Ερντογάν: Η οργή για το κόστος ζωής στην Τουρκία απειλή για την επανεκλογή του

Η οργή που ξεχειλίζει κατά μήκος των αυτοκινητοδρόμων που συνδέουν την ταπεινή γενέτειρα του ηγέτη της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με τα πολυτελή καταλύματα του στο προεδρικό μέγαρο της Άγκυρας, αποτελεί μεγάλη απειλή για το πολιτικό του μέλλον.

Οι παραγωγοί τσαγιού, οι ψαράδες, οι μικροπωλητές, το προσωπικό των καφέ και οι υπάλληλοι των βενζινάδικων — μερικοί από τους χαμηλότερα αμειβόμενους, εργαζόμενους Τούρκους που έχουν αποτελέσει τη ραχοκοκαλιά της υποστήριξης του Ερντογάν επί δύο δεκαετίες  — αλλάζουν άποψη για το κυβερνών κόμμα, καθώς το κόστος ζωής στη χώρα εκτινάσσεται.

Ένα ταξίδι 800 χιλιομέτρων (500 μίλια) αυτόν τον μήνα κατά μήκος της ακτής της Μαύρης Θάλασσας της Τουρκίας και στην πιο συντηρητική ενδοχώρα, δείχνει ότι οι κάτοικοι χάνουν την πίστη τους. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης ελέγχουν τις μεγάλες πόλεις, πράγμα που σημαίνει ότι ο Ερντογάν και το Κόμμα του AKP πρέπει να διατηρήσουν τους παραδοσιακούς προμαχώνες για να παραμείνουν στην εξουσία στις εκλογές του 2023.

Έχουν 18 μήνες για να κερδίσουν και πάλι τους απογοητευμένους και αμφιταλαντευόμενους ψηφοφόρους όπως ο Sahap Kardesler.

Βγαίνοντας από ένα κρεοπωλείο στην πόλη Iyidere, ο 66χρονος συνταξιούχος χρησιμοποίησε πίστωση για να αγοράσει αρκετό κρέας για κάμποσους μήνες. «Μπορεί να μην μπορώ να το αντέξω οικονομικά αργότερα», εξήγησε. «Δεν είναι καν σαφές ποια θα είναι η τιμή του σε μια ώρα».

Ο αφελής πρόεδρος

Η δημοτικότητά του μειώνεται εν μέσω των δυσκολιών που προκαλούνται από την πανδημία, την ώρα που ο Ερντογάν εφαρμόζει στην Τουρκία ένα οικονομικό πείραμα υψηλού κινδύνου. Στηρίχθηκε στην κεντρική τράπεζα για να μειώσει το κόστος δανεισμού αναζητώντας μεγαλύτερες επενδύσεις και καλύτερες θέσεις εργασίας, και πήγε κόντρα στη δύναμη που ασκεί η παγκόσμια χρηματοδότηση.

Είναι η δική του εκδοχή για την πορεία προς τον πλούτο που βασίζεται στις εξαγωγές, την οποία ακολούθησαν στο παρελθόν ορισμένα κράτη στην Ασία. Ωστόσο, προς το παρόν, η απόκλιση του προέδρου από την ορθόδοξη οικονομία έχει καταστήσει τους πολίτες της χώρας φτωχότερους — εξανεμίζοντας περισσότερο από το 50% της αξίας της τουρκικής λίρας φέτος και οδηγώντας τις τιμές σε εξωφρενική άνοδο.

Σερβίροντας τσάι στο μικρό του καφέ, ο Selahattin Mete στηριζόμενος στην επιχειρηματική του οξυδέρκεια, κατηγορεί τον πρόεδρο ότι είναι αφελής.

«Δεν μπορείς να πεις «δεν αποδέχομαι τα επιτόκια» όταν η οικονομία σου είναι βαθιά συνδεδεμένη με τον υπόλοιπο κόσμο», είπε. Παραμένοντας πιστός στον Ερντογάν, ο Mete, 51 ετών, έχει βαρεθεί το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του προέδρου με τις ισλαμικές ρίζες, το γνωστό AKP.

«Μας κοιτάζουν από  ψηλά», είπε. «Στην αρχή, ήταν σαν εμάς, απλοί άνθρωποι. Τώρα ζουν στην πολυτέλεια».

Αυτό είναι ένα παράπονο που ακούς τακτικά στα υποτιθέμενα προπύργια του AKP.

Η Iyidere βρίσκεται στην επαρχία Rize, όπου ζούσε ο πατέρας του Ερντογάν μέχρι που έφυγε για να εργαστεί στην Κωνσταντινούπολη, όπου ο πρόεδρος πέρασε μερικά από τα παιδικά του χρόνια.

Αυτή η προσωπική σύνδεση σημαίνει ότι πολλοί εδώ αποφεύγουν να επικρίνουν ευθέως τον Ερντογάν, ο οποίος πρώτα ως πρωθυπουργός και από το 2018 ως πρόεδρος με ευρείες εκτελεστικές εξουσίες, κέρδισε υποστήριξη για την κατασκευή αυτοκινητοδρόμων, νοσοκομείων και λιμανιών — συμπεριλαμβανομένου ενός υπό κατασκευή κοντά στο Iyidere — και ανέβηκε στις επαρχίες. Περισσότερα από 800 ζεύγη προεδρικών ψαλιδιών που χρησιμοποιούνται για να κόβουν οι κορδέλες των εγκαινίων, παρουσιάζονται στην Άγκυρα.

Νεποτισμός

Ωστόσο, τα μέλη του κόμματος του προέδρου κατηγορούνται για νεποτισμό και εξωφρενικό τρόπο ζωής, που τα έχουν οδηγήσει εκτός κοινωνίας.

Ένα πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί ο υπουργός Οικονομικών Νουρεντίν Νεμπάτι που άσκησεμία εκτός πραγματικότητας κριτική για τα σκληρά σχόλια που ακούγονται για την οικονομία.

«Έχεις μισθό. Τι περισσότερο θα χάσεις; Θα συντριβείτε κάτω από τον πληθωρισμό», είπε ο Νεμπάτι, η οικογένεια του οποίου έχει μια αλυσίδα καταστημάτων κλωστοϋφαντουργίας. «Αλλά εγώ θα χάσω όλα τα περιουσιακά μου στοιχεία αν αυτό δεν λειτουργήσει. Έχουμε χίλιους υπαλλήλους».

Η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας παρενέβη ξανά στις αγορές συναλλάγματος την Παρασκευή για να τιθασεύσει την πτώση του τουρκικού νομίσματος μετά την εκτίναξη του στις 17 λίρες προς ένα δολάριο.

Ο Ερντογάν κατηγόρησε τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό, ο οποίος έφτασε στο 21,3% ετησίως τον Νοέμβριο, με τις διεθνείς τιμές να εκτοξεύονται και την αγοραστική δύναμη των πολιτών να βυθίζεται, και προσπάθησε να διαβεβαιώσει τους ψηφοφόρους ότι η κυβέρνησή του δεν θα τους εγκαταλείψει.

«Κατά την εφαρμογή του νέου μας οικονομικού προγράμματος, στεκόμαστε δίπλα σε όλες τις τάξεις με πακέτα στήριξης που θα χρειαστούν», είπε στους νομοθέτες του AKP. Την Πέμπτη ανακοίνωσε αύξηση 50% στον κατώτατο μισθό για την επόμενη χρονιά.

Ωστόσο, δεν πείθονται όλοι. Μια έρευνα του Νοεμβρίου από τη Metropoll έδειξε στήριξη για το AKP στο 26%, εξαιρουμένων των αναποφάσιστων ψηφοφόρων, το χαμηλότερο στην 20ετή ιστορία του κόμματος. Αυτό το ποσοστό υποχωρεί στο 21% στο τμήμα της κοινωνίας με τα χαμηλότερα εισοδήματα.

Μάχη στήθος με στήθος

Τα ποσοστά αποδοχής για τον πρόεδρο κυμαίνονται στο 39%, κοντά στο χαμηλό ρεκόρ που παρατηρήθηκε τελευταία φορά το 2015, σύμφωνα με την Metropoll. Η αντιπολίτευση Nation Alliance υποστηρίχθηκε από το 39,5% των ερωτηθέντων, κατά την έρευνα, λίγο πίσω από τη Ρεπουμπλικανική Συμμαχία υπό την ηγεσία του Ερντογάν που ήταν στο 40%. Το κορυφαίο φιλοκουρδικό κόμμα, HDP, εκτιμάται ότι έχει περισσότερο από 11% των ψήφων και θα μπορούσε ενδεχομένως να στηρίξει τον προεδρικό υποψήφιο της αντιπολίτευσης.

«Η μεγαλύτερη ανησυχία μεταξύ των ψηφοφόρων είναι ξεκάθαρα ο πληθωρισμός», δήλωσε η Nomura Holdings. «Το ανησυχητικό από τη σκοπιά του παλατιού είναι ότι έχει δει μια απότομη πτώση της υποστήριξης» μεταξύ των ψηφοφόρων με χαμηλό εισόδημα.

Το AKP κέρδισε περισσότερο από το 58% των ψηφοδελτίων κατά την ψηφοφορία του επαρχιακού συμβουλίου στο Rize το 2019 και το 67% στις τελευταίες κοινοβουλευτικές εκλογές το 2018. Όμως αυτή η αλληλεγγύη δοκιμάζεται.

«Δεν υπάρχει ζωή για εμάς εν μέσω συνεχόμενων αυξήσεων των τιμών», είπε ο 64χρονος συνταξιούχος Yildirim Mete καθώς απολάμβανε μια βόλτα στον ήλιο. Τα έσοδα από την καλλιέργεια του τσαγιού, που είναι η πηγή ζωής της τοπικής οικονομίας, έχουν πέσει, επισήμανε.

Τον Μάιο, ο Ερντογάν αναβίωσε την ιδέα για τη δημιουργία ενός καναλιού πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, μια εναλλακτική λύση στα στενά του Βοσπόρου της Κωνσταντινούπολης, που θα συνέδεε τη Μαύρη Θάλασσα με τη Θάλασσα του Μαρμαρά και θα δημιουργούσε χιλιάδες θέσεις εργασίας. Μέχρι στιγμής, παραμένει απλώς μια πρόταση, καθώς η Τουρκία αναζητά τρόπους χρηματοδότησης της κατασκευής του.

Η μόνιμη εργασία βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των στόχων της Fatma Nur, ωστόσο η 21χρονη φοιτήτρια κοινωνικής πολιτικής περίμενε πελάτες σε μία σχεδόν άδειο ψαροταβέρνα στην παραλιακή πόλη Arsin.

«Ψήφισα το Κόμμα AKP στο παρελθόν, αλλά σίγουρα δεν θα το υποστηρίξω στις επόμενες εκλογές», είπε η Nur, ενώ παραδέχθηκε ότι δεν ήταν σίγουρη ποιον να στηρίξει.

Τα μαλλιά της είναι καλυμμένα με μαντήλα και κατηγορεί την κυβέρνηση ότι δεν προστατεύει τις γυναίκες της Τουρκίας, με τους ακτιβιστές να επισημαίνουν την αύξηση της θανατηφόρας βίας. Τον Μάρτιο, η Τουρκία αποχώρησε από μια διεθνή συνθήκη που στοχεύει στην προστασία των γυναικών, υποστηρίζοντας ότι έρχεται σε σύγκρουση με τις θρησκευτικές αξίες της χώρας.

Η Nur είχε μόνο δύο τραπέζια να στρώσει και πιο δυτικά στο Carsibasi, ο ψαράς Osman Akkan, 43 ετών, βλέπει το εισόδημά του να πέφτει κατακόρυφα καθώς οι Τούρκοι κάνουν περικοπές.

«Πουλούσα 80-100 κιλά ψάρια την ημέρα, τώρα μετά βίας μπορώ να πουλήσω τα μισά», εξήγησε. «Υπάρχει λιγότερη ζήτηση ακόμη και για τα φθηνά σαφρίδια».

Η άλλη άποψη

Δεν είναι όλοι απελπισμένοι για την τύχη τους. Λίγα μέτρα μακριά από τον πάγκο με ψάρια του Akkan, ο 44χρονος οδηγός Cengiz Kayas προσευχόταν σε ένα πράσινο χαλί δίπλα στο φορτηγό του, που αγόρασε πρόσφατα.

“Ναι, υπάρχει πληθωρισμός, αλλά υπάρχει ζήτηση για τις υπηρεσίες μου, έτσι μπορώ να μετακυλήσω τυχόν αυξήσεις των τιμών στις αμοιβές μου», είπε ο Kayas. «Αν ενώσουμε τις δυνάμεις μας, θα ξεπεράσουμε αυτές τις οικονομικές δυσκολίες. Δεν βλέπω κανέναν άλλον εκτός από τον Ερντογάν ως ηγέτη”.

Ωστόσο, η διάθεση κατά τη διάρκεια της διαδρομής προς την Άγκυρα ήταν πεσμένη. Στο Ordu, ο φούρναρης Oner Tekin απέλυσε δύο υπαλλήλους και σκεφτόταν να κλείσει το κατάστημά του, καθώς οι ραγδαία αυξανόμενες τιμές του αλευριού ψαλίδισαν το εισόδημά του.

Και στη Σαμψούντα, τη μεγαλύτερη πόλη στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας της Τουρκίας, ο Osman Haliloglu ξόδεψε πολλά για να αποθηκεύσει αρκετά ελαστικά για το επόμενο έτος, ελπίζοντας ότι θα μπορέσει να τα πουλήσει σε ανταγωνιστικές τιμές.

Ο εργαζόμενος σε πρατήριο καυσίμων Okan Orhan, είπε ότι η απογοήτευση για το κόστος των καυσίμων ήταν όλο και πιο εμφανής.

«Πολλοί οδηγοί που έρχονται εδώ βρίζουν για τις συχνές αυξήσεις στις τιμές της βενζίνης και του ντίζελ», είπε ο Orhan , 27 ετών, μουρμουρίζοντας «είθε ο Αλλάχ να μου σπάσει τα χέρια αν ψηφίσω ξανά το κόμμα AKΡ».

Οι λιανοπωλητές που πουλούν με έκπτωση έχουν περισσότερους πελάτες από ποτέ, αλλά ακόμη και οι φθηνότερες τιμές τους ξεπερνούν τις δυνατότητες γυναικών όπως η Ayse Denizci, που αναζητούσε ευκαιρίες στο Delice, κοντά στην Άγκυρα. Έφυγε με άδεια χέρια.

Η Denizci και η οικογένειά της συνήθως ψηφίζουν υπέρ του AKP. «Αλλά μάλλον δεν θα το υποστηρίξουμε πια», είπε. «Το μαχαίρι έχει φτάσει μέχρι το κόκκαλο. Χρειαζόμαστε αλλαγή”.

Διαβάστε ακόμη:

Ερντογάν: Αύξηση ρεκόρ κατά 50% στον κατώτατο μισθό της Τουρκίας