Από το κρεοπωλείο στα… τυχερά παιχνίδια: Ο δισεκατομμυριούχος που δίνει μάχη για την αυτοκρατορία του

Ο δισεκατομμυριούχος Johann Graf δεν είχε βρεθεί ποτέ ξανά αντιμέτωπος με τόσα πολλά προβλήματα την ίδια περίοδο.

Η εταιρεία τυχερών παιχνιδιών Novomatic που δημιούργησε πριν από τέσσερις δεκαετίες ο 73χρονος Αυστριακός χασάπης που έγινε μεγιστάνας, βλέπει τα κέρδη της να μειώνονται καθώς η πανδημία έχει απομακρύνει τους πελάτες των καζίνο, από το Λας Βέγκας έως το Μακάο. Η εταιρεία του αντιμετωπίζει επίσης καταγγελίες για διαφθορά, ο CEO της αποχώρησε και χρειάζεται αναχρηματοδότηση για τα χρέη της, ύψους περίπου 1 δισ. ευρώ (1,2 δισ. δολάρια).

“Εκτός από το γεγονός ότι δραστηριοποιείται σε ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο κλάδο, αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις ταυτόχρονα”, επισήμανε ο Alois Woegerbauer, επικεφαλής της 3 Banken-Generali Investment, μιας εταιρείας με έδρα το Λιντς στην Αυστρία, που διαχειρίζεται 10 δισεκατομμύρια ευρώ συμπεριλαμβανομένων των ομολόγων της Novomatic. «Δεδομένων των ασθενέστερων προοπτικών πωλήσεων και των νομικών ζητημάτων, οι επόμενοι μήνες θα είναι καθοριστικοί όσον αφορά την κατεύθυνση που θα ακολουθήσει ο Johann Graf και η εταιρεία».

Ο Graf, ξεκίνησε ως χασάπης στη Βιέννη μετά τον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο, ζώντας με τους γονείς του σε ένα μικρό διαμέρισμα με κοινόχρηστη τουαλέτα στο διάδρομο. Πενήντα χρόνια μετά, οι τραπεζίτες που έκαναν εκτιμήσεις για την εισαγωγή της Novomatic στο χρηματιστήριο, ενημέρωσαν τον Graf ότι η καθαρή αξία της ήταν περίπου 5 δισεκατομμύρια ευρώ. Αν και η εισαγωγή της εταιρείας δεν πραγματοποιήθηκε, η περιουσία του μεγιστάνα επεκτάθηκε.

Σύμφωνα με το Bloomberg Billionaires Index εκτιμάται στα 6,6 δισ. δολάρια -μετά από την πτώση κατά 260 εκατ. δολάρια φέτος- με τον Graf να είναι ο δεύτερο πλουσιότερος άνθρωπος της Αυστρία, μετά από τον  Dietrich Mateschitz, συν-ιδρυτή του ενεργειακού ποτού Red Bull.

Ο πλούτος του Graf προέρχεται κυρίως από την πλήρη ιδιοκτησία της Novomatic, η οποία διαθέτει τυχερά παιχνίδια, όπως το Book of Ra, το American Poker II και το Sizzling Hot και της οποίας τα μηχανήματα τυχερών παιχνιδιών είναι τοποθετημένα στα μεγαλύτερα καζίνο του κόσμου. Η εταιρεία διαθέτει περισσότερες από 2.000 εγκαταστάσεις τυχερών παιχνιδιών σε 50 χώρες.

Η επιχείρηση έχει πληγεί πολύ καθώς τα διαθέσιμα εισοδήματα συρρικνώθηκαν. Ένα απόγευμα πρόσφατα, ο αριθμός του προσωπικού ήταν μεγαλύτερος από αυτόν των πελατών, στο κορυφαίο κατάστημα της εταιρείας, στο πάρκο ψυχαγωγίας Prater της Βιέννης.

Η πτώση των εσόδων μπορεί να μειώσει τα κέρδη έως και 40% από περίπου 700 εκατομμύρια ευρώ το 2019, σύμφωνα με τον αναλυτή της S&P, Patrick Janssen. Η απόδοση του ομολόγου 500 εκατομμυρίων ευρώ της Novomatic που λήγει το 2023, αυξήθηκε σε περισσότερο από 5% φέτος από 1% μεταξύ του 2016 και στις αρχές του 2020. Η εταιρεία πρέπει επίσης να αποπληρώσει περίπου 450 εκατομμύρια ευρώ σε χρέος τους επόμενους 12 μήνες. Ενώ τα μετρητά και τα πιστωτικά της όρια ύψους περίπου 1,2 δισεκατομμυρίων ευρώ κρίνονται «επαρκή», η S&P λέει ότι η Novomatic πρέπει να μειώσει τους δείκτες χρέους για να διατηρήσει την αξιολόγησή της.

Στο μεταξύ εκτός από την πανδημία, η Novomatic είχε εμπλακεί σε πολιτικό σκάνδαλο που συγκλόνισε την Αυστρία πέρυσι. Ο τότε καγκελάριος Heinz-Christian Strache εμφανίστηκε σε βίντεο που γυρίστηκε κρυφά στο ισπανικό νησί Ίμπιζα, να λέει ότι «Η Novomatic πληρώνει όλους», καθώς μιλούσε για πολιτική χρηματοδότηση.

Το βίντεο που έριξε την αυστριακή κυβέρνηση, είχε ως αποτέλεσμα να γίνουν αστυνομικές έρευνες στα σπίτια του Graf, άλλων στελεχών της Novomatic και κυβερνητικών αξιωματούχων – συμπεριλαμβανομένου του πρώην υπουργού Οικονομικών Χάρτβιχ Λόγκερ.

Οι εισαγγελείς ισχυρίστηκαν ότι η εταιρεία υποσχέθηκε στους πολιτικούς έως και 500.000 ευρώ για να εξασφαλίσει ευνοϊκή νομοθεσία και «να βοηθήσουν τη Novomatic να αποκτήσει άδεια καζίνο στη Βιέννη και μια εθνικής εμβέλειας διαδικτυακή άδεια».

Η Novomatic αρνείται τους ισχυρισμούς, λέγοντας ότι η εταιρεία, τα στελέχη της και ο Graf δεν έχουν εμπλακεί σε καμία απόπειρα δωροδοκίας και ότι η υπόθεση θα απορριφθεί μόλις ελεγχθούν τα γεγονότα.

Ωστόσο, η υπόθεση σηματοδοτεί μια καμπή για τον Graf και την αυτοκρατορία τυχερών παιχνιδιών που έχτισε. Εάν επιβληθούν κυρώσεις, οι τράπεζες και οι πελάτες ενδέχεται να μειώσουν ή να διακόψουν τους δεσμούς με την εταιρεία. Η S&P αναφέρει ότι οι αρνητικές προοπτικές που διατύπωσε για την εταιρεία αντικατοπτρίζουν τον κίνδυνο δίωξης, άλλης νομικής δράσης ή «ευρήματα ανήθικης συμπεριφοράς». Ακόμη και αν δεν επιβληθούν κυρώσεις, η εταιρεία ενδέχεται να αναγκαστεί να μειώσει σημαντικά την παρουσία της στην Αυστρία.

Και στις δύο περιπτώσεις, μπορεί να σημαίνει αλλαγή πλεύσης για τη Novomatic και τον ιδρυτή της, μειώνοντας τον ρόλο του στη χώρα όπου ξεκίνησε η επιχείρηση.

Όταν δημιούργησε τη Novomatic το 1980 με τις οικονομίες μερικών χιλιάδων ευρώ, ο Graf επέλεξε ένα διαφορετικό μονοπάτι από το κρεοπωλείο του πατέρα του.

Την εποχή που οι αίθουσες του κρατικού Casinos Austria AG θα μπορούσαν εύκολα να αποτελούν το σκηνικό για μια ταινία του James Bond, με τους καλεσμένους να φορούν κοστούμια και βραδινά φορέματα και να επιπλέουν στη σαμπάνια, ο Graf συνειδητοποίησε νωρίς ότι υπήρχε μια τεράστια ανεκμετάλλευτη αγορά απλών, καθημερινών ανθρώπων που θέλουν να τζογάρουν φορώντας το τζιν τους. Έβαλε τα μηχανήματά του σε αίθουσες καφέ και πανδοχείων, βοηθώντας την επιχείρησή του να απογειωθεί στη δεκαετία του 1990.

Σύντομα ο επιχειρηματίας και τα στελέχη της Novomatic θέλησαν να επεκταθούν στη διεθνή σκηνή. Η Τζένιφερ Λόπεζ τραγούδησε στα εγκαίνια του ανοίγματος από την εταιρεία, του μεγαλύτερου καζίνο της Λατινικής Αμερικής στη Χιλή το 2009. Σύντομα επεκτάθηκε στο Λος Άντζελες και το Λονδίνο.

Ο Graf έφερε τις αυστριακές σπεσιαλιτέ, όπως οι μπάλες σοκολάτας Sacher Torte και Mozart σε όλο τον κόσμο, με το εταιρικό τζετ Bombardier Challenger 300. Η εταιρεία άρχισε να κάνει χορηγίες στις τέχνες, συμπεριλαμβανομένης της Κρατικής Όπερας της Βιέννης.

Για όλα αυτά, ο Graf, ένας συλλέκτης vintage αυτοκινήτων, διατηρεί χαμηλό προφίλ, αποφεύγοντας τα φανταχτερά πάρτι και προτιμά να συναντιέται με λίγους παλιούς φίλους μία φορά το χρόνο σε ένα ειδικό κρεοπωλείο στη Βιέννη.

The Novomatic headquarters in Gumpoldskirchen, Austria. Photographer: Lisi Niesner/Bloomberg

Στο μεταξύ, η Novomatic είναι από τους πιο περιζήτητους εργοδότες της Αυστρίας με υψηλότερους από το μέσο όρο μισθούς, παροχές τροφίμων, ιδιωτικές συντάξεις και εταιρικά αυτοκίνητα.  Ανώτερα στελέχη και επιχειρηματικοί συνεργάτες έχουν δημιουργήσει πολυτελείς παραθεριστικές κατοικίες. Ο τελευταίος Διευθύνων Σύμβουλος της Novomatic, Harald Neumann, είχε μια αδυναμία στα φανταχτερά αυτοκίνητα, και επισκέπτονταν συχνά το Café Landtmann της Βιέννης – όπου οι πλούσιοι και ισχυροί συναντιούνται για να μιλήσουν για επιχειρήσεις και πολιτική – με Porsche Cayenne ή Lamborghini Urus.

Οι τοπικοί πολιτικοί ήθελαν να υποστηρίξουν τη Novomatic μετά την παγκόσμια επέκταση της, που οδήγησε στη δημιουργία 3.000 καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας στην περιοχή.

Ωστόσο, η αυξανόμενη πολιτική πίεση σε χώρες όπως η Γερμανία και η Αυστρία οδήγησαν στη θέσπιση αυστηρότερων κανόνων για τα τυχερά παιχνίδια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ανησυχία για την επίτευξη των στόχων της εταιρείας και να αναβληθεί το 2017 η εισαγωγή της εταιρείας στο χρηματιστήριο -η δεύτερη αναβολή μέσα σε έξι χρόνια.

Ενώ άλλοι ιδρυτές εταιρειών στα 70 τους αποχωρούν σταδιακά, ο Graf – μόνο ένας από τους τρεις γιους του οποίου δραστηριοποιείται στην επιχείρηση – εξακολουθεί να είναι πολύ δραστήριος.

Ακόμα περισσότερο μετά την αποχώρηση των μελών του διοικητικού συμβουλίου τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους και την παραίτηση του CEO τον Φεβρουάριο, μετά από τα προβλήματα της εταιρείας. Η Novomatic αναφέρει ότι το δύο μέλη του ΔΣ με την πιο μακρόχρονη συνεργασία, Ryszard Presch και Johannes Gratzl θα συνεχίσουν να στηρίζουν την εταιρεία.

Η ενοποίηση των επιχειρήσεων της στην Ευρώπη, όπου τα μηχανήματα λειτουργούν ξανά, και νέες προσφορές, τόσο φυσικές όσο και διαδικτυακές, στη Λατινική Αμερική, τις ΗΠΑ, την Αυστραλία και την Αφρική θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη της μετά την πανδημία, λέει η Novomatic. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, σκοπεύει να εγκαταστήσει μηχανήματα τυχερών παιχνιδιών σε μπαρ, καφετέριες ή σε βενζινάδικα, καθώς το επιτρέπουν οι περισσότερες πολιτείες.

Προς το παρόν, ωστόσο, καθώς το σύννεφο των ισχυρισμών για δωροδοκία κρέμεται πάνω από την εταιρεία, η μεγάλη πρόκληση παραμένει. Η Novomatic μπορεί να χρειαστεί να υποχωρήσει από ορισμένες αγορές ή να μειώσει το προσωπικό για να αυξήσει τα κέρδη. Η πώληση του εμβληματικού κτηρίου της στη Βιέννη είναι μια επιλογή που εξετάζει.