Μια ριζοσπαστική πρόταση κάνει στην κυβέρνηση ο επίκουρος οικονομικός εισαγγελέας Γιάννης Δραγάτσης. Ο εισαγγελέας που έχει πολύ μεγάλη εμπειρία στην δίωξη του οικονομικού εγκλήματος επισημαίνει ότι: εφόσον υπάρχει πρόβλημα ελέγχων με την υποστελεχωση των υπηρεσιών τότε αυτοί θα πρέπει να γίνονται με απόφοιτους οικονομικών και μαθηματικών σχολών οι οποίοι και γνώσεις έχουν και θέληση για μάθηση. Στην μεταπτυχιακή του διατριβή για Executive MBA για στελέχη επιχειρήσεων με θέμα τη φοροδιαφυγή (έχει αναρτηθεί δημόσια από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Πειραιά και γράφτηκε το 2015) , ο επίκουρος οικονομικός εισαγγελέας Γιάννης Δραγάτσης, διατυπώνοντας την επιστημονική του άποψη προκρίνει ακόμα την “σύνδεση (on line) των ταμειακών μηχανών των επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου με ηλεκτρονικούς υπολογιστές του Υπουργείου Οικονομικών, ώστε οι πωλήσεις και οι αντίστοιχες αποδείξεις να καταγράφονται τη στιγμή που εκδίδονται και να μην είναι δυνατή η διαγραφή τους. Με αυτό τον τρόπο θα εξαλειφθεί η φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ και θα μειωθεί στο εισόδημα…
Με την αυτόματη αυτή διαδικασία απόδοσης του ΦΠΑ θα μετριαστούν και οι αρνητικές επιπτώσεις από την αναποτελεσματικότητα των ελεγκτικών μηχανισμών. Όπως είδαμε στην εμπειρική ανάλυση που επιχειρήθηκε στο δεύτερο κεφάλαιο, παρά το γεγονός ότι προδήλως η μείωση του αριθμού των ελέγχων οδηγεί σε αύξηση του λόγου και, συνεπώς, σε μείωση της φορολογικής συμμόρφωσης, στη χώρα μας παρατηρείται σαφής μείωση του αριθμού των φορολογικών ελέγχων τα τελευταία ιδίως χρόνια.
Αυτό ενδεχομένως να οφείλεται στη δημοσιονομική κρίση, που καθιστά δυσχερή την κάλυψη των εξόδων και των αποζημιώσεων των υπαλλήλων, που συγκροτούν τα συνεργεία ελέγχου. Είναι, όμως, γνωστό ότι η παρουσία συνεργείων ελέγχου, ιδιαίτερα σε γεωγραφικά περιορισμένες περιοχές, όπως π.χ. οι νησιωτικοί χώροι, γνωστοποιείται άμεσα στις επιχειρήσεις των συγκεκριμένων περιοχών, με αποτέλεσμα τη φορολογική τους συμμόρφωση τουλάχιστον για όσο χρόνο βρίσκεται επιτόπου το συνεργείο ελέγχου”.
Αύξηση ελέγχων με αποφοίτους οικονομικών και μαθηματικών σχολών
Ο εισαγγελέας, διατυπώνει την επιστημονική άποψη, πως θα πρέπει να γίνει χρήση δυναμικού από σχολές οικονομικών: “Όμως, αποφάσεις και κατάλληλα μέτρα χρειάζονται και για την ορθή και επιτυχημένη διεξαγωγή των ελέγχων. Μια αποτελεσματική λύση θα ήταν η κατάρτιση συμβάσεων ορισμένου χρόνου ή η κατάρτιση συμβάσεων έργου με Ανθρώπινο Δυναμικό, αποτελούμενο από αποφοίτους οικονομικών και μαθηματικών σχολών.
Τα συγκεκριμένα πρόσωπα δεν θα ήταν μόνιμα, ενταγμένα στο Δημόσιο Τομέα, δηλαδή δεν θα επιβάρυναν τα δημοσιονομικά με πρόσθετο κόστος και θα εκπαιδεύονταν ως ελεγκτές –παρατηρητές.
Ένα τέτοιο σώμα θα μπορούσε να ελέγχει την εφαρμογή μέτρων υποχρεωτικής τήρησης, όπως διεξαγωγή συναλλαγών μέσω τραπεζικών καρτών και να διασφαλίζει την πιστή εφαρμογή της φορολογικής νομοθεσίας.
Με αυτό τον τρόπο θα εξασφαλιστεί η φορολόγηση του παραγόμενου πλούτου και ο περιορισμός της τρέχουσας φοροδιαφυγής (ΦΠΑ και Φόρος Εισοδήματος), που συντελείται κυρίως στους τουριστικούς προορισμούς της χώρας και είναι κατά κανόνα εποχιακός”.
Διαχωρισμός παρελθούσας και τρέχουσας φοροδιαφυγής
Ειδικά για το θέμα της φοροδιαφυγής ο εισαγγελέας Γιάννης Δραγάτσης επισημαίνει: “Επομένως η ελληνική πραγματικότητα στο θέμα των φόρων εμφανίζει μία εξαιρετική αντινομία. Χαρακτηρίζεται, αφενός, από υπέρμετρες φορολογικές επιβαρύνσεις, αφετέρου, από εξαιρετικά πενιχρά ταμειακά αποτελέσματα. Η επί μακρόν εδραιωμένη μη φορολογική συνείδηση και η διενέργεια ελέγχων μετά από μακρά αδράνεια και της ίδιας της Διοίκησης οδηγεί σε συσσώρευση περιπτώσεων που πρέπει να ελεγχθούν και δρα ανασταλτικά σε σχέση με την παρακολούθηση και είσπραξη των παρόντων εσόδων.
Ταυτόχρονα μπορεί συχνά να οδηγήσει σε επαχθείς για τους φορολογούμενους συνέπειες ή σε υπέρμετρη επιβάρυνση του συνόλου του διοικητικού και του δικαιοδοτικού μηχανισμού. Η εμπλοκή, εξάλλου, Διοίκησης (Φορολογικών Αρχών) και Διοικούμενου (φορολογούμενου) σε διενέξεις λειτουργεί, εξ αντανακλάσεως, ανασταλτικά σε σχέση με την ομαλή συνέχιση της συναλλακτικής δραστηριότητας (λ.χ. μία από τις κυρώσεις του Κώδικα Βιβλίων και στοιχείων είναι η μη χορήγηση φορολογικής ενημερότητας ή η μη θεώρηση βιβλίων και στοιχείων, όπου αυτή ακόμη απαιτείται), με αποτέλεσμα την αντικειμενική αδυναμία εξυπηρέτησης των ληξιπρόθεσμων οφειλών ή την επιδείνωση της φορολογικής συνείδησης.
Καλούμαστε, επομένως, αφενός, να διαχειριστούμε μία τεράστια φορολογική ύλη για το παρελθόν, αφετέρου, να μην χάσουμε το νέο παραγόμενο πλούτο. Η ανάγκη διαχωρισμού των δύο είναι αδήριτη, διαφορετικά η χρήση κοινών μεθόδων για το παρελθόν και το παρόν θα έχει ως αναπόδραστη συνέπεια τη δημιουργία περαιτέρω φορολογικών οφειλών”.
Γιατί πρέπει να διαχωριστούν
Όπως εξηγεί ο Γιάννης Δραγάτσης “επειδή, στην ελληνική πραγματικότητα έχει συσσωρευθεί ένας μεγάλος όγκος φοροδιαφυγής από το παρελθόν, σε επίπεδο, ιδίως, της Διαχείρισης από το Ανθρώπινο Δυναμικό, θα πρέπει να διαχωριστεί πλήρως η επεξεργασία υποθέσεων του παρελθόντος, ανεξάρτητα εάν εκκρεμούν προς επίλυση στα δικαστήρια ή γενικότερα ελέγχονται από τον φορολογικό μηχανισμό, από την πραγματική παρακολούθηση του παρόντος παραγωγικού πλούτου.
Διαφορετικά, ελλοχεύει ο κίνδυνος σημαντικής ανάλωσης δυνάμεων και συστηματικής συσσώρευσης νέων οφειλών και αμφισβητήσεων. Το σύνολο της προσέγγισης της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα επικεντρώνεται στη διαχείριση της ήδη συσσωρευθείσας φοροδιαφυγής.
Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες, που προαναφέρθηκαν (βλ. κεφάλαιο πρώτο και ενότητα 1 του τρίτου κεφαλαίου), έχουν, πέραν του Δημοσιονομικού τους στόχου, ως κύριο αντικείμενο τη διοικητική και ποινική αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής στον παρελθόντα χρόνο. Επικεντρώνοντας, ωστόσο, τόσο ο νομοθέτης, όσο και ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός το ενδιαφέρον τους στο παρελθόν, δεν πρέπει να χάσουν το παρόν ούτε να εργαστούν προς την κατεύθυνση της συσσώρευσης νέων οφειλών.
Έτσι, σε νομοθετικό, αλλά και πρακτικό επίπεδο, θα πρέπει να υπάρξει πλήρης διαχωρισμός. Σε ό,τι αφορά την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής (για το παρελθόν), αλλά, κυρίως, την ενεργή και αποτελεσματική παρακολούθηση του όποιου νέου παραγόμενου πλούτου (παρόν), πρόσφορα μέτρα θα μπορούσαν να είναι σε πρακτικό επίπεδο τα ακόλουθα:
– Σε επίπεδο αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής του παρελθόντος: Παρά το γεγονός ότι συνεστήθη το 2010 ο θεσμός των Οικονομικών Εισαγγελέων, με αποκλειστική πανελλήνια δικαιοδοσία την πάταξη της φοροδιαφυγής, στον τομέα της ποινικής και διοικητικής δικαιοσύνης υπάρχει ακόμη ένα τεράστιο κενό, ιδίως, αποτελεσματικότητας.
– Το σύστημα αυτό θα πρέπει να συμπληρωθεί από την επιτάχυνση των πάσης φύσεως κυρωτικών διαδικασιών είτε είναι ποινικές είτε διοικητικές. Δεν είναι τυχαίο ότι, παρά το γεγονός ότι η είσπραξη των Δημόσιων Εσόδων πραγματοποιείται ήδη από το έτος 1974 με βάση ένα εξαιρετικά ευνοϊκό για το Δημόσιο και τους λοιπούς φορείς του Δημοσίου πλαίσιο, παρόλα αυτά η δυνατότητα των φορολογουμένων να ασκούν ένδικα βοηθήματα, η ανεπαρκής πληροφόρηση που διαθέτει το Δημόσιο και οι σημαντικές καθυστερήσεις στην απονομή της Διοικητικής, ιδίως, Δικαιοσύνης, επιτείνουν το πρόβλημα.
Λ.χ. η (εξώδικη) διαμεσολάβηση και στις φορολογικές διαφορές θα οδηγούσε σε αποσυμφόρηση και θα ανέθετε σε τρίτους, που διαθέτουν ειδικές γνώσεις και δεν επιβαρύνουν με μόνιμες δαπάνες μισθοδοσίας τον κρατικό προϋπολογισμό, τον τρόπο προσδιορισμού (σε περίπτωση αμφισβήτησης) της φορολογικής υποχρέωσης και τον τρόπο είσπραξης των φόρων.
– Εναλλακτικά, ωστόσο, μπορεί να συνδυάσει κανείς την οικειοθελή συμμόρφωση των φορολογουμένων και την αποκάλυψη της αποκρυβείσας φορολογητέας ύλης με την ταυτόχρονη δήλωση του συνόλου των εισοδημάτων
– Σε επίπεδο αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής του παρόντος: Επιβάλλεται να γίνει κατανοητό σε όλους ότι κάθε στιγμή που περνάει χάνονται φορολογικά έσοδα για το Δημόσιο και δη, ΦΠΑ, εξαιτίας της απουσίας των φοροελεγκτικών μηχανισμών στην καθημερινότητα της οικονομικής ζωής της χώρας. Χιλιάδες επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες αρνούνται επιδεικτικά να “κόβουν” αποδείξεις υπηρεσιών και προϊόντων εκμεταλλευόμενοι την αδυναμία των φοροελεγκτικών μηχανισμών. Φτάνουν μάλιστα στο επαίσχυντο σημείο να διαπραγματεύονται με τους πελάτες τους χαμηλότερες τιμές ως κίνητρο για τη μη έκδοση φορολογικών στοιχείων.
Μόνο η συνεχής παρουσία εξειδικευμένου προσωπικού της φορολογικής αρχής σε περιοχές αυξημένης τουριστικής κίνησης, εμπορικά κέντρα, αεροδρόμια, λιμάνια και κλάδους παροχής υπηρεσιών, που συστηματικά και αποδεδειγμένα φοροδιαφεύγουν (γιατροί, δικηγόροι, ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί κλπ), καθώς και η εντατικοποίηση ελέγχων για την έκδοση ή μη φορολογικών στοιχείων μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά στη συγκέντρωση του ΦΠΑ, αλλά και στην εμπέδωση φορολογικής συμπεριφοράς, που στην πορεία θα μετουσιωθεί σε φορολογική συνείδηση”