Τράπεζα Αττικής: Με γοργό βηματισμό οι εισαγγελείς της Διαφθοράς στην υπόθεση των δανείων της – Ποιοι επιχειρηματίες εμπλέκονται 

Βηματισμό φαίνεται ότι έχει ανοίξει η Εισαγγελία Διαφθοράς σχετικά με την περίφημη υπόθεση των δανείων που είχε χορηγήσει η τέως διοίκηση της Τράπεζας Αττικής, υπό τους Γιάννη Γαμβρίλη και Αλέξανδρο Αντωνόπουλου , σε διαφόρους επιχειρηματίες . Η υπόθεση είχε ξεκινήσει μετά από μηνυτήρια αναφορά που κατέθεσε η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) στις αρχες του 2017 στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου ζητώντας της να διερευνήσει «την τέλεση ενδεχομένως αξιόποινων πράξεων». Την υπόθεση έχουν αναλάβει δυο έμπειροι επίκουροι  εισαγγελείς της Εισαγγελίας Διαφθοράς οι οποίοι συγκεντρώνουν στοιχεία και εξετάζουν μάρτυρες για την υπόθεση.

Στην υπόθεση μεταξύ άλλων σύμφωνα με την μηνυτήρια αναφορά της Τράπεζας της Ελλάδας εμπλέκονται οι επιχειρηματίες Χρήστος Καλογρίτσας, Νίκος Δασκαλαντωνάκης (Grecotel), Γιώργος Φειδάκης, Λ. Παναγάκος (PAP Energy) και η JP AVAX του Χρήστου Ιωάννου.

Το πάρτι

Η μηνυτήρια αναφορά περιγράφει το «πάρτι» που είχε στηθεί με την Τράπεζα των Μηχανικών, γύρω από την οποία η κυβέρνηση σχεδίαζε, όπως είχε περιγράψει ο Γιάννης Δραγασάκης, να οικοδομήσει «παράλληλο τραπεζικό σύστημα» με στόχο να παρακάμψει την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζα (ΕΚΤ).

Η μηνυτήρια αναφορά της κεντρικής τράπεζας κάνει λόγο για συστηματική χορήγηση δανείων κάτω του κόστους, με μηδενική ή μερική εξασφάλιση, έκδοση μακροπρόθεσμων ομολογιακών δανείων για την εξυπηρέτηση βραχυπρόθεσμων χορηγήσεων που είχαν δοθεί για κεφάλαιο κίνησης και χρηματοδότηση «ημετέρων» για να συμμετάσχουν στην αύξηση κεφαλαίου προκειμένου να μη χαθεί ο έλεγχος της τράπεζας.

Σύμφωνα με ευρήματα του κοινού ελέγχου της ΤτΕ και του εποπτικού μηχανισμού της ΕΚΤ, SSM, το ελάχιστο επιτόκιο που μπορούσε να δανείσει η Attica Bank για να μην μπαίνει μέσα ήταν 4,17% (breakeven point).

Και αυτό αφορούσε τους πελάτες με την καλύτερη πιστοληπτική διαβάθμιση (Α στην κλίμακα αξιολόγησης της ICAP).

Ωστόσο, όπως σημειώνεται, «σε πολλές περιπτώσεις το επιτόκιο που προσφέρει η τράπεζα είναι χαμηλότερο από το 4,17% που είναι η ελάχιστη τιμή η οποία επιτρέπει στην τράπεζα να καλύπτει το κόστος της και η τιμολόγηση κάτω του κόστους σε συστηματική βάση συνεπάγεται ζημιές για την τράπεζα».

Ειδικότερα επισημαίνεται ότι «οι αποφάσεις σχετικά με την τιμολόγηση προϊόντων δεν λαμβάνονται με βάση το κόστος για τη συνολική διάρκεια ζωής του προϊόντος και τον κίνδυνο που αναλαμβάνεται. 

Λόγω αυτής της προσέγγισης, πελάτες υψηλότερου πιστωτικού κινδύνου (F, G, H, NT) επωφελούνται από χαμηλότερα επιτόκια απ’ ό,τι οι πελάτες χαμηλότερου πιστωτικού κινδύνου (ΒΒ, D)». 

Σε γενικές γραμμές αναφέρεται ότι «για το 61% περίπου του συνόλου των επιχειρηματικών ανοιγμάτων, η Attica Bank δεν ακολούθησε την τιμολογιακή της πολιτική (breakeven point) όσον αφορά τη χορήγηση δανείων σε πελάτες».

Τα ευρήματα της ΤτΕ

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα ευρήματα της ΤτΕ:

1. Στις περιπτώσεις με διαβάθμιση πιστοληπτικής ικανότητας ICAP F, όπου το μέσο επιτόκιο βάσει της τιμολογιακής πολιτικής ήταν 8,79%, δόθηκαν 1.740 δάνεια συνολικού ύψους 297 εκατ. ευρώ με μέσο επιτόκιο 8,32% (απόκλιση 0,47%).

2. Στις περιπτώσεις με διαβάθμιση G, όπου το μέσο επιτόκιο βάσει της τιμολογιακής πολιτικής ήταν 11,84%, δόθηκαν 1.589 δάνεια συνολικού ύψους 391 εκατ. ευρώ με μέσο επιτόκιο 8,47% (απόκλιση 3,37%).

3. Στις περιπτώσεις με διαβάθμιση Η, όπου το μέσο επιτόκιο βάσει της τιμολογιακής πολιτικής ήταν 14,02%, δόθηκαν 3.401 δάνεια (αντιστοιχούν στο 31% του συνολικού χαρτοφυλακίου) συνολικού ύψους 1,1 δισ. ευρώ με μέσο επιτόκιο 7,75% (απόκλιση 6,27%).

4. Στις περιπτώσεις με διαβάθμιση ΝΤ (τη χαμηλότερη), όπου το μέσο επιτόκιο βάσει της τιμολογιακής πολιτικής ήταν 14,02%, δόθηκαν 528 δάνεια συνολικού ύψους 142 εκατ. ευρώ, με μέσο επιτόκιο 7,46% (απόκλιση 6,56%).

Επισημαίνεται επίσης ότι τα δάνεια που δόθηκαν σε πελάτες με διαβάθμιση στους χαμηλότερους βαθμούς της κλίμακας της ICAP υποδηλώνοντας υψηλό πιστωτικό κίνδυνο (G, H, NT) τιμολογούνταν κατά μέσο όρο σημαντικά χαμηλότερα σε σχέση με τα επιτόκια που αναφέρονταν στην τιμολογιακή πολιτική.

Επτά περιπτώσεις

Η πρακτική αυτή διαπιστώθηκε σε επτά περιπτώσεις των 26 δανείων του δειγματοληπτικού ελέγχου και αφορούσαν τις εταιρείες Τοξότης Κατασκευαστική του Χρήστου Καλογρίτσα,  Ionis Development, Intracom του επιχειρηματία Σωκράτη Κόκκαλη, Εργοδυναμική Πατρών, Πλαστικά Ελλάδος, ΣΤΑΦ Παραγωγή και Εμπορία Ρούχων.

Όσον αφορά τις διαδικασίες διαχείρισης του πιστωτικού κινδύνου σημειώνονται σοβαρές παραλείψεις. Ειδικότερα σε δειγματοληπτικό έλεγχο 26 δανείων που αφορούσαν 17 εταιρείες και τα οποία δόθηκαν το 2015, διαπιστώθηκαν μεταξύ άλλων τα εξής:

Σε οκτώ περιπτώσεις απουσίαζε η ενδελεχής ανάλυση των πραγματικών αναγκών του πελάτη, με τις οποίες συσχετίζεται το χορηγούμενο ποσό, ενώ η ικανότητα και τα μέσα που διέθετε ο δανειολήπτης για την αποπληρωμή του προτεινόμενου δανείου δεν περιγράφονταν ούτε αιτιολογούνταν επαρκώς.

Σε επτά περιπτώσεις (FG Europe της οικογένειας Φειδάκη, Τοξότης Κατασκευαστική, J&P ΑΒΑΞ, Ionis Development, Θεμέλη Κατασκευαστική, ΣΤΑΦ ΑΕ Παραγωγή και Εμπορία Ρούχων) βραχυπρόθεσμες χρηματοδοτήσεις μετατράπηκαν σε μακροπρόθεσμα δάνεια χωρίς εύλογη αιτιολόγηση, γεγονός που δημιουργούσε ανησυχίες ως προς την ικανότητα εξυπηρέτησης του χρέους σε βραχυπρόθεσμη περίοδο.

Ειδικότερα η τράπεζα χορήγησε δάνεια για τη χρηματοδότηση αναγκών για κεφάλαιο κίνησης βραχυπρόθεσμης φύσης και ταυτόχρονα ενέκρινε μακροπρόθεσμες χρηματοδοτήσεις, κυρίως ομολογιακά δάνεια, για την αποπληρωμή των βραχυπρόθεσμων χρηματοδοτήσεων που είχε χορηγήσει.

Σε πέντε περιπτώσεις πελάτες οι οποίοι είχαν την υψηλότερη διαβάθμιση κινδύνου στην κλίμακα της ICAP έλαβαν δάνεια με μηδενική ή μερική εξασφάλιση.

Στη μηνυτήρια αναφορά επισημαίνεται και η χορήγηση δανείων σε εταιρείας για να συμμετάσχουν στην αύξηση κεφαλαίου του 2015 ώστε να παραμείνει ο έλεγχος της τράπεζας στο Ταμείο των Μηχανικών, ΤΣΜΕΔΕ.

Δάνεια σε 16 εταιρείες

Σύμφωνα με το πόρισμα της ΤτΕ, η Attica Bank χορήγησε δάνεια σε 16 εταιρείες, τεχνικές και άλλες.

Η Τοξότης του κ. Καλογρίτσα συμμετείχε στην αύξηση με 12 εκατ. ευρώ.

Τα περισσότερα, περίπου 16 εκατ. ευρώ, έλαβαν εταιρείες που συνδέονται με τον επιχειρηματία Γιώργο Φειδάκη.

H κατασκευαστική εταιρεία JP Αβαξ έλαβε δάνειο 12 εκατ. ευρώ. Η PAP Energy, στην οποία συμμετέχει ο επιχειρηματίας Λ. Παναγάκος, πήρε δάνειο 6 εκατ. ευρώ.

Ο όμιλος Intracom του κ. Κόκκαλη έλαβε δάνειο 1,252 εκατ. ευρώ και συμμετείχε στην αύξηση κεφαλαίου με το ποσό των 2,25 εκατ. ευρώ. Επίσης η Intrasoft συμμετείχε στην αύξηση κεφαλαίου με 1 εκατ. ευρώ και το πόρισμα αναφέρει ότι υπήρξε έμμεση χρηματοδότηση 1 εκατ. ευρώ.

Η εταιρεία Aktes Kritis SA, του ξενοδοχειακού ομίλου Δασκαλαντωνάκη, μπήκε στην αύξηση με 1,8 εκατ. ευρώ και οι ελεγκτές αναφέρουν ότι υπήρξε ισόποση έμμεση χρηματοδότηση από την Attica.

Επίσης η εταιρεία Anatoli SA, ελέγχεται από την οικογένεια Δασκαλαντωνάκη, συμμετείχε στην αύξηση με 4,2 εκατ. ευρώ και στο πόρισμα αναφέρεται ότι υπήρξε ισόποση έμμεση χρηματοδότηση από την τράπεζα.

Με 4 εκατ. ευρώ συμμετείχε η Ionis Development SA, εταιρεία συμβουλευτικών υπηρεσιών για θέματα υγείας και κοινωνικής ασφάλισης, η οποία επίσης έλαβε ισόποση απευθείας χρηματοδότηση από την τράπεζα.

Η Hellenic Plastic SA τοποθέτησε 2 εκατ. ευρώ στην αύξηση της Αttica Bank και οι ελεγκτές αναφέρουν ότι η εταιρεία χρηματοδοτήθηκε άμεσα από την τράπεζα με 2 εκατ. ευρώ.

Πολλά δάνεια για τις εταιρείες Καλογρίτσα

Τριάντα εννέα δάνεια πήρε το 2015 από την Τράπεζα Αττικής η κατασκευαστική εταιρεία Τοξότης ΑΕ του κ. Καλογρίτσα, σύμφωνα με τη μηνυτήρια αναφορά της Τράπεζας της Ελλάδος.

Με την έλευση του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία ο εκλεκτός της κυβέρνησης κατασκευαστής πήρε τον Ιανουάριο του 2015 ομολογιακό δάνειο ύψους 11 εκατ. ευρώ με ευνοϊκούς (οπισθοβαρείς) όρους αποπληρωμής.

Τον Απρίλιο του ίδιου έτους (28/4/2015) το πιστωτικό του όριο από 10 εκατ. ευρώ αυξήθηκε σε 50 εκατ. ευρώ και στις 14 Μαΐου σε 100 εκατ. ευρώ!

Όπως σημειώνει η Τράπεζα της Ελλάδος, «δεν υπάρχει κάποιο έγγραφο που να υποστηρίζει την απόφαση της τράπεζας αναφορικά με τον καθορισμό του ποσού».

Επιπλέον η Τοξότης Κατασκευαστική, με διαβάθμιση G στην κλίμακα της ICAP, πήρε στις 13 Μαΐου του 2015 δάνειο 20 εκατ. ευρώ παρέχοντας εγγύηση 5 εκατ. ευρώ με υποσχετική επιστολή προσκόμισης γεγενημένων απαιτήσεων έργων σε ποσοστό 120% και 15 εκατ. ευρώ με κάλυμμα νομότυπη ενεχυριασμένη κατάθεση σε ποσοστό 100%, η οποία μπορούσε να αντικατασταθεί σταδιακά με ενεχυρίαση απαιτήσεων ή συμβάσεων έργων που θα υπέγραφε σε με μεταγενέστερο χρόνο ο κ. Καλογρίτσας με το Δημόσιο, όπως και έγινε.

Όπως σημειώνεται στη μηνυτήρια αναφορά της Τράπεζας της Ελλάδος, η διαβάθμιση G της ICAP (από τις χαμηλότερες στην κλίμακα αξιολόγησης της εταιρείας) και η χρηματοπιστωτική ανάλυση δεν αναφέρονται στη σχετική εισήγηση για τη δανειοδότηση της εταιρείας.

Επιπλέον αναφέρεται ότι η δομή και το περιεχόμενο της εισήγησης δεν επιτρέπει να διαγνωστεί η συνολική σχέση της εταιρείας με την τράπεζα και το ιστορικό της πιστοδοτικής συνεργασίας.

«Είναι πολύ δύσκολο να συμπεράνει κανείς» επισημαίνεται «τα συνολικά τρέχοντα και δυνητικά ανοίγματα του πελάτη».

Ομολογιακό Δάνειο

Στις 26 Νοεμβρίου του 2015 με σχετική εισήγηση συμφωνήθηκε η αντικατάσταση της εξασφάλισης με μετρητά με ενεχύραση συμβάσεων (ποσό σύμβασης έργου 30 εκατ. ευρώ), ενώ στις 8 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους εγκρίθηκε ομολογιακό δάνειο 19,5 εκατ. ευρώ, δεκαετούς διάρκειας για την αναχρηματοδότηση των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων-δανείων που χορηγήθηκαν τον Μάιο του 2015.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα αποπληρωμής προβλέπεται διετής περίοδος χάριτος και καταβολή 14,5 εκατ. ευρώ στο δέκατο έτος.

Ομοίως οπισθοβαρές ήταν και το πρόγραμμα αποπληρωμής του ομολογιακού δανείου ύψους 11 εκατ. ευρώ που χορηγήθηκε τον Ιανουάριο του 2015.

Επιπλέον η μηνυτήρια αναφορά αναφέρεται και στα αδικαιολόγητα χαμηλά επιτόκια, κάτω του κόστους, με τα οποία η Attica Bank δάνειζε την εταιρεία του κ. Καλογρίτσα.

«Σύμφωνα με το έγγραφο τιμολόγησης 265/382/30.9.2015 το επιτόκιο που καθορίστηκε για το δάνειο με αριθμό 2650220000004658, ύψους 14,5 εκατ. ευρώ, ήταν 2,6%, ήτοι χαμηλότερο σε σχέση με την πολιτική της τράπεζας».

Σημειώνεται ότι το ελάχιστο επιτόκιο που προέβλεπε το τιμολόγιο της τράπεζας για τους πελάτες με την καλύτερη διαβάθμιση ήταν 4,17% και το μέσο επιτόκιο για τα δάνεια με διαβάθμιση G όπως αυτό του κ. Καλογρίτσα ήταν, σύμφωνα με τη μηνυτήρια αναφορά της ΤτΕ, 11,84%. Δηλαδή η απόκλιση στην περίπτωση της εταιρείας του κ. Καλογρίτσα ήταν 9,24%!