Ο επενδυτής και οικονομολόγος Τίμος Μελισσάρης που προέβλεψε τη μεγάλη άνοδο του ΧΑ το 2003 και την κορύφωσή του το 2007, την μετέπειτα κατάρρευση των τραπεζικών μετοχών αλλά και την άνοδο των μη τραπεζικών μετοχών από το 2012, μας μιλά σήμερα  για τις τάσεις και τις προοπτικές της αγοράς για το 2019. Μια χρονιά με πολλές αβεβαιότητες και προκλήσεις αλλά και με μερικές εκπληκτικές επενδυτικές ευκαιρίες που έχουν αποδείξει ότι είναι παντός καιρού και πληρούν τις προϋποθέσεις ασφάλειας και αποδόσεων που αναζητούν οι επενδυτές. Μια χρονιά προεκλογική, που θα ακούσουμε υποσχέσεις και θα πρέπει το εκλογικό σώμα να κάνει τις επιλογές του με ένα ζητούμενο: πώς η ανάπτυξη θα επιστρέψει εισόδημα στην κοινωνία, πώς θα αναπτυχθεί η μικρομεσαία ελληνική επιχειρηματικότητα που προσφέρει θέσεις εργασίας και τονώνει την ελληνική οικονομία.

Ο Τίμος Μελισσάρης απαντά τις ερωτήσεις του mononews και μας δίνει το στίγμα της νέας χρονιάς και των κυριότερων προβληματισμών της οικονομίας για τον επόμενο χρόνο.

Υπάρχουν ευκαιρίες στο Ελληνικό Χρηματιστήριο; Θα είναι δύσκολο το 2019;

Μπορεί στο Ελληνικό Χρηματιστήριο όλοι να κυνηγούν τα κέρδη, όμως η πραγματικότητα τελικά δημιουργεί περισσότερους κινδύνους από ευκαιρίες. Για παράδειγμα στις τράπεζες τα 32 δισ. που έχει επενδύσει το Δημόσιο έχουν γίνει 750 εκατ. ευρώ. Εκτός από το ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον που δημιουργεί κινδύνους, δεν λείπουν και οι κολοσσιαίες απάτες όπως αυτή των Folli Follie στην οποία όχι μόνο εξαφανίστηκαν πολλά λεφτά από το ταμείο αλλά και το 90% των πωλήσεων στην Κίνα ήταν ψεύτικες και το πιο ωραίο, οι υπεύθυνοι κυκλοφορούν ελεύθεροι και ωραίοι.

Η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί τώρα είναι ότι οι ξένοι επενδυτές που εξετάζουν να επενδύσουν στην Ελληνική Κεφαλαιαγορά δεν πρέπει να αγχώνονται μόνο για την πορεία της οικονομίας,  τις ελληνικές τράπεζες, αλλά και για κάθε εισηγμένη αν τα νούμερα που παρουσιάζει είναι πραγματικά.

Σε αυτό να προσθέσουμε ότι μπορεί ξαφνικά να έχουμε συγχωνεύσεις ή απορροφήσεις που αποφασίζουν οι βασικοί μέτοχοι κατά το δοκούν με αποτέλεσμα να αλλάζουν τα πάντα σε μία εταιρεία.

Η παραπάνω κατάσταση σε συνδυασμό με τις επερχόμενες εκλογές και την αβεβαιότητα (αυτοδυναμία)  που τις συνοδεύει δημιουργούν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ, με αποτέλεσμα το ελληνικό χρηματιστήριο να είναι ένα ναρκοπέδιο.

Τι πρέπει να κάνει κάποιος για να ξεχωρίσει τις ευκαιρίες από τις… νάρκες;

Έχουν υπάρξει μεγάλες αποδόσεις και έχουν βγει δύσκολα κέρδη από το Ελληνικό Χρηματιστήριο παίρνοντας μεγάλα ρίσκα τα προηγούμενα χρόνια. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα: η μετοχή της Φουρλής από 0,60 ευρώ το 2012 πήγε στα 6 ευρώ, της ΓΕΚ από τα 0,50 στα 5,50 μέσα σε λίγα χρόνια. Τώρα όμως θέλει πολύ κόπο για να ξεχωρίσει κανείς τις ευκαιρίες και πολύ προσοχή για να μην πέσει… σε νάρκη.

Οι περισσότεροι αναλυτές μένουν στους κλασσικούς δείκτες όπως το P/BV και P/E και έτσι δεν μπόρεσαν να διαγνώσουν έγκαιρα το τεράστιο πρόβλημα με τα Folli Follie.

Οι ελεύθερες ταμειακές ροές είναι το σημαντικότερο στοιχείο, γιατί δείχνουν την παραγωγή μετρητών. Οι περισσότεροι μέχρι πρότινος δεν τους έδιναν την απαραίτητη βαρύτητα. Πάρτε για παράδειγμα τα Folli Follie που ενώ είχαν μεγάλη κέρδη δεν είχαν επαναλαμβανόμενες θετικές ελεύθερες ταμειακές ροές, άρα δεν παρήγαγαν μετρητά. Δηλαδή τα κέρδη που παρουσίαζαν ήταν λογιστικά, ψεύτικα.

Υπάρχουν όμως και αρκετές ευκαιρίες, οι οποίες ανεξαρτήτως κλίματος μπορούν να δώσουν ικανοποιητικές αποδόσεις στους επενδυτές, όπως για παράδειγμα η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή. Δεν είναι τυχαίο ότι η μετοχή αυτή το 2018, με το Γενικό Δείκτη να σημειώνει πτώση 23,56%, πέτυχε άνοδο 32,70%, παρότι έκανε αύξηση κεφαλαίου στα 4,35€. Το ότι παρά την αύξηση του αριθμού των μετοχών και την πτώση του χρηματιστηρίου κατά 23,56% πέτυχε την αύξηση της τιμής της κατά 32,70% είναι τεράστιος άθλος. Αυτό συνέβη γιατί όλη την προσφορά των νέων μετοχών απορρόφησαν οι ξένοι θεσμικοί γιατί η ΤΕΝΕΡΓΑ αποτελεί  την πεμπτουσία της μηχανής παραγωγής επαναλαμβανόμενων μετρητών με το χαμηλότερο δυνατό ρίσκο. Η εταιρεία παράγει ελεύθερες θετικές ταμειακές ροές της τάξης των 100 εκατ. ευρώ το χρόνο δίνοντάς της έτσι την υψηλότερη απόδοση ελεύθερων ταμειακών ροών στο ΧΑ. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η αποτίμησή της είναι σε μεγάλο discount σε σχέση με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές εταιρείες.

Ανάλογες περιπτώσεις εταιρειών με θετικές ελεύθερες ταμειακές ροές και ελκυστική αποτίμηση  είναι τα Jumbo, η Μοτορ Οιλ, ο Φουρλής, η Μυτιληναίος και η Aegean.

Πιστεύετε ότι οι ελληνικές εισηγμένες ακόμη κι αν έχουν καλά μεγέθη και αξία σαν εταιρείες υποτιμώνται στο Ελληνικό Χρηματιστήριο;

Το Ελληνικό Χρηματιστήριο έχει το βαρίδι που λέγεται τράπεζες, δηλαδή την αντιμετώπιση των  μη εξυπηρετούμενων δανείων,  ένα πρόβλημα που δεν έχουμε καταφέρει να λύσουμε μετά από 8 χρόνια και 3 Μνημόνια. Δυστυχώς  ακόμη οι τράπεζες δεν είναι σε θέση να παίξουν το ρόλο τους, να χρηματοδοτήσουν την ελληνική οικονομία και πλέον σήμερα το 2019, ακόμη συζητάμε πως θα αντιμετωπίσουμε έστω μερικώς το πρόβλημα των κόκκινων δανείων. Αυτός είναι ο λόγος που  έπεσαν τόσο χαμηλά οι αποτιμήσεις των τραπεζών. Αυτό όμως ΤΩΡΑ είναι μία μεγάλη ευκαιρία για όσους επενδυτές έχουν πολύ γερό στομάχι. Ειδικά μετά την συγχώνευση της Grivalia με την Eurobank,  εμείς θεωρούμε ότι πλέον η μετοχή της Eurobank είναι υποτιμημένη και το ρίσκο για να κάνει αύξηση μετοχικού κεφαλαίου έχει μειωθεί  ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ. Ο καταποντισμός των Ελληνικών τραπεζών το 2019 είναι ο λόγος που παρέσυρε και τις υπόλοιπες μετοχές σε πτώση. Όμως αυτό έκανε τώρα  συνολικά το Ελληνικό Χρηματιστήριο να είναι πολύ υποτιμημένο σε σχέση με άλλα Χρηματιστήρια του εξωτερικού. Το αμερικάνικο Χρηματιστήριο ανεβαίνει για συνεχόμενα 10 χρόνια με αποτέλεσμα να έχει τώρα ένα  Enterprise Value/EBITDA 2019e= 11,5 όταν ο αντίστοιχος δείκτης του Ελληνικού Χρηματιστηρίου  για το 2019  είναι 6,5.

Το δεδομένο αυτό, ότι δηλαδή το Ελληνικό Χρηματιστήριο είναι υποτιμημένο, αποτελεί και τη μεγάλη ευκαιρία, καθώς αν οι παράγοντες που έχουν φέρει αυτή την υποτίμηση υποχωρήσουν θα δούμε την αξία του Χρηματιστηρίου και των υποτιμημένων των εισηγμένων να ανεβαίνει. Οι κρίσιμοι αυτοί παράγοντες είναι:

1.Η άμεση αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων: Αν λυθεί το πρόβλημα των κόκκινων δανείων, θα ανακτηθεί η εμπιστοσύνη στις τράπεζες και θα μπορούν να εξασφαλίζουν ρευστότητα εκδίδοντας ομόλογα με χαμηλά επιτόκια.

2.Το επιχειρηματικό περιβάλλον: Να δοθεί το μήνυμα ότι η κυβέρνηση ενεργεί  φιλικά στις επιχειρήσεις με συγκεκριμένες δράσεις. Ειδικότερα χρειάζεται γενναία μείωση φορολογικών συντελεστών νοικοκυριών και επιχειρήσεων (π.χ. μείωση ασφαλιστικών εισφορών για όλους τους εργαζόμενους, μεγαλύτερη μέσο σταθμικά μείωση του ΕΝΦΙΑ για όλους, μεγαλύτερη μείωσης της φορολόγησης των επιχειρήσεων για φορολογικά κίνητρα για νέες θέσεις εργασίας και για επενδύσεις σε έρευνα  και καινοτομία).

  1. Πολιτική σταθερότητα: Να υπάρχει απολυτή προσήλωση στο μεταρρυθμιστικό έργο.

Το 2019 είναι χρονιά εκλογών. Τι έχουμε να περιμένουμε και η πολιτική πόσο θα επηρεάσει την αγορά; 

Ο σημερινός πρωθυπουργός εξέφρασε το λαϊκό αίσθημα και πέτυχε κάτι πολύ σημαντικό, την κοινωνική συναίνεση, και αυτή είναι που του έδωσε τη δύναμη να εφαρμόσει δύσκολες πολιτικές που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν. Αν στη θέση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ είχαμε μια κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας, και επιχειρούσε να κάνει αυτές τις πολιτικές, χωρίς κοινωνική συναίνεση, απλά δεν θα μπορούσε να τις εφαρμόσει με αποτέλεσμα να υπήρχε κίνδυνος σοβαρός εξόδου από την ΕΕ, λόγω των αντιδράσεων που θα προκαλούσε.

Σήμερα, ακριβώς επειδή οι πολιτικές εφαρμόστηκαν με κοινωνική συναίνεση, ο κίνδυνος αυτός έχει εκλείψει. Όμως αυτή η κυβέρνηση έκανε ένα τρομερό λάθος το 2015: μια διαπραγμάτευση που έπρεπε να κρατήσει 2 μήνες και να κλείσει, τράβηξε για 6 ψυχοφθόρους μήνες, με τεράστιο κόστος, το οποίο το πληρώσαμε και το 2016 και το 2017 και το 2018. Δεν είναι άσχετο το γεγονός ότι οι τραπεζικές μετοχές σήμερα αποτιμώνται ως σκουπίδια, για να καταλάβετε  η αποτίμηση της Πειραιώς έχει φτάσει τα 366 εκατ. ευρώ.

Επίσης η κυβέρνηση ενώ κατάφερε στην εξωτερική πολιτική να είναι η πιο φιλοαμερικανική κυβέρνηση που έχει περάσει, και να συμφωνήσει σημαντικά projects, δεν έχει καταφέρει να κάνει την ελληνική οικονομία να πάρει μπρος. Κι αυτό γιατί δεν έχει καταλάβει τη σημασία του ιδιωτικού τομέα στην ενεργοποίηση της ανάπτυξης αλλά αντίθετα πιστεύουν στην ενίσχυση του Δημόσιου τομέα και στη φοροεπιδρομή, με αποτέλεσμα να πετυχαίνουν το ανάποδο.

Τι πρέπει να γίνει για να ενεργοποιηθεί η ανάπτυξη και να τονωθεί η ελληνική οικονομία;

Το ότι έχει επιστρέψει η κανονικότητα από μόνο του δημιουργεί μια μεγάλη ευκαιρία όμως οι σημερινές  πολιτικές  δεν ευνοούν  μια ανάπτυξη που θα μπορέσει να διαχυθεί στο σύνολο της κοινωνίας. Δηλαδή ενώ μπορεί να εμφανιστεί μια λογιστική ανάπτυξη, αυτή θα αφορά ελάχιστους, τους μεγάλους ομίλους που επαναπατρίζοντας τα κέρδη στο εξωτερικό και δεν τα διοχετεύουν πίσω στην ελληνική αγορά.

Για να έχουμε ανάπτυξη που να επιστρέφει στην κοινωνία, αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν έχουμε περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις, αν υπάρξουν πολιτικές που θα βοηθήσουν την ελληνική μικρομεσαία επιχειρηματικότητα.

Ο ιδανικός εκφραστής αυτής της πολιτικής είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης γιατί τόσο ο ίδιος όσο και η σύζυγός του έχουν εργαστεί στον ιδιωτικό τομέα και γνωρίζουν τις ανάγκες του και κατανοούν ότι ο μόνος τρόπος να έρθει η ανάπτυξη και να διαχυθεί στην κοινωνία είναι με την ανάπτυξη της ελληνικής μικρομεσαίας επιχείρησης. Ο τόπος και η ελληνική οικονομία σήμερα αυτό έχει ανάγκη.

Το 2015 ο Τσίπρας ήρθε στην κυβέρνηση γιατί ήταν απαραίτητη η κοινωνική συναίνεση για να προχωρήσουμε. Τώρα όμως έχει επιτελέσει τον ιστορικό του ρόλο και σήμερα πρέπει να έρθει κάποιος στην εξουσία που θα μπορεί να οδηγήσει τη χώρα παρακάτω, να δώσει όραμα στους νέους και να βοηθήσει την Ελληνική μικρομεσαία επιχείρηση να αναπτυχθεί.

Μπορεί τα χειρότερα να είναι πίσω μας, αλλά ο αγώνας είναι αντοχής. Και σήμερα το στοίχημα είναι η ανάπτυξη της ελληνικής μικρομεσαίας επιχείρησης, η οποία θα αυξήσει τις θέσεις εργασίας της και όσο αναπτύσσεται θα προσφέρει πίσω στην κοινωνία. Όποιος πολιτικός καταφέρει να το πετύχει αυτό, όποιος κερδίσει το στοίχημα της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας, αυτός θα έχει κάνει τη μεγαλύτερη προσφορά στον τόπο γιατί τότε θα λυθεί το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας, και αυτός και θα εξασφαλίσει το πολιτικό του μέλλον.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η επιστροφή του Κράτους Δικαίου και η ανάκτηση της εμπιστοσύνης στη δικαιοσύνη. Δεν γίνεται να γίνονται τα μεγαλύτερα σκάνδαλα και οι υπεύθυνοι να μπαίνουν μέσα… για να ξαναβγαίνουν έξω. Στις ΗΠΑ που το Κράτος Δικαίου λειτουργεί, ο Madoff που ήταν υπεύθυνος  του μεγαλύτερου χρηματιστηριακού σκανδάλου, όχι μόνο έχασε κάθε περιουσιακό του στοιχείο αλλά κατέληξε και στη φυλακή. Εδώ στο Ελλαδιστάν στο μεγαλύτερο χρηματιστηριακό σκάνδαλο που έχει γνωρίσει ο τόπος, τα FOLLI FOLLIE όλοι οι υπεύθυνοι κυκλοφορούν ελεύθεροι και ωραίοι.

Φίλοι αναγνώστες σας εύχομαι υγεία, τύχη και καλά κέρδη.