Νύχτα ξαστεριά, μεγάλη παγωνιά λέμε στα χωριά.

Η Αετομηλίτσα Ιωαννίνων είναι με 1550m υψόμετρο το ψηλότερα κατοικημένο χωριό της Ελλάδος. Οι κάτοικοί της προφανώς είναι εξοικειωμένοι με το χιόνι και τον πάγο. Το δυστύχημα του 76χρονου επιχειρηματία, Θεόδωρου Νιτσιάκου, έγινε στο 5ο χιλιόμετρο του δασικού δρόμου Αετομηλίτσας –Πληκατίου, το όχημά του ακινητοποιήθηκε λόγω πάγου.

Οφείλω να ξεκαθαρίσω πως δεν γνωρίζω τίποτα περισσότερο για το συγκεκριμένο δυστύχημα απ’ όσα αναφέρει το ρεπορτάζ. Γνωρίζω όμως για οδήγηση στον πάγο και πάνω σ’ αυτό θέλω να τονίσω μερικές λεπτομέρειες. Έμαθα πολλά καλεσμένος εταιρειών αυτοκινήτου στον Αρκτικό Κύκλο για δοκιμές, τα επιβεβαίωσα πολλάκις οδηγώντας στα παγωμένα υψίπεδα του Μαινάλου.

Τα σύννεφα λειτουργούν ως μόνωση που κρατά τη θερμότητα κοντά στο έδαφος. Αν έχει ξαστεριά ο ζεστός αέρας διαφεύγει στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και το έδαφος παγώνει. Πρώτα παγώνουν τα γεφύρια γιατί δεν έχουν υποβοήθηση από τη γεωθερμία του εδάφους. Μετά παγώνουν, οι τσιμεντένιες κεκλιμένες επιφάνειες ειδικά αν υπάρχει και ροή νερού πάνω τους. Τελευταία παγώνει το επίπεδο έδαφος και ειδικά τα χωράφια. Ο πάγος διατηρείται σε σκιερά μέρη, ο διαφανής πάγος – «black ice» το λένε οι Βρετανοί – είναι το χειρότερο σενάριο που μπορεί να σου συμβεί ενώ οδηγείς.


Στις Βόρειες χώρες αντιμετωπίζουν τον πάγο με ελαστικά που φέρουν καρφιά στο πέλμα τους. Έχω οδηγήσει με τέτοια ελαστικά πολλές φορές, είναι αποτελεσματικά στον πάγο αλλά παντελώς άχρηστα σε μεικτές συνθήκες όπου εναλλάσσεται το στεγνό με το παγωμένο οδόστρωμα. Όπως αυτές που επικρατούν στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της Αετομηλίτσας Ιωαννίνων.

Τα χειμερινά ελαστικά δεν είναι πολύ αποτελεσματικά στον πάγο. Γλιστράνε πιο δύσκολα από τα κανονικά/καλοκαιρινά ελαστικά, αλλά γλιστράνε. Στον πάγο δεν είναι αποτελεσματικές οι αντιολισθητικές κουβέρτες, μόνο οι αλυσίδες κάνουν δουλειά αλλά εκεί υπάρχει το ίδιο πρόβλημα με τα χιονολάστιχα (ελαστικά με καρφιά), πρέπει να τις βγάλεις μόλις πατήσεις στεγνό οδόστρωμα.

Πολύ δύσκολο σενάριο είναι να προσπαθήσεις να κατέβεις μια παγωμένη κατηφόρα. Πρέπει να ρίξεις την μια πλευρά του αυτοκινήτου στο ρείθρο, στην άκρη για να βρεις λίγη πρόσφυση. Να χρησιμοποιήσεις όσο λιγότερο γίνεται το φρένο. Να επιλέξεις τη μικρότερη σχέση στο κιβώτιο.

Εφιαλτικό σενάριο η παγωμένη ανηφόρα. Λίγο η φόρα του αυτοκινήτου, λίγο τα λάστιχα, λίγο η τετρακίνηση σε φτάνουν στο μέσο της ανηφόρας, όπως έγινε στην περίπτωση του αείμνηστου Θεόδωρου Νιτσιάκου. Καθώς στον πάγο δεν υπάρχει επαρκής τριβή, τα ελαστικά δεν μπορούν να μεταφέρουν τη δύναμη του κινητήρα.

Το όχημα ακινητοποιείται λόγω της κλίσης του εδάφους ενώ οι τροχοί σπινάρουν ανεξέλεγκτα, μοιραία αρχίζει να κυλά προς τα πίσω. Αναπόφευκτα ο οδηγός θα πατήσει φρένο ενώ κυλά προς τα πίσω στην παγωμένη επιφάνεια. Ο πρώτος τροχός που θα βρει πρόσφυση θα λειτουργήσει ως σημείο περιστροφής, είναι θέμα τύχης αν θα σε στρίψει προς την πλαγιά, ή τη ρεματιά.

Έχω ζήσει σε ορεινό χωριό (Λεβίδι Αρκαδίας) υπάρχουν παγωμένα πρωινά που γλιστράνε και οι γάτες. Βέβαια για να έχει πάγο από τις 20:30 το βράδυ, προϋπήρχε, έλιωσε λίγο την ημέρα και τα νερά που έτρεξαν, δημιούργησαν μια ομοιόμορφη επιφάνεια που πάγωσε εκ νέου, μετά τη δύση του ήλιου. Ίσως αυτή ήταν η κρίσιμη λεπτομέρεια.

Τέλος όσον αφορά στη συζήτηση για το αν ένα σύγχρονο όχημα με αερόσακους και ζώνες ελεγχόμενης παραμόρφωσης θα είχε πιθανόν προστατεύσει καλύτερα τον αείμνηστο Θεόδωρο Νιτσιάκο, προφανώς, αλλά και πάλι ίσως δεν επαρκούσε, αν δεν βοηθούσε και η τύχη. Συλλυπητήρια στην οικογένειά του.