ολοένα και περισσότερο υπό διεθνή έλεγχο, την ώρα που οι σύμμαχοι επιβάλλουν κυρώσεις σε ρωσικά περιουσιακά στοιχεία μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Οι αδερφοί Gupta κατηγορούνται για κατάχρηση δισεκατομμυρίων δολαρίων από τη Νότια Αφρική. Η Isabel dos Santos αναζητείται από τις αρχές της Αγκόλα ως ύποπτη για υπεξαίρεση κρατικών κεφαλαίων. Βούλγαροι εισαγγελείς υποστηρίζουν ότι ο μεγιστάνας των τυχερών παιχνιδιών Vasil Bozhkov είναι αρχηγός μιας ομάδας οργανωμένου εγκλήματος.

Όλοι τους καταζητούνται για να αντιμετωπίσουν τις κατηγορίες που τους προσάπτουν, τις οποίες, ωστόσο αρνούνται. Και όλοι έχουν κάτι κοινό: Τα τελευταία χρόνια, βρήκαν καταφύγιο στο Ντουμπάι, τον ιδανικό προορισμό για μερικούς από τους πλουσιότερους εξόριστους του κόσμου.

Το εμιράτο του Κόλπου έχει εξελιχθεί σε μια λαμπερή “παιδική χαρά” για τους πλούσιους τα τελευταία 40 χρόνια.

Αν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ήταν εδώ και καιρό επενδυτικός προορισμός για πλούσιους Ρώσους, τώρα θεωρούνται ακόμη πιο ελκυστικά επειδή είναι μία από τις χώρες που διατηρούν σχέσεις με τη Ρωσία. Η ροή ρωσικών χρημάτων στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα μέσω μεταφορών μετρητών και πορτοφολιών crypto αυξήθηκε καθώς κλιμακώθηκε η ένταση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, αναφέρουν πηγές στο bloomberg.

Αυτό έχει επιταχυνθεί τις τελευταίες δύο εβδομάδες, όπως υποστηρίζουν.

Την ίδια ώρα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα βρίσκονται υπό πίεση για να λάβουν δράση για την παρακολούθηση των χρημάτων που εισέρχονται στη χώρα.

Η Financial Action Task Force, ένας οργανισμός με έδρα το Παρίσι που ιδρύθηκε από τις χώρες της G7 για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, στις 4 Μαρτίου συμπεριέλαβε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στη «γκρίζα λίστα» των δικαιοδοσιών που δεν κάνουν αρκετά για να αποκαλύψουν παράνομα κεφάλαια.

Η FATF προειδοποίησε πριν από δύο χρόνια ότι μπορεί να λάβει μέτρα, ωστόσο η απόφαση αυτή φαντάζει τώρα πολύ πιο επιτακτική.

Οι αξιωματούχοι περίμεναν τον υποβιβασμό από την FATF και επιθυμούν να ανακαλέσουν την απόφαση, φοβούμενοι ότι θα μπορούσε να τρομάξει τους ξένους επενδυτές.

Το Εκτελεστικό Γραφείο Καταπολέμησης του Ξεπλύματος Χρήματος και Καταπολέμησης της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας,, όργανο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, στελεχώθηκε τον περασμένο χρόνο με κορυφαία τοπικά ταλέντα για να προωθήσει νέα μέτρα, όπως δικαστήρια οικονομικού εγκλήματος, κανόνες τελικής ιδιοκτησίας και συνεργασίες ανταλλαγής πληροφοριών.

Συνεντεύξεις των τελευταίων εβδομάδων με δεκάδες διπλωμάτες, τραπεζίτες, δικηγόρους και εμπειρογνώμονες παράνομων οικονομικών υποθέσεων, υποδηλώνουν ότι τέτοιες προσπάθειες είναι απίθανο να αλλάξουν τη φήμη του Ντουμπάι ως τόπου όπου μπορεί κανείς να εξασφαλίσει ελάχιστη παρέμβαση στις επιχειρήσεις του.

Η παρακολούθηση των ρωσικών χρημάτων – σε όλο τον κόσμο, όχι συγκεκριμένα στα ΗΑΕ – ήταν μια σημαντική ανησυχία που εκφράστηκε από τα κράτη μέλη στην ολομέλεια της FATF την περασμένη εβδομάδα.

«Αυτό που ξεχωρίζει το Ντουμπάι από άλλα παραδοσιακά καταφύγια βρώμικου χρήματος, είναι η εκπληκτική μυστικότητα που υπάρχει», είπε η Jodi Vittori, η οποία συνέγραψε μια μελέτη για τις οικονομικές ροές του Ντουμπάι το 2020.

«Ως φυγάς στο Ντουμπάι, μπορείς να φτιάξεις περιουσία, να κρύψεις τα γιοτ σου και να δημιουργήσει τραπεζικούς λογαριασμούς με πολύ λίγα εμπόδια. Είναι επίσης μια από τις λίγες αυτοκρατορίες που θεωρείται προορισμός – παρά τοποθεσία διέλευσης – για παράνομες ροές».

Ακολουθώντας το χρήμα

Απαντώντας σε ερωτήσεις του Bloomberg, εκπρόσωπος του Εκτελεστικού Γραφείου AML/CFT είπε ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΑΕ έχει κάνει «σημαντικά βήματα», συμπεριλαμβανομένων των πρόσφατων συμφωνιών έκδοσης με την Ολλανδία και το Βέλγιο.

Ο εκπρόσωπος τόνισε την επιτυχή υιοθέτηση νέων μέτρων γύρω από τους πραγματικούς δικαιούχους περιουσιακών στοιχείων, καθώς και μια στρατηγική συνεργασία με το Ηνωμένο Βασίλειο για την παράνομη χρηματοδότηση.

Το δίλημμα που αντιμετωπίζουν οι τοπικές αρχές είναι εάν πρέπει να περιορίσουν και να διακινδυνεύσουν να χάσουν μια ροή χρημάτων που βοήθησε στην ενίσχυση της οικονομίας της περιοχής ή να διατηρήσουν την εμπιστευτικότητα που δεν θα μπορούν πλέον να εξασφαλίσουν καταφύγια όπως η Ελβετία, τόνισαν οι ερωτηθέντες.

Το Ντουμπάι θα εξακολουθεί να επιτρέπει στους περισσότερους πλούσιους εξόριστους να ζουν χωρίς τον φόβο έκδοσης – εφόσον δεν παραβιάζουν την τοπική νομοθεσία – επειδή αποτελούν σημαντικό πυλώνα της οικονομίας, σύμφωνα με τον Vittori, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Georgetown.

Οι μεγαλύτεροι καταζητούμενοι

Ο Atul και ο Rajesh “Tony” Gupta αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα. Τα αδέρφια φέρεται να χρησιμοποίησαν εταιρείες κελύφη και αγορές ακινήτων για να μεταφέρουν μεγάλα χρηματικά ποσά στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Κάποια από τα κεφάλαια αφορούσαν στα έσοδα των συμβάσεων προμήθειας με τη σιδηροδρομική και λιμενική εταιρεία της Νότιας Αφρικής, σύμφωνα με μια νοτιοαφρικανική δικαστική επιτροπή που συστάθηκε για τη διερεύνηση της δωροδοκίας.

Η Ιντερπόλ συμπεριέλαβε τους Atul και Rajesh στη λίστα με τους μεγαλύτερους καταζητούμενους, δήλωσε ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Ερευνών της Νότιας Αφρικής στις 28 Φεβρουαρίου.

Η Νότια Αφρική είπε ότι ζήτησε για πρώτη φορά νομική συνδρομή από τα Εμιράτα στην υπόθεση Gupta το 2018 και αξιωματούχοι από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ άσκησαν έκτοτε πιέσεις για την έκδοσή τους.

Ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Cyril Ramaphosa σχεδιάζει να εκφράσει αυτές τις ανησυχίες κατά την επίσκεψή του στην Expo 2020 του Ντουμπάι στα τέλη Μαρτίου, αναφέρουν πληροφορίες. Οι αδερφοί Gupta αντέδρασαν, λέγοντας ότι είναι θύματα ενός πολιτικού κυνηγιού μαγισσών.

Σε γενικές γραμμές, μεγάλο μέρος των χρημάτων διοχετεύεται σε ακίνητα, σύμφωνα με τραπεζίτες και εμπειρογνώμονες της παράνομης χρηματοδότησης, που παρακολουθούν την αγορά.

Περίπου τα δύο τρίτα των αγορών κατοικιών των 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων του Ντουμπάι, αγοράστηκαν με μετρητά το τελευταίο έτος, σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών, Reidin.com. Αγοραστές από τη Ρωσία μέχρι το Ιράν, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ινδία έχουν εξαγοράσει τα πάντα, από παραθαλάσσιες βίλες μέχρι ολόκληρα τετράγωνα πολυτελών διαμερισμάτων.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κατατάχθηκαν στο top 10 του οικονομικού απορρήτου στην τελευταία ετήσια αξιολόγηση που διενεργήθηκε από το Δίκτυο Φορολογικής Δικαιοσύνης που εδρεύει στο Λονδίνο. Αυτό έβαλε τη χώρα ανάμεσα σε κράτη όπως η Βολιβία και η Λιβερία και πάνω από την Ελβετία, τα νησιά Κέιμαν και την Κύπρο.

«Τα τελευταία χρόνια, είδαμε μια μερική μετατόπιση στα διεθνή κέντρα που διευκολύνουν τις παράνομες χρηματοοικονομικές ροές», δήλωσε η Tena Prelec, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης που μελετά τις παράνομες χρηματοοικονομικές ροές από τη Ρωσία.

«Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα — και ειδικότερα το Ντουμπάι — έχει αναδειχθεί ως βασικός προορισμός. Ολιγάρχες ή κλεπτοκράτες από διάφορες χώρες έχουν αναζητήσει καταφύγιο εκεί».

Ποιος ωφελείται από το Ντουμπάι;

Οι πλούσιοι φυγάδες χρησιμοποιούν επίσης ολοένα και περισσότερο ψευδώνυμα και διαβατήρια επενδυτών για να παρακάμψουν τους ελέγχους, σύμφωνα με τον Μοχάμεντ Αλζουέμπι, πρώην αξιωματούχο κατά του ξεπλύματος χρήματος στην Standard Chartered Bank, που τώρα χειρίζεται τους κανόνες συμμόρφωσης της Alpha Management Limited στο Ντουμπάι.

Τα άτομα θα εξακολουθούν να μεταφέρουν μεγάλα ποσά μετρητών σε βαλίτσες και αν αντιμετωπίσουν εμπόδια, πολλά τοπικά ΑΤΜ επιτρέπουν αναλήψεις άνω των 50.000 ντιρχάμ (13.600 δολάρια) ημερησίως, επισήμανε.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα μπορεί να είναι απρόθυμα να υιοθετήσουν μια αυστηρότερη προσέγγιση, επειδή οι χαλαρότεροι κανονισμοί βοηθούν στην προσέλκυση ξένων εταιρειών, δήλωσε η Marcena Hunter, αναλύτρια στο The Global Initiative Against Transnational Organized Crime. Αλλά αυτό φέρνει και «βρώμικα χρήματα», είπε.

Η γκρίζα λίστα της FATF είναι για χώρες που συνεργάζονται με τον οργανισμό. Μια έκθεση αμοιβαίας αξιολόγησης που δημοσιεύθηκε από τη FATF τον Απρίλιο του 2020 και με την υποστήριξη των ΗΑΕ, εξέθεσε τις ανησυχίες σχετικά με την προσέγγιση των διεθνών υποθέσεων από την χώρα.

Πηγές αναφέρουν ότι ο χρυσός και τα κρυπτονομίσματα προκαλούν επίσης ανησυχία. Κυβερνητικοί αξιωματούχοι σε όλη την Αφρική επισημαίνουν ότι τόνοι πολύτιμων μετάλλων από τουλάχιστον εννέα χώρες μεταφέρονται λαθραία στο Ντουμπάι κάθε χρόνο.

Μία απαγγελία κατηγορίας των ΗΠΑ κατά της Halkbank που εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη το 2019, περιέγραφε πώς τα ιρανικά κεφάλαια μετατράπηκαν σε χρυσό, εξήχθησαν στο Ντουμπάι και στη συνέχεια πωλήθηκαν σε μετρητά. Τα ΗΑΕ αρνούνται κατηγορηματικά οποιαδήποτε ανάμειξη σε παράνομες πρακτικές.

Μία από τις «ενέργειες προτεραιότητας» της FATF για τη χώρα είναι να κάνει μεγαλύτερη χρήση της έκδοσης ατόμων, της δέσμευσης περιουσιακών στοιχείων και των κατασχέσεων, ιδιαίτερα στο Ντουμπάι. Αλλά από την έκθεση της FATF, τα ΗΑΕ έχουν δείξει να αποφεύγουν στην επιβολή ακόμη και των υφιστάμενων συνθηκών έκδοσης, σύμφωνα με τη Maira Martini, εμπειρογνώμονα στις ροές παράνομων χρημάτων στη Διεθνή Διαφάνεια στο Βερολίνο.

«Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν λάβει μέτρα για την επιβολή κυρώσεων σε εμπλεκόμενα άτομα ή την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων», είπε. «Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, από την άλλη πλευρά, φαίνεται να εμποδίζουν αντί να βοηθούν».

Vassil Bojkov, Βούλγαρος επιχειρηματίας και ολιγάρχης

Ο Bojkov, με το παρατσούκλι «Το κρανίο», καταζητείται από τις βουλγαρικές αρχές.

Ένα σημείωμα του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ τον περασμένο Ιούνιο για την επιβολή κυρώσεων στον επιχειρηματία, ανέφερε ότι βρισκόταν στο Ντουμπάι, «όπου απέφυγε επιτυχώς τη έκδοση του στη Βουλγαρία για διάφορες κατηγορίες». Μεταξύ άλλων κατηγορείται για σύσταση ομάδας οργανωμένου εγκλήματος, απόπειρα δωροδοκίας ενός αξιωματούχου και φοροδιαφυγή.

Ο 65χρονος αρνείται τις κατηγορίες και υποστηρίζει ότι είναι θύμα πολιτικής βεντέτας στη Βουλγαρία. Επιπλέον, έχει αθωωθεί στο Ντουμπάι, επισήμανε. «Υπάρχει απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου ότι η έκδοση απορρίπτεται λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων για οποιοδήποτε έγκλημα», είπε σε δήλωσή του στο Bloomberg. «Είναι οριστικό και δεν μπορεί να ασκηθεί έφεση».

Οι Βούλγαροι εισαγγελείς, εν τω μεταξύ, δήλωσαν ότι υπέβαλαν 19 τόμους εγγράφων στα αραβικά στα ΗΑΕ για να επισπεύσουν την έκδοσή του. Ο Hristo Krastev, εκπρόσωπος της Ειδικής Εισαγγελίας στη Σόφια, είπε ότι οι αρχές παρείχαν περαιτέρω πληροφορίες μετά το αρχικό αίτημα έκδοσης το 2020. «Από τότε, δεν έχουμε λάβει απάντηση από τα ΗΑΕ», είπε τον περασμένο μήνα. Ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΑΕ, στο οποίο υπάγονται τα σχετικά αιτήματα, είπε ότι δεν μπορεί να σχολιάσει την υπόθεση.

Isabel dos Santos

Όσο για την Isabel dos Santos, κόρη του πρώην ηγέτη της Αγκόλας, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην Ουάσιγκτον της επέβαλε περιορισμούς στην έκδοση βίζας τον Δεκέμβριο. Ανέφερε τη «εμπλοκή της σε σημαντική διαφθορά με κατάχρηση δημόσιων πόρων για προσωπικό της όφελος».

Οι αρχές της Αγκόλας κατηγορούν τη dos Santos, η οποία αυτοεξορίστηκε σε ένα νησί στα ανοιχτά του Ντουμπάι, ότι προκάλεσε οικονομικές απώλειες άνω των 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων κατά τη διάρκεια της 38χρονης διακυβέρνησης του πατέρα της.

Εκπρόσωπος της dos Santos είπε ότι όλες οι κατηγορίες αφορούν σε προκαταρκτικές έρευνες και δεν υπάρχουν στοιχεία εναντίον της, καμία δικαστική διαδικασία και κανένα αίτημα έκδοσης. Η Dos Santos ζει αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη και από εκεί διευθύνει την επιχείρησή της στην Αγκόλα, αναφέρουν πηγές.

Οι περίπλοκες σχέσεις

Τα Εμιράτα έχουν δείξει επιθυμία να συνεργαστούν, ειδικά λόγω του φόβου για πιθανή ζημιά στη φήμη του Ντουμπάι.

Τον Ιούνιο του 2020, η αστυνομία του Ντουμπάι εισέβαλε στο ρετιρέ διαμέρισμα του Νιγηριανού influencer, Ramon Olorunwa Abbas, γνωστού ως “Hushpuppi”. Ένα μήνα αργότερα, οδηγήθηκε στις ΗΠΑ με την κατηγορία της απάτης. Έκτοτε ομολόγησε την ενοχή του, σύμφωνα με την κατάθεση του δικαστηρίου.

Ωστόσο, η πίεση για περισσότερη δράση έχει ενταθεί τους τελευταίους μήνες. Ανώτατα στελέχη πολλών μεγάλων διεθνών τραπεζών δήλωσαν ότι είπαν στην κυβέρνηση των ΗΑΕ ότι η χώρα κατευθύνεται προς τη γκρίζα λίστα της FATF. Οι εταιρείες τους επωμίζονται τώρα το κόστος, καθώς πρέπει να ξοδεύουν περισσότερο χρόνο και χρήμα για τη συμμόρφωση, ενώ απειλούνται με πρόστιμα από τις ρυθμιστικές αρχές στην Ουάσιγκτον, αναφέρουν.

Παράλληλα, υπάρχει ο κίνδυνος να περιπλέξουν τις σχέσεις τους με μακροχρόνιους συμμάχους.

Οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή παρείχαν ιστορικά περιθώρια στην ηγεσία των Εμιράτων όσον αφορά την πάταξη του ξεπλύματος χρήματος στο Ντουμπάι, σύμφωνα με νυν και πρώην διπλωμάτες που γνωρίζουν το θέμα. Αυτό τώρα αλλάζει.

Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ έστειλε δύο αντιπροσωπείες στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στα τέλη του περασμένου έτους για να απευθύνουν προειδοποίηση στη χώρα, λέγοντας ότι αποδυνάμωσε τα προγράμματα κυρώσεων της Ουάσιγκτον.

Οι υποστηρικτές της χώρας από την πλευρά τους, διατυπώνουν το επιχείρημα ότι εάν το Ντουμπάι καταστραφεί πλήρως, μια άλλη δικαιοδοσία που είναι λιγότερο ευθυγραμμισμένη με τα δυτικά συμφέροντα θα πάρει τη θέση του.

Διαβάστε ακόμη:

Μπορεί ο πόλεμος στην Ουκρανία να σημάνει το τέλος του Londongrad;